ରତ୍ନହାର

ବ୍ରଜବନ୍ଧୁ ତ୍ରିପାଠୀ

 

ଜଗତର ନାଥ ଜୟ ଜଗନ୍ନାଥ                  ବସିଅଛ ତୁମ୍ଭେ ସର୍ବଜନ ନାଥ

ଜଗତର ହିତ କରିବା ପାଇଁକି                  ଜଣାଉଛି ମୁହିଁ ଜଗତ ସାଇଁଙ୍କି      

ମୋହର ପ୍ରାର୍ଥନା ପ୍ରଭୁ ଘେନାକର                  ଜଗତ ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ କରୁଣା ବିତର।

ତୁମ୍ଭର ଆଶୀଷ ଟିକିଏ ହୋଇଲେ                  ସଂସାରରେ ଶାନ୍ତି ବିରାଜିବ ଭଲେ।

ସୃଷ୍ଟି କରୁଅଛ ନୁଆ ନୁଆ ଖେଳ             ଶାନ୍ତି ନଥିଲେ ତ। ହୋଇବ ବିଫଳ।

ଦ୍ୟୁ ଲୋକରେ ଶାନ୍ତି,ଅନ୍ତରୀକ୍ଷ ଶାନ୍ତି            ପୃଥିବୀର ଶାନ୍ତି ସାଗରର ଶାନ୍ତି ।

ଓୌଷଧର ଶାନ୍ତି, ବନଷ୍ପତି ଶାନ୍ତି                  ବିଶ୍ୱେ ଦେବା ଶାନ୍ତି, ଜନେ ରହୁ ଶାନ୍ତି ।

ସର୍ବ ସ୍ଥାନେ ଶାନ୍ତି ପ୍ରକଟିତ ହେଉ                  ଜଗତର ଦୁଃଖ ପ୍ରଭୁ ଲିଭି ଯାଉ।

ବିଶ୍ୱବାସୀ ସର୍ବେ ଭୁଲି ଭେଦ ଭାବ            ତୁମ୍ଭକୁ ସ୍ମରନ୍ତୁ ଆହେ ବିଶ୍ୱ ଦେବ ।

ଆନନ୍ଦରେ ଲୀଳା କରିବାକୁ ପ୍ରଭୁ                  କଲ୍ୟାଣ କରନ୍ତୁ ସର୍ବ ଜନ ବିଭୁ ।

ଓଁ ତତ୍ ସତ୍

ଜୟ ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ

ଭୂମିକା

ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ମୋର କୋଟି ନମସ୍କାର      ଜନ୍ମ ଜନ୍ମାନ୍ତରେ ପୁତ୍ର ରୂପେ ଜନ୍ମ ମୋର।

ବହୁ ଜନ୍ମ ବିତିଗଲା ନ ଗଲା ମୋ ଭ୍ରମ            ଭ୍ରମ ଘୁଞ୍ଚିବାକୁ ମୁହିଁ କରି ନାହିଁ କର୍ମ

ପରମ ପିତାଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ଏବେ ହେଲା       ତାଙ୍କ ନାମ ଧରିବାକୁ ମନ ମୋ ବଳିଲା।

ପୁରାତନ ଶାସ୍ତ୍ର ପଢିବାରେ ମନ ଦେଲି            ବିଶେଷ ଉପକାର ମୁଁ ଶାସ୍ତ୍ରରୁ ପାଇଲି।

ଜୀବର ଚାରୋଟି ୠଣ ଶୁଝିବାର ଅଛି            ୠଣ ପରିଶୋଧ ପାଇଁ ଆସୁଛି ଯାଉଛି।

ଯାହାଠାରେ କଉଣସି ୠଣ ରହି ନାହିଁ            ତାହାଠାକୁ ତ ସମନ ଯିବ କାହିଁ ପାଇଁ।

ପିତୃ ୠଣ, ମାତୃ ୠଣ, ଗୁରୁ ୠଣ ଜାଣ            ଆଉ ଅଛି ଏକ ଗୋଟି ତାହା ୠଷି ୠଣ ।

ସନ୍ତାନ ସନ୍ତତି ହେଲେ ପିତୃ,ମାତୃୠଣ       ଶିକ୍ଷା ପାଇ ଶିକ୍ଷା ଦେଲେ ଯାଏ ଗୁରୁ ୠଣ ।

ମୁନି ୠଷିମାନେ ଶାସ୍ତ୍ର ଲେଖି ଯାଇଛନ୍ତି            ତାଙ୍କ ଶାସ୍ତ୍ର ପଢି ଲୋକେ ସୁଜ୍ଞାନୀ ହୁଅନ୍ତି।

ଭବିଷ୍ୟତ ବଂଶ ପାଇ କିଛି ହିତ କଥା            ଲେଖିଗଲେ ରତ୍ନ କଟିବ ଜାଣିଥା।

ଏହାସିନା ଜାଣିଲି ମୁଁ ନାହିଁ ମୋର ବୁଦ୍ଧି            କି ଉପଦେଶ ଲେଖିବି ବୁଦ୍ଧି ମୋ ତମାଦି।

ଏଣୁ କରି ବିଚାରିଲି ବିଭିନ୍ନ ଶାସ୍ତ୍ରରୁ             ଯାହା ପଢିଅଛି ସାର ଆଣିବି ସେଥିରୁ

ସବୁ ଶାସ୍ତ୍ରୁ ଭଲ ଭଲ ରତ୍ନ ମୁଁ ଆଣିବି            ଏକଠାବ କରି ମାଳାଟିଏ ଗୁନ୍ଥି ଦେବି।

ଏ ମାଳାକୁ ଯେ ପିନ୍ଧିବ ଅତି ଆଦରରେ       ସମସ୍ତ ଶାସ୍ତ୍ରର ସାର ମିଳିବ ତାହାରେ।

ମୋର ନିଜ କୃତ ରତ୍ନ ମଣି ଏହା ନୁହେଁ            ମହାମ ନବମାନଙ୍କ ରଚିତ ମଣି ଏ।

ୠଷି ୠଣ ଶୁଝିବାକୁ ଏ ବାଟ ଧରିଲି            ମୋ ଦୋଷ କ୍ଷମା କରିବ ଏତିକି କହିଲି।

ଗୁଣୀ ଜନମାନେ ମୋର ନ ଧରିବ ଦୋଷ      ଥରେ ପଢିଲେ ମନରେ ପାଇବ ସନ୍ତୋଷ।

ଆପଣ ସନ୍ତୋଷ ହେଲେ ମୁଁ ହେଲି ମୁକତ      ୠଷି ୠଣୁ ମୁକ୍ତ ହେବି କହୁଛି ନିଶ୍ଚିତ।

ଯେଉଁମାନେ ସବୁ ଶାସ୍ତ୍ର ପଢି ସାରିଛନ୍ତି            ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଟିପା ଖାତା ଏ ହୋଇଛି।

ଯେଉଁମାନେ ହେଳାକରି ଶାସ୍ତ୍ର ନ ପଢନ୍ତି       ସେମାନେ ପଢିଲେ ତାଙ୍କ ତୁଟିଯିବ ଭ୍ରାନ୍ତି।

ଅତି ଆଦରରେ ସେହୁ ଶାସ୍ତ୍ରକୁ ପଢିବେ            ଗୀତା ଭାଗବତ ପଢି ମୁକତ ହୋଇବେ।

ଆଲମାରୀରେ ଏହାକୁ ରଖିଦେବ ନାହିଁ       ନିତ୍ୟ ପଢି କର୍ମେ ଲଗାଇଲେ ଫଳ ପାଇ।

ଓଁ ତତ୍ ସତ୍

ଜୟ ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ

ପରମ ପିତାଙ୍କୁ ମୋର ଭୂମିଷ୍ଠ ପ୍ରଣାମ            ଆଦ୍ୟାଶକ୍ତି ଯୋଗମାୟା ଶ୍ରୀପଦେ ଶରଣ।

ଶ୍ରୀଗୁରୁ ଚରଣେ ମୋର ନିବେଦନ ଏହି            ଅଜ୍ଞାନ ହରିବେ ମୋର ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନ ଦେଇ।

କେତେ ଅପରାଧେ ପ୍ରଭୁ ମର୍ତ୍ତ୍ୟକୁ ଆସିଲି      ଅଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଧକାରରେ ଦିନ କଟାଇଲି।

ପ୍ରତି କର୍ମେ ବିଘ୍ନ ଘଟି ଆଘାତ ପାଇଲି            ତାହାର କାରଣ ଜାଣିବାରେ ମନ ଦେଲି।

ବେଦ, ବେଦାନ୍ତ, ପୁରାଣ ପଢିଲି ଅନେକ      ଗୀତା, ଭାଗବତ ନାନା ସାଧନ ପୁସ୍ତକ।

ସମସ୍ତ ଶାସ୍ତ୍ରର ସାର ତତ୍ତ୍ୱ ଏକ ଜାଣ             ସାଧକ କର୍ମ ରେ ବିଘ୍ନ ଘଟାଏ ଅଜ୍ଞାନ।

ଶାସ୍ତ୍ର ବିଧି ତେଜି ମନ ଇଚ୍ଛା କଲେ       କର୍ମ            କାର୍ଯ୍ୟ ସିଦ୍ଧି ହୁଏନାହିଁ ମିଳଇ କଷଣ ।

କେତେ ସଦ୍ ଉପଦେଶ ପାଇଲି ଶାସ୍ତ୍ରରୁ            ବିନାଭ୍ୟାସେ ଚାଲିଯିବ ମୋହର ମନରୁ।

ତେଣୁକରି ମନେ ମୋର କରିଲି ବିଚାର            ଅମୂଲ୍ୟ ମଣିକୁ ନେଇ ଗୁନ୍ଥିବି ମୁଁ ହାର।

ଉପଦେଶ ଗୁଡିକର ମୁଲ୍ୟ ନାହିଁ ବାବୁ            କଣ୍ଠେ ସଦା ଧରିଥିଲେ ବିପଦୁ ତରିବୁ।

ଉପଦେଶ ରୂପୀ ରତ୍ନହାର ଥିଲେ ଗଳେ       କେବେ ନ ବୁଡିବୁ ତୁହି ଭବ ସିନ୍ଧୁ ଜଳେ।

ଅତି ଯତ୍ନରେ ଗୁନ୍ଥିଛି ଏହି ରତ୍ନହାର            ଗଳାରେ ପିନ୍ଧିଲେ ବୁଝିବତ ଶକ୍ତି ତାର।

ବଜାରେ ବଣିକ ନାନା ଦ୍ରବ୍ୟ ରଖିଛନ୍ତି            ଉତ୍ତମ ଗ୍ରାହକ ତାହା ବାଛିଣ କିଣନ୍ତି।

ଦ୍ରବ୍ୟ ଗୁଣ ଜାଣିଥିଲେ ଗ୍ରାହକ ବାଛିବ            ବେପାରି ତାହାକୁ କେବେ ଭଣ୍ଡି ନ ପାରିବ।

ସଂସାରରେ ସେହିପରି ଚାଲିଛି ବେପାର       ଜ୍ଞାନ ନେତ୍ରେ ଦ୍ରବ୍ୟ ଚିହ୍ନି କର କାରବାର।

ଗ୍ରାହକ ହୋଇଣ ତୁହି ବେପାରି ଚିହ୍ନିବୁ            ଉତ୍ତମ ବେପାରି ସଙ୍ଗେ ବାଣିଜ୍ୟ କରିବୁ।

ତୁହି କେବେ ଠକାମିରେ ପଡ଼ିବୁନି ବାବୁ            ଅହଙ୍କାରେ ନଶୁଣିଲେ ହୋଇଯିବୁ କାବୁ।

ସଉଦା କରିବା ପୂର୍ବୁ ମନରେ ବିଚାର ପରମାତ୍ମାଙ୍କୁ ଭକ୍ତିରେ କର ନମସ୍କାର

୧-ସର୍ବଦା ସତ୍ୟ ଓ ପ୍ରିୟ ବାଣୀକୁ କହିବ      କଠିନ ଅହିତ କଥା କେବେ ନବୋଲିବ।

ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ଥିବା ଶାସ୍ତ୍ର ନିତ୍ୟ ଅଭ୍ୟାସିବ            ଜିହ୍ୱାଗ୍ରରେ ମଧୁରତା ବଚନ ଭାଷିବ।

ଜିହ୍ୱାମୂଳେ ମଧୁମୟ ଝରଣା ବହିବ            ଏତେ କର୍ମେ ବଚନ ତୋହର ସିଦ୍ଧ ହେବ।

୨-କ୍ରୋଧ ତ୍ୟାଗ କରି କର ସୁମିଷ୍ଟ ଭାଷଣ      ବିବ୍ରତ ନ ହେବୁ ଧରିଥିଲେ ସତ୍ୟ ଗୁଣ।

୩-ସଦ ଗ୍ରନ୍ଥ ସର୍ବଦା ତୁହି ପାଠ କରୁଥାଅ      ସତ୍ ସଙ୍ଗ କରିବା ତୁ ଭୁଲିଣ ନ ଯାଅ।

୪-ପର ଦ୍ରବ୍ୟ ନେବାପାଇଁ ଇଚ୍ଛା ନ କରିବ      ଇଚିତ ମୂଲ୍ୟ ଦେଇଣ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ କିଣିବ।

ତୋର ଧନ ଯାହା ନୁହେଁ ତାହା ପାପ ଧନ      ସେ ଧନେ ଚଳିଲେ ତୋର ନର୍କକୁ ଗମନ।

ଅସମୟେ ବାଲ୍ୟକାଳେ ପିତୃ ଧନେ ଚଳ      ଯୌବନେ ଜ୍ଞାନ ଉଦୟେ ଆସେ ନିଜ ବଳ।

ନିଜ ବୁଦ୍ଧି ବଳେ କର ଧନ ଉପାର୍ଜନ            ସେହି ଧନେ ଚଳ ତୁମେ ଯାବତ ମରଣ।

ପୁତ୍ର କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ କାହାଠାରେ ଭାର ନୁହଁ            ଭାର ହେଲେ ଆତ୍ମା ଶାନ୍ତି ହୋଇବ ଦୁରୁହ।

ଅଧିକ ଧନ ଅର୍ଜନେ ନାହିଁ କିଛି ପାପ            ସତକର୍ମେ ତାହା ଖର୍ଚ୍ଚ କରୁଥିବ ବାପ।

ତାର ଫଳେ ଧର୍ମ ଧନ ତୋର ବଢିଯିବ            ଧର୍ମ ବଳେ ତୋ ଜୀବନେ ସଙ୍କଟ ନ ହେବ।

ଧନ ଅପବ୍ୟୟେ ନିଶ୍ଚେ ପ୍ରମାଦ ପଡ଼ିବ            ଇହ ପରକାଳ ତୋର ଦୁଃଖରେ ସଢିବ।

୫ –ଅସତ୍ ଧନ ସମ୍ପତ୍ତି ଭଗବତ ମାର୍ଗେ      କଣ୍ଟକ ହୁଅଇ ତେଣୁ ତ୍ୟାଗ କର ବେଗେ।

୬-ଶରୀର ଧାରଣ ପାଇଁ ସାତ୍ତ୍ୱିକ ଆହାର      ଯେବେଳେ ଯାହା ମିଳିବ ତା ଗ୍ରହଣ କର।

ଯେପରି ଅନ୍ନ ଭୁଞ୍ଜିବୁ ସେହିପରି ମନ            ସେପରି ବୁଦ୍ଧି ହୋଇବ ତେଣୁ ସାବଧାନ।

ସତକର୍ମେ ଯାହା ତୁହି ଅର୍ଜନ କରିବୁ            ସେ ଧନରେ ଚଳିଲେ ତୁ ବୈକୁଣ୍ଠ ପାଇବୁ।

୭-ସର୍ବଦା ସାତ୍ତ୍ୱିକ ଖାଦ୍ୟ ଚିତ୍ତର ନିର୍ମଳ       ହୁଏ ଯେଣୁ ସେ ନିୟମ ତୁମେ ନିତ୍ୟେ ପାଳ।

୮-ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଲାଳସା ପୁର୍ଣ୍ଣକର ଯେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ      ଜନ୍ମ ମୃତ୍ୟୁ ଲୀଳାର ଯେ ନ ହୋଇବ ଅନ୍ତ ।

୯-ଦେବତା ଓ ଅତିଥୀଙ୍କୁ ଯଥା ଶକ୍ତି ତୋର      ଅପମାନ ନ କରିଣ କର ତୁ ସତ୍କାର।

୧ ୦-ପର ସ୍ତ୍ରୀ ସହିତ ନିଜେ ନିର୍ଜନ ନିବାସ      ନିଜ ସ୍ତ୍ରୀ ସହିତ ପର ନକରିବ ବାସ।

୧ ୧ –ସର୍ବ ଗୁଣେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଲେ କିବା ହେବ ଚରିତ୍ର ଦୋଷରେ ଯଶ କୀର୍ତ୍ତି ଡ଼ୁବି ଯିବ।

 

୧ ୨-କାର୍ଯ୍ୟ ବିନା ଅନ୍ୟ ନିଜ ଗୃହରେ ପ୍ରବେଶ       ବିନା କାର୍ଯ୍ୟେ ନ ଗମିବ ଅନ୍ୟର ଆବାସ।

୧ ୩ –ସ୍ୱାମୀ ଆଦେଶ ପାଳିଲେ ଭାଗ୍ୟ ବଦଳିବ ସେହି ଖୁସି ହେଲେ କେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟ ଅପରୂବ।

୧ ୪-ପର ସ୍ତ୍ରୀ ସହିତ କଥାବାର୍ତ୍ତା ଏକାନ୍ତରେ       କରନାହିଁ କେବେହେଲେ ରଖିଥା ମନରେ।

୧ ୫-ପର ସ୍ତ୍ରୀ, ପର ଧନରୁ ଯେ ମୁକ୍ତ ଅଟନ୍ତି       ସଦାକାଳେ ସେହିମାନେ ସଦ୍‌ଗତି ଲଭନ୍ତି।

୧ ୬-ପତି ପତ୍ନୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ନେହ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଥିବ       ଶାନ୍ତି ଦେବୀ ସେହିଠାରେ ବିରାଜ ହୋଇବ।

୧ ୭ –ଶୁଦ୍ଧ ବୀର୍ଯ୍ୟ,ଶୁଦ୍ଧି ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରଦାନ କର       ସୁ-ସନ୍ତାନଟିଏ ଲାଭ ହୋଇବ ତୁମର।

୧ ୮ –ଧନ,ସ୍ତ୍ରୀ,ଭୋଜନ,ପରବାର ଯଶଃ ମାନ            ପାଇବାର ସ୍ପୃହା ତୁମେ କର ବିସର୍ଜନ।

୧୯-ସକଳ ଘଟରେ ଯେବେ ହରିଙ୍କୁ ଦେଖିବ            ପର ସ୍ତ୍ରୀ, ପର ଧନରେ ଲୋଭ ନ କରିବ।

୨ ୦ –ନକ୍ଷତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଚନ୍ଦ୍ର ଶୋଭା ପାଉଥାଏ       ପତି ସଙ୍ଗେ ପତ୍ନି ଦିନ ଆନନ୍ଦେ କଟାଏ।

୨ ୧ –ଯା ନାରୀ ରେ ପୁରୁଷେ ନେଉଥାଏ ଦିନ            ଅବଜ୍ଞାକାରୀ ପୁତ୍ରରେ ଦୁଃଖେ ଯାଏ ଦିନ।

୨ ୨ –ଶୋକ,ମୋହ,ଚିନ୍ତା,ଭୟ ମନୁ ଉଦ୍ ବେଗ      ,       କ୍ରୋଧ, ହିଂସା, କପଟତା ଯେତେ ଅନୁରାଗ।

୨ ୩ –ତ୍ୟାଗ କଲେ ଅତି ଶୀଘ୍ର ଶାନ୍ତିକୁ ପାଇବ,            ଶାନ୍ତି ପ୍ରଭାବରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ କୋଳରେ ବସିବୁ।

୨ ୪ – ପଡ଼ୋଶୀ,ପାଣି ,ପବନ,ଆବର ପ୍ରକାଶ            ଥିବା ସ୍ଥାନେ ବାବୁ ତୁରେ କରିବୁଟି ବାସ।

୨ ୫-ସକଳ ପ୍ରାଣୀ ଅନ୍ତରେ ବସେ ନାରାୟଣ            ପ୍ରାଣୀର ଅନିଷ୍ଟ ଚିନ୍ତା ନ କରିବୁ ଜାଣ।

୨ ୬ –ଯେତେ ପାରୁ ସେତେ ତୁହି ପୂଣ୍ୟ କର୍ମ କର        କଦାପି ଜୀବନେ ପାପ କର୍ମ ତୁ ନକର।

୨ ୭ –ସମ୍ଭବ ହେଲେ ତୁ ଗ୍ରହୀତାରେ ଦାନ କର            ଦାନ ପାଇବା ପାଇଁକି ହସ୍ତ ନ ପ୍ରସାର।

୨ ୮ –ଅନ୍ୟ ଦୁଃଖ ଦେଖି କେବେ ସୁଖୀ ହୁଅନାହିଁ      ଚକ୍ରବତ ତୁମ ଦୁଃଖ ଆସିବରେ ଭାଇ।

୨ ୯-ଅନ୍ୟ ପ୍ରତି ଯେଉଁପରି କର ବ୍ୟବହାର            ସେହିପରି ବ୍ୟବହାର ପାଇବ ପ୍ରଚୁର।

୩ ୦-କୁ-ବାସନା,କୁ-ଚିନ୍ତା,ଆଳସ୍ୟ,ଅହଙ୍କାର            ଯେତେ ଶୀଘ୍ର ପାର ତାକୁ ତୁମେ ତ୍ୟାଗ କର।

୩୧-ସବୁଠାରୁ ବଳବାନ ପ୍ରଭୁ ଭଗବାନ            ତାଙ୍କ ନିକଟରେ ଯାଇ ପଶ ଯା ଶରଣ।

୩ ୨-ପତନ କାରଣ ଅଟେ ବିଳାସ ବ୍ୟସନ            ତାକୁ ତ୍ୟାଗ କରି କର ଜୀବନ ଯାପନ।

୩ ୩ –ତୁମେ ଦୁଃଖୀ ହେଉଅଛ, ତା କାରଣ ଶୁଣ            ନିର୍ଦ୍ଧୟ ନିଷ୍ଠୁର ଭାବ ବହିଛ ଆପଣ।

୩ ୪-ଦୁଃଖୀ ଦୁଃଖ ଦୂର କରିବାରେ ମନ ଦିଅ            ଦେଖିବ ଆପଣା ଦୁଃଖ ପଳାଇଣ ଯାୟ।

୩୫-ଭଗବାନଙ୍କୁ ଯଦ୍ୟପି ମନରୁ ଭୁଲିବ            ଅଶାନ୍ତି ଆସିଣ ତୁମ ହୃଦେ ବିରାଜିବ।

୩ ୬-ପିତା,ମାତା ତୁମ ପାଶେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ,ନାରାୟଣ            ପ୍ରାୟେ ଉଭା ହୋଇଛନ୍ତି ନ ଭୁଲିବ ଜାଣ।

ପିତା ମାତା ସନ୍ତୋଷରେ ପୁତ୍ର ହୁଏ ସୁଖୀ       ତାଙ୍କ ସେବାକାଳେ ଅନ୍ୟ ସେବା କୁ ଉପେକ୍ଷି।

ଏ ବିଷୟେ ଏକ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ମୁଁ ଲେଖୁଛି                  ଆମ ଏ ଭାରତେ ତାର ନମୁନା ରହିଛି।

ପିତୃ ଭକ୍ତି ପରାୟଣ ଏକ ଭକ୍ତ ଥିଲା                  ଦେବତା ନ ପୂଜି ପିତୃ ସେବାରେ ମଜ୍ଜିଲା।

ତାର ନିଷ୍ଠା ବିଡିବାକୁ ପ୍ରଭୁ ଭଗବାନ                  ଆପେ ବିଜେ ହୋଇଗଲେ ତାହାର ସଦନ।

ପିତୃ ସେବା କାର୍ଯ୍ୟେ ଲାଗିଥିଲା ବିପ୍ରବର ଦ୍ୱାରେ ଡ଼ାକି ଦେଲେ ଆସି ପ୍ରଭୁ ଦାମୋଦର।

ବିଶେଷ କାର୍ଯ୍ୟରେ ମୁହଁ ଆସିଅଛି ଧାଇଁ ତୁମ୍ଭ ସଙ୍ଗେ କଥା ଟିକେ ହୋଇବାର ପାଇଁ ।

କିଏ ତୁମ୍ଭେ ବୋଲି ବିପ୍ର ପଚାରେ ସଦନୁ             ନାରାୟଣ ଆସିଅଛି ବୈକୁଣ୍ଠ ଭୁବନୁ।

ତତ୍‌କ୍ଷଣେ ବିପ୍ର ଏକ ଇଟା ଥୋଇଦେଲା             ବସନ୍ତୁ ହେ ଜଗନ୍ନାଥ ବିନମ୍ରେ କହିଲା।

ଆସୁଛି ପିତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଅତିଶୀଘ୍ର                  ବସନ୍ତୁ ଅଳପକ୍ଷଣ ନ ହୋଇଣ ଏତେ ବ୍ୟଗ୍ର।

ଏହା କହି ଚାଲିଗଲା ପିତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟରେ                  ଭଗବାନ ବିଚାରିଲେ ବସି ସେହିଠାରେ।

ଉତ୍ତମ ଭକ୍ତକୁ ଦେଖି ମୁହିଁ ଧନ୍ୟ ହେଲି                  କଦାପି ଏଠାରୁ ମୁହିଁ ନ ଯିବଇଁ ଚାଲି।

ଏତେ ଭାବି ପ୍ରଭୁ ହେଲେ ପାଷାଣ ମୂରତି            ଇଟାପରେ ଶୋଭା ପାଉଅଛି ତାଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତି।

ଏହି ମୂର୍ତ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁକି ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ                  କରିଦେଇ ଭକ୍ତଗଣ ହୋଇଛନ୍ତି ଧନ୍ୟ।

ଏବେ ଯେଉଁ ଭକ୍ତମାନେ ତୀର୍ଥ କରିଯାନ୍ତି            ଇଟାପରେ ବସିଥିବା ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ଦେଖନ୍ତି।

ପିତା ମାତା ସେବାଠାରୁ ବଳି ଅଉ ସେବା            ଖୋଜିଲେ ମିଳିବ ନାହିଁ କହୁଛିରେ ବାବା।

କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ପିତା ମାତାଙ୍କ ମନରେ            ୁଃଖ ଦିଅନାହିଁ ବୋଲି ରହିଛି ଶାସ୍ତ୍ରରେ।

୩ ୭-ଅନ୍ୟ ଅଭିଶାପମାନ ପ୍ରାଶ୍ଚିତେ କଟିବ            ପିତା, ମାତା ଅଭିଶାପୁ କେହି ନ ରଖିବେ।

୩ ୮-କପଟି ଲୋକ ସହିତ ବାସ ନ କରିବେ            ଏହା ନ ମାନିଲେ ପରାଭବଟି ପାଇବେ।

୩ ୯-ତୁମ କର୍ମ ଫଳ ତୁମେ ଭୋଗିବ ନିଶ୍ଚୟ            ତେଣୁ ସତ କର୍ମେ ସଦା ରଖିଥିବ ଲୟ।

୪ ୦-କର୍ମକୁ କରିବ ବାଛି କାଳିମା ନ ଥିବ            ଦୁର୍ଗୁଣ ଥିଲେଟି ବାବୁ ସବୁ ନଷ୍ଟ ହେବ।

୪ ୧-ଯେ କର୍ମ କରିଲେ ଆତ୍ମା ସନ୍ତୋଷ ଲଭିବ            ସେହି କର୍ମମାନ ବାଛି ବାଛିଣ କରିବ।

୪ ୨-ପରନିନ୍ଦା ମୁଖେ କେବେ ଉଚ୍ଚାରିବ ନାହିଁ            କାନେ ପଡିଲେ ସେଠାରୁ ପଳାଇ ଯିବଇଁ।

୪ ୩ –ତୁମ ଭବିଷ୍ୟତ ଜନ୍ମ ପତ୍ରିକାରେ ଅଛି            ତତ୍‌କର୍ମମାନ କରୁଥାଅ ବାଛି ବାଛି।

୪ ୪ –ନିଜ ଉପାର୍ଜନେ ନିଜେ ଚଳିବାକୁ ଶିଖ            ପରାଙ୍ଗପୁଷ୍ଟ ହୋଇଲେ ପାଇବୁ ତୁ ଦୁଃଖ।

୪ ୫ –ଗୁରୁଜନ ହିତକଥା ଛାଡି ସଙ୍ଗ ଦୁଷ୍ଟ            କଲେ ସର୍ବଦା ତୋହର ହୋଇବ ଅନିଷ୍ଟ।

୪ ୬ –ସାଧନା ପଥେ ବିଭୂତି ଲାଭ ହେଲେ ଭାଇ      ସେଥିରେ କଦାପି ତୁମେ ଭାସି ଯିବ ନାହିଁ।

୪ ୭ –ଜଳେ ସ୍ନାନ କଲେ ବାହ୍ୟ ମଳ ହୁଏ ଦୂର            ସନ୍ଧ୍ୟା ଉପାସନା ଫଳେ ମନୁ ମଳ ଦୂର      

୪ ୮ –ଅତି ବୃଦ୍ଧ,ସ୍ତ୍ରୀ, ବାଳକ ଏହି ମାନଙ୍କର            ବିଚାର ନଥାଏ, ବୋଲେ ନ ପଡ ତାଙ୍କର।

୪ ୯-ପ୍ରସନ୍ନ ହୋଇଲେ ମନ ଦୁଃଖ ଘୁଞ୍ଚିଯାଏ            ପ୍ରାକୃତିକ ଦୃଶ୍ୟେ ମନ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲିତ ଥାଏ।

୫ ୦-ଧନ, ଧାନ୍ୟ,ବସ୍ତ୍ର,ଜଳ ,ବିଦ୍ୟା,ବୁଦ୍ଧି, ଦ୍ଦ୍ୟୋମ      ସକଳ ପ୍ରକାର ଦାନ କର ଅନୁକ୍ଷଣ।

୫ ୧-ଇଷ୍ଟ ମନ୍ତ୍ର,ଇଷ୍ଟ ଦେବ କେବେ ନ ବଦଳା            ବିଶ୍ୱାସରେ ସାହି କୁଳେ ଲଗାଇବେ ଭେଳା।

୫ ୨-ଅର୍ଥ ସଙ୍ଗରେ ଅନର୍ଥ,ଚିନ୍ତା,କ୍ଳେଶ,ମଞ୍ଜି            ପ୍ରାପ୍ତେ ସତ କର୍ମେ ଲଗା ନ ହୋଇବ ଗଞ୍ଜି।

୫ ୩ –କାମନା ତରଙ୍ଗ ମନ ଘନ ଘନ ଜାତ            ପୁରଣ ନ କଲେ ତାହା ହୋଇବ ସଂଯତ।

୫ ୪ –ଇଶ୍ୱରଙ୍କ ତୃପ୍ତି ପୀଇଁ କରୁଥାଅ କର୍ମ            ଏହା କେବେ ନଭୁଲିବ ବଢୁ ତୁମ ଧର୍ମ।

୫ ୫-ଆତ୍ମୀୟ, ସ୍ୱଜନ ବନ୍ଧୁ ମାନଙ୍କୁ ଭର୍ତ୍ସନା            ନ କରି ମିଷ୍ଟ ବଚନେ କରିବ ସାନ୍ତ୍ୱନା।

୫ ୬ –ସାଧନ ପଥୁ ନ ଟଳି ଉପାସନା କର            ଇଶ୍ୱର ଦର୍ଶନ ନିଶ୍ଚେ ହୋଇବ ତୁମ୍ଭର।

୫ ୭-ସୁସ୍ଥ; ଶାନ୍ତ,ପ୍ରସନ୍ନ ରହିବା ପାଇଁ ଚିତ୍ତ ସର୍ବଦା ଅଭ୍ୟାସ କର ନ ହୋଇ ତୁ ଭୀ

୫ ୮-ଆପଣାର ଆତ୍ମ ସୁଖ ପାଇବା ନିମିତ୍ତ            ସବୁବେଳେ ଚେଷ୍ଟା କର ନହୋଇ ଚିନ୍ତିତ ।

୫ ୯-ଇଚ୍ଛା ବ୍ୟାକୁଳତା ତ୍ୟାଗ ନ କଲେରେ ବାବୁ            ଚିର ଶାନ୍ତି ସୁଖ ପୁଣି କିପରି ପାଇବୁ।

୬ ୦-ଅପ୍ରସନ୍ନ ଚିତ୍ତ ହେଲେ ବୁଦ୍ଧି ଭ୍ରଂଶ ହୁଏ            ବୁଦ୍ଧି ଭ୍ରଂଶ ହେଲେ ପ୍ରାଣ ବହୁ କଷ୍ଟ ପାଏ।

୬ ୧-କାମନା ବାସନା ତ୍ୟାଗ କରିଦେଲେ ବାବୁ            ଚିତ୍ତ ନିର୍ମଳରେ ଶୁଦ୍ଧ ଜ୍ଞାନ ଜନ୍ମେ ସବୁ।

୬ ୨-ଯେତେ ତୋ ଦୁର୍ଗୁଣ ଅଛି ତ୍ୟାଗ କରିଦିଅ            ସୁଗୁଣ ବୁଦ୍ଧି ରେ ତୋର ଚିତ୍ତ ହେବ ଥୟ।

୬ ୩-ଇଚ୍ଛା ତ୍ୟାଗ ହୋଇଗଲେ ପୁର୍ନଜନ୍ମ ନାହିଁ            ସଂସାରର ଦୁଃଖ କଷ୍ଟୁ ତରିଯିବୁ ତୁହି।

୬ ୪ –ସଂସାର ସୁଖ ଦୁଃଖରୁ ଅଲଗା ହୋଇଣ            ଇଶ୍ୱରଙ୍କ ମାୟା ଖେଳ ଦେଖୁ ତୋର ମନ।

୬ ୫-ଚିତ୍ତ ଅପ୍ରସନ୍ନ ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟ କର ନାହିଁ            ଆତ୍ମା ଶାନ୍ତି ଅର୍ଥେ କର୍ମ କରୁଥାଅ ତୁହି।

୬ ୬-ନିଷ୍କାମ ଭାବରେ ସତ୍ଵଗୁଣ ସେବା କଲେ            ନିର୍ଗୁଣ ପ୍ରାପ୍ତି ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ମିଳିବଟି ଭଲେ ।

୬ ୭-ସାତ୍ତ୍ୱିକ ଭୋଜନେ ମନ ସଂଯମ ହୋଇଲେ      ପରମାତ୍ମା ଚିନ୍ତା ତୁହି କରିପାରୁ ଭଲେ।

୬ ୮-ସମ୍ମାନ ବା ଅପମାନ ଯେବେ ଅବା ମିଳେ            ଲକ୍ଷ ରଖିଥିବ ମନ ସାଧନୁ ନ ଟଳେ।

୬ ୯-ସିଦ୍ଧି ଲାଭ ବୋଲି ଯାହା ତାହା ମାୟା ଅଟେ      ସେଥିରେ ନ ଭୁଲି ସାଧ ପଡି ଦୁଃଖେ କଷ୍ଟେ।

୭ ୦-ମାୟା ପଦାର୍ଥ ପ୍ରାପ୍ତିରେ ପ୍ରକୃତ ଆନନ୍ଦ            ନ ଥାଏ ଯେଣୁ ତା ପ୍ରତି ନ ରଖିବ ସଧ।

୭ ୧-ବାରମ୍ବାର ନିଜ ଇଷ୍ଟ ଦେବ ଜପ କର            ତେବେ ଯାଇ ନିଜ ହୃଦେ ଦେଖିବୁ ଇଶ୍ୱର।

୭ ୨-ଯେ ସଙ୍ଗ କରିଲେ ନିଜେ ବିପଦେ ପଡିବ            ଜୀବନେ ସେପରି ସଙ୍ଗ କେବେ ନକରିବ।

୭ ୩-ଚିତ୍ତ ଯାହା ଚାହେ ତାହା ମିଳିବ ନିଶ୍ଚୟ            ଭୋଗ ଛାଡି ଭଗବାନ ପାଇବାରେ ଲୟ।

୭ ୪ –କାମ, ଭ୍ରମ ଦୁଇ ବସ୍ତୁ ଚିତ୍ତକୁ ଭୁଲାଏ            ଆତ୍ମାଶ୍ରୟୀ ହେଲେ ସୁଖ ଆତ୍ମାରୁଟି ପାଏ।

୭ ୫ –ଜ୍ଞାନ ଭକ୍ତି ଉଭୟ ଯୋଗରେ ମୁକ୍ତି ମିଳେ            ଗୋଟିକୁ ସାଧନା କଲେ ଦୁଇ ଫଲ ଫଳେ।

୭ ୬-ଗୀତା ଶାସ୍ତ୍ର ଅନୁସାରେ ଯେ କର୍ମ କରଇ            ସେହି ସାଧକକୁ ମୁକ୍ତି ନିଶ୍ଚୟ ମିଳଇ।

୭ ୭ –ଜାଗତିକ ଭୋଗ ପାଇଁ ଯେ ଯତ୍ନ କରଇ            ଶାନ୍ତି ତାହାଠାରୁ ଶୀଘ୍ର ଯାଏ ଦୂର ହୋଇ।

୭ ୮-ମଦ୍ୟର କୁଫଳ ଜାଣି ମଦ୍ୟକୁ ନ ଛାଡେ            ସଂସାର ଅନିତ୍ୟ ଜାଣି ସଂସାରରେ ଜଡେ।

୭ ୯-କଠିନ ତପସ୍ୟା ଛାଡି ଭକ୍ତିର ମାର୍ଗରେ            ଶୀଘ୍ର ତୁହି ପହଞ୍ଚିବୁ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ପାଶରେ।

୮ ୦-ସାମର୍ଥ୍ୟ ଯିବା ପୁର୍ବରୁ ଇଶ୍ୱରଙ୍କୁ ଖୋଜ            ବୃଦ୍ଧକାଳେ ତାଙ୍କ ଠାରେ ନହୋଇବ ହେଜ।

୮ ୧-କର୍ମରୁ ଆସକ୍ତି ଛାଡି ଫଳ ତ୍ୟାଗ କରି            କର୍ମ କରୁଥିଲେ ମୁକ୍ତି ହୋଇବ ତୋହରି।

୮ ୨ –ଧର୍ମ କର୍ମେ ଯେତେ ଧନ ପ୍ରାପତ ହୋଇବ      ନିଜ ହସ୍ତେ ଦାନ କରି ସନ୍ତୋଷ ଲଭିବ।

୮ ୩ –ଧର୍ମ ବିଷୟରେ ନାନା ମାର୍ଗ ପଡିଅଛି            ଚିତ୍ତ ଶୁଦ୍ଧି ଯେଉଁ ମାର୍ଗେ ତାହା ନିଅ ବାଛି।

୮ ୪-ପ୍ରାକୃତିକ ଦୃଶ୍ୟେ ଚିତ୍ତ ସ୍ଥିର ହୋଇଯାଏ            ବସ୍ତୁ ଯେପରି ଦର୍ପଣେ ପ୍ରତିଭାତ ହୁଏ।

୮ ୫-ସଂସାରରେ ଯେତେ ଜୀବ ନେତ୍ରରେଦେଖୁଛ      ଇଶ୍ୱରଙ୍କ ରୂପ ତାହା ନ ମଣିବ ମିଛ।

୮ ୬-ଶ୍ରେୟ ପ୍ରେୟ ଦୁଇ ମଧ୍ୟୁ ଶ୍ରେୟ ଅଟେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ      ପ୍ରେୟ ରାସ୍ତା ଛାଡି ଦୃଢେ ଧର ଶ୍ରେୟ ବାଟ।

୮ ୭-ପୂଜା ପାଇବାକୁ ଯେବେ ମନେ ବାଞ୍ଛା ହୁଏ            ଜ୍ଞାନ ଭକ୍ତି ସେବା ଫଳେ ସେ ସମ୍ପଦ ପାଏ।

୮ ୮-ପିତା, ମାତା, ଶତ୍ରୁ, ଶିକ୍ଷା ନ ହେବାର ଫଳେଫ      ପୁତ୍ର ଶୋଭା ପାଏ ନାହିଁ ଏ ମହୀ ମଣ୍ଡଳେ।

୮ ୯-ବଂଶକୁ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ କରେ ଏକ ଗୁଣୀ ପୁଅ            ଏକମାତ୍ର ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦିଏ ବିଶ୍ୱକୁ ଆଲୁଅ।

୯ ୦-ବାଲ୍ୟକାଳେ ବିଦ୍ୟାଦାନେ ନ କରିବ ହେଳା       ବୟଃ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲେ ପୁତ୍ର, ମିତ୍ର ଭାବ ଚଳ।

୯ ୧ –ଗେଲବସର ନୀତିକୁ ଶୀଘ୍ର ପରିହର,            ଆକ୍ଷି ଆଗେ ରଖି ପୁତ୍ର ବିଦ୍ୟା ଦାନ କର।

୯ ୨ –ସୁବାସିତ ପୁଷ୍ପ ଯେହ୍ନେ ବାସକୁ ବିତରେ       ଗୁଣୀ ପୁତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟ କୂଳ ଯଶ ଯେ ପ୍ରସରେ।

୯ ୩ –ନାଗସାପ ଠାରୁ ମଣି କରିବ ଗ୍ରହଣ            ମଳ ମଧ୍ୟେ ଥିଲେ ଖୋଜି ଆଣିବ କାଞ୍ଚନ।

ଜାତି ଅଜାତି ନ ଖୋଜି ବିଦ୍ୟାଜର୍ନ କର            ସଂମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ବଂଶରୁ ପତ୍ନୀ ଆଣିବ ସତ୍ଵର।

୯ ୪-ବିପଦ ସମୟେ ଯେବେ ବନ୍ଧୁ ସାହା ହୁଏ            ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ ବୋଲିଣ ଜାଣିବ ସଭିଏଁ।

୯ ୫-ସମ୍ମୁଖରେ ପ୍ରିୟ କଥା ପୃଷ୍ଠେ କାର୍ଯ୍ୟ ନାଶ             କରୁଥିବା ମିତ୍ର ପାଶୁ ଶୀଘ୍ର ବାବୁ ଖସ।

୯ ୬ –ଥରେ ମିତ୍ର ଦ୍ରୋହ କଲେ ତାଠାରେ ମିତ୍ରତା      କଲେ ନାଶ ହେବ ତୁମେ ମନରେ ରଖିଥା।

୯ ୭ –ଅବିଶ୍ୱାସୀ ନରେ କେବେ ବିଶ୍ୱାସ ନକର            ସ୍ୱାର୍ଥହାନୀ ହେଲେ ପ୍ରକଟିବ ସେ ଗୁମର।

୯ ୮ –କର୍ମେ ଭୃତ୍ୟକୁ ଚିହ୍ନିବ ଦୁଃଖରେ ବନ୍ଧୁଙ୍କୁ            ବିପଦେ ମିତ୍ର ଚିହ୍ନିବ ଧନ କ୍ଷୟେ ସ୍ତ୍ରୀକୁ।

୯ ୯-ଶତ୍ରୁ ମିତ୍ର ହୋଇ କେହି ଜାତ ହୋଇ ନାହିଁ            ସ୍ୱାର୍ଥ ହାନୀ କର୍ମ ଦ୍ୱାରା ଶତ୍ରୁତା ବଢଇ।

୧ ୦ ୦-ଦୁଷ୍ଟର ମୁଖେ ମଧୁର ହୃଦେ ବଳା ହଳ            ତାର ସଂଙ୍ଗେ କେତେ ବେଳେ ହେବ ନାହିଁ ମେଳ।

୧ ୦ ୧-ଖଳ ଲୋକ ପାଶେଥିଲେ ବିଦ୍ୟା ଯେ ଅପାର      ଲୋଡାନାହିଁ ସେହି ବିଦ୍ୟା ତାକୁ ତ୍ୟାଗ କର।

୧ ୦ ୨ –ସର୍ପଠାରୁ ଅତି କ୍ରୁର ଅଟେ ଖଳ ପ୍ରାଣୀ      ମନ୍ତ୍ର ବଳେ ସର୍ପ ବଶ,ଖଳେ ନୁହଁ ଜିଣି।

୧ ୦ ୩-ନଖ, ଶୃଙ୍ଗ ଥିବାପ୍ରାଣୀ,ନଦୀ ଶସ୍ତ୍ର ଧାରୀ            ରାଜନୀତି ଲୋକଙ୍କୁତ ବିଶ୍ୱାସ ନ କରି।

୧ ୦ ୪-ଯାନବାହାନ ରାସ୍ତାରେ ଯେବେ ଯାଉଥିବ      ଶବ୍ଦ ଶୁଣିବା ମାତ୍ରକେ ଆଡ ହୋଇଯିବ।

୧ ୦ ୫ –ନୂତନ ପେଷାକୁ ସ୍ଥିର ନ କରିଣ ନର            ନିଜ ପେଷା ଛାଡି ଦୁଃଖ ଭୋଗଇ ଅପାର।

୧ ୦ ୬-ଲୋଭୀକୁ ଧନରେ ବଶ କ୍ରୋଧୀକୁ କାର୍ପଣ୍ୟେ      ଛନ୍ଦ ବାକ୍ୟେ ବଶ ମୁର୍ଖ ଜ୍ଞାନୀ ସତ୍ୟ ଭଣେ।

୧ ୦ ୭-ଧନ ହାନୀ,ମନ ଦୁଃଖ ଗୃହ ଛିଦ୍ର କଥା            ଠକିଯିବା, ଅପମାନ ନ କହିବା କଥା।

୧ ୦ ୮-ବାଣିଜ୍ୟେ ,ବିଦ୍ୟା ପଠନେ,ପୁଣି ବ୍ୟବହାରେ      ଭୋଜନେ ଲଜ୍ଜା ଛାଡିବ ରଖିଥା ମନରେ।

୧ ୦ ୯-ଶିକ୍ଷା, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ,ବାଣିଜ୍ୟ ର ସୁବିଧା ଯେ ସ୍ଥାନେ      ନ ଥିଲେ ସେଠାରେ ବସ ନ କରିବ ଜନେ।

୧ ୧ ୦-ମନର ବାସନା କାର୍ଯ୍ୟେ ଜଣାଯାଏ ଭାଇ      କାର୍ଯ୍ୟ ନ କରି କହିଲେ କିଛି ଲାଭ ନାହିଁ।

୧ ୧ ୧-‘କୁ’ କୁ ଛାଡିଣ ତୁହି ‘ସୁ’ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗ କର      ତେବେ ଏହି ସଂସାରରୁ ପାଇବୁ ନିସ୍ତାର।

୧ ୧ ୨-ଚିନ୍ତାଜ୍ୱର ମାନବର,ବସ୍ତ୍ରର ଆତପ            ନାରୀର ବିଧବା,ଅଶ୍ୱର ବନ୍ଧନ ତାପ।

୧ ୧୩-ପୁଅ,ଭାର୍ଯ୍ୟା, ସେବାକାରୀ ଯା ବଶ ହୁଅନ୍ତି      ଅଭାବରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ସୁଖ ପାଆନ୍ତି।

୧ ୧୪-ଭାର୍ଯ୍ୟା ଦୁଷ୍ଟ,ମିତ୍ର ଠକ,ଅମାନିଆ ଭୃତ୍ୟ            ଗୃହେ ସର୍ପ ବାସ କଲେ ମୃତ୍ୟୁ ଯେ ନିଶ୍ଚିତ।

୧ ୧୫- ଋଣ କର୍ତ୍ତା ପିତା,ବ୍ୟଭିଚାରୀ ମାତା ଶତ୍ରୁ       ରୁପବତୀ ଭାର୍ଯ୍ୟା,ମୁର୍ଖ ପୁତ୍ରକୁ ଗଣନ୍ତୁ।

୧ ୧ ୬-ଗୁଣ ବିନା ରୁପରେ କେ ସୁନ୍ଦର ନୋହିବ            ଗୁଣ ଥିଲେ ଅସୁନ୍ଦର ସୁନ୍ଦର ହୋଇବ।

୧ ୧୭-ଅଜ୍ଞାନୁ ଅଦାତା,ଅକର୍ମରୁ ଦରିଦ୍ରତା            ମାତୃ ଦୋଷୁ ଉନ୍ମାଦ,ପିତୃ ଦୋଷୁ ମୂର୍ଖତା।

୧୧୮-ଅତି ହେଲେ ଇତି ହୁଏ ଶାସ୍ତ୍ର କହୁଥାଇ            ବ୍ରହ୍ମେ ଅତି ଭକ୍ତି କଲେ ବଇକୁଣ୍ଠ ପାଇ। ୧୧୯-ବସ୍ତ୍ର ହୀନେ ଅଳଙ୍କାର,ଘୃତ ହୀନ ଖାଦ୍ୟ            ପୁତ୍ର, ହୀନ ,ବିଦ୍ୟା ହୀନ ଜନେ ନାହିଁ କାର୍ଯ୍ୟ।

୧ ୨୦-ରୁଚିକର ଭାର୍ଯ୍ୟା ପୁତ୍ର,ବନ୍ଧୁ ପରିଜନ            ଏ ସବୁ ଦୁର୍ଲଭ ଅଟେ ମହାତ୍ମା ବଚନ।

୧ ୨ ୧-ମଣି ,ମୁକ୍ତା,,ସାଧୁଜନ,ସୁବାସ ଚନ୍ଦନ            ପ୍ରତି ନଗ,ନାଗେ,ନଗ୍ରେ ନ ମିଳଇ ବନ।

୧ ୨ ୨-ଉଚ୍ଚ କୂଳରେ ସଂପର୍କ,ଜ୍ଞାନୀରେ ମିତ୍ରତା            ଜ୍ଞାତି ସହ ଭାବଥିଲେ ନହୁଏ ଶତ୍ରୁତା।

୧ ୨୩-ପରାଧୀନ,ନିରାଶ୍ରୟ,ଧନ ହୀନ ଅତି            ଗରିବ ପ୍ରାଣୀ ଦିନକୁ ଦୁଃଖରେ ହରନ୍ତି।

୧ ୨୪-ନିଶ୍ଚିତ କର୍ମକୁ ଛାଡି ଅନିଶ୍ଚିତ କାର୍ଯ୍ୟେ            ମାତିଲେ ଉଭୟ କାର୍ଯ୍ୟ ଲୟକୁ ସେ ଭଜେ।

୧ ୨୫-ସମର୍ଥକୁ କର୍ମ ଭାର,ବେପାରୀକୁ ଦୂର            ବିଦ୍ୟାକୁ ବିଦେଶ ଭୟ ନ ଥାଏ କାହାର।

୧ ୨ ୬-ଇନ୍ଦ୍ରିୟଙ୍କୁ ବଶ କଲେ ସର୍ବ ସିଦ୍ଧ ହୁଏ            ଇନ୍ଦ୍ରିୟର ବଶ ହେଲେ ନାନା ଦୁଃଖ ପାଏ।

 

 

୧ ୨୭-ବିଦ୍ୟା ସମ ବନ୍ଧୁ ନାହିଁ ରୋଗ ସମ ଶତ୍ରୁ            ସନ୍ତାନ ମମତା ଅତି,ଦୈବ ବଳ ସେତୁ।

୧ ୨୮      -ପ୍ରକୃତି ଅଟଇ ଅଗ୍ନି ପୁରୁଷଟି ଘୃତ            ସଂଯୋଗ କରନ୍ତି ନାହିଁ ଯେ ହୁଏ ପଣ୍ଡିତ

୧ ୨୯      -ଆୟକୁ ନ ଚାହିଁ ଯେହୁ ବ୍ୟୟକୁ ବଢାଇ            ସଂସାରରେ ତାଙ୍କ ସମ ଦୁଃଖି କେହି ନାହିଁ

୧୩୦-ମନ୍ତ୍ରୀଗଣେ ପ୍ରଜ୍ଞାବାଦୀ ହୋଇଥିଲେ ଭାଇ            ଦେଶର ସମସ୍ତ ଶୁଭ ଅଚିରେ ହୁଅଇ।

୧୩ ୧-ରାଜକାର୍ଯ୍ୟ ନଜାଣିଣ ରାଜ୍ୟ ଭାର ନେଲେ      ଅଚିରେ ଦେଶକୁ ନେବେ ସେହି ରସାତଳେ।।

୧୩୨-ଅବିଜ୍ଞ ହୋଇବେ ଯେବେ ରାଜ କର୍ମଚାରୀ      ଯୋଜନା ସବୁ ସଫଳ ହୋଇବ କିପରି?

୧୩୩-ଶାରୀରିକ କର୍ମ କଲେ ଦେହ ସୁସ୍ଥ ରହେ            ଭାର୍ଯ୍ୟା ପୁତ୍ର ପ୍ରିୟହେଲେ ସୁଖେ ଦିନ ଯାଏ।

୧୩ ୪-ଉପାର୍ଜନ ବେଳେ କର୍ମେ ହେଳା ନ କରିବ      ପୁଣ୍ୟବେଳ ତୋର ସବୁବେଳେ ନ ରହିବ।

୧୩ ୫-ହେଳା କଲେ ଭେଳାବୁଡେ ଏ ଶାସ୍ତ୍ର ବଚନ      ଅର୍ଥ ନ ଥିଲେରେ ବାବୁ ବୁଦ୍ଧି ହୁଏ ହୀନ।

ମାଗି ଖାଇଲେ ତୋହର ଯଶଃ କିର୍ତ୍ତୀ ଗଲା      ନୀଳ କାର୍ଯ୍ୟେ ମାତିଲେ ତୋ କୁଳ ଡୁବିଗଲା।

୧୩ ୬-ଆଶ୍ରା ଯେବେ ଖୋଜୁ ବିଜ୍ଞ ଜନେ ଆଶ୍ରା କର      ସେ ଆଶ୍ରିତେ ମନବାଞ୍ଛା ପୂରିବ ତୋହର।

୧୩୭-ବାଳକାଳେ ବିଦ୍ୟା ଶିକ୍ଷା ଯୌବନେରେ ଧନ      କର୍ମବେଳେ ପୁଣ୍ୟ କଲେ ସୁଖେ କଟେ ଦିନ।

୧୩୮-ଅଭ୍ୟାସ ନ କଲେ ବିଦ୍ୟା,ଅଜୀର୍ଣ୍ଣେ ଭୋଜନ      ବୃଦ୍ଧର ତରୁଣୀ ଭାର୍ଯ୍ୟା ବିଷ ତୁଲେ ଘେନ।

୧୩ ୯-ପାପାତ୍ମାର ମନ,ବାକ୍ୟ,କର୍ମ ଭିନ୍ନ ହୁଏ            ମହାତ୍ମାଙ୍କ ମନ,ବାକ୍ୟ, କାର୍ଯ୍ୟ ଏକ ହୁଏ।

୧ ୪୦-ଏକାଧାରେ ଗୁଣ,ଶୀଳ, କୁଳୀନ ଧାର୍ମିକ            ଆଳସ୍ୟ ବିହୀନ ଲୋକ ଅଟେ ଧର୍ମାଧ୍ୟକ୍ଷ।

୧ ୪ ୧-ସର୍ବଶାସ୍ତ୍ରେ ବିଷାରଦ ଲେଖେ ବିଚକ୍ଷଣ            ଉଚ୍ଚାରଣେ ,ଅର୍ଥବୋଧ ଲେଖକ ଉତ୍ତମ।

୧ ୪୨-ସର୍ବସାଧାରଣ ଲୋକେ ବୁଝିବେ ଯେ ବାକ୍ୟ      ସେପରି ଲେଖା ଲେଖନ୍ତି ଉତ୍ତମ ଲେଖକ।

୧ ୪୩-ଅଧର୍ମେ ଧନ ଅର୍ଜନେ ମତି ନ ବଳାଅ            ସତ କର୍ମେ ଯାହାମିଳୁ ତହିଁ ଚଳିଯାଅ।

୧ ୪୪-ଭାଇ,ପୁତ୍ର, ବନ୍ଧୁ, ଭାର୍ଯ୍ୟା କିଏ ବା କାହାର      କାହୁଁ ଆସି କାହିଁ ଯିବୁ ମନେ ତୁ ବିଚାର।

୧ ୪୫-ଧନ, ଜନ,ଯୌବନର ଗର୍ବ ତୁ ନକର            କାଳେ ତାହା ନାଶ ହେବ, ବ୍ରହ୍ମପଦ ଧର।

୧ ୪ ୬-ପଦ୍ମ ପତ୍ରେ ଜଳ ସମ, ଜୀବନ ଚଞ୍ଚଳ            କ୍ଷଣେ ସାଧୁ ସଙ୍ଗ ଫଳେ ତର ଭବଜଳ।

୧ ୪୭-ଜନ୍ମ ଯେଣୁ ବାବୁ ତୋର ମରଣ ନିଶ୍ଚତ            ମଲେ ପୁଣି ଜନ୍ମ ହେବୁ ଏହା ଶାସ୍ତ୍ର ମତ।

୧ ୪୮-ଜରାଗ୍ରାସେ ଶରୀରରୁ ଶକ୍ତି ହ୍ରାସ ହେଲା            ଅଳ୍ପଦିନେ ପ୍ରାଣ ଯିବ ଆଶା ତୋ ନ ଗଲା।

୧ ୪୯-ବିଷ୍ଣୁ ପଦେ ଆଶାଥିଲେ ପ୍ରକୃ ତିର ସଂଙ୍ଗ       ପରିତ୍ୟାଗ କଲେ ମିଳେ ବଇକୁଣ୍ଠ ର ଯୋଗ।

୧ ୫ ୦-ତୋର ମୋର ଭାବ ପୁଣି ଏ ସଂସାର ଚିତ୍ର      ସବୁ ମିଥ୍ୟା ଜାଣି ଶୋକ କରୁ ଏ ବିଚିତ୍ର।

୧ ୫ ୧-ବାଳ କାଳେ କ୍ରୀଡା ଶକ୍ତ, ଯୌବନେ ଯୁବତୀ      ବୃଦ୍ଧ କାଳେ ଚିନ୍ତା ମଗ୍ନ,ବ୍ରହ୍ମେ ନାହିଁ ମତି।

୧ ୫୨-ଅର୍ଥ ସଦାକାଳେ ହୁଏ ଅନର୍ଥର ମୂଳ            ଭୟେ ଥରୁଥାନ୍ତି ସଦା ଧନଶାଳୀ ଦଳ।

୧ ୫୩-ଉପାର୍ଜନ କ୍ଷମଥିଲେ ସଭିଏଁ ପୂଜନ୍ତି            ଜରାଜୀର୍ଣ୍ଣ ହେଲେ ପାଶୁ ଦୂର ହୋଇଯାନ୍ତି।

୧ ୫୪-କାମ,କ୍ରୋଧ,ଲୋଭ,ମୋହ ପରିହାର କରି      ଆତ୍ମାର ସନ୍ଧାନ ପାଇ ଛାଡ ମର୍ତ୍ତ୍ୟ ପୁରୀ।

୧ ୫୫-ନଦୀପାର ହେବା ପାଇଁ ନାବ ଦରକାର            ବ୍ରହ୍ମନାବ ପାର କରେ ଏ ଭବ ସାଗର ।

୧ ୫ ୬-ବିଷୟା ଶକ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ କର୍ମେ ବଦ୍ଧ ହୁଏ            ଆସକ୍ତି ନ ଥିଲେ ଲୋକ ସ୍ୱର୍ଗ ସୁଖ ପାଏ।

୧ ୫୭-ସମାଧିଷ୍ଠ ବ୍ୟକ୍ତି ସୁଖେ ନିଦ୍ରା ଯାଇଥାଏ            ଇନ୍ଦ୍ରିୟଙ୍କୁ ବଶୀଭୂତ ବିବେକୀ କରାଏ।

୧ ୫୮- ତୃଷ୍ଣାଥିବା ମାନବକୁ ଦରିଦ୍ରଟି କହି            ଆଶାହୀନ ବ୍ୟକ୍ତି ପୁର୍ଣ୍ଣ ସନ୍ତୋଷ ଲଭଇ ।

୧ ୫୯-କାମାତୁର,ମମତା ଭିମାନି ଜନ ଅନ୍ଧ            ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣ ମୃଗ ପଛେ ଧାଏଁ, ସ୍ୱର୍ଗ ଦ୍ୱାର ବନ୍ଦ ।

୧ ୬ ୦-ଭବରୋଗର ଡାକ୍ତର ଗୁରୁବୋଲି ଜାଣ       ସଦ୍ ବିଚାର ଓୌଷଧେ ଭାଙ୍ଗେ ବ୍ୟାଧି ଟାଣ।

୧ ୬ ୧-ସଂସାରରେ ଭୟ ବସ୍ତୁ କାମିନୀ କାଞ୍ଚନ            ଚିତ୍ତ ଶୁଦ୍ଧି ,ଶୀଳ ଗୁଣେ ତରିବୁ ଏମାନ।

୧ ୬୨-ବିବେକ ହୀନ ମଣିଷ୍ୟ ଚିନ୍ତା ଜ୍ୱରେ ପଡେ      ବିଷ୍ଣୁ ଭକ୍ତ ଜନ କେବେ ପ୍ରମାଦଦେ ନପଡେ।

୧ ୬ ୩-ପ୍ରାଜ୍ଞ,ଧୀର,ତୁଲ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟି ଥିବ ଯାହାଠାରେ            କାମବାଣେ ଜର୍ଜରିତ ନହେବ ସଂସାରେ।

୧ ୬ ୪-ବିଷଠାରୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବିଷ ବିଷୟ ସମ୍ପଦ            ବିଷୟେ ବୈରାଗ୍ୟ ଯାର ତାକୁ ଧନ୍ୟବାଦ।

୧ ୬ ୫-ଲଘୁ ତାର ମୂଳ ଜାଣ ମାଗଇ ଯେ ଭିକ୍ଷା            ଗୁରୁ ତାର ମୂଳ ଅଟେ ଅପ୍ରାର୍ଥନା ଦୀକ୍ଷା।

୧ ୬ ୬-ଯଥା କାଳେ ସତ୍ୟ କଥା ଯେ କହି ନପାରେ      ଜ୍ଞାନୀ ଗଣ ମୂକ ବୋଲି କହିଥାନ୍ତି ତାରେ।

୧ ୬୭-ହିତକର କଥା ଯେହୁ ଶ୍ରବଣ ନକରେ            ବଧୀର ବୋଲି ତାହାକୁ ବୋଲନ୍ତି ସଂସାରେ।

୧ ୬ ୮-କାମ,କ୍ରୋଧ,ମିଥ୍ୟା,ଲୋଭ,ତୃଷ୍ତା, ମୋହ ଆଦି      ଶତ୍ରୁଠାରୁ ମହାଶତ୍ରୁ ହଜାନ୍ତି ସେ ବୁଦ୍ଧି।

୧ ୬ ୯-ଯମଠାରୁ ପରିତ୍ରାଣ ପାଇବା ପାଇଁକି            ପ୍ରାଣ ପଣେ ଧ୍ୟାନ କର ଜଗତସାଇଁକି।

୧ ୭ ୦-ସୁବିଦ୍ୟା ଅଟଇ ତୋର ଜୀବନର ଧନ            ତାର ବଳେ ସୁଖ ମିଳେ ତୋ ସାରା ଜୀବନ।

୧ ୭୧- ଲୋକାପବାଦକୁ ତୁହି ଭୟ ରଖିଥବୁ            ବିପଦ ପଡିଲେ ବନ୍ଧୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବୁ।

୧ ୭୨-କଣ୍ଠ ଗତ ପ୍ରାଣ ହେଲେ ନକର ଅଧର୍ମ            କଣ୍ଠଗତ ପ୍ରାଣ ହେଲେ କର ବ୍ରହ୍ମ ଧ୍ୟାନ।

୧ ୭ ୩-ଅହର୍ନିଶୀ କର ଚିନ୍ତା ଏ ଜଗତ ମିଥ୍ୟା            ବ୍ରହ୍ମ ସତ୍ୟ,ମୁହିଁ ସତ୍ୟ ,ସତ୍ୟ ମୋର ଆତ୍ମା।

୧ ୭ ୪ –ଯାହା କଲେ ଶୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ପ୍ରୀତି ଜାତ ହୁଏ      ତାହାକୁଟି କର୍ମ ବୋଲି ବେଦ ଶାସ୍ତ୍ର କହେ।

୧ ୭ ୫-ତପସ୍ୟା କାଳରେ କ୍ଷୀଣ ହୋଇଛି ଯା ପାପ      ମୁମୁକ୍ଷୁ,ବୀତସ୍ପୃହ ହେଲେ ବୁଝିବୁତ ବାପ।

୧ ୭୬ –ଦେହକୁ ମୁଁ,ମୋର ବୋଲୁଅଛୁରେ ପାମର      ଅବିଦ୍ୟା ଜ୍ଞାନ ଏହାକୁ ଛାଡ ତୁ ସତ୍ୱର।

୧ ୭୭-ମିଥ୍ୟାଟି ସତ୍ୟ ପ୍ରାୟ ହେଉଛି ପ୍ରତିଭାତ            ଜ୍ଞାନ ଲୋଚନେ ତାହା ହୋଇବ ଅନ୍ତର୍ହୀତ

୧ ୭ ୮ –ଅବିଦ୍ୟା ଆତ୍ମାକୁ ଆବରଣ       କରି ରଖେ      ଯେପରି ସୁର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ମେଘ ଆଢୁଆକେ ରଖେ।

୧ ୭ ୯ –ଇନ୍ଦ୍ରଜାଲ ଦର୍ଶନରେ ମଣେ ସବୁ ସତ୍ୟ            ଇନ୍ଦ୍ରଜାଲ ନିବୃତ୍ତିରେ ମଣଇ ଅସତ୍ୟ।

୧ ୮ ୦-ଜ୍ଞାନ ଅଟଇଟି ବାବୁ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଅଧୀନ            ଚିହ୍ନି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ସେବିଲେ ପାଇବୁ ସେ ଧନ।

୧ ୮ ୧-ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନୀ ଆଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ କିପରି ଚିହ୍ନିବୁ            ବ୍ୟାକୁଳ ବଢିଲେ ବ୍ରହ୍ମ ଭେଟାଇବେ ବାବୁ।

୧ ୮୨-ଧର୍ମର ଚାରୋଟି ଅଙ୍ଗ ସାଧୁଏ କହନ୍ତି            ସତ୍ୟ ,ଶାନ୍ତି,ଦୟା,କ୍ଷମା,ଗୁଣକୁ କହନ୍ତି।

୧ ୮୩-ସାଧୁ ସଙ୍ଗ କଲେ ନିତ୍ୟ ଜ୍ଞାନ ଲାଭ ହୁଏ            ସତ୍ ସଙ୍ଗରେ ମନ ଦିଅ କହୁଅଛି ପୋଏ।

୧ ୮୪-ଚାରି ପ୍ରକାରର ଭକ୍ତ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହନ୍ତି            ଆର୍ତ୍ତ, ଜିଜ୍ଞାସୁ,,ଅର୍ଥାର୍ଥୀ,ଜ୍ଞାନୀଙ୍କୁ ବୋଲନ୍ତି।

ଦୁଃଖ ନିସ୍ତାର ପାଇଁକି ସେବେ ଆର୍ତ୍ତ ଭକ୍ତ            ଜିଜ୍ଞାସୁ ସେବଇ ପ୍ରକୃତିରୁ ହବ ମୁକ୍ତ।

ସୁଖ ଶାନ୍ତି ପାଇବାକୁ ଅର୍ଥାର୍ଥୀ ସେବଇ                  ବ୍ରହ୍ମକୁ ପାଇବାପାଇଁ ଜ୍ଞାନୀ ଭଜୁଥାଇ।

୧ ୮୫-ପ୍ରାରବ୍‌ଧ କର୍ମାନୁସାରେ ଚିତ୍ତର ସଂସ୍କାର            ହୋଇଥାଏ ଯେଣୁ ସଦା ସତ ସଙ୍ଗ କର।

୧ ୮ ୬-କର୍ମ ଛାଡିଦେଲେ ବାବୁ ନମିଳିବ କିଛି            କେବଳ ସନ୍ନ୍ୟାସ ଧରି ସିଦ୍ଧି କେ ପାଇଛି।

୧ ୮୭-କେହି କାହିଁ କର୍ମ ଛାଡି ନପାରେ ସଂସାରେ      ସ୍ୱଭାବ ଗୁଣରେ କର୍ମ ଝିଙ୍କି ବାନ୍ଧେ ତାରେ।

୧ ୮୮-କର୍ମେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଙ୍କୁ ରୋଧି ବିଷୟ ଭାବନା            କରୁଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନେ ମିଥ୍ୟାଚାରୀ ସିନା।

୧ ୮୯-ଜୀବ ଯାହା କରେ ତାହା କର୍ମ ବୋଲି ଜାଣ      ବସିବା ,ଉଠିବା,ଯିବା ,ଭୋଜନ, ଶୟନ।

୧ ୯ ୦-ଅକର୍ମଠୁ କର୍ମ ବଡ ତେଣୁ କର୍ମ କର            ଭୋଜନ, ପାନ ଛାଡିଲେ ନଷ୍ଟ ତୋ ଶରୀର।

୧ ୯ ୧      -ବିଭୁ ଅର୍ଥେ କର କର୍ମ ଆନେ ବଦ୍ଧ ହୁଏ            ଆସକ୍ତି ତ୍ୟାଗ କର୍ମରେ ବହୁ ଲାଭ ହୁଏ।

୧ ୯ ୨-ଯଜ୍ଞରୁ ତ ପ୍ରଜା ସୃଷ୍ଟି ବ୍ରହ୍ମା କରିଥଲେ            ଯଜ୍ଞରେ ବାଞ୍ଛିତ ଫଳ ଲଭିବ ବୋଇଲେ।

୧ ୯୩-ଅନ୍ନ ନ ଖାଇଲେ ପ୍ରାଣୀ କିପରି ଜନ୍ମିବେ            ବୃଷ୍ଟି ବିନା କାହିଁ ଅନ୍ନ ସମ୍ଭବିଛି କେବେ।

୧ ୯୪-ଯଜ୍ଞ କଲେ ବୃଷ୍ଟି ହୁଏ ଯଜ୍ଞ କର୍ମୁ ଜାତ            କର୍ମ ପ୍ରକୃତିରେ ଲୀନ ସେତ ବହୁ ଜାତ ।

୧ ୯୫-ଏହି କର୍ମ ତତ୍ତ୍ୱଟିକୁ ନ ଜାଣେ ଅଜ୍ଞାନ            ‌ସେ‌‌ ପାପୀ ଅଧମ ବୃଥା ଯାଏ ତା ଜାବନ।

୧ ୯ ୬-କୃତ ବା ଅକୃତ କର୍ମେ ପ୍ରୟୋଜନ ନାହିଁ            ସାରା ସଂସାରରେ ତାର ସ୍ୱାର୍ଥ ଅବା କାହିଁ।

ବ୍ରହ୍ମପାଇଁ କର କର୍ମ ଅନାସକ୍ତେ ରହି                  ଆସକ୍ତି ନଥିଲେତ ପରମ ଗତି ପାଇ।

୧ ୯୭-କର୍ମ କରି ଯାଇଛନ୍ତି ସିଦ୍ଧ ଯେ ଜନକ            ତେଣୁ ତାଙ୍କୁ ଗୁରୁ କରି ଅଛନ୍ତି ଯେ ଶୁକ।

୧ ୯୮-ଭଗବାନ କହୁଛନ୍ତି ଶୁଣ ଆରେ ଧନ            ବଡ ଆଗେ ଗଲେ ପଛେ ଯାଏ ଅକିଞ୍ଚନ।

୧ ୯ ୯-ମୋର ପ୍ରାପ୍ୟ ଅପ୍ରାପତ କାହିଁ ନାହିଁ ବାବୁ      କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ନଥାଇ କର୍ମ କରୁଅଛି ସବୁ।

୨୦ ୦ -ଆଳସ୍ୟ ପଣରେ ଯଦି କର୍ମ ମୁଁ ନକରେ            ସବୁମନ୍ତେ ମୋର ପଥ ଧରିବେଟି ନରେ।

୨୦ ୧ –ଅଜ୍ଞାନୀ ଆସକ୍ତ ଭାବେ କର୍ମ କରୁଥାଏ            ଲୋକ ରକ୍ଷା ଅର୍ଥେ ଜ୍ଞାନୀ କର୍ମେ ରତ ହୁଏ ।

୨୦ ୨ –ପ୍ରକୃତି ଗୁଣରେ କର୍ମ ହୁଅଇରେ ଧନ            ଅହଙ୍କାରୀ ,ମୂଢ କହେ ମୁଁ କରୁଛି ଜାଣ।

୨୦୩-ଗୁଣ କର୍ମଠାରୁ ଆତ୍ମା ସଂପୁର୍ଣ୍ଣ ପୃଥକ            ଜାଣି ଆସକ୍ତି ଛାଡିଣ କରେ ଜ୍ଞାନୀ ଲୋକ ।

୨୦୪-ଜ୍ଞାନୀ ଲୋକ କର୍ମ କରେ ପ୍ରକୃତିର ସେବା            ସମସ୍ତେ ପ୍ରକୃତିଗାମୀ ନିଗ୍ରହେ‌ କି ହେବା ।

୨୦୫-ଦ୍ୱେଷ, ଅନୁରାଗେ ତୋର ବିଷୟେ ରହିଛି      ଉଭୟେ ଶ୍ରେୟର ଶତ୍ରୁ ତ୍ୟାଗ ମୁଁ କହୁଛି।

୨୦ ୬-ନିଜ ଧର୍ମଠାରୁ ପର ଧର୍ମ ହେଲେ ବଡ            ତଥାପି ସ୍ୱଧର୍ମ କେବେ ନଛାଡରେ ମୂଢ।

୨୦୭-କର୍ମ ତ୍ୟାଗେ କର୍ମ ଯୋଗେ ଉଭୟରେ ମୁକ୍ତି      କର୍ମ ତ୍ୟାଗଠାରୁ କର୍ମ ଯୋଗଳ ଅତି।

୨୦ ୮-କର୍ମ ବିନା ସନ୍ନ୍ୟାସୀର ଦୁଃଖ ହୁଏ ସାର            କର୍ମ ଯୋଗୀ ଶିଘ୍ର ପାଏ ବ୍ରହ୍ମର ଗୋଚର।

୨୦୯-ସେ ମୁନି ଆତ୍ମଜ୍ଞ ଦେଖି, ଶୁଣି,ଖାଇ,ପିଇ            ସର୍ବେନ୍ଦ୍ରିୟେ କର୍ମ କରି କିଛି କରୁନାହିଁ।

୨ ୧ ୦-ଯାଇ ,ଆସି,ଶୁଙ୍ଘି ଛୁଇଁ,ଦେଖି ସବୁ ଶୁଣେ      ଇନ୍ଦ୍ରିୟେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ କର୍ମେ ଲିପ୍ତଛନ୍ତି ମଣେ।

୨ ୧ ୧-ଆଳସ୍ୟ ତେଜି ଯେ କର୍ମ ପ୍ରଭୁଙ୍କର ଭାବେ      ପଦ୍ମ ପତ୍ରେ ଜଳ ପରି ପାପ ତ ନ ଲାଗେ।

୨ ୧ ୨-ଆତ୍ମ ଶୁଦ୍ଧି ପାଇଁ କର୍ମ କରେ ଯୋଗୀଜନ      କର୍ମୁ ସଉକ ଛାଡିଣ ଦେଇ ବୁଦ୍ଧି ମନ।

୨ ୧ ୩-କର୍ମ ଫଳ ଛାଡି ଯୋଗୀ ଲଭଇ ମୁକତି            ଯୋଗହୀନ ବଦ୍ଧ କର୍ମେ ରଖିଣ ଆସକ୍ତି।

୨ ୧ ୪-କର୍ମରୁ ମମତା ଛାଡି ଦେଇ ଯୋଗୀଜନ            ନବ ଦ୍ୱାର ପୁରେ ବସେ ନିର୍ଦ୍ୱନ୍ଦ ହୋଇଣ।

୨ ୧ ୫-ଲୋକର ନିଜର କର୍ମ କିବା କର୍ମ ଫଳ            ଇଶ୍ୱର ସର୍ଜନ ନୁହେ ସ୍ୱଭାବ ତା ମୂଳ।

୨ ୧ ୬-କାହାରି ପାପ ପୁଣ୍ୟରେ ନ ଥାଆନ୍ତି ହରି            ଅଜ୍ଞାନରେ ଜୀବ କହେ ସବୁ କରେ ହରି।

୨ ୧ ୭-ଆତ୍ମଜ୍ଞାନେ ଏ ଅଜ୍ଞାନ ଯାହାର ତୁଟଇ            ଆଦିତ୍ୟ ପରି ପ୍ରକାଶ ତା ହୃଦରେ ହୋଇ।

୨ ୧ ୮-ବ୍ରହ୍ମେ ଭାବି,ବ୍ରହ୍ମେ ବୁଡି ତନ୍ମୟ ତତ୍ପର            ଜ୍ଞାନେ ଧୌତ ପାପ ତାର ସଂସାରୁ ସେ ପାର।

୨ ୧ ୯      ଜ୍ଞାନେ ନମେ ସଦା ସେହି ଗୋ,ହସ୍ତୀ ଚାଣ୍ଡାଳେ      ପଣ୍ଡିତ ଜନର ସମ ଦୃଷ୍ଟି ସବୁଠାରେ।

୨ ୨ ୦-ଏ ସଂସାରେ ସୁଖ ଯେବେ ପାଇବାକୁ ଇଛା      ଧର୍ମ ପଥେ ଗତିକଲେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବ ବାଞ୍ଛା।

୨ ୨ ୧-ନିଜ ଆତ୍ମା ପରି ଅନ୍ୟ ଆତ୍ମା କୁ ମଣିବ            ପର ଭାବି ଅପମାନ କାହାକୁ ନ ଦେବ।

୨ ୨ ୨-ଶୁଷ୍କ କାଷ୍ଠ ଘର୍ଷଣରେ ଅଗ୍ନି ହେବ ଜାତ            ଭକ୍ତି ପ୍ରଭାବରେ ତାଙ୍କୁ ଦେଖିବୁ ସାକ୍ଷାତ।

୨ ୨୩-ଚେତନ ଅମର ଆତ୍ମା ମୁହିଁ ବୋଲି ଜାଣ            ଜଗତ ଅସତ୍ ଆଉ ଅଟେ ଅଚେତନ।

୨ ୨୪-ସଂସାର ଭୋଗେ ଆନନ୍ଦ ନ ଥାଏରେ ବାବୁ      ଆତ୍ମାରେ ଆନନ୍ଦମାନ ରହିଅଛି ସବୁ।

୨ ୨୫-ଏକାନ୍ତରେ ବସି ଆତ୍ମା ପରମାତ୍ମା ଚିନ୍ତା            କଲେ ଶାନ୍ତି ଲଭିବୁତୁ ଘୁଞ୍ଚିବ ଅହନ୍ତା।

୨ ୨ ୬-ଅତିଜ୍ଞାନୀ ହୋଇଅଛ ପାଠ ପଢି ପଢି            ଆତ୍ମାକୁ ଚିହ୍ନି ନଥିଲେ ସବୁ ଗଲା ଉଡି।

୨ ୨୭-କର୍ମ କରି ମୁର୍ଖ ଲୋକ ପୋଷେ ନିଜ ପେଟ      ଶାସ୍ତ୍ର ପଢି ତୁମେ ଯେବେ ଆତ୍ମାକୁ ନ ଭେଟ।

୨ ୨୮-ସକଳ ଶାସ୍ତ୍ର ପଢିବା ଅକାରଣ ହେଲା            ବ୍ୟବସାୟ କରି ଶେଷେ ମୂଳ ବୁଡିଗଲା।

୨ ୨୯-କଦାପି ନିଷ୍କର୍ମା ହୋଇ ବସି ରହନାହିଁ            ଆତ୍ମା ଚିନ୍ତା ଶ୍ରେଷ୍ଠ କର୍ମ କର ମନ ଦେଇ।

୨ ୩ ୦-ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ଲାଭ ହେଲେ କାମନା ବାସନା      ମନ ମଧୁ ଦୂର ହୁଏ ନ କର ଶୋଚନା।

୨ ୩ ୧-ନିର୍ଗୁଣ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କୁ ତୁହି କରୁଥିଲେ ଧ୍ୟାନ            ପରମାତ୍ମାଠାରେ ଚିତ୍ତ ହୋଇଯିବ ଲୀନ।

୨ ୩ ୨-ଭୋଗରୁ ଚିତ୍ତକୁ ଆଣି ବ୍ରହ୍ମେ ତୁହି ଲଗା            ପରାଶାନ୍ତି ଲଭିବୁତୁ ନ ହେବୁ ଅଭାଗା।

୨ ୩୩-ଦୃଶ୍ୟମାନ ବସ୍ତୁ ଯେତେ ସବୁ ମିଥ୍ୟା ଜାଣ      ନିଜ ଆତ୍ମା ପରମାତ୍ମାଙ୍କର ଅଂଶ ପୁଣ।

୨ ୩୪-ଇଶ୍ୱରଙ୍କଠାରେ ଚିତ୍ତ ସମର୍ପଣ କର            ତାର ନାମ ଯୋଗ ବୋଲି କହିଛି ଶାସ୍ତ୍ରର।

୨ ୩୫-ଆଳସ୍ୟ ତ୍ୟାଗ କରିଣ ନିଷ୍କାମ ଚିତ୍ତରେ            ପରମାତ୍ମଠାରେ ଯୋଗ କର ନିରନ୍ତରେ।

୨ ୩ ୬-ସକଳ ପ୍ରାଣୀ ଅନ୍ତରେ ବସେ ନାରାୟଣ            ଗୀତା ଶାସ୍ତ୍ର ମଧ୍ୟେ ତାହା ହୋଇଛି ପ୍ରମାଣ।

୨ ୩୭-ଆକାଶକୁ ଦେଖ କେଡେ ବିରାଟ ଅଟଇ            ତାଠାରୁ ବଳି ବୃହତ୍ତ ଇଶ୍ୱର ହୁଅଇ।

୨ ୩୮-ମନର ମୃତ୍ୟୁ ନ ହେଲେ ମୁକ୍ତି ନ ମିଳିବ            ବ୍ରହ୍ମର ତତ୍ତ୍ଵ ଜାଣିଲ ମନ ମୃତ୍ୟୁ ହେବ।

୨ ୩୯-ଏକମାତ୍ର ବ୍ରହ୍ମଠାରୁ ସକଳ ଉତ୍ପତ୍ତି            ଏହା ଜାଣିଲେ ତୁମ୍ଭର ନ ରହିବ ଭୀତି।

୨୪ ୦-ସଚରାଚର ପ୍ରାଣୀରେ ବିଷ୍ଣୁ ବିରାଜିତ       ଏହା ଜାଣି କୃଦ୍ଧ ହେବା ନୁହଇ ଉଚିତ।

୨୪ ୧-ଆତ୍ମ ବୋଧ ହେଲେ ଛାଡେ ସଂସାର ବନ୍ଧନ      ନରକର ଦ୍ୱାର ଅଟେ ପ୍ରକୃତି ମିଳନ।

୨୪ ୨-ଯେଉଁ ବିଦ୍ୟା ବଳେ ବ୍ରହ୍ମ ପ୍ରାପ୍ତି ମୁକ୍ତି ମିଳେ      ଆତ୍ମ ତତ୍ତ୍ୱ ମନ ଜୟ ଜ୍ଞାନ ତହିଁ ମିଳେ।

୨୪୩-ଅଦ୍ୱିତୀୟ ବ୍ରହ୍ମ ତତ୍ତ୍ୱ ଏକମାତ୍ର ତତ୍ତ୍ୱ            ଏ ତତ୍ତ୍ୱେ ବିଶ୍ୱାସ କଲେ ବୁଝିବ ମହତ୍ତ୍ୱ।

୨୪୪- ପୁର୍ଣ୍ଣ ବ୍ରହ୍ମ ଜ୍ଞାତ ହେଲେ ନ ରହେ ଅଜ୍ଞାନ            ବ୍ରହ୍ମାନନ୍ଦ ସୁଖ ତାଠି ଥାଏ ଅନୁକ୍ଷଣ।

୨୪୫-ବ୍ରହ୍ମ ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ସେ ବୁଦ୍ଧିର ସାକ୍ଷୀ            ତାଙ୍କୁ ନମସ୍କାର କର ସେ ଅନନ୍ତ ରୁପୀ।

୨୪ ୬-ନ ଜାଣି ତାହାଙ୍କୁ ସତ୍ୟ ସଂସାରକୁ ଦେଖୁ            ସଂସାର ମିଥ୍ୟା ହେବ, ଜାଣି ପାରିଲେ ତାଙ୍କୁ।

୨୪୭-ଜନ୍ମ ପୁର୍ବୁ ଏହି ଦେହ ନ ଥିଲା ତୁମର            କିଛି ଦିନ ରହି ପୁଣି ହୋଇଯିବ ଦୂର।

୨୪୮-ଏହି ଦେହ ମଧ୍ୟେ ଅଛି ଯେବଣ ଆତ୍ମାଟି            ଆଗେ ଥିଲା ଏବେ ଅଛି ପରେ ରହିବଟି।

୨୪୯-ଆତ୍ମାଟି ଅଟଇ ସତ୍ୟ ଦେହଟି ଅସତ୍ୟ            ଏହା ଆତ୍ମ ଜ୍ଞାନ ଅଟେ ଘୋଷୁଥିବୁ ନିତ୍ୟ।

୨୫ ୦-ଚିରା ପୁରୁଣା ବସନ ତ୍ୟାଗ କରି ନର            ନୂତନ ବସ୍ତ୍ର ପିନ୍ଧିଣ ଦିଶଇ ସୁନ୍ଦର।

୨୫ ୧-ଜରାଜୀର୍ଣ୍ଣ ଶରୀରକୁ ଆତ୍ମା ତ୍ୟାଗ କରେ            ନୂତନ ଶରୀର ଧରି ଲୀଳାକୁ ଆଚରେ।

୨୫୨-ପୂର୍ବ ଜନ୍ମ କର୍ମ ଫଳ ନୂତନ ଜନ୍ମରେ            ଭୋଗ କରୁଥାଏ ଜୀବ ଏହି ସଂସାରରେ।

୨୫୩-ଯେପରି କର୍ମ କରିଛି ସେହିପରି ଫଳ            ଏଠାରେ ଆସି ମିଳୁଛି ତାକୁ ନାହିଁ ବଳ।

୨୫୪-ଏ ଜ୍ଞାନ ଜନ୍ମିଲେ ମନ୍ଦ କର୍ମ ନ କରିବୁ            ଏହା ଫଳେ ଜୀବ ମୁକ୍ତ ହୋଇଯିବ ବାବୁ।

୨୫୫-ପଞ୍ଚଭୂତେ ଗଢାଯିବ ସ୍ୱଭାବରେ ଜଡ            ତା ମଧ୍ୟେ ଚେତନ ଆତ୍ମା ହୁଏ ଖଡ ବଡ।

୨୫ ୬-ସତ ଓ ଅସତ ମିଶି ଗଡାଏ ଶରୀର            ଏହା ଜାଣି ସଂସାରରେ କର୍ମ ତୁହି କର।

୨୫୭-କର୍ମକୁ ଛାଡିବୁ ନାହିଁ କର୍ମେ ତୋର ମୁକ୍ତି            ଇଶ୍ୱରଙ୍କ ପାଇଁ ସତ କର୍ମ କର ନିତି

୨୫୮-ମୁହିଁ ଦେହ ନୁହେ ଏହି ଜ୍ଞାନ ଜନମିଲେ            ଦେହ ପ୍ରତି ମମତା ତୋ ନ ରହିବ ଭଲେ।

୨୫୯-ଆତ୍ମା ପ୍ରତି ଆତ୍ମାର ଯେ ମମତା ବଢିଲେ            ଚିର ଶାନ୍ତି ହୃଦୟରେ ବିରାଜିବ ଭଲେ।

୨ ୬ ୦- ବର୍ଣ୍ଣ, ଧର୍ମ, ଆଚାର,ଆଶ୍ରମ ଯେତେ ଥିଲା      ଆତ୍ମ ଜ୍ଞାନେ ସେ ସବୁର ବିଲୋପ ଘଟିଲା

୨ ୬ ୧-ଶରୀରଟି ସ୍ଥୂଳ ଯେଣୁ ରୂପ ତାର ଅଛି            ଆତ୍ମା ଅତି ସୁକ୍ଷ୍ମ ହେତୁ ଅରୂପ ହୋଇଛି।

୨ ୬ ୨-ପଞ୍ଚଭୂତ ସରୀରରୁ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଉତ୍ପତ୍ତି            ଆଉମଧ୍ୟ ଶରୀରରୁ ତ୍ରିଗୁଣ ଜନ୍ମନ୍ତି।

୨ ୬୩-ସ୍ୱଭାବରେ ଆତ୍ମା ଗୋଟି ନିର୍ଗୁଣ ଅଟଇ            ଶରୀରରେ ବାସ ଯେଣୁ ଗୁଣ ସଙ୍ଗ ପାଇ।

୨ ୬୪-ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଗୁଡିକ ଜଡ ଦେହରୁ ଉତ୍ପତ୍ତି            ଆତ୍ମା ଲୟ ଲଗାଇଲେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟେ ଚଳନ୍ତି।

୨ ୬ ୫-ସୁର୍ଯ୍ୟର ଆଲୋକେ ହୁଏ ଜଗତ ଆଲୁଅ       ଆତ୍ମ ଜ୍ଞାନେ ପ୍ରକାଶିତ ହୁଅଇ ହୃଦୟ।

୨ ୬ ୬-ଜ୍ଞାନ ସ୍ୱରୁପଟି ଆତ୍ମା ମନେ ରଖିଥା୍ଅ            ତେଣୁ ଆତ୍ମଜ୍ଞାନେ ମନ ସର୍ବଦା ବଳାଅ।

୨ ୬୭-ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ପ୍ରକାଶିଲେ ଯାଏ ଭବ ବ୍ୟାଧି            ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ଅଟେ ଭବ ବ୍ୟାଧିର ଔଷଧି।

୨ ୬୮-ଏହି ଜ୍ଞାନେ ଦେହୁ ତୋର ତ୍ରିଗୁଣ କଟିବ            ତ୍ରିଗୁଣ କଟିଲେ ବ୍ରହ୍ମ ଭାବ ଅନୁଭବ।

୨ ୬୯-ତ୍ରିଗୁଣ କଟିଲେ ଜୀବ ଇଶ୍ୱର ହୋଇବ            ଭାଗବତେ କହିଛନ୍ତି ଏହା ବ୍ୟାସ ଦେବ।

୨ ୭ ୦-ତ୍ରିଗୁଣ ଅତୀତ ବୋଲି କିପରି ଜାଣିବ            ଗୀତାରେ ବୁଝାଇ ଦେଇଛନ୍ତି ବାସୁଦେବ।

୨ ୭ ୧ –ସ୍ଥିତ ପ୍ରଜ୍ଞ ହେଲେ ତୁହି ମୋହେ ନ ପଡିବୁ      ସ୍ଥିତ ପ୍ରଜ୍ଞ ହେବା ସୁତ୍ର ଗୀତାରୁ ବୁଝିବୁ।

୨ ୭୨-ମନରୁ କାମନା ସବୁ ତ୍ୟାଗ କରି ଦେବୁ            ତେବେ ଯାଇ ସ୍ଥିତ ପ୍ରଜ୍ଞ ହୋଇବୁରେ ବାବୁ।

୨ ୭୩-ଦୁଃଖେ ସୁଖେ କେବେ ହେଲେ ବିବ୍ରତ ନ ହେବ      ରାଗ, ଭୟ ,କ୍ରୋଧ ଗଲେ ସ୍ଥିତ ବୁଦ୍ଧି ହେବ।

୨ ୭୪-ବିଷୟାନୁରାଗ ଶୁଭେ ଆନନ୍ଦିତ ନୁହ            ଅଶୁଭରେ ଦୁଃଖୀ ନୋହି ସ୍ଥିତ ପ୍ରଜ୍ଞ ହୁଅ।

୨ ୭ ୫-କୁର୍ମ ଅଙ୍ଗକୁ ସଂକୋଚ କଲାପରି ତୁହି            ବିଷୟ ଭୋଗୁଁ ତରିଲେ ପ୍ରଜ୍ଞା ପ୍ରକାଶଇ।

୨ ୭ ୬ –ଦୃଢ ସଂଯମତା ବଳେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ନିବର୍ତ୍ତେ            ରୁଚି ତା ତୁଟିବ ବାବୁ ବ୍ରହ୍ମର ସାକ୍ଷାତେ।

୨ ୭ ୭-ବ୍ରହ୍ମେ ଯୋଗ ହେଲେ ହୁଏ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସଂଯତ      ଇନ୍ଦ୍ରିଗଣ ବଶ ହେଲେ ପ୍ରଜ୍ଞା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ।

୨ ୭୮-ବାଜେ ଚିନ୍ତା କଲେ ମନେ ସଉକ ବଢଇ ସେଥିରୁ କାମନା ଜନ୍ମେ କ୍ରୋଧ ତହୁଁ ହୋଇ।

୨ ୭୯-କ୍ରୋଧ ବଢିଗଲେ ତୋର ଜ୍ଞାନ ହଜିଯିବ            ଜ୍ଞାନ ଚାଲିଗଲେ ବାବୁ ସର୍ବନାଶ ହେବ

୨୮ ୦-ରାଗ; ଦ୍ୱେଷୁ, ମୁକ୍ତ ହେଲେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଜିଣିବ      ତହୁଁ ମୁକ୍ତ ହେଲେ ମନ ପ୍ରସନ୍ନ ରହିବ।

୨୮ ୧-ମନ ପ୍ରସନ୍ନ ହୋଇଲେ ଦୁଃଖ ପଳାଇବ            ତା ପ୍ରଭାବେ ଚିତ୍ତ ଶାନ୍ତ ବୁଦ୍ଧି ସ୍ଥିର ହେବ।

୨୮୨-ବ୍ରହ୍ମେ ଯୁକ୍ତ ନ ହେଲେରେ ବିଶୁଦ୍ଧ ବିଚାର            ଏକାଗ୍ର ଭାବନା ଶାନ୍ତି କାହୁଁ ମିଳେ ତାର।

୨୮୩-ବିଷୟ ପଛରେ ଯାର ମନ ଧାଉଁଥାଏ            ନାବେ ବାତ୍ୟା ସମ ତାର ପ୍ରଜ୍ଞା ବୁଦ୍ଧି ନାଶ ଯାଏ।

୨୮୪-ଶୁଣ ହେ ଭକ୍ତ ପ୍ରବର ବିଷୟୁ ଇନ୍ଦ୍ରିୟେ            ନିଗୃହୀତ ସଂଯତରେ ପ୍ରଜ୍ଞା ସ୍ଥିତ ହୁଏ।

୨୮ ୫-ସଂସାରୀ ଯାହା ନ ଦେଖେ ଯୋଗୀ ତାହା ଦେଖେ ସଂଯମୀ ଯାହାକୁ ଛାଡେ ସଂସାରୀ ତା ଲୋଡେ।

୨୮ ୬-ନଦୀ କେବେ ସାଗରର ସ୍ଥିରତା ନ ଭାଙ୍ଗେ ସଂଯମୀର ଶାନ୍ତି କେବେ ବିଷୟ ନ ଭାଙ୍ଗେ।

୨୮୭-କାମ, ମୋହ, ମମତା ବରଜେ ଯେଉଁ ନର       ସ୍ଥାୟୀ ଶାନ୍ତି ଲାଭ ଗୋଟି ହୁଅଇ ତାହାର

୨୮୮-ଏ ବ୍ରହ୍ମରେ ସ୍ଥିତି ଯେଉଁ ମହାତ୍ମାର ହେବ       ମୋହରେ ନପଡି ବ୍ରହ୍ମ ନିର୍ବାଣ ଲଭିବ।

୨୮୯-ଆତ୍ମାକୁ ଯେ ଭଲ ପାଏ ଆତ୍ମାରେ ଯେ ତୃପ୍ତ       ଆତ୍ମାରେ ଯେ ସୁଖ ଦେଖେ କାହିଁ ତାର ପାପ।

୨୯ ୦-ଭାଗବତ କହେ ବଦ୍ଧ, ମୁକ୍ତ ବୋଲି ବାଣି            ଅଜ୍ଞାନୀଟି ବଦ୍ଧ, ଜ୍ଞାନୀ ମୁକ୍ତ ବୋଲି ଜାଣି।

୨୯ ୧-ସଦାକାଳେ ଦୁଃଖ ପାଏ ଅଜ୍ଞାନୀ ପୁରୁଷ            ଜ୍ଞାନ ବଳେ ପ୍ରାଣୀ ଚିର ସୁଖେ କରେ ବାସ।

୨୯୨-ସକଳ ଗୁଣେ ପଣ୍ଡିତ ଶୋଭା ପାଉ ଥାଏ            ଅଜ୍ଞାନ ଯୋଗୁଁ ମୁର୍ଖଟି ବହୁ ଦୁଃଖ ପାଏ।

୨୯୩-ଉଚ୍ଚ ବଂଶେ ଜାତ, ଗୁଣ ନ ଥିଲେ ଅପୂଜ୍ୟ            ନୀଚ୍ଚ କୁଳେ ଜନ୍ମ ଗୁଣ ବଳେ ହେବ ପୂଜ୍ୟ।

୨୯୪-ଉଚ୍ଚ କୂଳେ ଜନ୍ମ ବପୁ ସୁନ୍ଦର ଦିଶଇ            ଜ୍ଞାନ ନଥିଲେ ଲୋକରେ ପୂଜ୍ୟ ସେ ନୁହଇ।

୨୯ ୫-କାଷ୍ଠ ଘର୍ଷଣ ଅଗ୍ନିରେ ବନକୁ ଦହଇ            କୁ ପୁତ୍ର ଜନ୍ମିଲେ କୂଳ ଯଶ ବିନାଶଇ।

୨୯ ୬-ବେଶ, ପୋଷାକ ପିନ୍ଧିଣ ମୁର୍ଖ ଶୋଭାପାଏ      ବଚନ ପ୍ରକାଶିଲେ ସେ ଲୋକହସା ହୁଏ।

୨୯୭—ହିତ ଉପଦେଶ ଗୁଡି ମନରେ ରଖିବ            ସେହି ଅନୁସାରେ ସର୍ବ କାର୍ଯ୍ୟକୁ କରିବ।

୨୯୮-ନିଶ୍ଚୟ ତୁମ୍ଭର କାର୍ଯ୍ୟ ସଫଳ ହୋଇବ            କାର୍ଯ୍ୟେ କଦାପି ତୁମର ବିଘ୍ନ ନ ପଡିବ।

୨୯୯-ପାଇବାକୁ ଯାହା ଇଚ୍ଛା କରିଛ ମନରେ            ପାଇଅଛ ତାହାସବୁ ସାଧନା ବଳରେ।

ସେଥିରେ କଦାପି ତୁମେ ପାଇନାହଁ ଶାନ୍ତି            ବ୍ରହ୍ମ ଦର୍ଶନରେ ସବୁ କଟିବ ଅଶାନ୍ତି।

--------------0-------------

 

ସୁଖ ଇଚ୍ଛା କରି ଜୀବ ମର୍ତ୍ତ୍ୟକୁ ଆସିଲା       ଜଗତ ନୀତି ନଜାଣି ସୁଖ ନପାଇଲା।

ମୁନି ଋଷିଙ୍କର ବାଣୀ ଅନ୍ୟଥା ନହୁଏ            ତାଙ୍କ ବାକ୍ୟରେ ଚଳିଲେ ସର୍ବ ଶୁଭ ହୁଏ।

ଗୀତାରେ ଶ୍ରୀମୁଖ ବାଣୀ ଲେଖା ହୋଇଅଛି      ଅଭ୍ୟାସେ ସୁଫଳ ନିଶ୍ଚେ ପାଇବ କହୁଛି।

ମାନବ ପରମାୟୁକୁ ଶତ ବର୍ଷ ଧରି            ଚାରି ଭାଗ କରିଛନ୍ତି ମୁନିଏ ବିଚାରି।

ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟାଶ୍ରମ ପୁଣି ଗୃହସ୍ଥ ଆଶ୍ରମ            ବାନ ପ୍ରସ୍ଥାଶ୍ରମ ପରେ ସନ୍ନ୍ୟାସ ଆଶ୍ରମ।

ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟାଶ୍ରମ-

ଶିଶୁ ଜନ୍ମ ହେବାପରେ ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ ଯାଏ            ପିତାମାତା ପାଶେ ରହି କ୍ରୀଡା କରୁଥାଏ।

ତାହାପରେ ପିତାମାତା ପିଲାଙ୍କୁ ନିଅନ୍ତି            ଉତ୍ତମ ଗୁରୁଙ୍କ ପାଶେ ସମର୍ପି ଦିଅନ୍ତି।

କୋଡିଏ ବରଷ ରହେ ଗୁରୁଙ୍କ ସମୀପେ            ବିଦ୍ୟା ଶିକ୍ଷା କରି ଫେରେ ମନର ହରଷେ।

ଆଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଠାରୁ ଆଚରଣ ଶିକ୍ଷା କରି            ସୁଖେ ଜୀବନ କଟାଏ ଗୃହେ କର୍ମ କରି।

ବିଦ୍ୟାର୍ଜନ ସମୟରେ ମନ ସ୍ଥିର ରଖ            ଗୁରୁଙ୍କ ମୁଖକୁ ତୁମେ ଯତ୍ନରେ ନିରେଖ।

ତାହାଙ୍କ ମୁଖରୁ ତୁମେ ଯାହା ଶୁଣିଥିବ            ଏକାନ୍ତରେ ବସି ତାହା ସ୍ମରଣ କରିବ।

ଏପରି କଲେ ତୁମର ପାଠ ନିଶ୍ଚେ ହେବ            ପରୀକ୍ଷାରେ କେବେହେଲେ ବିଫଳ ନହେବ।

ଗୁରୁଙ୍କୁ ଇଶ୍ୱର ପରି ଭକ୍ତି କରୁଥିବ            କଦାପି ଅବଜ୍ଞା ତାଙ୍କୁ କେବେ ନକରିବ।

ତେବେ ତୁମ ଶିକ୍ଷାଗୋଟି ଫଳପ୍ରଦ ହେବ      ଅନ୍ୟାୟ ଆଚରଣରେ ନିଶ୍ଚେ ଧ୍ୱଂସ ହେବ।

ସତ୍ୟ କି ମିଥ୍ୟା ଏକଥା ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ ବୁଝିବ      ବୁଝିକରି କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ ସମ୍ପଦ ଲଭିବ।

ଗୃହସ୍ଥାଶ୍ରମ-

ବିଦ୍ୟା ଶିକ୍ଷା ଶେଷେ ଗୃହେ ପ୍ରବେଶ କରିବ      ଉତ୍ତମ କୁଳରେ ତୁମେ ବିବାହ କରିବ।

ଗୁରୁଙ୍କ ପାଖରୁ ଯେଉଁ ବିଦ୍ୟା ଅଭ୍ୟାସିଛ            କର୍ମେ ତାକୁ ଲଗାଇଣ ସତ୍ୟାସତ୍ୟ ବାଛ।

ଗୁରୁ ବାକ୍ୟ ଶାସ୍ତ୍ର ମତ,କର୍ମ ଅନୁଭୂତି            ମେଳହେଲେ ତୋ ଜୀବନେ ଲଭିବୁ ବିଭୂତି।

ଏହିପରି କର୍ମ କଲେ ସାରା ଜଗତରେ            ତୁମ କୀର୍ତ୍ତି ଯଶ ନିଶ୍ଚେ ବ୍ୟାପିବ ମହୀରେ।

ଯୁଗ ଉପଯୋଗୀ କର୍ମ କର ଅନୁକ୍ଷଣ            ନୂତନ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଦାନେ ଦେଶ କର ଧନ୍ୟ      

ପରିବାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଶାସ୍ତ୍ରରୁ ପାଇଛ            ପରୀକ୍ଷା କରି ଜାଣିବ ସତ୍ୟ କିବା ମିଛ।

ଯଦି ସଦ୍ଜ୍ଞାନ ଗୁରୁଠାରୁ ପାଇଥିବ            ସମସ୍ତ କର୍ମ ତୁମର ସଫଳ ହୋଇବ।

ପରିବାର,ଜ୍ଞାତି ,ବନ୍ଧୁ,,ବାନ୍ଧବ ସକଳ            ରାଜ୍ୟ, ଦେଶ, ପୃଥିବୀର କରିବ ମଙ୍ଗଳ।

ତୁମ୍ଭର ପବିତ୍ର ନିଷ୍ଠା ସେବା କର୍ମ ଫଳେ            ଦେଶୁ ଅନ୍ୟାୟ ସକଳ ପଳାଇବ ବଳେ।

ଗୃହସ୍ଥା ଧର୍ମ ରେ ଯଦି ଏ ସବୁ ନହେଲା            ତୁମ କର୍ମ ଧର୍ମ ସବୁ ନଷ୍ଟ ହୋଇଗଲା।

ବାନପ୍ରସ୍ଥ-

ବୟସ ତୃତାୟ ଭାଗେ ଚଳ ବାନାପ୍ରସ୍ଥ            ଏ ସମୟ ଗୋଟି ତୁମ ଜୀବନରେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ।

ବାଲ୍ୟ କାଳେ ଗୁରୁ ପାଶେ ବିଦ୍ୟା ଶିଖିଥିଲ      ତାହାକୁ ଗୃହସ୍ଥାଶ୍ରମେ ବିନିଯୋଗ କଲ।

ଫଳାଫଳ ସବୁ ତୁମେ ଅଙ୍ଗେ ନିଭାଇଲ            ପ୍ରକୃତ ଜ୍ଞାନୀ ବୋଲିଣ ଏବେ ବୋଲାଇଲ।

ଏହି ଜ୍ଞାନ ପାଇବାକୁ ଦେଶବାସୀ ଗଣ            ଆକାଙ୍‌କ୍ଷାରେ ଚାହିଁଛନ୍ତି ଉଦ୍‌ବେଗ ହୋଇଣ।

ଗୃହରେ ନରହି ଦେଶବାସୀଙ୍କ ସେବାରେ      କର୍ମ କରି ଶାନ୍ତି ଲଭ ଶେଷ ଜୀବନରେ।

ଗ୍ରାମେ ଗ୍ରାମେ ରାଜ୍ୟେ ରାଜ୍ୟେ କରି ପର୍ଯ୍ୟଟନ      ବିପୁଳ ଜ୍ଞାନ ଭଣ୍ଡାର କର ବିତରଣ।

ତୁମ ଅନୁଭୂତି ଜ୍ଞାନ କର୍ଣ୍ଣରେ ପଡିଲେ      ଦେଶ ବାସୀଙ୍କର ଜ୍ଞାନ ହୋଇବଟି ଭଲେ।

ତୁମ ସେବାବଳେ ଦେଶ ଉନ୍ନତ ହୋଇବ      ଦେଶରୁ ଅଭାବ ସବୁ ଦୂର ହୋଇଯିବ।

ତୁମ୍ଭେ ହେବ ସମାଜର ପ୍ରକୃତ ଗୁରୁଟି      ତୁମ୍ଭ ଆର୍ଶୀବାଦେ ଦଶା ପାଲଟି ଯିବଟି।

ବାନ ପ୍ରସ୍ଥଠାରୁ ବଳି ଧର୍ମ ନାହିଁ ଜାଣ      ତୁମ୍ଭ ଜ୍ଞାନ ଦାନେ ଦେଶ ଲଭିବ କଲ୍ୟାଣ।

ସନ୍ନ୍ୟାସ ଆଶ୍ରମ-

ଚତୁର୍ଥ ସମୟ ହେଲେ ଅବଶ ହୋଇବ      ଶରୀରରେ ଜରା ବ୍ୟାଧି ଆସି ପ୍ରବେଶିବ।

ଏତେବେଳେ ଆଉ କିଛି ଶରୀର ବଳରେ      କରି ପାରିବତ ନାହିଁ ଭାବିବ ମନରେ।

ଯାହା ତୁମ ଜୀବନରେ ଘଟିଅଛି ଜାଣ      ତାହା ସବୁ ମନ ମଧ୍ୟେ ପ୍ରବେଶିବ ପୁଣ।

ସତ୍ କର୍ମ କରି ଯଦି ଦିନ ଯାଇଥିବ      ପଛ କଥା ମନେ ପଡି ଆନନ୍ଦ ହୋଇବ।

ସାରା ଜୀବନର ଚିତ୍ର ମନରେ ଦିଶିବ      ସତ୍‌କର୍ମ ପ୍ରଭାବେ ଚିତ୍ତ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲିତ ହେବ।

ଦେଶର ମଙ୍ଗଳ କଥା ମନରେ ଚିନ୍ତିବ      ଶରୀର ଦୁର୍ବଳ କଥା ମନ ମଧ୍ୟୁ ଯିବ।

ଦେହକୁ ଛାଡିଣ ମନ ଆତ୍ମାସଙ୍ଗେ ରହି      ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ଭାବକୁ ପାଲଟିବ ସେହି।

ଜୀବନରେ ଯଦି ମନ୍ଦ କର୍ମ କରିଥିବ      ତାହା ସବୁ ମନେ ପଡି ବ୍ୟାକୁଳିତ ହେବ।

ପାପ ପୁଣ୍ୟ କଥା ସବୁ ମନରେ ଭାଳିବ      ପାପ କରିଥିଲେ ମନ ଭୟରେ ଥରିବ।

ଆଉ ତ ବଳ ବୟସ ନଥିରେ ବାବୁ      କର୍ମ ବଳେ ପାପକୁ ତୁ ଏଡାଇ ପାରିବୁ।

ଧର୍ମ କରିଥିଲେ ଏହି ସମୟରେ ପୁଣ      ତୁମ୍ଭକୁ ରକ୍ଷା କରିବେ ନିଶ୍ଚେ ନାରାୟଣ।

ଧର୍ମ ପ୍ରଭାବ ରେ ତୁମେ କଷ୍ଟ ନପାଇବ      ମନ ନିର୍ମଳରେ ଯାଇ ବୈକୁଣ୍ଠେ ବସିବ।

 

----------------------------00000000----------------------

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

------ଗୀତା ରତ୍ନ----

ଓଁ

ତତ୍ ସତ୍

ଜୟ ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ

ପ୍ରାର୍ଥନା

ରାଗ-ରାମକେରୀ

 

ଜୟ ଜୟ ଜଗନ୍ନାଥ ହେ ଜଗତ କରତା ଜଗତ ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ଏୈଶ୍ୱର୍ଯ୍ୟ ସୁଖ ସମ୍ଭୋଗ ଦାତା।

ଜଗତର ସୁଖ ପାଇଁକି ସଦା ଚିନ୍ତା ତୁମ୍ଭର ନୂଆ ନୂଆ ଖେଳ ରଚୁଛ ଖେଳ ପ୍ରିୟ ସଂସାର।

ଅଧିକ ସୁଖରେ ରହିବେ ପ୍ରାଣୀ ଚିନ୍ତାକୁ କଲ ବିଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷାକୁ ମାନବେ ଆଣି ସମର୍ପି ଦେଲ।

ବିଜ୍ଞାନ ବଳରେ ମାନବ ଆଜି ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱେ ଉଠୁଛି ଗଭୀର ସାଗର ତଳକୁ ପୁଣି ଯାଇ ପାରୁଛି

ଅଳପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ପୃଥ୍ୱୀ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ୱରେ ବୁଲି ଆସୁଅଛି ଯାନରେ ଅତି ମନ ଖୁସିରେ

ଯାନ ବାହାନର ପ୍ରଗତି ବେଳୁ ବେଳ ବଢୁଛି। ବିରାଟ ପୃଥିବୀ ଏବେତ କେଡ଼େ ଛୋଟ ହେଉଛି।

ଅନ୍ତରୀକ୍ଷେ ଆଜି ଚାଲିଛି ବିଜ୍ଞାନର ପରୀକ୍ଷା      କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର- ମାନ ଛାଡନ୍ତି ପ୍ରଭୁ କରିବ ରକ୍ଷା।

ଦ୍ୟୁ ଲୋକକୁ ଏବେ ଯିବାକୁ ମନ ସ୍ଥିର କରିଣ      ରକେଟ ସାହାଯ୍ୟ ପଠାନ୍ତି ସେହୁ ଶୂନ୍ୟକୁ ଯାନ।

ଚନ୍ଦ୍ର ଲୋକ ଯାଇ ଫେରିଲେ ପୁଣି ଯିବେ ମଙ୍ଗଳେ।      ଗ୍ରହ ଗ୍ରହାନ୍ତର ବୁଲିବେ ଏହା ମନରେ ଭାଳେ।

ଆହାର ବିହାର ଶୟନ ସବୁ ଉଚ୍ଚ କୋଟୀର      କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସନ୍ତୋଷ ମନେ ନାହିଁ ତାଙ୍କର।

ଶୀତ ତାପ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଯେ ନିଜ ଆବାସ ଗୋଟି      ପୁଣି ତାଙ୍କ ଯାନ ସେପରି ସେହି ଯନ୍ତ୍ର କରେଟି।

ଖେଳିବାରେ ମନ ଦେଇଣ ନାନା କ୍ରୀଡା ରଚିଲେ      ଦେଖିବାରେ ମନ ଆନନ୍ଦ ଦୂର ଦର୍ଶନ କଲେ।

ଦୂର ଶ୍ରବଣ ତ ହୋଇଛି କେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟ ଅଭାବ      ତଥାପି ମନରେ ସନ୍ତୋଷ ନାହିଁ ପ୍ରସନ୍ନ ଭାବ।

କୃଷି ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ଶିଳ୍ପରେ ବହୁ ଉନ୍ନତ୍ତି ହେଲା      ତେବେ ମନ ତାଙ୍କ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ସେଥିରେ ତ ନହେଲା।

ଅଳ୍ପ ସମୟରେ ଗମନ ଦୂର ସ୍ଥାନ ଭ୍ରମଣ      ବେଶ ଭୂଷାରେ ତ ଟପିଛି ସ୍ୱର୍ଗ ବିଭୂତି ମାନ।

ତେବେ କାହିଁପାଇଁ ଶାନ୍ତିକୁ ଲୋକେ ପାଉ ନାହାନ୍ତି      ଶାନ୍ତି ପାଇବାକୁ ବ୍ୟାକୁଳ ଶାନ୍ତି କାହିଁ ନ ପାନ୍ତି।

ମନ କରୁଛନ୍ତି ସମଗ୍ର ପୃଥିବୀରେ ସମ୍ରାଟ      ହୋଇ ଆମ୍ଭେ ରାଜ୍ୟ ପାଳିବୁ ନଥିବଟି ସଙ୍କଟ।

ସେଥିପାଇଁ ଯୁଦ୍ଧେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଆଜି ସକଳ ରାଜ୍ୟ      ନୂଆ ନୂଆ ଶସ୍ତ୍ର ଗଢନ୍ତି କରିବାକୁ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ।

ଇର୍ଷା ଦ୍ୱେଷ ମନେ ଥିବାରୁ ଆଜି ନ ମିଳେ ଶାନ୍ତି      ତାକୁ ତ୍ୟାଗ କଲେ ନିକଟେ ଆସି ମିଳିବ ଶାନ୍ତି।

ଆହେ ଜଗନ୍ନାଥ କରୁଛି ତୁମ ପାଶେ ଗୁହାରୀ      ଅଜ୍ଞାନ ନାଶିବ ଜଗତ ବାସୀଙ୍କର ସବୁରି।

ତେବେ ଯାଇ ଶାନ୍ତି ପାଇବେ ଏହି ଜଗତ ଜନ      ସେଥିପାଇଁ ଉପଦେଶ ତ ଦେଇଅଛ ଅର୍ଜୁନ।

ଦ୍ୟୁଲୋକରେ ଶାନ୍ତି ରହିବ ଶାନ୍ତି ଅନ୍ତରୀକ୍ଷରେ      ପୃଥିବୀରେ ଶାନ୍ତି ହୋଇବ ଶାନ୍ତି ରହୁ ସାଗରେ।

ଓୌଷଧରେ ଶାନ୍ତି ବିରାଜୁ ବନସ୍ପତିର ଶାନ୍ତି      ବିଶ୍ସେଦେବା ଶାନ୍ତି ରହନ୍ତୁ ବ୍ରହ୍ମ ହୁଅନ୍ତୁ ଶାନ୍ତି।

ସର୍ବ ଶାନ୍ତି ମିଳୁ ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ପ୍ରାଣୀ କଷ୍ଟ ନ ପାନ୍ତୁ      ଏହି ଆର୍ଶୀବାଦ ପ୍ରଭୁହେ ସଦାକାଳେ କରନ୍ତୁ।

ଶାନ୍ତି ପାଇଁ ଆତ୍ମ ଜ୍ଞାନକୁ ପ୍ରଭୁ ପ୍ରଦାନ କର      ଯାହା ପାଇଁ ଲୋକେ ଶାନ୍ତିରେ ବାସ କରୁ ସଂସାର।

----------------------------------------000000----------------------------------------------

ଭୂମିକା

ଜୟ ଜୟ ଜଗନ୍ନାଥ ଜଗତର ନାଥ            ତୁମ୍ଭ ପାଦ ପଦ୍ମେ ଲୋଟୁ ସଦା ମୋର ମାଥ।

କିପରି ପୂଜିବି ପ୍ରଭୁ କିବା ଲୋଡା ତୋର      କି ସେବା କରି ସନ୍ତୋଷ କରିବି ମୁଁ ଛାର।

ବହୁ ବହୁ ଜନ୍ମ ବିତି ଯାଇଛି ମୋହରି            ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ସନ୍ତୋଷ ମୁହିଁ ନ ପାରିଛି କରି ।

କେଉଁ ଜନ୍ମ ପୁଣ୍ୟ ଫଳେ ଏହି ଜନମରେ      କପଟ ରୂପେ ଭଜିଲି ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀପୟରେ।

ଫଳ ଆଶା କରି ନିତ୍ୟ ଭଜିଲି ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ            ଦୟାକରି ଯାଚି ଦେଲ ଅଭୟ ବରକୁ।

ଗଳ୍ପ,ଶାସ୍ତ୍ର,ପୁରାଣ ମୁଁ ପଢିଲି ଅନେକ            ଗୀତା ଶାସ୍ତ୍ର ପଢି ଶିକ୍ଷା ପାଇଲା ବିବେକ।

ଫଳ ତ୍ୟାଗ କରି କର୍ମ କିପରି କରିବ            ଉତ୍ତମ ରୂପେ ଗୀତାରେ ରହିଛି ଏ ପର୍ବ।

ସକାମ ନିଷ୍କାମ ଭକ୍ତି କରିବ କିପରି            ସଗୁଣ ନିର୍ଗୁଣ ବ୍ରହ୍ମ ଚିହ୍ନିବ ଯେପରି।

ଶ୍ରେୟ ପ୍ରେୟ, ପନ୍ଥା ଦୁଇ କିପରି ଜାଣିବ      ଜ୍ଞାନ ଅଜ୍ଞାନର ଫଳ ଯେପରି ବାରିବ।

କର୍ମ ଆଉ କର୍ମ ତ୍ୟାଗ କଲେ କିବା ହୁଏ      ଯୋଗୀ ଆଉ ସନ୍ନ୍ୟାସୀର ଭାବକୁ ବୁଝାଏ।

ରାଗ ଦ୍ୱେଷ କର୍ମ ଫଳ କିପରି ଘଟୁଛି            ତାକୁ ତ୍ୟାଗ କଲେ କେଉଁ ଫଳଟି ମିଳୁଛି।

ଜୀବନରେ କିଏ ପ୍ରିୟ,ଅପ୍ରିୟ କିଏ ସେ            ଏହାକୁ ବୁଝାଇଛନ୍ତି ଗୀତାରେ ହରଷେ।

ଦୈତ୍ୟ ଅଦୈତ୍ୟ ଜ୍ଞାନକୁ ବୁଝିବ କିପରି      ଯେପରି ବୁଝିବ ଅଜ୍ଞ ଲେଖିଛ ବିସ୍ତାରି।

ଦୈବ ଓ ଅସୁର ଭାବ ରହିଛି ଶରୀରେ       କିପରି ଚଳିଲେ ଦୈତ୍ୟ ଭାବକୁ ସଂହାରେ।

ମନୁଷ୍ୟର ଯାହା ଲୋଡା ଯେତେବେଳେ ହୁଏ      ତାହା ସବୁ କେଉଁ ପ୍ରଭୁ ଯୋଗାଇଣ ଦିଏ।

ଜୀବ ଯାହା ପାଇବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରୁଥାଏ       କେଉଁ ଶକ୍ତି ତାହା ଆଣି ପହଞ୍ଚାଇ ଦିଏ।

ସଂସାରରେ ଭଲ ମନ୍ଦ ଦୁଇ ଗୋଟି କଥା      ସୁଖ ଦୁଃଖ ଭାବେ ଭୋଗ କରୁଛି ସର୍ବଥା।

ଏହି କର୍ମ ଚକ୍ର ମଧ୍ୟୁ ଜୀବର ଉଦ୍ଧାର            ସହଜରେ ହୋଇଯିକ ଗୀତାର ଏ ସାର।

ଏପରି ଶାସ୍ତ୍ରକୁ ପଢି ମୁଁ ଆଜି ପବିତ୍ର            ମନ ମଧ୍ୟେ ବିଚାରିଲି ଏ ଗୀତା ଚରିତ୍ର।

ସର୍ବଜନ ପାଶେ ଯେବେ ପହଞ୍ଚାଇ ଦେବି      ଅବଶ୍ୟ ପିତାଙ୍କ ଇଚ୍ଛା ପୂରଣ କରିବି।

ପ୍ରଭୁଙ୍କ ହୃଦୟ ଅଟେ ଅତ୍ୟନ୍ତ କୋମଳ            ସନ୍ତାନଙ୍କ ସୁଖ ପାଇଁ ସେ ଅତି ବ୍ୟାକୁଳ।

ଅର୍ଜ୍ଜୁନଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ବହୁ ହିତ କଥା            ଜଗତବାସୀଙ୍କ ପାଇଁ ତାଙ୍କ ଶୁଭ ବାର୍ତ୍ତା।

ଗୀତା ଶାସ୍ତ୍ରେ ଲେଖି ଦେଲେ ତାହା ମୁନି ବ୍ୟାସ      ଜ୍ଞାନକୁ ପାଇବ ଯେବେ କରିବ ଅଭ୍ୟାସ

କେତେ କେତେ ଜ୍ଞାନୀଜନ ଜନ୍ମିଲେ ମର୍ତ୍ତ୍ୟରେ      ଗୀତା ଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଲେଖିଲେ ସରଳ ଭାଷାରେ।

ଆଦି ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଗୋସ୍ୱାମୀ ଶ୍ରୀଧର      ବିହାରୀଲାଲ,ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ବାଳଗଙ୍ଗାଧର।

ନୀଳକଣ୍ଠ,ରତ୍ନାକର,ଶାରଳା ଯେ ଦାସ            ବାସୁଦେବଙ୍କର ଲେଖା ସରଳ ସରସ।

ପୃଥିବୀରେ ଦେଶ ଯେତେ ରହିଅଛି ଭାଇ      ସମସ୍ତ ଦେଶରେ ଗୀତା ଆଦର ଲଭଇ।

ବିଦେଶୀ ଭାଷାରେ ବହୁ ପଣ୍ଡିତ ପ୍ରବର       ଗୀତା ଅନୁବାଦ କରି କରିଲେ ପ୍ରଚାର।

ଗବେଷଣାଗାରେ ନେଇ କରନ୍ତି ତର୍ଜମା      ବହୁ ବହୁ ଅର୍ଥ କାଢି ଦେଖାନ୍ତି ବଡିମା।

ପୃଥିବୀ ମଧ୍ୟରେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଏହି ଗୀତା ଶାସ୍ତ୍ର      ତାକୁ ଅଭ୍ୟାସିଲେ ନିଶ୍ଚେ ହୋଇବ ପବିତ୍ର।

ଏପରି ଶାସ୍ତ୍ରକୁ ମୁହିଁ ସରଳ ଭାଷାରେ            ଲେଖିବାକୁ ବିଚାରିଲି ଆପଣା ମନରେ।

ଦୁଃସାହସ ଦେଖି ମୋର ହସିବେଟି ଜନେ      ସେଥିପାଇଁ ପଦେ କଥା ପଡୁଅଛି ମନେ।

ଅନ୍ଧକାର ରାତି ହେଲେ ଚନ୍ଦ୍ରମା ପ୍ରକାଶେ      ଅନ୍ଧକାର ଦୂର ହୁଏ ପ୍ରାଣୀ ଏ ସନ୍ତୋଷେ।

ଖେଳା ଲୀଳା କରୁଥାନ୍ତି ଆନନ୍ଦ ମନରେ      ଚନ୍ଦ୍ର ଶୋଭା ନ ପାଆନ୍ତି ଅମା ଅନ୍ଧକାରେ।

ଜୁଳୁଜୁଳା କୀଟ ଗୋଟି ହରଷ ମନରେ       ଜୁଳୁ ଜୁଳୁ କରି ତାର ଆଲୋକ ବିସ୍ତାରେ।

ମନରେ ବିଚାର କରେ ଅମା ରଜନୀଟି            ମୋର ଆଲୋକରେ ଶୋଭା ପାଉ ଏ ଧରାଟି।

କ୍ଷୁଦ୍ର ହେଲେ କିଶ ହେଲା ମନ ତା ବିରାଟ      ମନ ବଳେ ଲଗାଇଛି ରାତି ଯାକ ନାଟ।

ଜ୍ଞାନୀମାନେ ହେଉଛନ୍ତି ଚନ୍ଦ୍ର ତୁଲ୍ୟ ଭାଇ      ମୁହିଁ ଅକିଞ୍ଚନ ଜୁଳୁଜୁଳାଟି ଅଟଇ।

ମନ ମୋର ହେଉଅଛି ସମସ୍ତ ଅନ୍ଧାର            ଦୂର କରିଦେବି ମାତ୍ର ଶକ୍ତି ନାହିଁ ମୋର।

କେତେ କେତେ ଉପାଧିରେ ଭୁଷିତ ପଣ୍ଡିତେ      ନାହିଁ ମୋ ଉପାଧି ଜ୍ଞାନ କହିବି କେମନ୍ତ।

ଉପାଧି ମୋ ନାହିଁ ସିନା ଅଛି ମୋର ମନ      ମନ ବଳେ କରିବି ମୁଁ ଏ ଶାସ୍ତ୍ର ପଠନ।

ଯେ ବେଳରେ ଗୀତା ଶାସ୍ତ୍ର ମୋତେ ତ ମଳିଲା      ସେତେବେଳେ ଧର୍ମ ଜ୍ଞାନ ମୋର କିଛି ତ ନଥିଲା।

ଶୁଣିଲି କଥାରେ ଅଛି ପଢିବ ଯେ ଗୀତା      ଆସୁ ନ ଆସୁ ପଢିଲେ ହେବ ଜଗଦ୍‌ଜିତା।

ଏ କଥା ଗୋଟିରେ ଭାଇ ମିଥ୍ୟା ନାହିଁ ତିଳେ      ନିଷ୍ଠାରେ ପଢିଲେ ଗୀତା ଦେଖିବୁ ତୁ ବଳେ।

ପିଣ୍ଡ ମଧ୍ୟେ ଯାହା ଅଛି ଜଗତେ ତା ଅଛି      ପିଣ୍ଡ ଓ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଏକ ଶାସ୍ତ୍ର ତ କହୁଛି।

ଗୀତା ଜ୍ଞାନ ଲାଭ ହେଲେ ପିଣ୍ଡକୁ ଜିଣିବୁ      ପିଣ୍ଡକୁ ଜିଣିଲେ ଜଗତକୁ ଜିଣି ଯିବୁ।

ଅଜ୍ଞାନ ରୂପି ଅନ୍ଧାର ଘୋଟିଲେ ଜୀବକୁ      ଦୁଃଖ କଷ୍ଟ ପାଏ ଜୀବ କହିବ କାହାକୁ।

ଜ୍ଞାନ ରୂପୀ ସୁର୍ଯ୍ୟ ଯେବେ ଉଦୟ ହୋଇବ      ଅଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଧକାର ତା ହୃଦୁ ଲୋପ ହେବ।

ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ହୃଦେ ଧ୍ୟାନ କରି ବାବୁ       ଗୀତାକୁ ପଢିଲେ ଅର୍ଥ ବୁଝି ତୁ ପାରିବୁ।

ଭାଷା ଜ୍ଞାନ ନଥିବାରୁ ଲେଖା ବଙ୍କା ଟଙ୍କା      ଭାବ ଥିବାରୁ ସେଥିକି ନାହିଁ ମୋର ଶଙ୍କା।

ଯେ ଯାହା କହିବ କହୁ ସହିଯିବି ସବୁ            ଏକା ଭାବ ବୁଝିଗଲେ ପାଇଲି ମୁଁ ସବୁ।

ଭାବକୁ ନିକଟ ହରି ଅଭାବକୁ ଦୂର            ଭକ୍ତିରେ ହରି ମିଳନ୍ତି ସେ ଦୟା ସାଗର।

ସମସ୍ତ ବିଶ୍ୱଜନଙ୍କୁ ମୋର ନିବେଦନ            ଗୀତା ଶାସ୍ତ୍ର ଗୋଟି ପଢ ଆନନ୍ଦ ହୋଇଣ।

ମୂଳ ଲେଖା ପଢ କିମ୍ବା ଭାଷ୍ୟ ଆଣି ପଢ      ନିଷ୍ଠାରେ ପଢିଲେ ନିଶ୍ଚେ ଭକ୍ତି ହେବ ଗାଢ

ଭକ୍ତି ଗାଢ ହେଲେ ତୁମ୍ଭେ ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ଲଭିବ      ଅଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଧକାରରୁ ନିଶ୍ଚେ ମୁକ୍ତ ହେବ।

ଆପଣ ଚାହାନ୍ତି ସୁଖ ସମ୍ପଦ ଲଭିବା            ସ୍ଥାୟୀ ଶାନ୍ତି,ଅମରତ୍ୱ ଆଉକିଛି ଅବା।

ଯାହା ତୁମେ ଚାହୁଁଅଛ ତାହାତ ପାଇବ       ସକାମ ଭାବରେ ଯାଇ ନିଷ୍କାମ ଭେଟିବ।

ଧ୍ରୁବ ଯାଇଥିଲେ ରାଜ୍ୟେ ରାଜା ହେବାପାଇଁ      ତପସ୍ୟା ବଳରେ ଦେଖା ଦେଲେ ପ୍ରଭୁ ଯାଇ।

ବରମାଗ ବୋଲି କହିଦେଲେ ନାରାୟଣ      ମୁଖକୁ ଚାହିଁଣ ଧ୍ରୁବ କି କହିଲେ ଶୁଣ।

ଅଭିମାନେ ବସିଥିଲି ରାଜ୍ୟ ଧନ ପାଇଁ            ତୁମ୍ଭର ଦର୍ଶନେ ଶାନ୍ତି ଲଭିଲି ଗୋସାଇଁ।

ରାଜ୍ୟ ଧନ ଲୋଡା ନାହିଁ ଲୋଡା ମୋ ଦର୍ଶନ      ଯେତେ ଦିନ ବଞ୍ଚିଥିବି ପଦେ ରହୁ ଧ୍ୟାନ।

କେତେ ଆଶା ନେଇ ତୁମ୍ଭେ ଗୀତାକୁ ପଢିବ      ଜ୍ଞାନ ଲାଭ ହେଲେ ଆଉ ଆଶା ନ ରହିବ।

ଫଳ ଆଶା ତ୍ୟାଗ ହେଲେ କାମନା ନ ରହେ      କାମନା ଶୂନ୍ୟ ରେ ଜୀବ ମୁକ୍ତ ହୋଇଯାଏ।

ଜୀବଥିବା କାଳେ ଜୀବ ଜୀବନ୍ମୁକ୍ତ ହେବ      ଏହାଠାରୁ ବଡ ଲାଭ ଜୀବ କି ପାଇବ।

ଜୀବର ପରମ ଲକ୍ଷ ଅଖଣ୍ଡିତ ଶାନ୍ତି            ତାହା ମିଳିଗଲେ କିମ୍ପା ହୋଇବ ଅଶାନ୍ତି।

ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କୁ ଅଚିରେ ଭେଟିବ            ଅକିଞ୍ଚନ କଥାପାଳି ବ୍ରହ୍ମେ କର ଭାବ।

-----------------------------------0000000---------------------------------------

ସୂଚୀପତ୍ର

ବିଷୟ

ସ୍ତବ

ପ୍ରଥମ ଅଧ୍ୟାୟ----ବିଷାଦ ଯୋଗ

ଦ୍ୱିତୀୟ ଅଧ୍ୟାୟ-----ସଙ୍ଖ୍ୟା ଯୋଗ

ତୃତୀୟ ଅଧ୍ୟାୟ---- କର୍ମ ଯୋଗ

ଚତୁର୍ଥଧ୍ୟାୟ----କର୍ମ- ଜ୍ଞାନ -ଯୋଗ

ପଞ୍ଚମଧ୍ୟାୟ---- କର୍ମ ସନ୍ନ୍ୟାସ ଯୋଗ

ଷଷ୍ଟଧ୍ୟାୟ-----ଧ୍ୟାନ ଯୋଗ

ସପ୍ତମଧ୍ୟାୟ---ଜ୍ଞାନ-ବିଜ୍ଞାନ ଯୋଗ

ଅଷ୍ଟମଧ୍ୟାୟ---ଅକ୍ଷର ବ୍ରହ୍ମ ଯୋଗ

ନବମଧ୍ୟାୟ---ରାଜ ବିଦ୍ୟା-ରାଜଗୁହ୍ୟ ଯୋଗ

ଦଶମଧ୍ୟାୟ---ବିଭୂତି ଯୋଗ

ଏକାଦଶଧ୍ୟାୟ—ବିଶ୍ୱରୂପ ଦର୍ଶନ ଯୋଗ

ଦ୍ୱାଦଶଧ୍ୟାୟ-----ଭକ୍ତି ଯୋଗ

ତ୍ରୟୋଦଶଧ୍ୟାୟ---କ୍ଷେତ୍ର କ୍ଷେତ୍ରଜ୍ଞ ବିଭାଗ ଯୋଗ

ଚର୍ତୁଦଶଧ୍ୟାୟ----ଗୁଣତ୍ରୟ ବିଭାଗ ଯୋଗ

ପଞ୍ଚଦଶଧ୍ୟାୟ---ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଯୋଗ

ଷୋଡଶଧ୍ୟାୟ—ଦୈବାସୁର ସମ୍ପଦ ବିଭାଗ ଯୋଗ

ସପ୍ତଦଶଧ୍ୟାୟ---ଶ୍ରଦ୍ଧାତ୍ରୟ ବିଭାଗ ଯୋଗ

ଅଷ୍ଟାଦଶଧ୍ୟାୟ—ମୋକ୍ଷ ଯୋଗ

ଗୀତା ପାଠକମାନଙ୍କ ପ୍ରତି

କୃତଜ୍ଞତା

ସମର୍ପଣ

ଓଁ

ତତ୍ ସତ୍

ଜୟ ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ

ସ୍ତବ

ରାଗ –ଶଙ୍କରା ଭରଣ

 

ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ ପାର୍ଥଙ୍କୁ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ବସାଇ      ଶ୍ରୀମୁଖୁ ଭାଷିଲେ ବାଣୀ ଗଦଗଦ ହୋଇ

ବ୍ୟାସ ତାହାକୁ ଲେଖିଲେ

ଭାରତ ମହାପୂରାଣେ ତାହାକୁ ଗୁନ୍ଥିଲେ      ଅଦୈତାମୃତ ଧାରାସେ ଭବ ବନ୍ଧ ନାଶେ।

ଅଷ୍ଟାଦଶ ଅଧ୍ୟାୟରେ ସେ ତତ୍ତ୍ୱ ପ୍ରକାଶେ

ଧନ୍ୟ ମହିମା ତୁମ୍ଭର

ମୁକ୍ତି ପଥେ ହୋଇଅଛ ବିପୁଳ ସମ୍ଭାର            ହେ ପରାସର ନନ୍ଦନ ଧନ୍ୟ ତୁମ୍ଭ ଜ୍ଞାନ

ପଦେ ତୁମ୍ଭ ପ୍ରଣିପାତ କରୁଛି ଅଜ୍ଞାନ

ଅଜ୍ଞାନରେ କୃପାକରି

ଜ୍ଞାନ ଦୀପକୁ ଜାଳିଲ ତତ୍ତ୍ୱ ତୈଳ ଭରି।      ପତିତ ପାବନ ହରି ଜ୍ଞାନ ଛାଟ ଧରି।

ଉଭା ହୋଇଅଛ କୃଷ୍ଣ ଜଗତ ଆବୋରି

ଗୀତା ମୃତକୁ ଦୁହିଁଛ

ଭକତ ପ୍ରେମରେ ପ୍ରଭୁ ମଜ୍ଜିଣ ଯାଇଛ       ସକଳ ଉପନିଷଦ ଦୁଗ୍‌ଧବତୀ ଗାଭୀ

ଗୋପାଳ ନନ୍ଦନ କୁଷ୍ଣ ତାଙ୍କ ପାଦ ଛନ୍ଦି

ବ ତ୍ସା ପାର୍ଥକୁ କରିଣ

ଦୁଗ୍‌ଧ ଦୁହିଁ ଭକ୍ତ ଗଣେ କରନ୍ତି ପ୍ରଦାନ            ଇପନିଷଦର ସାର କରିଲେ ବାହାର

ସୁଧିବୃନ୍ଦ ତାହା ପାଇ ଭବୁ ହେଲେ ପାର

ନମେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଚରଣ

ତୁମ୍ଭ ଆର୍ଶୀବାଦେ ଯାଉ ମାହର ଅଜ୍ଞାନ            ବସୁଦେବ ସୁତ କୃଷ୍ଣ ଚାଣୁର ମର୍ଦ୍ଦନ

କଂସ ନାଶି ଦେବକୀର କଷ୍ଟ ଉଦ୍ଧାରିଣ

ହେଲ ଜଗତର ଗୁରୁ

ନମେ ପଦେ ନମୁଥାଏ ଭକ୍ତ କଳ୍ପତରୁ            ଭୀଷ୍ମ ଦ୍ରୋଣ ତଟ ତାର ଜୟଦ୍ରଥ ଜଳ

ଗାନ୍ଧାରତ ଫୁଟିଛନ୍ତି ତହିଁ ନିଳୋତ୍ପଳ

ଶୈଲ୍ୟ ଗ୍ରାହ କୃପ ନାବ

କର୍ଣ୍ଣ ଯୋଗୁଁ ବେଳା ବଢି ହୃଦ କମ୍ପ ହେବ।      ଅଶ୍ୱତ୍‌ଥାମା ବିକର୍ଣ୍ଣତ ଭୀଷଣ ମକର

ଦୁର୍ଯ୍ୟଧନ ଆବର୍ତ୍ତରେ ମହା ଭୟଙ୍କର

ମହା ସମର ବନ୍ୟାର

କଲେ କୃଷ୍ଣ କୈବର୍ତ୍ତକ ପାଣ୍ଡବେ ଉଦ୍ଧାର। ପରାଶର ସୁତ କଥା      ପଦ୍ମ ପୁଷ୍ପ ଯଥା

ବିମଳ ସୁଗନ୍ଧ ଭରେ ଚହଟୁଛି ତଥା

ନାନା ଆଖ୍ୟାନ କେଶର

ପୁଣ୍ୟ ହରି କଥା ସାର ,ରହିଛି ଭିତର।            ସାଧକ ସଜ୍ଜନ ଗଣ ,ମଧୁମକ୍ଷୀ ଜାଣ।

ନିରନ୍ତର ପାନେ ରତ ହୋଇଣ କୃପଣ

ଧନ୍ୟ ଭାରତ ପଙ୍କଜ

କଳିମଳ ବିଧ୍ୱଂସିନୀ ବିଶ୍ୱ ହିତେ ହେଜ            ମୂକକୁ କର ବାଚାଳ ପ୍ରଭୁ ଚକ୍ରଧର

ପଙ୍ଗୁ ଲଙ୍ଘେ ଗିରିବର କୃପାରେ ତୁମ୍ଭର

ହୁଏ ଅଦ୍ଭୁତ ଘଟନ

ହେ ପରମାନନ୍ଦ ପାଦ,କରେ ମୁଁ ବନ୍ଦନ            ବ୍ରହ୍ମା ବରୁଣେନ୍ଦ୍ର ରୁଦ୍ର,ମରୁତାଦି ଦେବ

ଦିବ୍ୟ ବେଦ ପଦେ ସ୍ତବ,କରୁଛନ୍ତି ଦେବ

ସାମଗାଦି ବେଦ ସର୍ବ

ଉପନିଷଦ କ୍ରମରେ ଗାଆନ୍ତି ସ ଗର୍ବ            ଧ୍ୟାନ ସ୍ଥିତ ଯୋଗୀଜନ ମାନସେ ଦର୍ଶନ

କରନ୍ତି ଯାହାକୁ ଦେବ ସୁରାସୁର ଗଣ

ନ ପାଆନ୍ତି ତାଙ୍କ ଅନ୍ତ

ସେହି ବନ୍ଦନୀୟ ପଦେ,ନମୁଛି ସନ୍ତତ।

 

 

ଶ୍ରୀମଦ୍ଭଗବଦ୍ ଗୀତା

ପ୍ରଥମ ଅଧ୍ୟାୟ

ଅର୍ଜ୍ଜୁନ –ବିଷାଦ ଯୋଗ

ରାଗ-ଚୋଖି

ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସଞ୍ଜୟଙ୍କୁ ,ପାଶ କୁ ଡାକି ତାହାଙ୍କୁ, କହିଲେ ମୋ ସୁତେ ଗଲେ ପାଣ୍ଡବ ସଙ୍ଗେ

ଯୁଦ୍ଧ ଅର୍ଥେ ଯାଇଥିଲେ,ସେଠାରେ କି କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ       ସହଜେ ସେ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ଜାଣ ସରବେ

ଧର୍ମ କ୍ଷେତ୍ର ଅଟଇ ସେହି      ପୁଣ୍ୟ ଭୂମି ନାମ ତାର ରହିଛି ବିହି।।

ସଞ୍ଜୟ ଉତ୍ତର ଦେଲେ,ଶୁଣ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଭଲେ      ପାଣ୍ଡବଙ୍କ ସୈନ୍ୟ ସଜ୍ଜା ଯୁଦ୍ଧ କୌଶଳ

ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ଯା ଦେଖିଲେ ମନେ ସ୍ତମ୍ଭୀଭୂତ ହେଲେ      ଗୁରୁ ଦ୍ରୋଣ ପାଶେ ଯାଇ ବ୍ୟସ୍ତେ କହିଲେ।

ଦେଖ ଏହି ବିଶାଳ ବଳ।      ତୁମ ଶିଷ୍ୟ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନ ବୁଦ୍ଧି କୌଶଳ

ଭୀର୍ଜ୍ଜୁମାନ ସମଯୋଦ୍ଧା,ସାତ୍ୟକୀ ବିରାଟ ରାଜା      ମହାରଥ ଦ୍ରୁପଦଙ୍କ ପରି ସମାନ।

ଧୃଷ୍ଟକେତୁ,ଚେକିତାନ ,କାଶୀରାଜ ବୀର୍ଯବାନ।      ନରଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶୈବ,ପୁରୁଜିତ ରାଜନ

କୁନ୍ତିଭୋଜ,ସୁଭଦ୍ରା ପୁତ୍ର      ଯୁଧାମନ୍ୟୁ,ଉତ୍ତମୈାଜା,ଦ୍ରୌପଦୀ ସୁତ ।

ଶୁଣିବାହେ ଦ୍ୱିଜ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ,ଆମ୍ଭ ସେନାରେ ବରିଷ୍ଠ ସେନାପତି ଯେଉଁମାନେ ରହି ଅଛନ୍ତି।

ସେହି ମାନଙ୍କର ନାମ କହୁଛି କର ଶ୍ରବଣ।

ଆପଣ ତ ନିଜେ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟ ଅଟନ୍ତି, କୃପାଚାର୍ଯ୍ୟ ସେ ଅଶ୍ୱତ୍‌ଥାମା।

ଭୂରିଶ୍ରବା,ଜୟଦ୍ରଥ,ଅଛି ବିକର୍ଣ୍ଣ।      ମୋ ପାଇଁ କେତେ ଯେ ବୀର ଧରି ଶସ୍ତ୍ର ଧନୁଶର

ପ୍ରାଣ ଦେବାପାଇଁ ଯୁଦ୍ଧେ ଆସି ଅଛନ୍ତି

ଭୀଷ୍ମଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ରକ୍ଷିତ ଅପର୍ଯାପ୍ତ ବଳ ସେତ

ତଥାପି ସେ ଅସମର୍ଥ ମନେ ଭାବନ୍ତି

କିନ୍ତୁ ଭୀମ ରକ୍ଷିତ ସେନା      ସମରେ ସମର୍ଥ ବୋଲି ଭାବୁଛି ସିନା

ବ୍ୟୁହ ଦ୍ୱାରେ ରହି ଯୋଦ୍ଧା,ଶତ୍ରୁଙ୍କୁ ଦିଅନ୍ତୁ ବାଧା

ନିଜ ନିଜ କର୍ତ୍ତବ୍ୟରେ ତୃଟି ନ କରି

ବିଭାଗରେ ସ୍ଥିତ ରହି ସର୍ବ ଦିଗେ ଦୃଷ୍ଟି ଦେଇ

ସର୍ବତୋ ଭାବରେ ଭୀଷ୍ମଙ୍କୁ ରକ୍ଷା କରି

ଯଶ ରକ୍ଷା କରନ୍ତୁ ମୋର      ଆପଣଙ୍କ ପାଶେ ନିବେଦନ ମୋହର

କୁଳ ବୃଦ୍ଧ ପିତାମହ,ସ୍ନେହେ ବଶ ହୋଇ ମୋହ      ଦୁର୍ଯୋଧନ ହର୍ଷ ପାଇଁ ରଣ ହୁଙ୍କାର।

ଉଚ୍ଚେ ସିଂହ ନାଦ କରି ହସ୍ତରେ ଶଙ୍ଖକୁ ଧରି ଗାଢରେ ବଜାନ୍ତି ଶକ୍ତି ଯେତେ ତାଙ୍କର।

ଶବ୍ଦ ଶୁଭେ ସମର ଭୂଇଁ ଶଙ୍ଖ ଧ୍ୱନି ସିହ ନାଦେ କମ୍ପଇ ମହୀ

ଭୀଷ୍ମ ଶଙ୍ଖ ନାଦ ଶୁଣି ଗର୍ଜି ଉଠେ ବାଦ୍ୟ ଶ୍ରେଣୀ

ଶଙ୍ଖ, ଭେରୀ,ମୃଦଙ୍ଗ,ନାଗରା ବାଜୁଛି      ଶିଙ୍ଘା ବାଦ୍ୟ ଶବ୍ଦ ଦ୍ୱାରା ,କମ୍ପିଉଠେ ବସୁନ୍ଧରା

ଶ୍ୱେତ ଅଶ୍ୱଯୁକ୍ତ ନନ୍ଦିଘୋଷ ରହିଛି

ତହିଁ ପରେ ହରି ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଦିବ୍ୟ ଶଙ୍ଖ ବଜାଇଲେ ସେ ଘନ ଘନ

କୃଷ୍ଣ ପାଞ୍ଚଦନ୍ୟ ଶଙ୍ଖ,ଧନଞ୍ଜୟ ଦେବଦତ୍ତ

ଭୀମକର୍ମା ଭୀମ ପୌଣ୍ଡ୍ର ଶଙ୍ଖ ବଜାଇ

ଅନନ୍ତ ବିଜୟ ଶଙ୍ଖ ବଜାଇଲେ ଯୁଧିଷ୍ଠିର

ନକୁଳ ସୁଘୋଷ ଶଙ୍ଖ ଦେଲେ ବଜାଇ

ସହଦେବ ରହିଣ ଥିଲେ,ମଣିପୁଷ୍ପକ ଶଙ୍ଖକୁ ବଜାଇ ଦେଲେ।

ପରାକ୍ରମୀ କାଶୀରାଜ,ଶୀଖଣ୍ଡୀ, ବିରାଟ ରାଜ, ।

ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନ,ସାତ୍ୟକୀଙ୍କ ଶଙ୍ଖ ବଜାଇ।

ଦ୍ରୁପଦ ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କ ସୁତେ ଅଭିମନ୍ୟୁଙ୍କ ସହିତେ

ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଶଙ୍ଖ ସବୁ ଦେଲେ ବଜାଇ ।

ଶଙ୍ଖ ନାଦେ ଆକାଶ କମ୍ପି ଉଠିବାରୁ ଦୁର୍ଯୋଧନ ହୃଦୟ କମ୍ପି ।

କୌରବେ ରଣେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଣ ଉଦ୍‌ଯୋଗୀ କୃତ।

ଦେଖିଣ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଧନୁ ତୋଳି ଯତନେ।

କହିଲେ ଶୁଣ ଅଚ୍ୟୁତ,ଦୁଇ ସୈନ୍ୟ ମଧ୍ୟେ ସ୍ଥିତ

ରଖନ୍ତୁ ରଥକୁ ମୋର ହରଷ ମନେ

ଦେଖି ନିଏ ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ, କାହା କାହା ପ୍ରତି ଯୋଦ୍ଧା ହେବି ଏଥିରେ।

ଅର୍ଜ୍ଜୁନ କହିଲେ କୃଷ୍ଣ ,ରଥକୁ ରଖ ଆପଣ

ମନବୋଧ କରି ଦେଖି ନିଏ ସୈନ୍ୟଙ୍କୁ

ଖଳ ବୁଦ୍ଧି ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ହିତ ପାଇଁ କେତେ ଜଣ

ରାଜା ଧାଇଁ ଆସିଛନ୍ତି ଦେଖିବି ତାଙ୍କୁ

ସେ ପର୍ଯନ୍ତ ରଖିବ ରଥ,ଦେଖି ସାରିଲେ ପୁରିବ ମୋ ମନୋରଥ

ସଞ୍ଜୟ କହିଲେ ଶୁଣ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ନୃପରାଣ

ପାର୍ଥଙ୍କ ବଚନେ ହରି ରଥକୁ ଆଣି

ଉଭୟ ସେନା ମଧ୍ୟରେ ରଖିଲେ ଅତି ଯତ୍ନରେ

କପିଧ୍ୱଜ ରଥ ଗୋଟି ରଥଙ୍କ ମଣି

କହିଲେ ତୁ ଦେଖରେ ପାର୍ଥ,ଭୀଷ୍ମ,ଦ୍ରୋଣ କୁରୁବଳ ଶକ୍ତି ସାମର୍ଥ୍ୟ

ତହିଁ ଦେଖିଲେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ,ପିତୃ କଳ୍ପ ମାନ୍ୟଜନ

ପିତୃ,ପିତାମହ,ଗୁରୁ,ମାତୁଳ,ଭାତୃ

ପୁତ୍ର,ପୌତ୍ର,ମିତ୍ରଗଣ ସମସ୍ତଙ୍କର ମିଳଣ

ଏକଠାବ ହୋଇଛନ୍ତି ସମସ୍ତ ଶତ୍ରୁ

ସେମାନଙ୍କ ସଙ୍ଗେ ଯୁଝିବି,ଯୁଦ୍ଧ କଲେ କେଉଁଫଳ ଅବା ପାଇବି।

ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଦେଖିଲେ ସର୍ବ ବନ୍ଧୁ ମାନଙ୍କର ଗର୍ବ

ଯୁଦ୍ଧପାଇଁ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇ ଅଛନ୍ତି

ସକଳ ବନ୍ଧୁଙ୍କୁ ଦେଖି ମନ ତାଙ୍କ ଗଲା ଶୁଖି

କୃପା ବିଗଳିତ ହୋଇ କହୁ ଅଛନ୍ତି

ଅତିଶୟ ବିଷାଦ ବାଣୀ, ଅର୍ଜ୍ଜୁନ କହିଲେ କୃଷ୍ଣ ପାରୁନି ଜାଣି।

ଯୁଦ୍ଧକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଥିଲି,ଆପଣା ଲୋକ ଦେଖିଲି

ହସ୍ତ ପଦ ନ ଚଳୁଛି,ମନ ମନ୍ଥୁଛି।

ଶୁଷ୍କ ହୁଅଇ ବଦନ,ହୃଦ କମ୍ପେ ଘନ ଘନ

କଣ୍ଟକିତ ଲୋମାବଳୀ ଦେହ ଥରୁଛି,ଗାଣ୍ଡିବ ମୋ ହସ୍ତୁ ଖସୁଛି।

ଦେହ ଗୋଟାଯାକ ମୋର ଜଳି ଯାଉଛି

ଠିଆ ହେବାକୁ ମୋ ଶକ୍ତି ନଥିବାରୁ ମୁଁ ବିରକ୍ତି।

ହେବାରୁ ମୋ ମନ ଆଜି ହେଉଛି ଭ୍ରମ

ହେ କୃଷ୍ଣ, ମୋ କଥା ଶୁଣ ସବୁ ଦିଶେ ଅଘଟନ

ସ୍ୱଜନ ବଧିଣ ଶାନ୍ତି ନ ହେବ ମୋ ମନ

ନ ଲୋଡେ ମୁଁ ରାଜ୍ୟ ସମ୍ବଳ,ନଚାହେଁ ବିଜୟ ଲୋଡେ ଶାନ୍ତି କେବଳ।

କି ହେବ ରାଜ୍ୟେ ଗୋବିନ୍ଦ,ମୋତେ ତ ଦିଶୁଛି ମନ୍ଦ।

ରାଜ୍ୟ ଜୟ ସୁଖ ଇଚ୍ଛା ମୁଁ କରୁନାହିଁ

ସୁଖ ଭୋଗେ ପ୍ରୟୋଜନ,ଦେହେ ଥିଲେତ ଜୀବନ

ଜୀବନ ରଖିବା ଇଚ୍ଛା ମୋହର ନାହିଁ

ଜୀବନ ମୁଁ ଦୁର୍ବହ ମଣେ,କାହିଁପାଇଁ ଜୀବନକୁ ରଖିବି ଶୁଣେ ।

ରାଜ୍ୟ, ଭୋଗ, ସୁଖ, ଧନ ,ଯା ପାଇଁ ଲୋଡନ୍ତି ଜନ ।

ଧନ ପ୍ରାଣ ଆଶା ତ୍ୟାଗ କରିଣ ସେହି।

ଯୁଦ୍ଧେ ସମବେତ ସେତ,ବନ୍ଧୁଜନ ପିତା ଭ୍ରାତ

ଗୁରୁ,ପିତାମହ,ପୁତ୍ର,ସମୁଧି,ସହି

ମାମୁଁ,ଶଳା,ଶ୍ୱଶୁର,ପୌତ୍ର,ସର୍ବେ ସୁଖ ତ୍ୟାଗ କରି ଯୁଦ୍ଧେ ଏକତ୍ର।

ମାରନ୍ତୁ ପଛେ ସେ ମୋତେ,ତାଙ୍କୁ ନମାରିବି ସତେ।

କ୍ଷୁଦ୍ର ଧରା ରାଜ୍ୟ କିବା ଲୋଡା ମୋହର

ସ୍ୱର୍ଗ,ମର୍ତ୍ତ୍ୟ ,ପାତାଳ, ଯୁଦ୍ଧରେ ମିଳିଲେ ଫଳ

ସେଥିପାଇଁ ଆଶା ନାହିଁ ତିଳେ ମାତର

କାହିଁପାଇଁ ଯୁଦ୍ଧ କରିବି,ସ୍ୱଜନ ମାରିଣ ଶାନ୍ତି କାହୁଁ ପାଇବି।

ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ପୁତ୍ରେ ବଧି,କିବା ଅରଜିବି ନିଧି।

ଆତତାୟୀ ସେମାନେ ତ ପାପ ଶରୀର,

ତାହାଙ୍କୁ ମାରିଲେ ପାପ ବଢିବ ମନ ସନ୍ତାପ,ସବୁବେଳେ ଘାଣ୍ଟିହେବ ମୋର ଅନ୍ତର।

ଧାର୍ତ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରେ ମାରିବା ନୁହେ,ହେ କୃଷ୍ଣ ! ସ୍ୱଜନ ବଧ କରିତ ନୁହେ।

ଲୋଭେ ଚେତନା ହରାଇ ବିବେକ ତାଙ୍କର ନାହିଁ

ମିତ୍ର ଦ୍ରୋହେ ଯେ ପାତକ ଯାଣିବେ କାହିଁ।

କୁଳ କ୍ଷୟେ ଯେତେ ଦୋଷ ନ ଜାଣନ୍ତି ସେ ପୁରୁଷ

ଆମ୍ଭେ ଜାଣୁ ଜାଣୁ ତାହା କରିବୁ ନାହିଁ

ନିବର୍ତ୍ତିବା ଉପାୟ କର, ବଂଶ ନାଶ ପାପ ପଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କର।

କୁଳ କ୍ଷୟେ ଧର୍ମ ନାଶ,ହୁଏ ଅଧର୍ମ ଆବାସ

ସନାତନ ଧର୍ମ ଶୀଘ୍ର ବିନିଷ୍ଟ ହୁଏ।

ଅଧର୍ମ ବଢିଲେ ଭ୍ରଷ୍ଟା,ନାରୀମାନେ ହେବେ ଦୁଷ୍ଟା।

ଦୂଷିତା ନାରୀରୁ ବର୍ଣ୍ଣ ଶଙ୍କର ପୁଏ , ଜାତ ହୋଇ କୁଳ ନାଶିବେ।

କୁଳ ନାଶ ହୋଇ ସର୍ବେ ନର୍କେ ପଡିବେ।

ପିତୃଏ ନର୍କେ ପଡନ୍ତି, ପିଣ୍ଡ ଉଦକ ନପାନ୍ତି।

କୁଳ ଘାତୀ ଶଙ୍କରଙ୍କ ଏପରି ପାପ

ସନାତନ ଜାତି ଧର୍ମ ଲୋପରେ ବଢେ. ଅଧର୍ମ

ପିତୃଗଣଙ୍କର ବଢିଯାଏ ସନ୍ତାପ ,

ସେଥିପାଇଁ ହେବା ସତର୍କ ,ସତର୍କ ନହେଲେ ନିଶ୍ଚେ ଭୋଗିବା ନର୍କ ।

ଉତ୍ସନ୍ନ ହୋଇଲେ କୁଳ, ସରିବହେ ଆଦିମୂଳ।

ନରକେ ନିୟତ ବାସ ହୋଇବ ଜାଣ

ଏ ଅଟେ ଶାସ୍ତ୍ର ପ୍ରମାଣ ,ଆମ୍ଭେ ଶୁଣିଅଛୁ ପୁଣ।

କିପରି ମହାପାପକୁ କରିବୁ ଜାଣ

ଅବିଚାରେ ଯୁଦ୍ଧେ ପଶିଛି,ସ୍ୱଜନ ମାରଣେ ପାପ ବହୁତ ଅଛି।

ଶସ୍ତ୍ର ପ୍ରତିକାର ହୀନ ଦେଖି ସେ କୌରବ ଗଣ।

ମାରନ୍ତୁ ତୋତେ ମଣିବି ମୁଁ ଭାଗ୍ୟବାନ।

ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ ବୁଝାଇ କହିଲେ ତାଙ୍କୁ ଧନୁଶର ବିସର୍ଜିଲେ ଭାଷି ବଚନ

ମୌନ ହୋଇ ବସି ପଡିଲେ      ଶୋକାକୁଳ ଚିତ୍ତେ ମନ ମାରି ରହିଲେ।

------000-----

ଦ୍ୱିତୀୟ ଅଧ୍ୟାୟ

ସଙ୍ଖ୍ୟା ଯୋଗ

ରାଗ-ବଙ୍ଗଳାଶ୍ରୀ

ସଞ୍ଜୟ କହିଲେ ଶୁଣ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ,ଅ ର୍ଜ୍ଜୁନ ବିଷାଦ ମନ।

ଅଶ୍ରୁଳ ନୟନ ଦେଖି ଆଶ୍ୱାସନ,କଲେ ଶ୍ରୀ ମଧୁସୂଦନ।

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଲେ ଶୁଣ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! କି ମୋହ ଘଟିଲା ତୋତେ।

ଅନାର୍ଯ୍ୟ,ଅଯଶ ସ୍ୱର୍ଗ ପଥରୋଧ ବିପଦ କାଳରେ ଏତେ।

ହେ ଶତ୍ରୁ ତାପନ କାତରତା ଛାଡ,ତୋତେ ଏ ନୁହେ ସୁନ୍ଦର।

କ୍ଷୁଦ୍ର ଦୁର୍ବଳତା ତେଜି ଦେଇ ବୀର,ଯୁଦ୍ଧକୁ କର ହୁକଙ୍କାର।

ଅର୍ଜ୍ଜୁନ କହିଲେ ହେ ମଧୁସୂଦନ ଯୁଦ୍ଧ କରିବି କିପରି।

ପୁଜ୍ୟ ଭୀଷ୍ମ ଦ୍ରୋଣ,ହେ ଶତ୍ରୁ ମର୍ଦ୍ଦନ,ଗୁରୁଜନ ସେ ମୋହରି।

ରୁଗୁଜନେ ବଧ ନକରି ଭିକ୍ଷାନ୍ନେ,ବଞ୍ଚିବା ଶ୍ରେୟ ଅଟଇ।

ଅର୍ଥ ଲୋଭୀ ହୋଇ ଗୁରୁହତ୍ୟା କଲେ,ଭୋର ରକ୍ତ ଲିପ୍ତ ହୋଇ।

କିଏ ସେ ହାରିବ କିଏ ବା ଜିଣିବ,ଏ ବିଚାର ମୋର ନାହିଁ।

ଯାରେ ରଣେ ମାରି ଇଚ୍ଛା ମୋର ନାହିଁ,ସମ୍ମୁଖେ ଅଛନ୍ତି ସେହି।

ଧର୍ମ ଅଧର୍ମ ମୁଁ ବୁଝି ପାରୁ ନାହିଁ,ମତି ମୋର ହେଲା ଭ୍ରମ।,

କିଏ ନିତ୍ୟ ଶ୍ରେୟ କୃପାରେ ବତାଅ ଶିଷ୍ୟ ମୁଁ ତୋରେ ଶରଣ।

ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ତାପରୁ ଉଦ୍ଧରିବା ପାଇଁ ଉପାୟତ ଦିଶୁନାହିଁ

ନିଷ୍କଣ୍ଟକ ରାଜ୍ୟ ଦେବେ ଆଧିପତ୍ୟ,ହେଲେ ବା କମିବ କାହିଁ ?।

ସଞ୍ଜୟ କହିଲେ ଧୃତରାଷ୍ଟେ ଚାହିଁ ନିଦ୍ରାଜୟୀ ସେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ।

କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ କହିଲେ ଯୁଦ୍ଧ ନକରିବି,ରହିଲେ ହୋଇ ମଉନ।

ଉଭୟ ସେନାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ବ୍ୟାକୁଳିତ ତାଙ୍କ ମନ।

ଶୁଣ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ହସି ହୃଷୀକେଶ,ତାଙ୍କୁ ଭାଷନ୍ତି ବଚନ।

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଲେ ଅଶୋଚ୍ୟରେ ଶୋକ,କରୁଅଛୁ କାହିଁପାଇଁ।

ଜ୍ଞାନୀ ପରି କଥା ବଖାଣୁଛୁ ତୁହି,ସେ ଶୋକ କରନ୍ତି ନାହିଁ।

ଜନ୍ମ ପୁର୍ବୁ ମୁହିଁ ନଥିଲି ବା ତୁହି ନଥିଲେ ନୃପତି ଗଣ।

ଏହି କଥା ମିଥ୍ୟା ଜାଣିଥାଅ ତୁହି,ଜାତ ହେବା ପୁନଃ ପୁନଃ।

ଆତ୍ମାର ଏ ଦେହେ ଶୈଶବ ଯୌବନ,ବୃଦ୍ଧାବସ୍ଥା ଆସି ହୁଏ।

ତାହାପରେ ଦେହୀ ଦେହ ତ୍ୟାଗ କରେ,ଜ୍ଞାନୀତ ବିବ୍ରତ ନୁହେ।

ବିଷୟେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସ୍ପର୍ଶେ ଯାତ ହୁଏ,ଶୀତ ଉଷ୍ମ,ସୁଖ,ଦୁଃଖ।

ଏସବୁ ଅନିତ୍ୟ ଅଟଇ ହେ ପାର୍ଥ,ସହିଯିବା ତ ଉଚିତ।

ଯାରେ ଏ ନବାଧେ ସେ ପୁରୁଷ ଶ୍ରେଷ୍ଠ,ସୁଖେ ଦୁଃଖେ ଧୀର ଥାଏ, ।

ମୋକ୍ଷ ସେହି ଜନ ଅଟେରେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ,ସହ୍ୟ ଶକ୍ତି ଯାର ଥାଏ।

ଅସତ ନୁହଇ,ସ୍ଥାୟୀରେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ,ସତ୍ୟର ବିନାଶ ନୁହେ।

ତତ୍ତ୍ୱଦର୍ଶୀ ଗଣ ଏ ଜ୍ଞାନ ଜାଣନ୍ତି,ସେହି ନ ପଡନ୍ତି ମୋହେ।

ଚରାଚର ବିଶ୍ୱ ବ୍ୟାପି ଯେ ଅଛନ୍ତି,ସେହି ଅବିନାଶୀ ଜାଣ।

ତାହାଙ୍କୁ କିଏ ସେ କିପରି ବଧିବ,ବଧ ସେ ନୁହନ୍ତି ପୁଣ।

ନିତ୍ୟ ଅବିନାଶୀ ଜ୍ଞାନାତୀତ ସେହି,ଅନିତ୍ୟ ଅଟେ ଶରୀର।

ତେଣୁ ହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଶୋକ ତ୍ୟାଗ କରି,ପ୍ରାଣ ପଣେ ଯୁଦ୍ଧ କର।

ଆତ୍ମାକୁ ମାଇଲା,ଆତ୍ମା ମଲା ବୋଲି ଯେଉଁମାନେ କହୁଥାନ୍ତି ।

ସେମାନେ ଅଜ୍ଞାନ ଆତ୍ମା ମରେ ନାହିଁ ,କାହାକୁ ମାରୁ ନଥାନ୍ତି।

ଜନ୍ମେ ନାହିଁ ସେହୁ,ମରେ ନାହିଁ କେବେ,ସର୍ବଦା ସେ ଏକ ରୂପ।

ଦେହକୁ ହାଣିଲେ ଦେହୀ ମରେ ନାହିଁ,ନିତ୍ୟ ଶାଶ୍ୱତ ସ୍ୱରୁପ।

ଏହାଙ୍କୁ ଯେ ଜାଣେ ଅବ୍ୟୟ ଅନନ୍ତ,ଅଜ, ନିତ୍ୟ ଅଟେ ସେହୁ । ,

ହେ ପାର୍ଥ ! ସେନର ବଧ କି କରିବ,ବଧ କରାଇବ କେହୁ ।

ଯେପରି ମାନବ ପୁରାତନ ବସ୍ତ୍ର,ତ୍ୟାଗେ ନୂତନ ପିନ୍ଧଇ।

ସେହିପରି ଦେହୀ ଜୀର୍ଣ୍ଣ ଦେହ ତ୍ୟାଗେ,ନୂତନ ଦେହ ଧରଇ ।

ଅସ୍ତ୍ର,ଶସ୍ତ୍ରେ ଆତ୍ମା, ଚ୍ଛେଦନ ନହୁଏ,ଅଗ୍ନିରେ ଦହନ ନୁହେଁ।

ଜଳେ ସେ ନ ମଜ୍ଜେ,ବାୟୁରେ ନ ଶୁଖେ,ଏକ ରୂପେ ସଦା ରହେ।

ନିତ୍ୟ ସର୍ବଗତ,ସୁସ୍ଥିର ସ୍ୱଭାବ,ଅଚଳ ଅନାଦି ଆତ୍ମା।

ସେ ଦେହୁ ଚ୍ଛେଦନ,ଦାହ ବା ମଜ୍ଜନ,ଶୋଷଣ ନୁହେଁ ମହାତ୍ମା।

ଜ୍ଞାନେନ୍ଦ୍ରିୟେ ସେତ ଗୋଚର ନ ହୁଏ,ମନର ଅଗମ୍ୟ ସେହି।

ଦେହୀକୁ ଏସନ ବୁଝିଣ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ,ଶୋକ କରୁ କାହିଁପାଇଁ।

ଯଦି ଅବା ଜାଣ ନିତ୍ୟ ସେ ଜନ୍ମୁଛି,ନିତ୍ୟ ହେଉଅଛି ମୃତ।

ଆହେ ମହାବାହୁ ଦେହ ପାଇଁ ଆଉ,ଶୋକ ତୋର ଅନୁଚିତ।

ଯେ ଜନମ ହୁଏ ତାର ମୃତ୍ୟୁ ହୁଏ,ମୃତ୍ୟୁ ହେଲେ ଜନ୍ମ ହେବ ।

ତ୍ରାହି ନାହିଁ ଯେଣୁ ନିଶ୍ଚିତ ଏ କଥା,କିଏ ବା ଶୋକ ଶୁଣିବ।

ଶୁଣହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ଜନ୍ମ ପୁର୍ବୁ ଦେହ ନଥିଲା ତ ମନେରଖ ।

ଏବେ ଦେହ ଅଛି ପରେ ନ ରହିବ,ଚିନ୍ତା ତୁ ମନେ ନ ରଖ।

କେ କେତେ ଆତ୍ମାକୁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ମଣନ୍ତି,ଦେଖି ଶୁଣି ତାର ଭାବ।

ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରନ୍ତି ଶୁଣି ନ ପାଆନ୍ତି ଠାବ।

ଦେହଧାରୀ ଜୀବ ପ୍ରତି ଦେହ ମଧ୍ୟେ,ଅଧ୍ୟବ ରୂପରେ ଥାଇ

ସର୍ବ ଦେହ ପାଇଁ ଶୋକ କାହିଁପାଇଁ,ଏହା ଉଚିତ ନୁହଇ।

କ୍ଷତ୍ରିୟର ନୁହେ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ,ଭୀରୁ ପରି କମ୍ପିବାର।

କ୍ଷତ୍ରିୟ ପାଇଁକି କଲ୍ୟାଣ ଦାୟକ ଧର୍ମ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାର।

ଦୈବ ଯୋଗେ ପ୍ରାପ୍ତ ସ୍ୱର୍ଗଦ୍ୱାର ମୁକ୍ତ,ଧର୍ମ ଯୁଦ୍ଧ ପହଞ୍ଚିଛି।

ଭାଗ୍ୟବନ୍ତ କ୍ଷତ୍ରୀ ଜନ ଯେ ଅଟନ୍ତି,ତାହାଙ୍କୁ ଆସି ମିଳିଛି।

ଯଦି ଏହି ଧର୍ମ ଯୁଦ୍ଧ ନ କରିବ,ଆପଣାର ଧର୍ମ ଯଶ।

କୀର୍ତ୍ତୀନାଶ ହୋଇ ପାପ ପ୍ରାପ୍ତି ହେବ,ପାଇବଟି ଅପଯଶ।

ଅକୀର୍ତ୍ତି ଘୋଷଣା କରିବେ ଜଗତେ,ଜନଗଣ କାଳେ କାଳେ।

ଯଶସ୍ୱୀ ଲୋକର ଅଯଶ ହୋଇଲେ,ମରଣ ତାହାକୁ ବଳେ।

ମହାରଥୀମାନେ ବିଚାର କରିବେ,ଭୟରେ ଛାଡିଲୁ ରଣ।

ଯେ ଲୋକ ସମ୍ମାନ କରୁଥିଲେ ତୋତେ,ଦେବେ ଏବେ ଅପମାନ।

ଶତ୍ରୁଗଣ ମିଳି ଦେବେ ବହୁଗାଳି,ସାମର୍ଥ୍ୟ ତୋ ଦେବେ କଳି।

ଏହାଠୁ ଅଧିକ କେଉଁ ଦୁଃଖ ଅଛି,ସମସ୍ତ ଦୁଃଖଠୁଁ ବଳି।

ଯୁଦ୍ଧରେ ଜିଣିଲେ ରାଜ୍ୟ ଲାଭ ହେବ,ମରିଗଲେ ସ୍ୱର୍ଗ ଲାଭ।

, ଡେଇଁପଡି ପାର୍ଥ ! ଯୁଦ୍ଧେ ଠିଆ ହୁଅ,ହୋଇବ ତୁମ୍ଭର ଶୁଭ।

ସୁଖ,ଦୁଃଖ, ଜୟା, ଜୟ ହାନିଲାଭ,ସମ ମଣି ଯୁଦ୍ଧେ ପଶ।

ପାପ ଭାଗୀ ତୁମେ ହୋଇବନି କେବେ କହିଲି ତାର ସନ୍ଦେଶ।

ଶୁଣିଲୁ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ସାଂଖ୍ୟ ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞାନ,ଏବେ ଶୁଣ ଯୋଗଜ୍ଞାନ।

ଯାହା ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲେ କର୍ମ ବନ୍ଧନରୁ,ମୁକ୍ତ ହେବୁ ତୁ ବହନ।

ନିଷ୍କାମ କର୍ମରେ ବିଫଳ ଆଶଙ୍କା,ନଥାଏ ତ କଦାଚନ।

ଏ ଧର୍ମରୁ ତୁମ୍ଭେ ଟିକିଏ କରିଲେ,ମହାଭୟୁ ପରିତ୍ରାଣ।

ହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଶୁଣ ନିଷ୍କାମ ଯୋଗରେ,ଏକ ରୂପ ବୁଦ୍ଧି ହୁଏ।

ଏ ଯୋଗରେ ଶ୍ରଦ୍ଧା ନଥିବା ଲୋକର ,ବୁଦ୍ଧିତ ଅନେକ ହୁଏ।

ଶୁଣ ଆହେ ପାର୍ଥ! ଅଳ୍ପ ବୁଦ୍ଧି ଜନ ଧରି କର୍ମ କାଣ୍ଡ ବେଦ।

ତହୁଁ ବଡ ନାହିଁ ବୋଲି ସେ କହନ୍ତି,ଲଗାନ୍ତି ବହୁ ବିବାଦ।

ସ୍ୱର୍ଗ ସୁଖ ଫଳ କାମୀ ଇଚ୍ଛା କରି,ନାନା କ୍ରିୟା କର୍ମେ ମଜ୍ଜେ।

ସେହି କାମୀଜନ ଏୈଶ୍ୱର୍ଯ୍ୟ ଆଶାରେ ନିତ୍ୟ ନୂଆ କର୍ମ ଖୋଜେ।

ଭୋଗରେ ଆଶକ୍ତି ଏୈଶ୍ୱର୍ଯ୍ୟରେ ମତି ଯେବଣ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ଥାଏ ।

ସର୍ବଦା ସେଥିରେ ଲିପ୍ତ ରହିବାରୁ ବୁଦ୍ଧି ତାର ସ୍ଥିର ନୁହେଁ।

 

ବେଦ କର୍ମ କାଣ୍ଡ ତ୍ରିଗୁଣ ଅଟଇ,ତ୍ରିଗୁଣ ଅତୀତ ହୁଅ।

ଯୋଗ କ୍ଷେମ ବୁଦ୍ଧି ତ୍ୟାଗ କରି ତୁହି ବ୍ରହ୍ମେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ରୁହ

ବଡ ଜଳାଶ୍ରୟ ମିଳିଗଲେ ବାବୁ,କ୍ଷୁଦ୍ର କ୍ଷୁଦ୍ର ଜଳାଶ୍ରୟ।

ଲୋଡା କି ହୁଅଇ? ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନ ହେଲେ,କର୍ମ କାଣ୍ଡ ହୁଏ ଲୟ।

ଫଳ ପାଇଁ କର୍ମ କାରଣ ନ ହେଉ କର୍ମ ପାଇଁ ରହୁ ମନ।

ଅକର୍ମରେ ତୁମ ଆସକ୍ତି ନ ରହୁ ନିସ୍କାମ କର୍ମରେ ଧ୍ୟାନ।

ଯୋଗରେ ଅଟଳ ଗୁଣ ସଙ୍ଗ ତ୍ୟାଗ ସିଦ୍ଧି ଅସିଦ୍ଧିରେ ସମ।

ଏପରି ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! କର୍ମକୁ କରିଲେ ସେହି ଯୋଗ ଅଟେ ସମ।

ଜ୍ଞାନଠାରୁ କର୍ମ ଯୋଗଟି ନିକୃଷ୍ଟ କହିଲି ହେ ଧନଞ୍ଜୟ।

ଫଳ ତ୍ୟାଗ କରି ବୁଦ୍ଧିଯୁକ୍ତ ହୋଇ କର୍ମ କଲେ ହେବ ଜୟ।

ବୁଦ୍ଧି ଯୋଗ କରି ସୁକୃତ ଦୁଷ୍କୃତ ଭାବକୁ କରିବ ତ୍ୟାଗ।

କର୍ମ ଦ୍ୱାରା ମୋକ୍ଷ ଲାଭର ମାର୍ଗଟି କର୍ମେ କୌଶଳ ହିଁ ଯୋଗ।

କର୍ମରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ଫଳ ତ୍ୟାଗେ ଜ୍ଞାନୀ ଜନ୍ମ ବନ୍ଧନରୁ ମୁକ୍ତ।

ଉପଦ୍ରବ ଶୂନ୍ୟ ସେ ମୁକ୍ତ ପଥକୁ ସହଜେ ହୁଅନ୍ତି ପ୍ରାପ୍ତ।

ଯେତେବେଳେ ମୋହ ଦୁର୍ଗ ପାର ହେବ ସେବେଳେ ଘଟିବ ଶୁଣ।

ଶୁଣିବାକୁ ଇଚ୍ଛା ଯାହା ଶୁଣି ଅଛ ବୈରାଗ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତଟି ଜାଣ।

କର୍ମ କାଣ୍ଡ ଜ୍ଞାନେ ମତି ତୋ ଅସ୍ଥିର ସାଥିରୁ ନିବୃତ ହେଲେ।

ବୁଦ୍ଧି ହେବ ସ୍ଥିର ଯୋଗ ଫଳ ପ୍ରାପ୍ତ ଅଚିରେ ଲଭିବୁ ଭଲେ।

ଅର୍ଜ୍ଜୁନ କହିଲେ ଶୁଣ ହେ କେଶବ! ଆତ୍ମଜ୍ଞାନୀ ମାନଙ୍କର।

ଚାଲି ଚଳଣ ଓ ଭାଷଣ କିପରି,କହିବ ମୋହ ଆଗର।

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଲେ ଶୁଣ ଆରେ ପାର୍ଥ କାମନା ମନୁ ତୁଟିଲେ।

ଆତ୍ମାରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ମନ ଯେବେ ହେବ ସ୍ଥିତ ପ୍ରଜ୍ଞ ସେତେବେଳେ।

ଦୁଃଖ ସମୟରେ କାତର ନ ହୁଏ ସୁଖରେ ଯା ଇଚ୍ଛା ନାହିଁ।

ରାଗ, ଭୟ, କ୍ରୋଧ ବିଗତ ହୋଇଲେ ସ୍ଥିତପ୍ରଜ୍ଞ ମୁନି ସେହି।

ଉତ୍ତମ ପ୍ରାପ୍ତିରେ ପ୍ରଶଂସାତ ନାହିଁ ନିକୃଷ୍ଟ ପଦାର୍ଥେ ନିନ୍ଦା।

ସକଳ ବିଷୟେ ନାହିଁ ଅନୁରାଗ ତାହାକୁ ବୋଲନ୍ତି ପ୍ରଜ୍ଞା।

କଚ୍ଛପ ଯେପରି ଆପଣା ଅଙ୍ଗକୁ ସଙ୍କୁଚିତ କରିପାରେ।

ବିଷୟ ଭୋଗରୁ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଗଣକୁ ପ୍ରଜ୍ଞାବାଦୀ ଟାଣିପାରେ।

ସ୍ଥିତ ପ୍ରଜ୍ଞ ହେଲେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସକଳ ବିଷୟେ ପଶନ୍ତି ନାହିଁ।

ବ୍ରହ୍ମ ସାକ୍ଷାତରେ ସକଳ କାମନା ମନୁଯାଏ ଦୂର ହୋଇ।

ଶୁଣ ହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ଇନ୍ଦ୍ରିୟର ଟାଣ ବୁଝିବା ଅଟେ କଠିନ।

ବିବେକୀ ପୁରୁଷ ମନକୁ ହରିଣ ବଳେ କରନ୍ତି ମନ୍ଥନ।

ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଦମନ କରି ଇନ୍ଦ୍ରିଗଣ ଭକ୍ତିଭାବ ଆତ୍ମାଠାରେ ।

ବଢିଲେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ବଶ ହେବ ଜାଣ ପ୍ରଜ୍ଞା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ତାରେ।

ବିଷୟ ଧ୍ୟାନରେ ଆସକ୍ତି ବଢିଲେ ତହୁଁ କାମ ହୁଏ ଜାତ।

କାମନାରୁ କ୍ରୋଧ ଜନମ ହୁଅଇ ଏହାତ ଶାସ୍ତ୍ରର ମତ।

କ୍ରୋଧ ବଢିଗଲେ ମୋହ ହୁଏ ମନ ମୋହରୁ ସ୍ମୃତି ବିଭ୍ରମ।

ସ୍ମୃତି ଭ୍ରମ ହେଲେ ବୁଦ୍ଧି ନାଶ ହୁଏ,ବୁଦ୍ଧି ନାଶରୁ ମରଣ।

ଇନ୍ଦ୍ରିୟେ ମନର ବଶୀଭୂତ ହେଲେ,ରାଗ ଦ୍ୱେଷୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇ।

ବିଷୟ ଭୋଗରେ ଆତ୍ମା ଶାନ୍ତି ପାଇ ମନ ପ୍ରସନ୍ନ ରହଇ।

ମନ ପ୍ରସନ୍ନରେ ଦୁଃଖ ଚାଲିଯାଏ,ଦୁଃଖ ନାଶେମନ ଶାନ୍ତି।

ପ୍ରସନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତିର ଶୀଘ୍ର ବୁଦ୍ଧି ସ୍ଥିର ଚିତ୍ତ ନହୁଏ ଅଶାନ୍ତି।

ବ୍ରହ୍ମେ ବୁଦ୍ଧି ଯୋଗ ନଥିବା ଲୋକର ଇନ୍ଦ୍ରିୟେ ବଶ ନହେବେ।

ଆତ୍ମାର ଭାବନା ନ ଆସିବ କେବେ,ସୁଖ ଶାନ୍ତି ନପାଇବେ।

ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ପଛରେ ଯେଉଁ ମନ ଧାଏଁ,ତାର ପ୍ରଜ୍ଞା ନାଶ ଯାଏ।

ଯଥା ଜଳେ ନାବ ଗତି ବେଳେ ବାତ୍ୟା ବହିଲେ କୂଳ ନପାଏ।

ସେହେତୁ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ଯାର ଇନ୍ଦ୍ରିଗଣ,ବଶୀଭୂତ ହୋଇଛନ୍ତି।

ବିଷୟୁ ନିବୃତ୍ତ ହୋଇଣ ଥିବାରୁ ସ୍ଥିତ ବୁଦ୍ଧି ସେ ଅଟନ୍ତି।

ଅବିବେକୀ ପ୍ରାଣୀ ମାନଙ୍କର ଯାହା ଅନ୍ଧକାର ମୟ ରାତ୍ରି।

ଜିତେନ୍ଦ୍ରିୟ ବ୍ୟକ୍ତି ସେହି ସମୟରେ ସତତ ଜାଗ୍ରତ ଥାନ୍ତି।

ଅବିବେକୀ ପ୍ରାଣୀ ଯେଉଁ ସମୟରେ ସର୍ବଦା ଜାଗ୍ରତ ଥାନ୍ତି।

ଆତ୍ମଦର୍ଶି ବ୍ୟକ୍ତି ସେହି ସମୟକୁ ରାତ୍ରି ସ୍ୱରୂପ ଦେଖନ୍ତି।

ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମୁଦ୍ରରେ ସରିତ ମିଶିଲେ କୂଳ ଲଙ୍ଘେ ନାହିଁ ସେହି ।

ସଂଯମୀ ନିକଟେ ବିଷୟ ମିଳିଲେ ବିଚଳିତ ସେ ନହୋଇ।

ସାଗର ପରିସେ ସ୍ଥିର ରହିଥାଏ,ଭୋଗେ ନହୁଏ ଅସ୍ଥିର।

ମାତ୍ର କାମୀଜନ ଭୋରେ ଥାଏ ମନ ଭୋଗେ ତା ବଢେ ଅସ୍ଥିର।

ସମସ୍ତ କାମନା ପରିତ୍ୟାଗ କରି ମମତା ଶୂନ୍ୟ ହୋଇଲେ।

ଅହଙ୍କାର ତ୍ୟାଗ କରିଣ ବିଷୟ ଭୋଗରେ ଶାନ୍ତି ପାଇଲେ ।

ଏ ବ୍ରହ୍ମରେ ସ୍ଥିତି ହୋଇଲେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ଅଜ୍ଞାନେ ମୋହିତ ନୁହେ।

ଅନ୍ତିମ ସମୟେ ଏ ବ୍ରହ୍ମ ନିଷ୍ଠାରେ ପରମ ପଦକୁ ପାଏ।

------000------

ତୃତୀୟ ଅଧ୍ୟାୟ

(କର୍ମ ଯୋଗ)

ରାଗ-ରାମକେରୀ

ଅର୍ଜ୍ଜୁନ କହିଲେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଯେବେ ତୁମ୍ଭର ମତେ।

ଜ୍ଞାନ ଯୋଗ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଅଟଇ କର୍ମ ଯୋଗରୁ ସତେ।

ତେବେ କାହିଁପାଇଁ କେଶବ,ମୋତେ ଭୁଲାଉ ଅଛ।

ହିଂସାତ୍ମକ ଯୁଦ୍ଧ କାର୍ଯ୍ୟରେ ମୋତେ ପୁରାଉ ଅଛ।

ମିଶ୍ରିତ ବଚନେ ମୋହର ବୁଦ୍ଧି ମୋହେ ପଡୁଛି।

ନିଶ୍ଚିତ କଥାଏ କହନ୍ତୁ ଯେହ୍ନେ ପାଇବି ମୁକ୍ତି।

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଲେ ଅନଘ! ନିଷ୍ଠା ଦୁଇ ପ୍ରକାର।

ପୂର୍ବରୁ କହିଛି ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ଏବେ ସ୍ମରଣ କର।

ଜ୍ଞାନ ଅଧିକାରୀ ପକ୍ଷରେ ଜ୍ଞାନ ଯୋଗଟି ଶ୍ରେଷ୍ଠ।

କର୍ମାଧିକାରୀଙ୍କ ପାଖରେ କର୍ମ ଯୋଗ ବରିଷ୍ଠ।

ସାଧକ କର୍ମକୁ ନ କଲେ ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞାନ ନ ମିଳେ।

କର୍ମ ପରିତ୍ୟାଗ କରିଲେ ସିଦ୍ଧି ନମିଳେ ତିଳେ।

କର୍ମ ନ କରିଣ ମନୁଷ୍ୟ କ୍ଷଣମାତ୍ର ନ ରହେ।

ନିଜ ପ୍ରକୃତିର ଗୁଣଟି ତାକୁ କର୍ମେ ପୁରାଏ।

କର୍ମେନ୍ଦ୍ରିୟଗଣ ସଂଯମ ମନେ ସଂଯମ ନାହିଁ।

ବିଷୟକୁ ମନେ ଚିନ୍ତଇ ମୂର୍ଖ କପଟୀ ସେହି।

ମନେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଙ୍କୁ ସଂଯମ କରିଥିଲେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ!

ଇନ୍ଦ୍ରିୟେ ନିଷ୍କାମ କର୍ମଟି କରେ ସେ ବିଜ୍ଞଜନ।

ନିୟତ ନିଷ୍କାମ କର୍ମକୁ ଯତ୍ନେ କରୁଣ ଥାଅ।

କର୍ମ ତ୍ୟାଗ କଲେ ତୋହର,ଜଡ ହୋଇବ ଦେହ।

ଯଜ୍ଞ ଅର୍ଥେ କର୍ମ କର ତୁ ଆନେ ବନ୍ଧନ ତୋର

ଆସକ୍ତି ତେଜିଣ କୌନ୍ତେୟ କର୍ମ କର ଆଗର।

ଯଜ୍ଞେ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କୁ ସୃଷ୍ଟି ଆରମ୍ଭେ ବ୍ରହ୍ମା।

କହିଥିଲେ ଯଜ୍ଞ କର୍ମରେ ବୁଦ୍ଧି କର ମହିମା।

ଯଜ୍ଞରେ ଦେବତା ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ସୁଖ ତୁମକୁ ଦେବେ।

ପରସ୍ପର ଭାବ ବଦଳେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶାନ୍ତି ପାଇବେ।

ଯଜ୍ଞରେ ସନ୍ତୋଷ ଦେବତା ହୋଇ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ବର।

ବାଞ୍ଛିତ ଫଳକୁ ପ୍ରଦାନ କରିଦେବେ ସତ୍ୱର।

ଦେବଦତ୍ତ ଭୋଗ ଦେବଙ୍କୁ ଯେ ନଦେଇ ଭକ୍ଷିବେ।

ଚୋର ମାନଙ୍କର ମଧ୍ୟରେ ସେହି ଗଣା ହୋଇବେ।

ଯଜ୍ଞାବଶିଷ୍ଟାନ୍ନ ଭୋଜନ କରି ସାଧୁ ତରନ୍ତି।

ନିଜ ପାଇଁ ଯେହୁ ରାନ୍ଧନ୍ତି ପାପ ଭୋଗ କରନ୍ତି

ଅନ୍ନରୁତ ପ୍ରାଣୀ ଉତ୍ପନ୍ନ ଅନ୍ନ ଜାତ ଦୃଷ୍ଟିରେ।

ବୃଷ୍ଟି ତ ଯଜ୍ଞରୁ ହୁଅଇ,ଯଜ୍ଞ ହୁଏ କର୍ମରେ।

ଯଜ୍ଞାଦି କର୍ମତ ବେଦରୁ ବେଦ ବ୍ରହ୍ମୁ ଉତ୍ପତ୍ତି।

ବ୍ରହ୍ମ ସର୍ବବ୍ୟାପି ହେଲେ ବି ଯଜ୍ଞେ ସ୍ଥିତ ଅଟନ୍ତି।

ଏହି କର୍ମ ଚକ୍ରେ ମଜ୍ଜିଣ ଯେହୁ ନପାରେ ପାର୍ଥ।

ସେ ପାପୀ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଆସକ୍ତ ତାର ଜୀବନ ବ୍ୟର୍ଥ।

କେବଳ ଆତ୍ମାରେ ପିରତି ଆତ୍ମେ ଯେ ନର ତୃପ୍ତ।

ଆତ୍ମାରେ ସନ୍ତୋଷ ଲଭଇ କର୍ମେ ନହୁଏ ବ୍ୟସ୍ତ।

କୃତ ବା ଅକୃତ କର୍ମରେ ପୂଣ୍ୟ ପାପ ତା ନାହିଁ।

ମୁକ୍ତି ପାଇଁ କାହା ଉପରେ ତାର ଆଶ୍ରୟ ନାହିଁ।

ସେ ହେତୁ ଆସକ୍ତ ନହୋଇ କର୍ମ କର ବିହିତ।

ଆସକ୍ତି ବିହୀନ କର୍ମରେ ନର ହୁଏ ମୁକତ।

ଜନକାଦି ଋଷି କର୍ମରେ ଜ୍ଞାନ ହେଲା ତାଙ୍କରଖଖଖଖ।

ଲୋକଙ୍କ ସ୍ୱଧର୍ମ ପ୍ରବୃତ୍ତି ପାଇଁ କର୍ମ ତୁ କର।

ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବ୍ୟକ୍ତି ଯେଉଁ କର୍ମକୁ ଆଚରଣ କରନ୍ତି।

ଅନ୍ୟମାନେ ସେହି କର୍ମକୁ ଅବିଚାରେ କରନ୍ତି।

ବିଜ୍ଞ ଲୋକେ ଯାହା ପ୍ରମାଣ ସବୁ କରି ଅଛନ୍ତି।

ଅଜ୍ଞ ଲୋକେ ଅନୁସରଣ ତାହା ସବୁ କରନ୍ତି।

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଲେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ତିନି ଲୋକରେ ମୋର।

କୌଣସି କର୍ତ୍ତବ୍ୟ କର୍ମଟି ନାହିଁ ଶୁଣ ମୋ ଗୀର।

କେଉଁ କଥା ଅବା ଅଭାବ କିବା ଲୋଡା ମୋହର।

ତଥାପି କର୍ମକୁ କରୁଛି ନାହିଁ ବିଶ୍ରାମ ମୋର।

ଆଳସ୍ୟକୁ ତ୍ୟାଗ କରିଣ ଯଦି ନକରେ କର୍ମ।

ହେ ପାର୍ଥ! ମୋହର ପଥରେ ଯିବେ ସକଳ ଜନ।

କର୍ମ ମୁଁ ନକଲେ ମାନବ ଗଣ ଉତ୍ସନ୍ନ ହେବେ।

ବର୍ଣ୍ଣ ଶଙ୍କରର କର୍ତ୍ତା ମୁଁ ପ୍ରଜା ପାପିଷ୍ଠ ହେବେ।

ଅଜ୍ଞାନୀ କର୍ମରେ ଆସକ୍ତ ହୋଇ କର୍ମ କରନ୍ତି।

ଆସକ୍ତି ନଥାଇ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ଜ୍ଞାନୀ କର୍ମେ ପଶନ୍ତି।

ଅଜ୍ଞାନୀ ଆସକ୍ତ ହୋଇଣ କର୍ମେ ମାତି ଥାଆନ୍ତି।

ଜ୍ଞାନୀଲୋକ ତାଙ୍କ ବୁଦ୍ଧିରେ ଭେଦ କରୁ ନଥାନ୍ତି।

ନିଜେ ଯୋଗ ଯୁକ୍ତ ହୋଇଣ ଶାସ୍ତ୍ର ବିଧିରେ କର୍ମ।

କରି କରାଇବ ମାନବ ତେବେ ରହିବ ଧର୍ମ।

ପ୍ରକୃତି ଗୁଣରେ ସକଳ କାର୍ଯ୍ୟ ହୁଏ ଧରାରେ।

ଅହଙ୍କାରୀ ମୂର୍ଖ ଜନଟି କର୍ତ୍ତା ଭାବେ ମନରେ।

ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞାନୀ ଜାଣେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ଗୁଣ କର୍ମ ବିଭାଗେ।

Unknown

କର୍ମ ସବୁବେଳେ ଲାଗିଛି ନିଜେ କର୍ତ୍ତା ନଭାବେ।

ପ୍ରକୃତି ଗୁଣରେ ମୋହିତ ବିଷୟରେ ଆସକ୍ତ।

ହୋଇ ଲାଗିଥିବା ମୂର୍ଖଙ୍କୁ ଜ୍ଞାନୀ ନକରେ ବ୍ୟସ୍ତ।

ଆଧ୍ୟାତ୍ମ ଜ୍ଞାନରେ ସକଳ କର୍ମ ଅର୍ପିଣ ମୋରେ।

କାମନା, ମମତା, ଶୋକକୁ ଛାଡି ପଶ ସମରେ।

ଯେଉଁମାନେ ଆମ୍ଭ ମତକୁ ଦୋଷଯୁକ୍ତ ନ ଭାବି।

ସର୍ବଦା କର୍ମକୁ କରନ୍ତି କର୍ମୁ ମୁକ୍ତ କରିବି।

ଆମ୍ଭର ମତକୁ ନିନ୍ଦିଣ କର୍ମ ଯେହୁ ନକରେ।

ସର୍ବଜ୍ଞାନେ ସେହୁ ଅଯୋଗ୍ୟ ବୋଲି କହନ୍ତି ନରେ।

ଜ୍ଞାନୀ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜ ସ୍ୱଭାବ ଅନୁରୂପରେ କର୍ମ।

ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ନିଗ୍ରହେ କି ହେବ ଏହା ପ୍ରାଣୀର ଧର୍ମ।

ଇନ୍ଦ୍ରିୟର ନିଜ ବିଷୟେ ରାଗ ଦ୍ୱେଷ ରହିଛି।

ମୋକ୍ଷ ଭିଳାଷୀର ଉଭୟେ ଶତ୍ରୁ ଜାଣ କହୁଛି।

ପରଧର୍ମ ଠାରୁ ନିଜର ଧର୍ମ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଅଟଇ।

ସ୍ୱଧର୍ମେ ନିଧନ ଶ୍ରେୟଟି ପର ଧର୍ମ ଭୟଟି।

ଅର୍ଜ୍ଜୁନ କହିଲେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ! ପାପେ ମନ ନଥିଲେ।

କିଏ ଟାଣିନେଇ ତାହାକୁ ପାପେ ନିଯୁକ୍ତ କରେ।

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଲେ କାମଟି ରଜଗୁଣରୁ ଜାତ ।

ଅତୃପ୍ତ,ଅତ୍ୟୁଗ୍ର,କ୍ରୋଧଟି ଟାଣି ନିଏ ସନ୍ତତ।

ଧୂମେ ଅଗ୍ନି, ମଳେ ଦର୍ପଣ,ଜରାୟୁରେ ସନ୍ତାନ।

ଯାଥା ଲୁଚି ରହି ଥାଏଟି ତଥା କାମରେ ଜ୍ଞାନ।

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଲେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! କାମ ଶତ୍ରୁ ଜ୍ଞାନୀର।

ଅତୃପ୍ତ ସଦା ସେ ଅଟଇ ,ଅଗ୍ନି ସମ ବିଚାର।

କାମଥିବା ସ୍ଥାନ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ମନ ବୁଦ୍ଧି ଅଟଇ।

ତଦ୍ୱାରା ଜ୍ଞାନକୁ ଆବୃତ କରି ଜୀବକୁ ମୋହି।

ପ୍ରଥମେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କୁ ବଶ କରି ଅର୍ଜ୍ଜୁନ।

ଜ୍ଞାନ ବିଜ୍ଞାନର ନାଶକ ତ୍ୟାଗ ସେ ପାପ ଜାଣ।

ଇନ୍ଦ୍ରିଗଣ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଅଟନ୍ତି ତାହା ଅପେକ୍ଷା ମନ।

ମନଠାରୁ ବୁଦ୍ଧି ଶ୍ରେଷ୍ଠଟି ଆତ୍ମା ତାଠୁ ମହାନ।

ହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ଏହି ପ୍ରକାରେ ଆତ୍ମା ବୁଦ୍ଧିଠୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ।

ନିଶ୍ଚୟ କରିଣ ମନକୁ,କାମ ଶତ୍ରୁକୁ କାଟ।

------------------------------0000000----------------------------------

 

ଚତୁର୍ଥ ଅଧ୍ୟାୟ

(କର୍ମ-ଜ୍ଞାନ-ଯୋଗ)

ରାଗ-କାଳୀ

କୃଷ୍ଣ କହିଲେ ଏହି ଯୋଗକୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ କହେ ଆଗେ।

ସୂର୍ଯ୍ୟ କହିଲେ ମନୁଙ୍କ ଆଗେ,ମନୁ ଇକ୍ଷ୍ୱାଙ୍କ ଆଗେ।

ରାଜର୍ଷିମାନେ ଏହି ଯୋଗକୁ ଗୁରୁକ୍ରମେ ଜାଣିଲେ।

ଶୁଣ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ସେ ଯୋଗମାନ କାଳ ଗର୍ଭରେ ଗଲେ।

ତୁମ୍ଭେ ଆମ୍ଭର ଭକ୍ତ ଓ ସଖା କହିଲି ତୁମ୍ଭ ଆଗ।

ଏହା ଉତ୍ତମ ରହସ୍ୟ ଜାଣ ଗୁପ୍ତଜ୍ଞାନ ଏ ଯୋଗ।

ପାର୍ଥ କହିଲେ ତୁମ୍ଭର ଜନ୍ମ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଜନ୍ମ ପରେ।

ତୁମ୍ଭେ କିପରି ପ୍ରଥମେ ତାଙ୍କୁ କହିଲ ଜାଣିପାରେ?।

କୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜ୍ଜୁନେ କହିଲେ ଶୁଣ ତୁମ୍ଭ ଆମ୍ଭର ଜନ୍ମ।

ବହୁତ ବାର ଆମ୍ଭେ ତା ଜାଣୁ ତୁମ୍ଭେ ତାହା ନ ଜାଣ।

ଜନ୍ମ ରହିତ ଅବିନାଶୀତ ଭୂତ ଇଶ୍ୱର ମୁହିଁ।

ହେଲେ କି ହେବ ନିଜ ପ୍ରକୃତି ମାୟାରେ ଜନ୍ମ ହୋଇ।

ଶୁଣ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ଯେଉଁ ସମୟେ ଧର୍ମର ହ୍ରାସ ହୁଏ।

ଅଧର୍ମ ବୃଦ୍ଧି ହୋଇଲେ ମୁହିଁ ନିଜକୁ ଜନ୍ମ ଦିଏ।

ସାଧୁ ତ୍ରାଣାର୍ଥେ ପାପୀଙ୍କୁ ବଧ ଧର୍ମ ସ୍ଥାପନା ପାଇଁ।

ଯୁଗକୁ ଯୁଗ ମୋ ଅବତାର ଏହି ମରତ ଭୂଇଁ।

ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଶୁଣ ଆମ୍ଭର ଜନ୍ମ କର୍ମ କୁ ଯେହୁ ଜାଣେ।

ଶରୀର ତ୍ୟାଗ ହୋଇଲେ ତାର ଆଉ ମର୍ତ୍ତ୍ୟେ ନ ଜନ୍ମେ ।

ରାଗ ଓ ଭୟ କ୍ରୋଧ ରହିତ ଏକାଗ୍ର ଚିତ୍ତ ହୋଇ।

ଜ୍ଞାନ ତପସ୍ୟା ଦ୍ୱାରା ପବିତ୍ର ଶରଣେ ମୋତେ ପାଇ।

ଶୁଣ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଯେପରି ଜନ ଆମ୍ଭର ପୂଜା କରେ।

ସେପରି କୃପା ମନୁଷ୍ୟମାନେ ପାଆନ୍ତି ଆମ୍ଭଠାରେ।

ଏହି ଲୋକରେ ମାନବମାନେ ଫଳ ପାଇବା ପାଇଁ।

ଦେବତା ପୂଜା ନିତ୍ୟ କରନ୍ତି ଶୀଘ୍ର ସିଦ୍ଧି କୁ ପାଇ।

ଗୁଣ ଓ କର୍ମ ବିଭାଗ ଦ୍ୱାରା ଚାତୁର୍ବର୍ଣ୍ଣ୍ୟ ଗଢିଛି ।

ହେଲେ ମୁଁ କର୍ତ୍ତା ମଧ୍ୟ ଅକର୍ତ୍ତା ମୋ ନାମ ରହିଅଛି।

କର୍ମ ଫଳରେ ଇଚ୍ଛା ମୋ ନାହିଁ କର୍ମ ସ୍ପର୍ଶ ନ କରେ।

ଯେ ଏହା ଯାଣେ କର୍ମ ଜାଲରେ ବନ୍ଧନ ନାହିଁ ତାରେ।

ଏହାକୁ ଜାଣି ପୂର୍ବରୁ ମୁନି କର୍ମ କରିଣ ଥିଲେ।

ସେହି ହେତୁରୁ ପୂର୍ବ ଲୋକର କର୍ମ କରୁଥା ଭଲେ।

କର୍ମ କଅଣ ଅକର୍ମ କିଏ ବିଚାରେ ଜ୍ଞାନୀ ଭ୍ରାନ୍ତ।

ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ଆମ୍ଭେ ବତାଇ ଦେଲେ ବନ୍ଧନୁ ହୁଅ ମୃକ୍ତ।

କର୍ମ ଅକର୍ମ ବିକର୍ମ ପୁଣ ବୁଝିବାକୁ କଠିନ।

ଏ କର୍ମ ତତ୍ତ୍ୱ ଅତି ବିଚିତ୍ର ତାହାକୁ ଭଲେ ଜାଣ।

କର୍ମେ ଅକର୍ମ ,ଅକର୍ମେ କର୍ମ ଦର୍ଶନ କରେ ଯେହୁ।

ସେ ବୁଦ୍ଧିମାନ ଯୋଗ ଯୁକ୍ତ ଓ କରଇ କର୍ମ ସେହୁ।

ସମସ୍ତ କର୍ମ ଆରମ୍ଭ ବେଳେ ଫଳ କାମନା ନାହିଁ।

ଜ୍ଞାନରେ ଦଗ୍‌ଧ ତାହାର କର୍ମ ଲୋକେ ପଣ୍ଡିତ ସେହି।

ଫଳ ଆସକ୍ତି ତ୍ୟାଗ କରିଣ ସଦା ସନ୍ତୋଷ ଥାନ୍ତି।

ସର୍ବ କର୍ମରେ ପ୍ରବୃତ୍ତ ଥାଇ କିଛି କରୁ ନଥାନ୍ତି।

କାମନା ହୀନ ସର୍ବସ୍ୱ ତ୍ୟାଗୀ ଜିତେନ୍ଦ୍ରିୟ ସେ ହୋଇ।

ଶରୀର ଯାତ୍ରା ପାଇଁ କରମ କଲେ ସେ ପାପୀ ନୋହୀ

ଯାହା ବା ମିଳୁ ତହିଁ ରେ ତୃପ୍ତ,ନିର୍ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ ଇର୍ଷା ହୀନ।

ସିଦ୍ଧି ଅସିଦ୍ଧି ସମାନ ଜ୍ଞାନ କର୍ମେ ନାହିଁ ବନ୍ଧନ।

କାମନା ଶୂନ୍ୟ ଜ୍ଞାନେ ନିଶ୍ଚଳ ବିଷ୍ଣୁ ର ପୂଜା ପାଇଁ।

କର୍ମକୁ କଲେ ଫଳ ସହିତ ଲୟ ପ୍ରାପତ ହୋଇ।

ଶ୍ରୁବ,ଘୃତାଦି,ଅଗ୍ନି ଓ ହୋତା ସମସ୍ତ ବ୍ରହ୍ମ ମୟ ।

ଏ ବ୍ରହ୍ମ ବୁଦ୍ଧି ନିଶ୍ଚଳ ହେଲେ,ବ୍ରହ୍ମ ପ୍ରାପ୍ତି ନିଶ୍ଚୟ।

କେତେକଯୋଗୀ ଦେବତା ପୂଜା ଉପାସନା କରନ୍ତି।

ଅନ୍ୟ କେତେକ ବ୍ରହ୍ମ ଜ୍ଞାନରେ ସବୁ ହୋମ କରନ୍ତି।

କେହି ସାଧକ ସଂଯମାଗ୍ନି ରେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଙ୍କୁ ଢ଼ାଳନ୍ତି।

ଆଉବା କେହି ବିଷୟ ସବୁ ଇନ୍ଦ୍ରିୟରେ ପକାନ୍ତି।

ଅନ୍ୟ ବା କେହି ଆତ୍ମ ସଂଯମ ଯୋଗ ଅଗ୍ନିରେ ସବୁ।

ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ବଳ ପ୍ରାଣ ସକଳ ହୋମ କରନ୍ତି ବାବୁ।

ପଦାର୍ଥ ଯଜ୍ଞ,ତପସ୍ୟା ଯଜ୍ଞ,ଯୋଗ ଯଜ୍ଞ ଆଚରେ ।

ଅପରେ କେହି ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟ ଧ୍ୟାନ ଦୃଢ ନିୟମେ ଧରେ।

ଅପାନେ ପ୍ରାଣ କରେ ମିଳନ ପ୍ରାଣେ ଅପାନ ମେଳ।

ପ୍ରାଣ ଅପାନ ଗତିକୁ ରୁଦ୍ଧି ପ୍ରାଣାୟାମରେ ଖେଳ।

ଅପର ବ୍ୟକ୍ତି ଆହାର ଜିତି ପ୍ରାଣକୁ ପ୍ରାଣେ ହୋମ।

କରି ଜାଣନ୍ତି ,ଯଜ୍ଞର ରୀତି ଯଜ୍ଞେ ପାପ ଖଣ୍ଡନ।

ହେ କୁରୁଶ୍ରେଷ୍ଠ!,ଯଜ୍ଞବଶିଷ୍ଟ ଅନ୍ନ ଅମୃତ ପରି।

ଭୋଜନ କରି ନିତ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କୁ ପାଆନ୍ତି ଅନୁସରି।

ଯଜ୍ଞ ନକଲେ ଇହ ଲୋକରେ ମନୁଷ୍ୟ ସୁଖ ନାହିଁ।

କିପରି ଆଉ ପର ଲୋକରେ ସୁଖ ମିଳିବ କାହିଁ।

ଅନେକ ଯଜ୍ଞ ବେଦେ ବର୍ଣ୍ଣିତ କର୍ମ ଜନିତ ଜାଣ

ଏହାକୁ ଜାଣି ପାରିଲେ ଜ୍ଞାନୀ ହୋଇଯିବ ନିର୍ବାଣ।

ଶୁଣ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ଦ୍ରବ୍ୟ ଯଜ୍ଞରୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠଟି ଜ୍ଞାନ ଯଜ୍ଞ।

ଜ୍ଞାନ ଜନ୍ମିଲେ ସମସ୍ତ କର୍ମ ହୋଇଯାଏ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ।

ସେବା କାର୍ପଣ୍ୟେ ଉତ୍ତମ ପ୍ରଶ୍ନେ ଜ୍ଞାନ ଜିଜ୍ଞାସା କର।

ସେହିତ ଜ୍ଞାନୀ ଯେ ତତ୍ତ୍ୱଦର୍ଶୀ ଶିକ୍ଷାଦେବେ ନିକର।

ଶୁଣ ପାଣ୍ଡବ! ଯେଉଁ ଜ୍ଞାନକୁ ପାଇଲେ ମୋହ ଯାଏ।

ସେ ଜ୍ଞାନ ଦ୍ୱାରା ସର୍ବ ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ଦେଖିବ ମୋର ଦେହେ।

ସମସ୍ତ ପାପୀ ମାନଙ୍କ ଠାରୁ ଅଧିକ ତୁମ ପାପ।

ହୋଇଲେ ମଧ୍ୟ ଜ୍ଞାନ ନୌକାରେ ପାରି ହୋଇବୁ ପାପ।

ଆହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ଅଗ୍ନି ଯେସନ କାଷ୍ଠକୁ କରେ ଭସ୍ମ।

ସେହି ପ୍ରକାର ଜ୍ଞାନ ଅଗ୍ନିରେ ସମସ୍ତ କର୍ମ ଭସ୍ମ।

ଇହ ଲୋକରେ ଜ୍ଞାନ ସଦୃଶ ପବିତ୍ର କିଛି ନାହିଁ।

ବହୁକାଳରେ କର୍ମ ଯୋଗରେ ଆପଣାଠାରେ ପାଇ।

ଆଗ୍ରହୀ ଜନ ଲଭଇ ଜ୍ଞାନ ଜିତେନ୍ଦ୍ରିୟ ତା ପରେ।

ଜ୍ଞାନ ଲାଭରେ ଅବିଳମ୍ବରେ ଶାନ୍ତିକୁ ଲାଭ କରେ।

ଅଜ୍ଞାନୀ ଜନ ଶ୍ରଦ୍ଧା ବିହୀନ ସନ୍ଦେହୀ ଲୋକ ନଷ୍ଟ।

ଇହ ଲୋକରେ ପର ଲୋକରେ ସନ୍ଦେହୀ ସୁଖ ଭ୍ରଷ୍ଟ।

ହେ ଧନଞ୍ଜୟ! ଯୋଗ ଦ୍ୱାରା ଯେ ସମସ୍ତ କର୍ମ କରି।

ଇଶ୍ୱରଠାରେ ଅର୍ପଣ କରି ଦୃଢ ବିଶ୍ୱାସ ଧରି।

ଆତ୍ମଜ୍ଞାନରେ ସର୍ବ ସଂଶୟ ଚ୍ଛେଦନ କରିଛନ୍ତି।

ସେ ଆତ୍ମଜ୍ଞାନୀ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ କର୍ମ ବାନ୍ଧିତ ନ ପାରନ୍ତି।

ଅଜ୍ଞାନୁ ଜାତ ହୃଦୁ ସଂଶୟ ଜ୍ଞାନ ଖଡ଼ଗେ କାଟ।

କର୍ମ ଯୋଗକୁ ଆଶ୍ରୟ କରି ଶୀଘ୍ର ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଉଠ।

----------00000------------

ପଞ୍ଚମ ଅଧ୍ୟାୟ

କର୍ମ-ସନ୍ନ୍ୟାସ- ଯୋଗ

ରାଗ-ଚକ୍ରକେଳି

ଅର୍ଜ୍ଜୁନ କହିଲେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଆଗ,କର୍ମଯୋଗ କହିଣ କର୍ମ ତ୍ୟାଗ।

ଦୁହିଁଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କେଉଁଟି ଶ୍ରେଷ୍ଠ,ନିଶ୍ଚିତ କରିଣ କହ ହେ ଜ୍ୟେଷ୍ଠ।

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଲେ କର୍ମ ତ୍ୟାଗରେ ,କର୍ମ ଯୋଗେ ମଧ୍ୟ ମୁକତି ମିଳେ।

ସେ ଦୁଇରେ କର୍ମ ତ୍ୟାଗ ଅପେକ୍ଷା,କର୍ମକୁ କରିବା ଉଚିତ ଶିକ୍ଷା।

ହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ଦ୍ୱେଷ ଆକାଙ୍‌କ୍ଷା ଶୂନ୍ୟ,ସୁଖ, ଦୁଃଖ ଆଦି ତା ଶୂନ୍ୟ।

ସେ ଜ୍ଞାନୀ ନିତ୍ୟ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ଅଟଇ,ଅକ୍ଳେଶେ ବନ୍ଧନୁ ମୁକ୍ତ ସେ ହୋଇ।

କର୍ମ ତ୍ୟାଗ କର୍ମ ଯୋଗ ଏ ଦୁଇ,ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବୋଲି ଅଜ୍ଞାନୀ କହି।

ଗୋଟିକୁ ଉତ୍ତମ ଭାବରେ କଲେ,ଦୁହିଁଙ୍କର ଫଳ ମିଳଇ ଭଲେ।

ସାଙ୍ଖ୍ୟ ଯୋଗୀ ଯେଉଁ ସ୍ଥାନକୁ ପାଏ,କର୍ମଯୋଗୀ ମଧ୍ୟ ସେଠାକୁ ଯାଏ।

ସାଙ୍ଖ୍ୟ ଓ ଯୋଗକୁ ଯେ ଏକ ଜାଣେ,ଜ୍ଞାନୀ ବୋଲି ତାକୁ ଶାସ୍ତ୍ର ତ ଗଣେ।

ହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! କର୍ମତ୍ୟାଗ ଯୋଗୀରେ,ସନ୍ନ୍ୟାସ ହୋଇବା କଷ୍ଟ ତାହାରେ।

କର୍ମଯୋଗେ ମୁନି ଯୁକ୍ତ ହୋଇଲେ,ବ୍ରହ୍ମପଦ ମିଳେ ଅଚିରେ ଭଲେ।

ଯୋଗ ଯୁକ୍ତ ମୁନିଚିତ୍ତ ନିର୍ମଳ,ମନ ଓ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ବଶ ସକଳ।

ନିଜ ଆତ୍ମା ପରି ସମସ୍ତ ଆତ୍ମା,ମଣେ, କର୍ମେ ବଦ୍ଧ ନୁହେ ମହାତ୍ମା।

ତତ୍ତ୍ୱଦର୍ଶୀ କର୍ମଯୋଗୀ ଦର୍ଶନ,ଶ୍ରବଣ,ସ୍ପର୍ଶନ,ଘ୍ରାଣ ଭୋଜନ।

ଗମନ,ଶୟନ ,ଶ୍ୱାସ ଗ୍ରହଣ,କଲେ ମଧ୍ୟ କିଛି ନ କରେ ଜାଣ।

କହିବା,ମଳ ମୂତ୍ରାଦି କରିବା,ଦ୍ରବ୍ୟ ଗ୍ରହଣ ଓ ଚକ୍ଷୁ ଖୋଲିବା।

ଆକ୍ଷି ବୁଜିବା ଆଦି କର୍ମ କରି,ଭାବଇ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ କାର୍ଯ୍ୟ ଏ ପରି।

ଇଶ୍ୱରଙ୍କୁ କରି କର୍ମ ଅର୍ପଣ,ଫଳ ଭୋଗ ଇଚ୍ଛା ତେଜଇ ଜାଣ।

ପଦ୍ମପତ୍ରେ ଜଳ ରହିଲା ପରି,ପାପେ ଲିପ୍ତ ନୁହେ ଜ୍ଞାନୀ ଏପରି।

ଯୋଗୀମାନେ ଆତ୍ମ ଶୁଦ୍ଧି ନିମିତ୍ତ,ଦେହ, ମନ, ବୁଦ୍ଧି କରି ଏକତ୍ୱ।

ଫଳତ୍ୟାଗ କରି ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଦ୍ୱାରା,କର୍ମ କରୁଛନ୍ତି ଜୀବନ ସାରା।

ଯୋଗମୁକ୍ତ ମୁନି ଫଳ ତ୍ୟାଗରେ,କର୍ମ କରି ଶାନ୍ତି ଲଭନ୍ତି ବାରେ।

ଅଯୁକ୍ତ କାମନା ଫଳେ ଆସକ୍ତ,ହୋଇ କର୍ମ କଲେ ବନ୍ଧନ ପ୍ରାପ୍ତ।

ଜିତେନ୍ଦ୍ରିୟ ବ୍ୟକ୍ତି ସମସ୍ତ କର୍ମ,ମନୁ ତ୍ୟାଗ କରି ନ କରେ କର୍ମ।

ଅପରଦ୍ୱାରା କର୍ମ ନ କରାଇ,ନବଦ୍ୱାର ପୁରେ ସୁଖରେ ରହି।

ଲୋକର କର୍ତ୍ତୃତ୍ୱ କର୍ମ ସକଳ,ସଂଯୋଗ ତହିଁ ରେ ଯେ କର୍ମଫଳ।

ଜୀବର ସ୍ୱଭାବ ଅଟଇ ତାହା,ଇଶ୍ୱର ସର୍ଜନା ନୁହଇ ଏହା।

ଜୀବମାନଙ୍କର ପାପ ଓ ପୂଣ୍ୟ,ଗ୍ରହଣ ନ କରେ ସେ ଭଗବାନ।

ଅଜ୍ଞାନରେ ଜ୍ଞାନ ହୋଇ ଅଚ୍ଛନ୍ନ,ମୋହବଶେ ଦୋଷଇ ଭଗବାନ।

ଆତ୍ମଜ୍ଞାନେ ଯାର ଅଜ୍ଞାନ ନଷ୍ଟ,ସୂର୍ଯ୍ୟସମ ବ୍ରହ୍ମ କରେ ପ୍ରକଟ।

ପ୍ରଭୁଠାରେ ଯାର ଅଟଳ ବୁଦ୍ଧି,ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଯତ୍ନ ନିଷ୍ଠା ପ୍ରସିଦ୍ଧି।

ଇଶ୍ୱର ପରମ ଆଶ୍ରୟ ଦାତା,ଜ୍ଞାନେ ପାପ ଶୂନ୍ୟ ମୋକ୍ଷ ସାଇତା।

ଆତ୍ମଜ୍ଞାନୀ ବିଦ୍ୟା ବିନୟ ଯୁକ୍ତ,ବ୍ରାହ୍ମଣ ଓ ଗୋରୁ ହସ୍ତୀ ସହିତ।

କୁକୁର,ଚଣ୍ଡାଳ ସମସ୍ତ ଜାତି,ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମ ଭାବେ ଦେଖନ୍ତି।

ଯେଉଁମାନେ ସମ ଭାବରେ ଥାନ୍ତି ଜୀବିତ ଥାଇ ସେ ମୁକ୍ତ ଅଟନ୍ତି।

ବ୍ରହ୍ମତ ନିର୍ଦ୍ଦୋଷ ସମ ସ୍ୱରୂପ,ତେଣୁ ସେ ବ୍ରହ୍ମରେ ହୁଅନ୍ତି ସ୍ଥିତ।

ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନୀ ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଯେ ବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରିୟ ଲାଭେ ସେହୁ ହୃଷ୍ଟ ନୁହନ୍ତି।

ଅପ୍ରିୟ ବସ୍ତୁରେ ନୁହେ ଅସ୍ଥିର,ବୁଦ୍ଧି ସ୍ଥିର ଯେଣୁ ନୁହେ ଅଧୀର।

ବାହ୍ୟ ବିଷୟରେ ଆସକ୍ତ ନାହିଁ,ସେହି ବ୍ୟକ୍ତି ଆତ୍ମ ସୁଖ ଲଭଇ।

ବ୍ରହ୍ମ ଭାବନାରେ ନିବିଷ୍ଟ ଚିତ୍ତ,ହୋଇଲେ ଅକ୍ଷୟ ସୁଖ ପ୍ରାପତ।

ହେ ପାର୍ଥ! ବିଷୟ ଜନିତ ସୁଖ,ଦୁଃଖର କାରଣ ସେତ ଅନିତ୍ୟ।

ତେଣୁ ଜ୍ଞାନୀମାନେ ତହିଁ ଆସକ୍ତ,ନହୋଇ ଜୀବନେ ଥାନ୍ତି ନିଶ୍ଚିତ।

ଇହଲୋକରେ ଯେ ଶରୀର ତ୍ୟାଗ,ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କାମ ଓ କ୍ରୋଧର ବେଗ।

ସହ୍ୟ କରିପାରେ ଯେବଣ ନର,ତାକୁ ସୁଖ ଶାନ୍ତି ମିଳେ ସଂସାର।

ଯାହାର ଆତ୍ମାରେ ସୁଖ ହୁଅଇ,ଆତ୍ମାରେ ତ୍ରିଡାତ ନିତ୍ୟ କରଇ।

ଆତ୍ମାରେ ଦୃଷ୍ଟିରଖି ବ୍ରହ୍ମେ ଥାଇ ,ବ୍ରହ୍ମ ନିର୍ବାଣକୁ ସେହିତ ପାଇ ।

ସର୍ବ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର ଯେ ହିତ ପାଇଁ,ନିଷ୍ପାପ ସଂଶୟ ବର୍ଜିତ ହୋଇ।

ଏକାଗ୍ର ଟିତ୍ତରେ ଅନାସକ୍ତରେ,କର୍ମ କଲେ ଋଷି ଲୟ ହ୍ରହ୍ମରେ।

କାମ କ୍ରୋଧ ସର୍ବ ସୁଖକୁ ତ୍ୟାଗୀ,ମନୋବଶକାରୀ ଯଥାର୍ଥ ଯୋଗୀ।

ଇହ ପରଲୋକ ସବୁ କାଳରେ,ବ୍ରହ୍ମ ନିର୍ବାଣର ସ୍ୱାଦ ସେ ବାରେ।

କର୍ମେନ୍ଦ୍ରିୟ ସୁଖ ମନରୁ ଦୂର,ଭ୍ରୂମଧ୍ୟରେ ଦୃଷ୍ଟି କରିବ ସ୍ଥିର।

ନାସିକା ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରାଣ ଅପାନ,ଦୁହିଁଙ୍କର ଗତି କର ମିଳନ।

ଇନ୍ଦ୍ରିୟ,ମନ ଓ ବୁଦ୍ଧିକୁ ଜୟ,ଇଚ୍ଛା କ୍ରୋଧ ଦୂର କରିଛି ଭୟ।

ମୁକ୍ତିକାମୀ ମୁନି କାର୍ଯ୍ୟ ଏପରି,ସେହି ମୁନି ସଦା ମୁକ୍ତ ବିହାରୀ ।

ଯଜ୍ଞ,ତପ ଭୋକ୍ତା ମୁହିଁ ଅଟଇ,ସମସ୍ତ ଲୋକର ଇଶ୍ୱର ମୁହିଁ।

ସର୍ବ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର ବନ୍ଧୁ ମୁଁ ଅଟେ,ଯେହୁ ଯାଣେ ଶାନ୍ତି ତାହା ନିକଟେ।

------0000------

ଷଷ୍ଠ ଅଧ୍ୟାୟ

(ଧ୍ୟାନ ଯୋଗ)

ରାଗ –ଆଷାଢ ଶୁକ୍ଳ(ବଳେ ବସିଥିଲା ଧୃବ ଉପରେ)

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଲେ ଶୁଣ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ!,କର୍ମଫଳ ଛାଡି ଯେବଣ ଜନ।

ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ କର୍ମ କରନ୍ତି,ସେମାନେ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ଯୋଗୀ ଅଟନ୍ତି।

ସକଳ କର୍ମକୁ ନ କଲେ ନ କହ ଯୋଗୀ ତାହାକୁ।

ଯାହାକୁ ସନ୍ନ୍ୟାସ କହ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ!,ଯୋଗ ବୋଲି ତାକୁ କହନ୍ତି ଜନ।

ସଂକଳ୍ପେ କାମନା ତ୍ୟାଗ ନ କଲେ,ସଂସାରେ କେ ଯୋଗୀ ହୋଇଛି ଭଲେ।

ତେଣୁ ଫଳ ତ୍ୟାଗ କରି କର୍ମ କଲେ ପ୍ରକୃତ ଯୋଗ।

ଯୋଗେ ଆରୋହଣ ଇଚ୍ଛୁକ ବ୍ୟକ୍ତି,ନିଷ୍କାମ ମନରେ କର୍ମ କରନ୍ତି।

ଯୋଗେ ନିଷ୍ଟ ହେବା କର୍ମ କାରଣ,ଯୋଗ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲେ ନିବୃତ୍ତ କର୍ମ।

ଏହା ଅଟେ ଜ୍ଞାନ ଏହାକୁ ଜାଣିଲେ ଘୂଞ୍ଚେ ଅଜ୍ଞାନ।

ଯେବେଳେ ମନୁଷ୍ୟ ଶବ୍ଦ ସ୍ପର୍ଶାଦି,ବିଷୟ ଓ ନିତ୍ୟ ନୈମିତ୍ତି କାଦି।

କର୍ମମାନଙ୍କରେ ନୁହେ ଆସକ୍ତ,ସର୍ବ କାମନାକୁ ତ୍ୟାଗ କରେତ।

ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କୁ ଯୋଗାରୂଢ ବୋଲି ଲୋକେ କହନ୍ତୁ।

ବିବେକି ପୁରୁଷ ନିଜ ଆତ୍ମାକୁ,ଉଦ୍ଧାର କରିଣ ନେବ ଉଚ୍ଚକୁ।

ନୀଚ୍ଚଗାମୀ କେବେ କରିବ ନାହିଁ,ଭିନ୍ନ,ଭିନ୍ନ ରୂପ ଆତ୍ମାରେ ହୋଇ।

ଆତ୍ମା କେବେ ମିତ୍ର ,କେବେ ଶତ୍ରୁ ହୋଇ କରେ ଅନର୍ଥ।

ଯେ ଆତ୍ମା ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଜୟ କରଇ,ସେ ଆତ୍ମା ଆତ୍ମାର ମିତ୍ର ହୁଅଇ।

ଯେ ଆତ୍ମା ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ବଶ କରଇ, ସେ ଆତ୍ମା ଆତ୍ମାର ଶତ୍ରୁ ଅଟଇ।

ତେଣୁ ମନସ୍ଥିର ,ସଂଯତ ଚିତ୍ତରେ କର୍ମକୁ କର।

ମନୋବଶକାରୀ ଯେବଣ ନର,ରାଗ ଦ୍ୱେଷାଦି ରହିତ ତାଙ୍କର।

ଶୀତ, ଉଷ୍ମ,ସୁଖ,ଦୁଃଖ ଓ ମାନ,ଅଥବା ଘଟିବ ଯେ ଅପମାନ।

ମଧ୍ୟ ସେହି ନର ଆତ୍ମ ସମାଧିରେ ରହଇ ସ୍ଥିର।

ଜ୍ଞାନ ବିଜ୍ଞାନରେ ଯା ଚିତ୍ତ ତୃପ୍ତ,ନିର୍ବିକାରୀ ଜିତେନ୍ଦ୍ରିୟ ସେହିତ।

ମାଟି,ପଥର ଓ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଜାଣ,ସବୁରେ ତାହାର ସମାନ ଜ୍ଞାନ।

ସେହି ପୁରୁଷଙ୍କୁ ଯୋଗାରୂଢ଼ ବୋଲି କହନ୍ତି ତାଙ୍କୁ।

ସୁହୃଦ,ମିତ୍ର,ଶତ୍ରୁ,ଉଦାସୀନ,ମଧ୍ୟସ୍ଥ,ଅପ୍ରିୟ ବନ୍ଧୁ ସ୍ୱଜନ।

ସାଧୁ ଆଉ ପାପୀମାନଙ୍କ ଠାରେ,ସମ ବୁଦ୍ଧି ଯେହୁ ହୃଦୟେ ଧରେ।

ସେହି ବ୍ୟକ୍ତି ଶ୍ରେଷ୍ଠ ତାଙ୍କୁ ଦେଖି ଲୋକେ ଚାଲିବ ବାଟ।

ଯୋଗାରୂଢ ଖୋଜି ନିର୍ଜନ ସ୍ଥାନ,ଏକାକୀ ବସିଣ କରେ ମନନ।

ବଶୀଭୂତ କରି ଦେହ ଓ ମନ,ନେବା ଆଶା ତ୍ୟାଗ କରି ବହନ।

ସନ୍ତତରେ ଜାଣ ମନ ସମାଧିରେ ରଖିବ ପୁଣ।

ପବିତ୍ର ଭୂମିପରେ କୁଶାସନ,ତାପରେ ବିଚ୍ଛାଇ ଦେବ ଅଜୀନ।

ତଥିପରେ ବସ୍ତ୍ର ଯତନ କରି,ଉଚ୍ଚ ନୀଚ୍ଚ ନ ହୋଇବ ଯେପରି।

ସେପରି ଆସନ ସ୍ଥାୟୀ ଭାବେ ତାକୁ କର ନିର୍ମାଣ।

ମନ ଓ ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କ କ୍ରିୟା,ରୋଧ କରି ବଶ ପୂର୍ବ ପ୍ରକ୍ରିୟା।

ମନକୁ ଏକାଗ୍ର କରିବ ଦୃଢେ,ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ ଯୋଗକୁ ସାଧିବ ଗାଢେ।

ଏମନ୍ତ ବିଧିରେ ଚିତ୍ତ ଶୁଦ୍ଧି ଯୋଗ କର ଅଚିରେ।

ଯୋଗାଭ୍ୟାସୀ ଜନ ଆସନେ ବସି,ଶରୀର, ମସ୍ତକ,ଗ୍ରୀବା ସଳଖି।

ଅଚଳ ଭାବରେ ରହିବ ଜାଣ,ସ୍ଥିର ହୋଇ ନାସାଗ୍ରକୁ ଦର୍ଶନ।

ଏପରି କରିବ କଦାପି ଏଣେ ତେଣେ ନ ଚାହିଁବ।

ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ହେବେ ପ୍ରଶାନ୍ତ ମନା,ଭୟ ବିବର୍ଜିତ ହୋଇବେ ସିନା।

ମନକୁ ଯତ୍ନରେ ସଂଯମ କରି ଆମ୍ଭଠାରେ ଚିତ୍ତ ନିବେଶ କରି।

ଏକାନ୍ତ ଭକ୍ତିରେ ସମାଧିରେ ବସି ରହିବେ ସ୍ଥିରେ।

ଯେ ଯୋଗୀ ହୋଇଣ ସଂଯମ ଚିତ୍ତ,ସମାଧିରେ ରହି ମନ ଆୟତ୍ତ।

ଆମ୍ଭଠାରେ ମନ ସର୍ବଦା ଥିବ,ତେବେ ସେ ଆମ୍ଭର ରୂପ ପାଇବ।

ଲଭିବ ନିର୍ବାଣ ଜୀବନରେ ଶାନ୍ତି ପାଇବ ଜାଣ।

ଅତି ଭୋଜୀ ଯେହୁ ହୋଇବ ଜନ,ଅତି ଉପବାସୀ ହେଲେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ।

ଅତି ନିଦ୍ରା ଯେବେ ଘୋଟିବ ନର,ସବୁବେଳେ ହେବେ ଯେ ଉଜାଗର।

ଏ ଯୋଗ ତା ପାଇଁ କଦାପି ସମ୍ଭବ ହୋଇବ ନାହିଁ।

ଯାହାର ଆହାର ବିହାର ଚେଷ୍ଟା,ନିଦ୍ରା, ଜାଗରଣ ସବୁରେ ନିଷ୍ଠା।

ଯଥା ସମୟରେ କରନ୍ତି ନିତ୍ୟ,ସବୁରେ ସଂଯତ ହୁଏ ସେହିତ।

ଦୁଃଖ ନାଶକାରୀ ,ଯୋଗ ସିଦ୍ଧି ଜାଣ ହୁଏ ତାହାରି।

ଯେତେବେଳେ ଚିତ୍ତ ସଂଯତ ହୋଇ,ଆତ୍ମାରେ ସର୍ବଦା ବାସ କରଇ।

କୌଣସି ବିଷୟେ ସ୍ପୃହା ନଥାଏ,ସେତେବେଳେ ଯୋଗ ସିଦ୍ଧି ତ ହୁଏ।

ଏହିପରି ଯୋଗ,ସିଦ୍ଧିଲାଭ ହୁଏ କହେ ତୋ ଆଗ।

ଯେପରି ପବନ ନଥିବା ସ୍ଥାନେ,ଦୀପ ପ୍ରକମ୍ପିତ ନ ହୁଏ କ୍ଷଣେ।

ସେପରି ଯୋଗୀର ଯୋଗ ସମୟେ,ଚିତ୍ତ ଯଦି ତାର ନିଶ୍ଚଳ ରହେ।

ତେବେ ଯୋଗ ସିଦ୍ଧି ଉପମା ହୋଇଛି ସେ ଯଥାବିଧି।

ଯେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ ଯୋଗ ଅଭ୍ୟାସ,ଚିତ୍ତ ନିରୁଦ୍ଧରେ ଆତ୍ମା ସନ୍ତୋଷ।

ସକଳ ବିଷୟୁ ନିବୃତ୍ତ ହୁଏ,ଆତ୍ମ ଦର୍ଶନରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ସିଏ।

ଯେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ ତାହାକୁ ଯୋଗ ବୋଲନ୍ତି ସଂସାରେ

ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଗୋଚର ନୁହଇ ଯାହା,ବୁଦ୍ଧି ଦ୍ୱାରା ପ୍ରାପ୍ୟ ହୁଅଇ ତାହା।

ସେ ନିତ୍ୟ ସୁଖକୁ ଜାଣନ୍ତି ଯୋଗୀ,ଆତ୍ମଜ୍ଞାନୁ ନ ଟଳନ୍ତି ବୈରାଗୀ।

ଏହା ଯୋଗାବସ୍ଥା,ଆତ୍ମ ତତ୍ତ୍ୱରେ ରହଇ ସର୍ବଥା।

ଯେ ଅବସ୍ଥା ଲାଭ କରିଲେ ଯୋଗୀ,ଅନ୍ୟ ଲାଭ ପାଇଁ ନ ହୁଏ ଭାବି।

ଯେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ ସ୍ଥିତ ହୋଇଲେ,ଘୋର ଦୁଃଖ ତାକୁ ନ ବାଧେ ଭଲେ।

ସୋହି ଅବସ୍ଥାକୁ ଯୋଗ ସିଦ୍ଧି ଶାସ୍ତ୍ର କହିଛି ତାକୁ।

ଯେଉଁ ଅବସ୍ଥାକୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଲେ,ଦୁଃଖର ବିଲୟ ହୁଅଇ ଭଲେ।

ସେହି ଅବସ୍ଥାକୁ ଯୋଗ ଜାଣିବ,ଦୁଃଖ ଭୟଛାଡି ଯୋଗ ସାଧିବ।

ନିଶ୍ଚୟ ଚିତ୍ତରେ ଯୋଗ ଅଭ୍ୟାସିବ ଅତି ଯତ୍ନରେ।

ସଂକଳ୍ପ ଜନିତ ସର୍ବ କାମନା, ସମୂଳରେ ତ୍ୟାଗ କରିବ ସିନା।

ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କୁ ମନ ମଧ୍ୟରେ,ସଂପୁର୍ଣ୍ଣ ସଂଯତ କରିବା ପରେ।

ଯୋଗାଭ୍ୟାସ କର,ତେବେ ଯୋଗ ସିଦ୍ଧ ହେବ ତୁମ୍ଭର।

ଯୋଗ ଧାରଣାରେ ସେ ବଶୀଭୂତ,ବୁଦ୍ଧି ଦ୍ୱାରା ମନ କର ସଂଯତ।

ଧୀରେ ଧୀରେ ମନ ହୋଇବ ଶାନ୍ତ,ମନୁ ଅନ୍ୟ ଚିନ୍ତା ତେଜ ତୁରନ୍ତ।

ଏମନ୍ତ ଭାବରେ,ମନକୁ ଆତ୍ମାରେ ଯୋଡ ଯତ୍ନରେ।

ଅସ୍ଥିର, ଚଞ୍ଚଳ ମନ ତୁମ୍ଭର,ବିଷୟାରେ ପଶେ ସେ ବାରମ୍ବାର।

ବିଷୟାରୁ ମନ ଆଣ ଫେରାଇ,ଯତ୍ନରେ ଆତ୍ମାରେ ତାକୁ ପୂରାଇ।

ସ୍ଥିର କର ତାକୁ,ଛାଡି ନଦିଅ କଦାପି ତାହାକୁ।

ଯେ ଯୋଗୀର ମନ ଅତି ପ୍ରଶାନ୍ତ,ରଜୋଗୃଣ ହୀନ ନିଷ୍ପାପ ଚିତ୍ତ।

ବ୍ରହ୍ମଭାବ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ଅଛନ୍ତି,ତାଙ୍କୁ ମିଳୁଥାଏ ଉତ୍ତମ ଶାନ୍ତି।

ତେଣୁ ଆହେ ନରେ ଯୋଗକୁ ସାଧିବ ଯଥା ବିଧିରେ।

ନିଷ୍ପାପ ଯୋଗୀତ ଏହି ପ୍ରକାରେ,ମନ ବଶୀଭୂତ ସର୍ବଦା କରେ।

ବ୍ରହ୍ମଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତକାର ସ୍ୱରୂପ,ମିଳଇ ସହଜେ ପରମ ସୁଖ।

ଏହିପରି ଯୋଗ କରି ଜ୍ଞାନୀ ପାଏ ସ୍ୱରଗ ଭୋଗ ।

ସବୁଠାରେ ସମଦର୍ଶୀ ସେ ନର,ସମାଧିରେ ଚିତ୍ତ ନିବିଷ୍ଟ ତାର।

ଆତ୍ମାକୁ ଦେଖଇ ସର୍ବ ଭୂତରେ,ସର୍ବଭୂତ ଦେଖେ ନିଜ ଆତ୍ମାରେ।

ଏପରି ଦର୍ଶନ କରେ ଯେହୁ ସେହି ଅଟେ ସୁଜନ।

ସର୍ବ ପ୍ରଣୀ ମଧ୍ୟେ ଆମ୍ଭକୁ ଦେଖ,ଆମ୍ଭଠାରେ ସର୍ବ ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ଦେଖ।

ତାଙ୍କୁ ଆମ୍ଭେ କେବେ ଅଦୃଶ୍ୟ ନୋହୁ,ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଅଦୃଶ୍ୟ ନୁହନ୍ତି ସେହୁ।

ଏପରି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ,ଅଦ୍ୱିତୀୟ ଜ୍ଞାନ ଦିଅଇ ତାଙ୍କୁ।

ଆମ୍ଭେ ସର୍ବ ବ୍ୟାପୀ ଜାଣିଣ ଯୋଗୀ,ଆମ୍ଭଠାରେ ହୁଅଇ ଅନୁରାଗୀ।

ଅଭେଦ ଜ୍ଞାନରେ ଭଜେ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ,ଯହିଁଥିରେ ଆମ୍ଭେ ମିଳୁ ତାହାଙ୍କୁ।

ସେହିପରି ଭକ୍ତ ମାନଙ୍କୁ ଆମ୍ଭର ସ୍ୱରୂପ ପ୍ରାପ୍ତ।

ହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଶୁଣ ଭକ୍ତର ଗୁଣ,ଆପଣାର ସୁଖ ଦୁଃଖ କଷଣ।

ପରି ସେ ଦେଖନ୍ତି ସକଳ ଜନ,ସେହି ଯୋଗୀ ସବୁଠାରୁ ମହାନ୍‌।

ଏହିପରି ଜ୍ଞାନ ହୋଇଛି ଯାଠାରେ,ସେ ସିଦ୍ଧ ଜାଣ।

ହେ ମଧୁସୂଦନ ଶୁଣ ମୋ କଥା,ମନ ଆତ୍ମ ନିଷ୍ଠ ଯୋଗର କଥା।

ଆପଣ କହିଲେ ମୋତେ ବୁଝାଇ,ମନ ମୋ ଚଞ୍ଚଳ ବୁଝୁତ ନାହିଁ।

ଏହି ଯୋଗ ପାଇଁ,ଦୀର୍ଘ ସ୍ଥାୟୀ ସ୍ଥିତି ମୁଁ ଦେଖୁ ନାହିଁ।

ଶୁଣ ହେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ମନ ଚଞ୍ଚଳ,ଦେହ ଇନ୍ଦ୍ରିୟର ପ୍ରବଳ ବଳ।

ଅଜେୟ ଅଭେଦ ସେହିତ ଅଟେ,ତାକୁ ରୋଧିବାକୁ ବୁଦ୍ଧି ନ ଖଟେ।

ବାୟୁର ନିରୋଧ,ଦୁଃସାଧ୍ୟ ପରି ଅଟେ ମନରୋଧ।

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଲେ ଶୁଣ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ!,ନିରୋଧ ଅସାଧ୍ୟ ଅଟଇ ମନ।

ଚଞ୍ଚଳ ତହିଁରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ,ଅଭ୍ୟାସରେ କରି ପାରିବୁ ତୁହି।

ବଇରାଗ ଦ୍ୱାରା,ମନକୁ ନିରୋଧ କରିବୁ ପରା।

ମନ ଯାର ବଶୀଭୂତ ନୁହଇ,ଯୋଗ ତାହା ପକ୍ଷେ ଦୁଷ୍ପ୍ରାପ୍ୟ ହୋଇ।

ଯତ୍ନେ ବଶୀଭୂତ ମନ ଯାହାର,ଯୋଗ ପ୍ରାପ୍ତି ହୁଏ ସହଜେ ତାର।

ଏ ଉପାୟ ଦ୍ୱାରା ଯୋଗ ସିଦ୍ଧି ହୁଏ କହୁଛି ପରା।

ଅର୍ଜ୍ଜୁନ କହିଲେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଶୁଣ,ଶ୍ରଦ୍ଧାରେ ଯେ ଯୋଗ ସାଧନ୍ତି ଜାଣ।

ଯତ୍ନ ଅଭାବରୁ ଯୋଗରୁ ଭ୍ରଷ୍ଟ,ସିଦ୍ଧି ନ ପାଇଣ ପାଆନ୍ତି କଷ୍ଟ।

ସେମାନଙ୍କ ଗତି କି ପ୍ରକାରେ ସେହୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଅନ୍ତି।

ଶୁଣ ହେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଯୋଗୀର କଷ୍ଟ,ଉଭୟ କର୍ମରୁ ହୋଇଲେ ଭ୍ରଷ୍ଟ।

ଛିନ୍ନ ମେଘ ପରି ଆକାଶେ ଲୀନ,ନ ପାଏ ଆଶ୍ରୟ ନ ପାଏ ଜ୍ଞାନ।

କି ଗତି ତାହାର ଦୟା କରି କହ ମୋହ ଆଗର।

ମୋର ଏ ସଂଶୟ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଦୂର,କରିଦେବ ଶୀଘ୍ର ହେ ଚକ୍ରଧର।

ଆପଣଙ୍କ ବିନା ସଂଶୟ କେହି,ଛେଦନ ତ କରି ପାରିବେ ନାହିଁ।

ମୋହର ବିଶ୍ୱାସ,ତେଣୁ ନ କରିବେ ମୋତେ ନିରାଶ।

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଲେ ଶୁଣ ହେ ପାର୍ଥ! ଇହପର ଲୋକେ ତାର ଅନର୍ଥ।

କଉଣସି କାଳେ ଘଟିବ ନାହିଁ,ପୁଣ୍ୟକାରୀ ଜନେ ବିନାଶ ନାହିଁ।

ଚିନ୍ତା କାହିଁ ପାଇଁ ଦୁର୍ଗତି ତାହାକୁ ନପାରେ ଛୁଇଁ।

ପୁଣ୍ୟକାରୀ ଜନେ ସ୍ୱର୍ଗରେ ବାସ,କରି ସୁଖ ପାଏ ବହୁ ବରଷ।

ତାହାପରେ ଆସେ ଏହି ମର୍ତ୍ତ୍ୟକୁ,ଉଚ୍ଚ କୁଳେ ଜନ୍ମ ଦିଏ ତାହାକୁ।

ତେଣୁ ତାହାପାଇଁ ଚିନ୍ତା ତୁ ନକର କହୁଛି ମୁହିଁ।

ଅଥବା ତାହାକୁ ଯୋଗୀ ଗୃହରେ ଜନ୍ମ ମୁଁ ଦିଅଇ ଏହି ସଂସାରେ।

ଯୋଗୀ କୁଳେ ଜାତ ଅତି ଦୁର୍ଲଭ,ସତ୍‌ସଙ୍ଗ ତାହାର ହୋଇବ ଲାଭ।

ଏ ପ୍ରକାର ଜନ୍ମ ମର୍ତ୍ତ୍ୟରେ ହୋଇଣ ହୋଇବ ଧନ୍ୟ।

ହେ କୁରୁ ନନ୍ଦନ! ଶୁଣ ମୋ ବାଣୀ,ଯୋଗ ଭ୍ରଷ୍ଟ ବ୍ୟକ୍ତି ଜନ୍ମିବା କ୍ଷଣି।

ପୂର୍ବ ସଂସ୍କାରକୁ ଲାଭ କରଇ,ମୁକ୍ତି ପାଇଁ ଅତି ଯତ୍ନ କରଇ।

ତେଣୁ ତାହାଙ୍କର ଯୋଗ ସିଦ୍ଧ ହେବ ସତ୍ୟ ମୋ ଗୀର।

କୌଣସି କାରଣୁ ଯୋଗରେ ମନ,ଯୋଗୀର ନ ଲାଗେ ତେବେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ।

ପୂର୍ବ ଜନ୍ମ କୃତ ଅଭ୍ୟାସ ଦ୍ୱାରା,ବଳେ ଲଗାଇବ ଯୋଗରେ ପରା

ବେଦ କର୍ମ ଫଳ,ଅତିକ୍ରମ କରେ ଯୋଗର ବଳ।

ଯତ୍ନଶୀଳ ଯୋଗୀ ଅତି ଯତ୍ନରେ,ଯୋଗକୁ ସାଧଇ ହରଷ ଭରେ।

ସକଳ ପାପରୁ ମୁକ୍ତ ହୁଅଇ,ଅନେକ ଜନ୍ମରେ ସିଦ୍ଧି ଲଭଇ।

ସନ୍ଦେହ ନକର,କର୍ମଫଳ ନିଶ୍ଚେ ଭୋଗିବ ନର।

ତପୀ,ଜ୍ଞାନୀ,କର୍ମୀ ମାନଙ୍କଠାରୁ,ଯୋଗୀ ଅଟେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବୁଝ ଶାସ୍ତ୍ରରୁ।

ତୁମ୍ଭେ ଯୋଗୀ ହୁଅ କହୁଛି ପାର୍ଥ!,ଯୋଗୀ ହେଲେ ତୁଚିଯିବ ଅନର୍ଥ।

ତେଣୁ ଯୋଗୀ ହୁଅ ,ସବୁଠାରୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଯୋଗରେ ରହ।

ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଯୋଗୀ କଥା କହୁଛି ଶୁଣ,ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଶ୍ରଦ୍ଧା ଯୁକ୍ତ ହୋଇଣ।

ଆମ୍ଭଠାରେ ମନ ଆସକ୍ତ କରି ,ଉପାସନା କରେ ଦିବା ସର୍ବରୀ।

ଆମ୍ଭର ମତରେ ଶ୍ରେଷ୍ଠତମ ଯୋଗୀ ସେହି ସଂସାରେ।

-----000-----

ସପ୍ତମ ଅଧ୍ୟାୟ

(ଜ୍ଞାନ-ବିଜ୍ଞାନ- ଯୋଗ)

ରାଗ-ଆହାରୀ(କୃଷ୍ଣର ଗମନ ଦେଖି ଛନ୍ନ ଛନ୍ନ ବୃତ୍ତେ)

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଲେ ହେ ବୀର ଅର୍ଜ୍ଜୁନ,ଆମ୍ଭଠାରେ ଚିତ୍ତ ଆସକ୍ତ।

ଶରଣ ପଶିଣ ଯୋଗାଭ୍ୟାସ କଲେ ସନ୍ଦେହ ରହିବ ନାହିଁତ।

ଯେପରି ଆମ୍ଭଙ୍କୁତ ଜାଣି ପାରିବ।

ତାହା କହୁଅଛି ମନ ଦେଇ ଶୁଣ,ସଂପୁର୍ଣ୍ଣ ଜ୍ଞାନତ ହୋଇବ।

ଆମ୍ଭେତ କହିବୁ ଜ୍ଞାନକୁ ବୁଝାଇ ବିଜ୍ଞାନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିବୁ।

ଯାହାକୁ ଜାଣିଲେ ମୋକ୍ଷ ସମ୍ବନ୍ଧରେ କେବେତୁ ଧନ୍ଦିତ ନୋହିବୁ।

ଆଉତ କିଛି ଜାଣିବାକୁ ନଥିବ

ସମସ୍ତ ଜାଣିଲେ ଆମ୍ଭ ଆଚଣରେ ଭକ୍ତିତ ନିଶ୍ଚୟ ହୋଇବ।

ସହସ୍ର ସହସ୍ର ମାନବ ମଧ୍ୟରେ ଜଣେ କେହି ସିଦ୍ଧି ପାଇଁତ।

ଯତ୍ନ କରୁଥାଏ ଏକାଗ୍ର ଚିତ୍ତରେ ନାନା ବିଧି ବିଧାନରେ ତ।

ସେପରି ସହସ୍ର ସହସ୍ର ସାଧକ

ମଧ୍ୟରୁ କେ ଜାଣେ ମୋର ତତ୍ତ୍ୱ ଜଣି ନପାଆନ୍ତି ଯୋଗୀ ଅନେକ।

ଆମ୍ଭର ପ୍ରକୃତି ଯେ ଆଠ ପ୍ରକାର,ତାହାକୁ କହିବି ବୁଝାଇ।

ପୃଥିବୀ ,ଯେ ଜଳ,ଅଗ୍ନି,ବାୟୁ ଜାଣ ଆକାଶ ତହିଁରେ ମିଶାଇ।

ସେଥିରେ ମନ, ବୁଦ୍ଧି ଅହଙ୍କାରକୁ,ଯୋଗ କରିଦେଲେ ଆଠ ହୋଇଗଲା ଏବେତୁ ଜାଣିଲୁ ତାହାଙ୍କୁ।

ଏହିଯେ ଅଷ୍ଟଧା ପ୍ରକୃତି ମୋହର ଅପରା ପ୍ରକୃତି ଏହିତ

ଶୁଣ ହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ!,ଏହାଠାରୁ ଭିନ୍ନ ଜୀବ ରୂପେ ଖେଳେ ଯିଏତ।

ତାହାକୁ ପରା ପ୍ରାକୃତିକ କହନ୍ତି,

ଏପରା ପ୍ରକୃତି ଜଗତ ଭିଆଇ ତା ମଧ୍ୟରେ କ୍ରୀଡା କରନ୍ତି।

ଏ ଦୁଇ ପ୍ରକୃତି ମଧ୍ୟରୁ ଉଦ୍ଭବ,ସର୍ବ ଭୂତ ଜାଣ ହୁଅନ୍ତି।

ମୁଁ ଅଟେ ସମୟ ଜଗତର କର୍ତ୍ତା,ବୋଲି ଜ୍ଞାନୀମାନେ ଜାଣନ୍ତି।

ସଂହାର କର୍ତ୍ତା ମଧ୍ୟ ମୁହିଁ ଅଟଇ।

ମୁହିଁ ସୃଷ୍ଟି କରେ ମୁଁହି ତ ସଂହାରେ ମୋଠୁ ଆନ କେହି ନୁହଇ।

ଆହେ ଧନଞ୍ଜୟ ସୃଷ୍ଟି ଓ ସଂହାର କାରଣ ତ ଆମ୍ଭେ ଜାଣିଲ

ଆମ୍ଭ ଠାରୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ କାରଣ ନାହିଁଟି,ଆମ୍ଭେତ କାରଣ କେବଳ।

ସୁତାରେ ମଣି ସବୁ ଗୁନ୍ଥା ପରିତ,ଜଗତ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଆଶ୍ରୟ କରିଛି ଏହା ସର୍ବ ଶାସ୍ତ୍ର ସମ୍ମତ।

ହେ କୌନ୍ତେୟ,ଶୁଣ ସର୍ବ ପଦାର୍ଥରେ ସାର ରୂପେ ମୁହିଁ ଥାଏଟି।

ଜଳେ ରସ ରୂପେ,ସୂର୍ଯ୍ , ଚନ୍ଦ୍ରଠାରେ ପ୍ରଭା ରୂପେ ମୁହିଁ ପ୍ରକଟି।

ବେଦରେ ଓଁ କାର ରୂପ ମୋ ଜାଣଟି।

ଆକାଶରେ ମୁହିଁ ଶବଦ ରୂପରେ,ମନୁଷ୍ୟେ ପୌରୁଷ୍ୟ ମୁହିଁଟି।

ପୃଥିବୀ ମଧ୍ୟରେ ପବିତ୍ର ଗନ୍ଧ ମୁଁ,ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟେ ତେଜ ରୂପରେ।

ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ରହିଛି କେବଳ ଜୀବ ସ୍ୱରୂପରେ।

ତପସ୍ୱୀ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ରହିଛି

ତପସ୍ୟା ରୂପରେ ବିଦ୍ୟମାନ ରହି,ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ମୁଁ କରୁଛି।

ଶୁଣ ହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ! ସମସ୍ତ ଭୂତର ମୂଳ ବୀଜ ମୁହିଁ ଜାଣିବ।

ବୁଦ୍ଧିଆ ଲୋକର ପ୍ରଜ୍ଞା ଆମ୍ଭେ ଅଟୁ ଏହାକୁ ବିଶ୍ୱାସ କରିବ।

ତେଜସ୍ୱୀ ମାନଙ୍କର ତେଜଃ ସ୍ୱରୂ

ସଂକ୍ଷେପରେ ମୁହିଁ ବୁଝାଇ କହିଲି ବୁଝିଲେ ଜାଣିବ ମୋ ରୂପ।

ଶୁଣ ହେ ଭରତ କୁଳର ପ୍ରବର! ମୁହିଁ ତ ଭଗବାନଙ୍କର

କାମ ଭାଗ ବର୍ଜିଛନ୍ତି ଯେଉଁ ବୀର,ବଳ ମୁଁ ସେହିମାନଙ୍କର।

ଧର୍ମର ଅବିରୋଧି ପ୍ରାଣୀ ମାନଙ୍କର

ମୁଁ କାମ ସ୍ୱରୂପ ଅଟଇତ ଜାଣ ଯାର ଥାଏ ଶୁଦ୍ଧ ବିବେକ।

ସାତ୍ତ୍ୱିକ,ରାଜସ,ତାମସ ରଭାବ,ଯେତେ ଯାହା ସବୁ ଅଛିତ।

ସବୁ ଆମ୍ଭଠାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଅନ୍ତି କାହିଁରେ ନଥାଇ ମୁହିଁତ।

ଅଧୀନ ଆମ୍ଭେ ସେମାନଙ୍କ ନୋହୁତ।

ସେ ଆମ୍ଭ ଅଧୀନ ସର୍ବଦା ରହନ୍ତି ଯେଣୁ ଆମ୍ଭ ତାଙ୍କ ପ୍ରଭୁତ।

ଏ ତ୍ରିବିଧ ଗୁଣ ଘୋଟିଣ,ଜଗତ ଲୋକଙ୍କୁ ମୋହିତ କରୁଛି।

ସମସ୍ତ ଅପେକ୍ଷା ଆମ୍ଭେ ଅବିନାଶୀ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବୋଲି ଜାଣୁ ନାହାନ୍ତି

ଅଜ୍ଞାନୀ ଅଜ୍ଞାନରେ ମୋହି ହୁଅନ୍ତି।

ସର୍ବ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବ୍ରହ୍ମ ଜଗତରେ ଜାଣ,ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଚିହ୍ନି ନ ପାରନ୍ତି।

ତ୍ରିଗୁଣ ପ୍ରକୃତି ମାୟାଟି ମୋହର,ଅଲୌକିକ ଶକ୍ତି ତାହାର।

ତାହାକୁ ତରିବା ସହଜ ନୁହେଟି,ଶରଣ ନ ଗଲେ ମୋହର।

ଭକ୍ତିରେ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଭଜନ କରନ୍ତି

ସେମାନେ ଆମ୍ଭର ମାୟା ପ୍ରକୃତିକୁ ଅକ୍ଳେଶରେ ତରି ଯାଆନ୍ତି।

ପାପୀ ଅବିବେକୀ ଯେମାନେ ଅଟନ୍ତି,ଲୋକରେ ଅଧମ ବୋଲାନ୍ତି।

ମାୟା ପ୍ରଭାବରୁ ଜ୍ଞାନ ହୀନ ଜନ,ଅସୁର ଭାବକୁ ଧରନ୍ତି।

ଶରଣ ଆମ୍ଭଠାରେ ସେ ନ ପଶନ୍ତି।

ଏପରି ଅଜ୍ଞାନୀ ଜନ୍ମ ଜନ୍ମାନ୍ତରେ ମୁକ୍ତି ପଥକୁ ନ ଦେଖନ୍ତି।

ଭରତ କୁଳର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ବିପଦ ଗ୍ରସ୍ତ ଯେ ହୁଏଟି।

ତତ୍ତ୍ୱ ଜାଣିବାକୁ ଇଚ୍ଛୁକ ଯେ ଜନ,ସମ୍ପଦ ଲଭିବା ପାଇଁଟି।

ଭଜନ୍ତି ଆତ୍ମଜ୍ଞାନୀ ମତେ ଶ୍ରଦ୍ଧା ରେ

ଏ ଚାରି ପ୍ରକାର ଭକ୍ତ ଯେ ମୋହର ସନ୍ତୋଷ ଲଭନ୍ତି ପୂଜାରେ।

ଏ ଚାରି ଭକ୍ତଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସେ ଆତ୍ମଜ୍ଞାନୀ ଅଟନ୍ତି।

ମୋଠି ମନ ଦେଇ ମତେ ପୁଜୁଥାଇ ଅନ୍ୟ ଦେବ ସେ ନ ଜାଣଇ।

ସେ ଜ୍ଞାନୀ ଆମ୍ଭର ତ ପ୍ରିୟ ହୁଅଇ

ତାହାଙ୍କ ମୁଁ ପ୍ରିୟ ସେହି ମୋର ପ୍ରିୟ ଏପରି ବିଧାନ ଅଟଇ।

ସମସ୍ତ ଭକ୍ତ ମୋ ମହାନ୍‌ ଅଟନ୍ତି,ଜ୍ଞାନୀ ମୋ ଆତ୍ମାର ସ୍ୱରୂପ।

ଏହା ମୋର ମତ ବୁଝନ୍ତୁ ପଣ୍ଡିତ,ଯେ ହେତୁ ସେ ମୋଠି ଆସକ୍ତ।

ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଭଲ ରୂପେ କରେ ଆଶ୍ରୟ

ଆମ୍ଭେ ସର୍ବ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଗତିର ସ୍ୱରୂପ ଜାଣି ସେହି ରହେ ନିର୍ଭୟ।

ବହୁ ବହୁ ଜନ୍ମ ଅନ୍ତରେ ସାଧକ ହୃଦେ ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ଜନ୍ମିବ।

ସମସ୍ତ ଜଗତ ବାସୁଦେବ ରୂପ ସେତେବେଳେ ତାକୁ ଦିଶିବ।

ଏପରି ଭାବେ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ସେ ଭଜିବ।

ସେପରି ମହାତ୍ମା ସଂସାରେ ଦୁର୍ଲଭ କେହି ଅବା ହୋଇ ପାରିବ।

କାମନା ସକଳ ହୃଦୟେ ଜନ୍ମିଲେ ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ଲୋପ ହୁଅଇ।

ଅନ୍ୟ ଦେବତାରେ ଶରଣ ପଶିଣ ବିଧି ବିଧାନରେ ପୂଜଇ।

ପ୍ରକୃତି ଦ୍ୱାରା ବଶୀଭୂତ ହୁଅଇ।

ଅଜ୍ଞାନ ଘୋଟିଲେ ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ଗଲେ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଆଉ ନ ଭଜଇ।

ଯେଉଁ ଯେଉଁ ଭକ୍ତ ଯେବଣ ଦେବତା ଶ୍ରଦ୍ଧାରେ ପୂଜାକୁ ଇଚ୍ଛନ୍ତି।

ସେ ସବୁ ଭକ୍ତଙ୍କଶ୍ରଦ୍ଧାକୁ ନିଶ୍ଚଳ ଦୃଢ ଧାରଣାଙ୍କୁ ଦିଅନ୍ତି।

ତାହାଙ୍କ ପୂଜାକୁ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି

ସର୍ବ ଅନ୍ତର୍ଯ୍ୟାମୀ ଜଗତର ସ୍ୱାମୀ ବିଶ୍ୱାସରେ ଫଳ ଦିଅନ୍ତି।

ସେ ଭକ୍ତ ସକଳ ଶ୍ରଦ୍ଧାରେ ଅଚଳ ଯୁକ୍ତ ରହି ଦେବ ପୂଜାରେ

ନିମଜ୍ଜି ଥାନ୍ତି ଫଳକୁ ଲଭନ୍ତି ନିଜ ସଂକଳ୍ପ ଅନୁସାରେ।

ସେ ଫଳ ଆମ୍ଭ ଦ୍ୱାରା ଜାଣ ନିର୍ମିତ

ସକଳ ଭୂତରେ ରହିଥାଉ ଯେଣୁ ତାହା ଆମ୍ଭଠାରୁ ପ୍ରେରିତ।

କିନ୍ତୁ ସେହି ଅଳ୍ପ ବୁଦ୍ଧି ଭକ୍ତଙ୍କର ଦେବ ପୂଜାର ଯେଉଁ ଫଳ

ସେ ଫଳ ଅସ୍ଥାୟୀ ଶୀଘ୍ର ଲୋପ ହୁଏ ଦେବତା ମିଳନ୍ତି କେବଳ।

ଆମ୍ଭର ଭକ୍ତମାନେ ଭାଗ୍ୟବାନଟି

ଆମ୍ଭ ପୂଜା ଫଳେ ବୈଇକୁଣ୍ଠ ମିଳେ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ସେଠାରେ ପାଆନ୍ତି।

ମନ୍ଦ ବୁଦ୍ଧି ଲୋକ ନ ଜାଣି ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଅବିନାଶୀ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉତ୍ତମ।

ସ୍ୱରୂପ ଆମ୍ଭର ଏପରି ଅଟଇ କହନ୍ତି ଲୋକରେ ଜନମ।

ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ରୂପଧାରୀ ବୋଲି ମଣନ୍ତି

ସେ କାହୁଁ ଜାଣିବେ ଆମ୍ଭ ସ୍ୱରୂପକୁ,ଯେଣୁ ଅଳ୍ପ ବୁଦ୍ଧି ଅଟନ୍ତି।

ଆମ୍ଭେ ସମସ୍ତଙ୍କ ନିକଟରେ ଜାଣ ପ୍ରକାଶିତ ହେଉ ନାହୁଁ ତ।

ଆମ୍ଭେ ଜନ୍ମ ନୋହୁଁ ମରୁ ନୋହୁଁ କେବେ,ଅନାଦି କାଳରୁ ଅଛୁତ।

ଅଜ୍ଞାନୀ ମାୟାରେ ହୋଇଣ ଆଚ୍ଛନ୍ନ

ଯୋଗ ମାୟା ବଳେ ମୂର୍ଖଲୋକ ଭାଳେ ଆମ୍ଭେ ଏ ବିଶ୍ୱରେ ଜନମ।

ଶୁଣ ହେ ଅର୍ଜ୍ଚୁନ! ଗତ ହୋଇଥିବା ବର୍ତ୍ତମାନ ଥିବା ବିଷୟ।

ଭବିଷ୍ୟତେ ଯାହା ହେବାପାଇଁ ଅଛି ସେ ସବୁ ଆମ୍ଭର ଜ୍ଞେୟ ତ।

ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ମାତ୍ରକ କେହି ନ ଜାଣନ୍ତି

ଆସନ୍ତି ଯାଆନ୍ତି ଭୂତ ପ୍ରାଣୀମାନେ ଏକ ଭାବେ କେବେ ନ ଥାଆନ୍ତି।

ଶୁଣ ହେ ଭାରତ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ସ୍ଥୂଳ ଦେହ ଜାତ ହୋଇଲେ।

ଶୀତ,ଉଷ୍ମ,ସୁଖ,ଦୁଃଖ ଜାତ ହୁଏ ଇଚ୍ଛା ଅନିଚ୍ଛା ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ ଚାଲେ।

ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ଅଜ୍ଞାନରୁ ଏହା ଉତ୍ପନ୍ନ

ସଂପୁର୍ଣ୍ଣ ମୋହକୁ ପ୍ରାପତ ହୁଅନ୍ତି ଧରାରେ ଲଭିଲେ ଜନମ ।

ପୂଣ୍ୟ କର୍ମ ଫଳେ ପାପ ଯାର ନଷ୍ଟ ହୋଇ ଯାଇଅଛି ସମୂଳେ।

ସେହି ପୁଣ୍ୟବନ୍ତ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ ମୋହ ମୁକ୍ତ ହୋଇଣ ଭଜଇ ତତ୍କାଳେ।

ଏକାଗ୍ର ଚିତ୍ତରେ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଭଜନ୍ତି

ଏକ ବ୍ରହ୍ମ ଭାବି ଦୃଢ଼ କରି ଚିତ୍ତ ନିଶ୍ଚଳ ଧ୍ୟାନରେ ସେ ଥାଆନ୍ତି।

ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଆଶ୍ରୟ କରି ଯେଉଁମାନେ ଜରା ମରଣ ନିବାରଣ

ପାଇଁ ଜତ୍ନ କରେ ସେ ସାଧକ ଧନ୍ୟ ଧନ୍ୟ ତାହାଙ୍କର ଜୀବନ।

ସେମାନେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମ ବିଷୟ ଜାଣନ୍ତି

ପରମ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କୁ,ସଂସାର କର୍ମକୁ ଅକ୍ଳେଶରେ ଜାଣି ପାରନ୍ତି।

ଅଧିଭୂତ ଅଧି ଦୈବର ସହିତ ଅଧିଯଜ୍ଞ ସହ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ

ଯେମାନେ ଜାଣନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ମନ ଆମ୍ଭଠାରେ ତ ରହିବାକୁ।

ସେମାନେ ଶରୀର ଛାଡିବା ସମୟେ

ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ସେ ମଧ୍ୟ ଜାଣିତ ପାରନ୍ତି ଚଳନ୍ତି ବୈକୁଣ୍ଠେ ନିର୍ଭୟେ।

-------0000------

ଅଷ୍ଟମ ଅଧ୍ୟାୟ

(ଅକ୍ଷର ବ୍ରହ୍ମ ଯୋଗ)

ରାଗ-ଧନାଶ୍ରୀ(ବଶି ବଶିଷ୍ଟ ଜାବାଳି-ବୃତ୍ତେ)

 

ଅର୍ଜ୍ଜୁନ କହିଲେ ହେ ପୁରୁଷୋତ୍ତମ! କିପରି ବ୍ରହ୍ମ ପଦାର୍ଥ।

ଆଧ୍ୟାତ୍ମ କଅଣ? କର୍ମଟି କିପରି?,ଅଧିଭୂତର କି ଅର୍ଥ?।

ଅଧିଦେବ କାହାକୁ?,ମୋତେ ବୁଝାଇ କହ ତାହାକୁ?

ଆହେ ଜନାର୍ଦ୍ଦନ! ଏ ଶରୀରେ ଅଧି ଯଜ୍ଞ କାହାକୁ ବୋଲିବ?

ସେ କିପରି ଏଥି ଅବସ୍ଥାନ କରେ ତାହାକୁ ମୋତେ କହିବ?

ପ୍ରାଣ ଯିବାର ବେଳେ ଜାଣି ପାରନ୍ତି ଯୋଗୀ ସକଳେ?

କହିଲେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ! ପୁର୍ଣ୍ଣ ବ୍ରହ୍ମ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ପ୍ରତି ଦେହ ମଧ୍ୟେ ଥାଇ

ସେ ବ୍ରହ୍ମ ପଦାର୍ଥ ଯେଉଁ ଆତ୍ମ ଭାବ ,ଆଧ୍ୟାତ୍ମ ସେହି ବୋଲାଇ

ଜନ୍ମ ବୃଦ୍ଧି କାରଣ ପୂଜା ଅର୍ଚ୍ଚନା କର୍ମଟି ଜାଣ।

ହେ ଦେହୀ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ଶରୀରର ନଶ୍ୱର ପଦାର୍ଥ ଦେହ

ସେହି ଅଧିଭୂତ,ତା ମଧ୍ୟରେ ଯିଏ ତାକୁ ଅଧିଦୈବ କହ

ଏହି ଭୂତ ଶରୀରେ,ଥାଏ ମୁଁ ଅଧିଯଜ୍ଞ ରୂପରେ।

ଶରୀର ତ୍ୟାଗ ସମୟରେ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ସୃରୁ ସୃରୁ ଦେହ ଛାଡେ।

ସେ ଆତ୍ମ ସ୍ୱରୂପ ପ୍ରାପତ ହୁଅନ୍ତି, ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ ତ ତିଳେ

ଆମ୍ଭେ କହିଲୁ ସତ,ଯତ୍ନ କରି ପାଳ ଏହି ବ୍ରତ।

ହେ କୌନ୍ତେୟ! ସଦା ସେ ଭାବରେ ଚିନ୍ତା କରେ ମରଣ ସମୟେ।

ସେ ଭାବ ସ୍ୱରୂପ ହୁଏ ନିଜ ରୂପ ଯେବେ ଛାଡେ ନିଜ କାୟେ।

ଏହା ସତ୍ୟ ତୁ ମଣ,କୁମ୍ଭକାର କୀଟର ପ୍ରମାଣ।

ଅତଏବ ତୁମ୍ଭେ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ସର୍ବଦା ଚିନ୍ତା କରି ଯୁଦ୍ଧେ ପଶ

ମନ ଓ ବୁଦ୍ଧି କୁ ଆମ୍ଭଠାରେ ଦେଲେ ନିଶ୍ଚୟ ହୋଇବ ଯଶ।

ଏଥିରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ ମତେ ପାଇବୁ କହୁଛି ମୁହିଁ

ହେ ପାର୍ଥ! ଅଭ୍ୟାସ ଯୋଗ ଯୁକ୍ତ ହୋଇ ଏକାଗ୍ର ଚିତ୍ତେ ସ୍ମରଣ

କଲେ ପ୍ରାପ୍ତ ହେବେ ବୈକୁଣ୍ଠନାଥଙ୍କୁ ଏ କଥା ଶାସ୍ତ୍ର ପ୍ରମାଣ।

ତେଣୁ କହୁଛି ତୋତେ,ଧ୍ୟାନ ଅଭ୍ୟାସ ନଛାଡ ଚିତ୍ତେ

ବ୍ରହ୍ମଟି ସର୍ବଜ୍ଞ ଜଗତର ମୂଳ,ଅଣୁଠାରୁ ଅତି ସୂକ୍ଷ୍ମ

ସର୍ବ ଲୋକ ପାଳ ଅଚିନ୍ତ୍ୟ ତା ରୂପ ସ୍ୱ ପ୍ରକାଶ ସୂର୍ଯ୍ୟସମ

ଏହିପରି ଯେ ତାଙ୍କୁ,ଧ୍ୟାୟେ ମାୟାତ ନଲାଗେ ତାକୁ

ଅନ୍ତିମ ସମୟେ ଭକ୍ତିଯୁକ୍ତ ହୋଇ ଯୋଗବଳେ ନିୟମିତ।

ଭ୍ରୁଲତା ଦ୍ୱୟର ମଧ୍ୟସ୍ଥ ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରାଣ ବାୟୁକୁ ସଂଯତ

କରି ନିଶ୍ଚଳ ମନେ,ସ୍ମରି ବ୍ରହ୍ମଙ୍କୁ ପ୍ରାପ୍ତ ସେମାନେ

ବେଦଜ୍ଞ ଯେମାନେ ଯାହାଙ୍କୁ ଅକ୍ଷର ବୋଲି କହନ୍ତି ସଂସାରେ

ବିଷୟାଶୂନ୍ୟତ କେଉଁ ଯତିମାନେ ଲୀନ ହେବେ ଯାହାଠାରେ।

ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟେ ଯେ ସ୍ଥାନେ ମିଳେ ତାହାକୁ କହିବା ଶୁଣ

ସମସ୍ତ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଦ୍ୱାରକୁ ସଂଯମ ମନକୁ ହୃଦୟେ ବାନ୍ଧି

ନିଜ ପ୍ରାଣବାୟୁ ଭ୍ରୁ ମଧ୍ୟରେ ରଖି ରଚିବ ନିଜ ସମାଧି।

ଏହିପରି ତ କଲେ,ବ୍ରହ୍ମପଦ ତାକୁ ଶୀଘ୍ର ମିଳେ

ଏକାକ୍ଷର ବ୍ରହ୍ମ ଓଁ କାରକୁ କହି ଶରୀର ତ୍ୟାଗ ସମୟେ

ଆମ୍ଭକୁ ସ୍ମରଣ କରି ଦେହ ତ୍ୟାଗ କଲେ ଗତି ମୁକ୍ତି ପାଏ।

ଏହା ଯୋଗ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଦେଖ ପ୍ରମାଣ ହୋଇଛି ବାରେ

ହେ ପାର୍ଥ! ଯେ ବ୍ୟକ୍ତି ଅନ୍ୟଠାରେ ଚିତ୍ତ ନଦେଇ ମୋତେ ସନ୍ତତ

ସ୍ମରଣ କରନ୍ତି ପ୍ରତିଦିନ ସେହି ଯୋଗୀକୁ ମିଳେ ମୁହିଁତ

ତାଙ୍କୁ ଅତି ସୁଲଭେ ତାଙ୍କ ନିକଟରେ ମିଳୁ ଆମ୍ଭେ।

ଆମ୍ଭେ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲେ ଦୁଃଖର ଆଳୟ ଅନିତ୍ୟ ଟି ଯେଉଁ ଜନ୍ମ।

ପୁନର୍ବାର ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ ସେ ଯେଣୁ ତାଙ୍କ ପାଶ ଛିନ୍ନ।

ମୁକ୍ତି ଲାଭ କରନ୍ତି, ମର୍ତ୍ତ୍ୟପୁରକୁ ସେ ନ ଫେରନ୍ତି।

ହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ବ୍ରହ୍ମ ଲୋକରୁ ଫେରିଣ ମର୍ତ୍ତ୍ୟରେ ଜନ୍ମ ହୁଅନ୍ତି।

କିନ୍ତୁ ହେ କୌନ୍ତେୟ! ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ପାଇଲେ ପୁନର୍ବାର ନ ଫେରନ୍ତି।

ଅନ୍ୟ ମାର୍ଗକୁ ଛାଡ,ଭକ୍ତି ମାର୍ଗ ସବୁଠାରୁ ବଡ।

ସହସ୍ର ଯୁଗରେ ଦେବତା ମାନଙ୍କ,ଏକ ଦିନ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କର।

ସହସ୍ର ଯୁଗରେ ଦେବତା ମାନଙ୍କ,ଏକରାତ୍ର ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କର।

ଯେଉଁମାନେ ଜାଣନ୍ତି,ଅହୋରାତ୍ର ଜ୍ଞାତା ସେ ଅଟନ୍ତି।

ଦିବସ ଆରମ୍ଭେ ପ୍ରକୃତି ମଧ୍ୟରୁ ଜଗତ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ।

ରତ୍ରି ଆରମ୍ଭରେ ସମସ୍ତ ଜଗତ ଅବ୍ୟକ୍ତରେ ଲୀନ ହୁଏ

ଲୀଳା ଜାଗିଲେ କରି ଥାନ୍ତି ଶୟନେ ଲୀଳା ପାଶୋରି।

ହେ ପାର୍ଥ ଏପରି ଜଗତ ଉତ୍ପନ୍ନ ବାରମ୍ବାର ହେଉଥାଏ।

ରାତ୍ରି ଆଗମନେ ଲୟ ପ୍ରାପ୍ତି ହୁଏ ଦିବାରମ୍ଭେ ଜାତ ହୁଏ

କର୍ମ ଅଧୀନ କଥା,ଜନ୍ମ ମୃତ୍ୟୁ ଚକ୍ରର ଏ ପନ୍ଥା

ଅବ୍ୟକ୍ତରୁ ଏହି ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଯେ ବୋଲାଇ ଇନ୍ଦ୍ରିୟର ଅଗୋଚର

ନିତ୍ୟ ସେ ଅଟଇ ଭୂତ ନଷ୍ଟ ହୋଇ ଥାଏ ସେହୁ ନିରନ୍ତର।

ତାକୁ ଜାଣ ଏପରି,ସଦା ଥାଏ ଜଗତରେ ପୁରି।

ଅବ୍ୟକ୍ତ ଅକ୍ଷର ସେ ପରମ ଧାମ ଏପରି ତାଙ୍କୁ କହନ୍ତି।

ଯାହାକୁ ପାଇଲେ ଆଉ ନ ଫେରନ୍ତି ସେ ଧାମ ପରମ ଗତି।

ସେହି ଧାମ ଆମର,ସେଠି ପହଞ୍ଚି ହେବୁ ଅମର।

ହେ ପାର୍ଥ ଯାହାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମସ୍ତ ଜଗତଟି ବିଦ୍ୟମାନ।

ସମସ୍ତ ଜଗତ ବ୍ୟାପି ରହିଛନ୍ତି ସେହି ପ୍ରଭୁ ଭଗବାନ

ତାଙ୍କୁ ଭକ୍ତି ଭାବରେ ଲାଭ କରାଯାଏ ଶୁଣ ଥରେ।

ହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଯେଉଁ କାଳରେ ଗମନ କଲେ ଯୋଗୀ ନ ଫେରନ୍ତି।

କର୍ମଯୋଗୀ ଯେଉଁ କାଳରେ ଗମନ କଲେ ମର୍ତ୍ତ୍ୟକୁ ଫେରନ୍ତି

ସେହି କାଳର କଥା,କହି ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ତୁଟିବ ବ୍ୟଥା

ଉତ୍ତରାୟଣ ଛମାସ ଦିନ ଶୁକ୍ଳ ଅଭୀମାନିନୀ ଦେବତା।

ଯେ ମାର୍ଗେ ଅଛନ୍ତି ସେ ମାର୍ଗେ ଗମନ କରିବା ଉଚିତ କଥା ।

ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନୀ ସକଳ,ବ୍ରହ୍ମ ରୂପ ପାନ୍ତି ଫଳ।

ଦକ୍ଷିଣାୟନ ଛମାସ କୃଷ୍ଣ ରାତି ଅଭୀମାନିନୀ ଦେବତା

ଯେ ମାର୍ଗେ ଅଛନ୍ତି ସେ ମାର୍ଗରେ ଯୋଗୀ ଗଲେ ମିଳେ ସ୍ୱର୍ଗ କଥା।

ଭୋଗ ଶେଷରେ ପୁଣି ଜନ୍ମ ଲଭଇ ଏହି ଧରଣୀ।

ଶୁକ୍ଳ,କୃଷ୍ଣ ଦୁଇ ମାର୍ଗ ଜଗତରେ ବହୁକାଳରୁ ପ୍ରସିଦ୍ଧି।

ଶୁକ୍ଳପକ୍ଷେ ମୃକ୍ତି କୃଷ୍ଣପକ୍ଷେ ପୁଣି ପୁନର୍ଜନ୍ମ ଯଥାବିଧି।

ଜ୍ଞାନ ମାର୍ଗରେ ମୁକ୍ତି,ଭ୍ରମୂ ଅଜ୍ଞାନ ମାର୍ଗେ ଥାଆନ୍ତି।

ହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ଶୁଣ ଏ ମାର୍ଗ ଦ୍ୱୟକୁ ଜାଣିଲେ ହୁଏ କାରଣ।

କୌଣସି ଯୋଗୀ ମୋହ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ ଏ ଯୋଗରେ ଜାଣ।

ତେଣୁ କହୁଛି ଶୁଣ ଯୋଗ ଯୁକ୍ତ ତୁ ଯେ ହୁଅ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ।

ବେଦେ,ଯଜ୍ଞେ,ତପେ ,ଦାନେ, ଯେଉଁ ଫଳ ମିଳଇ ଶାସ୍ତ୍ର କହୁଛି।

ଧ୍ୟାନ ନିଷ୍ଠ ଯୋଗୀ ଏ ତତ୍ତ୍ୱ ଜାଣିଲେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସ୍ଥାନ ସେ ପାଉଛି।

ଧନ୍ୟ ଜ୍ଞାନର ବଳ,ଜ୍ଞାନ ଥିଲେ ଜାଣ ବଢ଼େ ବଳ।

----000----

ନବମ ଅଧ୍ୟାୟ

ରାଜବିଦ୍ୟା-ରାଜଗ୍ୟୁହ ଯୋଗ

ରାଗ-ରସକୋଇଲା(ବିଭୂଷଣ ପୁଷ୍ପେ –ବୃତ୍ତେ)

 

ଶ୍ରୀ ଭଗବାନ କହିଲେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ତୁମ୍ଭେ ଆମ୍ଭ ଦୋଷ ଦର୍ଶିନ ପୁଣ

ତୋଠି ମୋର ଅବିଶ୍ୱାସ ତ ନାହିଁ,ତେଣୁ କହୁଅଛି କଥାଏ ମୁହିଁ।

ଅତି ଗୁପ୍ତ କଥା ଏହି ଯେ

ଯାହାକୁ ଜାଣିଲେ ସଂସାର ବନ୍ଧନୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇଯିବୁ ତୁହି ଯେ।

ଏହି ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ବିଦ୍ୟାରେ ରାଜା ଅତି ଗୋପନୀୟ ମଧ୍ୟେ ଗଣଜା

ଏ ଅତି ପବିତ୍ର ଅତୀବ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ପରୀକ୍ଷାରେ ତାହା ହୋଇଛି ଦୃଷ୍ଟ।

ଧର୍ମରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଏହା ଯେ

ସହଜରେ ସାଧ୍ୟ କରାଯାଇପାରେ ଅକ୍ଷୟ ଜ୍ଞାନଟି ତାହା ଯେ।

ହେ ଶତ୍ରୁ ତାପନ!,ଏ ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ଯେ ଲୋକର ଶ୍ରଦ୍ଧା ଏଥିରେ ହୀନ।

ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ପ୍ରାପ୍ତ ନ ହୋଇଣ ପୁଣ,ମୃତ୍ୟୁ ପୁର୍ଣ୍ଣ ସଂସାରରେ ଭ୍ରମଣ।

ଜନ୍ମ ମୃତ୍ୟୁ ଚକ୍ରେ ପଡେ ଯେ

ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ନପାଇ ଦୁଃଖ କଷ୍ଟ ପାଇ ଅଜ୍ଞାନରେ ସେହି ସଢ଼େ ଯେ।

ଅବ୍ୟକ୍ତ ରୂପରେ ଆମ୍ଭେ ଜଗତେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇ ରହିଅଛୁ ସାକ୍ଷାତେ।

ସଚରାଚର ଜଗତ ମୋଠାରେ,ମୁହିଁ କିନ୍ତୁ ନାହିଁ ସେମାନଙ୍କରେ।

ଏହିପରି ମୋର ସତ୍ତା ଯେ।

ବିଧାତା ମୁଁ ସତ କିନ୍ତୁ ସର୍ବାତୀତ ଜଗତମୋଠାରେ ଗୁନ୍ଥା ଯେ।

ଆମ୍ଭଠାରେ ଚରାଚର ଜଗତ ଅବସ୍ଥିତ କେବେ କରେ ନାହିଁ ତ

ଆମ୍ଭର ଏ ଅସାଧାରଣ ଯୋଗ ପ୍ରଭାବକୁ ଦେଖ ବହି ସରାଗ।

ଆମ୍ଭେତ କର୍ତ୍ତା ଜଗତ ଯେ

ଜଗତ ପାଳକ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଆମ୍ଭ ମନ ଜଗତେ ନିର୍ଲିପ୍ତ ଯେ।

ଆକାଶ ବ୍ୟାପିଣ ଯଥା ପବନ ରହିଅଛି,ସେହି କେଡେ ମହାନ୍।

ସେହିପରି ଚରାଚର ଜଗତ ଆମ୍ଭଠାରେ ରହିଅଛି ନିର୍ଲିପ୍ତ।

ଏହି କଥା ତୁହି ଜାଣ ଯେ

ଆକାଶରେ ଲିପ୍ତ ବାୟୁ ନୁହେ ଯେଣୁ,ମୁଁ ଲିପ୍ତ ନୁହଇ ପୁଣ ଯେ।

ଶୁଣ କୁନ୍ତୀ ପୁତ୍ର କଳ୍ପ ଶେଷରେ ଜଗତ ଲୀନ ହୁଏ ପ୍ରକୃତରେ ।

କଳ୍ପ ଆରମ୍ଭରେ ଆମ୍ଭେ ସେମାନ ପୁଣି ସେମାନଙ୍କୁ କରୁ ସର୍ଜନ।

ଆମ୍ଭେ କାହିଁ ଲିପ୍ତ ନୋହୁଁ ଯେ।

ମାୟାରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ମାୟାରେ ସେ ଲୀନ ଜଗତର ଲୀଳାଏହୁ ଯେ।

ମୋହର ମାୟା ପ୍ରକୃତି ଆଶ୍ରୟେ,ସୃଷ୍ଟି ସର୍ଜନା ମୁଁ କରୁଣ ଥାଏ।

ପୂର୍ବ କର୍ମ ଦୋଷୁ ସକଳ ଭୂତ ମାୟାରେ ସଂପୁର୍ଣ୍ଣ ରହିଥାନ୍ତି ତ।

ମାୟା ସଂୟଯେଗରେ ଜାତ ଯେ।

ମାୟାରୁ ମୁକ୍ତି ନ ପାଇବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବୀରମ୍ବାର ଅଯୋଗ୍ୟ ସେ।

ଆହେ ଧନଞ୍ଜୟ! ମୋ କଥା ଶୁଣ ,କର୍ମରେ ଆସକ୍ତ ନଥାଏ ମନ।

ଉଦାସୀନ ପରି ରହୁଥିବାରୁ,ମୁକ୍ତ ସକଳ କର୍ମ ବନ୍ଧନରୁ।

ଏହିପରି ଆମ୍ଭେ ରହୁ ଯେ

ଏ ମିଥ୍ୟା ସଂସାର ମାୟାର ବଜାର ସେଥିରେ ବନ୍ଧନ ନୋହୁ ଯେ।

ପ୍ରକୃତି ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ନିମିତ୍ତ କରି ତ୍ରିଗୁଣମୟୀ ସେ ମାୟା ବିସ୍ତାରି।

ଚରାଚର ଜଗତକୁ ପ୍ରସବି ଧ୍ୱଂସ କରୁଅଛି କି ମନେ ଭାବି

ହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଏହିପରି ଯେ

ସୃଷ୍ଟି ତତ୍ତ୍ୱ ଲୀଳା ଲାଗିରହିଅଛି କିଏ ଅବା ଜାଣି ପାରି ଯେ।

ଜଗତର ଭୂତ ମୁଁ,ମହେଶ୍ୱର ମନୁଷ୍ୟ ରୂପରେ ମୋ ଅବତାର।

ଅବିବେକୀ ଲୋକ ଜାଣିବେ କାହୁଁ,ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଅବଜ୍ଞା କରନ୍ତି ସେହୁ। ଆମ୍ଭର ତତ୍ତ୍ୱ ନ ଜାଣି ଯେ

ସ୍ୱରୂପ ଆମ୍ଭର କିପରି ଅଟଇ ମୁର୍ଖେ ନପାରନ୍ତି ଜାଣି ଯେ।

ରାଜସ ତାମସ ଗୁଣକୁ ଧରି ବିଫଳ ସକଳ କର୍ମ ତାଙ୍କରି।

ନିଷ୍ଫଳ କାମ ଓ ବିଫଳ କର୍ମୀ କୁତର୍କ ଜ୍ଞାନୀ ପୁରୁଷ ଅଧର୍ମୀ।

ବିଚାର ବିବେକ ହୀନ ଯେ

ବିକ୍ଷିପ୍ତ ଚିତ୍ତ ତାଙ୍କର ହେବା ଯୋଗୁ ମୋତେ ନ ଚିହ୍ନନ୍ତି ପୁଣ ଯେ।

ହେ ପାର୍ଥ!,ସାତ୍ତ୍ୱିକ ମହାତ୍ମାମାନେ ଏକାଗ୍ର ଚିତ୍ତରେ ରହି ଧିଆନେ।

ଜଗତର ଆଦି କାରଣ ଆମ୍ଭେ ଅବିନାଶୀ ବୋଲି ଭାବିଣ ମନେ।

ଭଜନ୍ତି ଭକ୍ତିରେ ସେହି ଯେ

ସେପରି ଭକ୍ତଙ୍କୁ ସହଜରେ ମୁହିଁ ଦର୍ଶନ ଦିଅଇ ରହି ଯେ।

ସର୍ବଦା ଏକାଗ୍ର ଚିତ୍ତ ହୋଇଣ ଆମ୍ଭ ଯଶ ଗୁଣ କରେ ଯେ କୀର୍ତ୍ତନ।

ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସଂଯମ ନିଷ୍ଠାରେ କରି ହୃଦେ ଭଜୁଥାଏ ନାମ ମୋହରି।

ନମସ୍କାର କରେ ମୋତେ ଯେ।

ଭକ୍ତି ଉପାସନା ତାହାର ମୁଁ ଦେଖି ସନ୍ତୋଷ ଲଭଇ ଚିତ୍ତେ ଯେ।

ଅନ୍ୟମାନେ ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ଯତ୍ନରେ ଆମ୍ଭ ଉପାସନା ପୂଜାତ କରେ।

କେହି କେହି ଭକ୍ତ ଅଦୈତ ଭାବେ କେହୁ ଅବା ଭଜେ ଦୈତ ଭାବେ।

ଇନ୍ଦ୍ର,ବ୍ରହ୍ମା,ବିଷ୍ଣୁ ରୁଦ୍ର ଯେ

ବିଭିନ୍ନ ରୂପରେ ସର୍ବାତ୍ମ ସ୍ୱରୂପ ଆମ୍ଭର ପୂଜାରେ ବ୍ୟଗ୍ର ଯେ।

ଆମ୍ଭେ କ୍ରତୁ ଆମ୍ଭେ ଯଜ୍ଞଟି ଜାଣ,ଆମ୍ଭେ ସ୍ୱଧା ଆମ୍ଭେ ଓୌଷଧ ପୁଣ।

ଆମ୍ଭେ ମନ୍ତ୍ର ଆମ୍ଭେ ଘୃତ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ,ଆମ୍ଭେ ଅଗ୍ନି ଆମ୍ଭେ ହୋମଟି ଜାଣ।

ସକଳ ଦ୍ରବ୍ୟରେ ଆମ୍ଭେ ଯେ

ବିଦ୍ୟମାନ ଅଛୁ,ଆମ୍ଭ ସତ୍ତା ଭିନ୍ନ ନ ଦେଖିବ କିଛି ତୁମ୍ଭେ ଯେ।

ଆମ୍ଭେ ଏ ଜଗତର ପିତା ମାତା,ପିତାମହ କର୍ମର ଫଳ ଦାତା।

ଜ୍ଞେୟ ବସ୍ତୁ ଆମ୍ଭେ ଅଟୁ ପବିତ୍ର,ଓଁ କାର ରୂପରେ ଅଛୁ ସର୍ବତ୍ର।

ବେଦର ସ୍ୱରୂପ ଅଟୁ ଯେ

ଋକ୍,ସାମ.ଯଜୁ,ଅଥର୍ବ ବେଦଟି ପ୍ରକାଶ ଆମ୍ଭ ନିକଟୁ ଯେ।

ଆମ୍ଭେ ଏ ଜଗତ ଗତିର କର୍ତ୍ତା ପ୍ରଭୁ,ସାକ୍ଷୀ ନିବାସଟି ଜାଣିଥା।

ଶରଣ,ସୁହୃତ,ଉତ୍ପତ୍ତି କର୍ତ୍ତା ସମସ୍ତ ଜଗତ ସଂହାର କର୍ତ୍ତା।

ଆଧାର ଓ ଲୟ ସ୍ଥାନ ଯେ

କାରଣ ସ୍ୱରୂପ ଅବିନାଶୀ ଯେଣୁ ଏପରି ଅଟଇ ଜ୍ଞାନ ଯେ।

ମୁଁ ଉତ୍ତାପ ଦାନ କରେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ,ଜଳ ଆକର୍ଷଣ କରେ ଦହନ।

ବର୍ଷା ରୂପେ ତାହା କରେ ବର୍ଷଣ,ଜନ୍ମ ଓ ମରଣ ମୁହିଁ ଟି ଜାଣ।

ଆମ୍ଭେ ହିଁ ସତ ଅସତ ଯେ

ଆମ୍ଭେ ସ୍ଥୂଳ, ସୂକ୍ଷ୍ମ ରୂପ ଓ ଅରୂପ ଅଟୁତ ନିତ୍ୟ ଅନିତ୍ୟ ଯେ।

ଋକ୍; ସାମ୍,ଯଜୁ ତ୍ରୈବେଦ ଜାଣ ଜ୍ଞାନେ ଯଜ୍ଞ ଦ୍ୱାରା ପାପ ଖଣ୍ଡନ।

ହୋଇ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ସେ ପୂଜା କରିଣ,ସ୍ୱର୍ଗ ପ୍ରାପ୍ତି ତାଙ୍କ କାମନା ଜାଣ।

ଇନ୍ଦ୍ରଲୋକ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ଯେ

ସୁଧା, ରମ୍ଭା, ସ୍ୱର୍ଗ ବିଭୂତିକୁ ଭୋଗ କରନ୍ତି ଆନନ୍ଦ ହୋଇ ଯେ।

ସ୍ୱର୍ଗ ସୁଖ କାମୀ ମାନବ ଗଣ ସ୍ୱର୍ଗ ସୁଖ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି ଅନୁକ୍ଷଣ।

ପୁଣ୍ୟ ଥିବା ଯାଏ ସୁଖ ଲଭନ୍ତି,ପୁଣ୍ୟ କ୍ଷୟ ହେଲେ ମର୍ତ୍ତ୍ୟେ ଜନ୍ମନ୍ତି।

କେବେ ଫଳ କାମୀଙ୍କର ଯେ

ଜନ୍ମ ମୃତ୍ୟୁ ଲୀଳା ଲାଗି ରହିଥାଏ ସୁଖ ଦୁଃଖରେ ଜର୍ଜର ଯେ।

ଯେଉଁମାନଙ୍କର ଆମ୍ଭର ଭିନ୍ନ ଅନ୍ୟଠାରେ ନାହିଁ ଆସକ୍ତ ଧ୍ୟାନ।

ସର୍ବଦା ଆମ୍ଭର ଉପାସନାରେ ଏକାଗ୍ର ଚିତ୍ତରେ ଧ୍ୟାନ ସେ କରେ

ଆମ୍ଭେ ସେପରି ଭକ୍ତର ଯେ

ଯୋଗ କ୍ଷେମ ଭାର ବହନ କରିଣ ଶାନ୍ତି ଦେଉ ନିରନ୍ତର ଯେ

ହେ କୌନ୍ତେୟ! ଯେଉଁମାନେଟି ପୁଣ,ଅନ୍ୟ ଦେବତା କରନ୍ତି ପୂଜନ।

ଶ୍ରଦ୍ଧାଯୁକ୍ତ ରହି ଭକ୍ତି ଭାବରେ ପୂଜା କରୁଥାଏ ଦିବା ନିଶିରେ

ସେହି ଭକ୍ତମାନେ ପୁଣ ଯେ

ଅବିଧି ପୂର୍ବକ ଆମ୍ଭ ଉପାସନା,କରୁଥାଏ ଅନୁକ୍ଷଣ ଯେ।

ସମସ୍ତ ଯଜ୍ଞର ମୁଁ ଭୋଗକର୍ତ୍ତା ପୁଣି ଅଟେଯଜ୍ଞ ଫଳର ଦାତା।

ଏ ତତ୍ତ୍ୱ ଅଜ୍ଞାନୀ ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ,ବାରମ୍ବାର ଜନ୍ମ ହୁଅନ୍ତି ମହୀ।

ଏ ଅତି ଗୁପତ କଥା ଯେ

ଆମ୍ଭଠାରେ ଭକ୍ତି ଥିବାରୁ ତୋହରି କହିଲି ଏ ସବୁ କଥା ଯେ।

ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ଦେବ ପୂଜକ,ପିତୃମାନଙ୍କୁ ପିତୃ ଉପାସକ।

ଭୂତମାନଙ୍କୁ ଭୂତ ସେବକ ପ୍ରାପତ ହୁଅନ୍ତି ହୋଇ ସେବକ

କିନ୍ତୁ ଆମ୍ଭ ଉପାସକ ଯେ

ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ପାଆନ୍ତି ସଙ୍ଗରେ ରହନ୍ତି,ଆନନ୍ଦରେ ସେହି ଲୋକ ଯେ।

ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଭକ୍ତି ପୂର୍ଣ୍ତ ଭାବରେ ପତ୍ର,ପୁଷ୍ପ,ଫଳ,ଜଳ ,ଦିଏରେ

ନିର୍ମଳ ଅନ୍ତଃକରଣ ବ୍ୟକ୍ତିର ଗ୍ରହଣ କରେ ମୁଁ ସେ ଉପହାର।

ଏହିପରି ଭକ୍ତି ଭାବେ ଯେ

ଯେ ମୋତେ ଅର୍ପଇ ମୁଁ ତାହା ଘେନଇ ନ ଘେନଇତ ଅଭାବେ ଯେ।

ତୋର କର୍ମ,ତୋର ଭୋଜନ,ହୋମ,ଦାନ,ଓ ତପସ୍ୟା,ଯେ ଅଛି ଧନ।

ତେର ବୋଲି ଯାହା ଭାବୁଛି ମନ ସବୁ ମୋହଠାରେ କର ଅର୍ପଣ।

ତେବେ ମୋ ସଙ୍ଗେ ମିଶିବୁ ଯେ

ହେ କୌନ୍ତେୟ! ତୋତେ କହିଲି ଏ କଥା ମନରୁ ନ ପାଶୋରିବୁ ଯେ।

ଭଲ,ମନ୍ଦ ଫଳ ଅଛି କର୍ମରେ କର୍ମ ଯେ କରଇ ଭୋଗ ସେ କରେ।

ଯେଉଁ ଭକ୍ତ କର୍ମ ଫଳ ସହିତ ମୋଠାରେ ସନ୍ତୋଷେ କରେ ଅର୍ପିତ।

ସେ ଭକ୍ତ ବିମୁକ୍ତ ହୋଇ ଯେ

ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ପ୍ରାପତ ହୋଇବ ନିଶ୍ଚିତ,ନିଶ୍ଚିନ୍ତେ ରହିବ ସେହି ଯେ।

ଆମ୍ଭପାଶେ ସର୍ବ ପ୍ରାଣୀ ସମାନ,ଶତ୍ରୁ, ମିତ୍ର ନାହିଁ କେ ବଡ, ସାନ।

କିନ୍ତୁ ଯେଉଁମାନେ ଭକ୍ତିରେ ମୋତେ,ପୂଜା କରୁଥାନ୍ତି ସେ ଅବିରତେ।

ଆମ୍ଭଠାରେ ସେହିମାନେ ଯେ

ରହିଣ ଥାଆନ୍ତି ଆମ୍ଭେ ତାଙ୍କଠାରେ ରହିଥାଉ ସସମ୍ମାନେ ଯେ।

ଅତି ଦୂରାଚାର ଯେବଣ ବ୍ୟକ୍ତି ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଯେବେ ସେ କରେ ଭକ୍ତି

ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଏକାନ୍ତ ଚିତ୍ତେ ଭଜିବ,ତେବେ ତାଙ୍କୁ ସାଧୁ ବୋଲି ଜାଣିବ।

ଉତ୍ତମ       ଅଧ୍ୟବ୍ୟସାୟୀ ସେ।

ଯେହେତୁ ସେ ବ୍ୟକ୍ତି ଅନ୍ୟକୁ ନ ଭଜି ,ମୋଠାରେ ଚିତ୍ତ ଲଗାଇ ଯେ।

ଅତିଶୀଘ୍ର ସେହୁ ଧର୍ମାତ୍ମା ହୁଏ ସଦା ସୁଖ ଶାନ୍ତି ଭୋଗରେ ଥାଏ

ହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ଆମ୍ଭ ଭକ୍ତ କଦାପି ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁତ ବିନାଶ ପ୍ରାପ୍ତି।

ହସ୍ତ ଉତ୍ତୋଳନ କରି ଯେ

ଘୋଷଣା କରାଅ ଏକଥା ଜଗତେ ଭକ୍ତର ମୁଁ ରକ୍ଷାକାରୀ ଯେ

ହେ ପାର୍ଥ! ଆମ୍ଭର ମହିମା ଶୁଣ,ନିକୃଷ୍ଚ କୁଳରେ ଜାତ ଯେ ମାନ।

ନାରୀ, ଶୁଦ୍ର, ବୈଶ୍ୟ ଯେ,ଅବା ହୁଏ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଆଶ୍ରୟେ ମୁକ୍ତି ସେ ପାଏ

ଏହି ପ୍ରତିଜ୍ଞା ମୋହର ଯେ

ଘୋର ଦୁରାଚାରୀ ହେଉ ନୀଚ୍ଚ ଜାତି,ଭଜିଲେ ହେବ ଉଦ୍ଧାର ଯେ।

ବ୍ରାହ୍ମଣ ଓ ଭକ୍ତ ରାଜର୍ଷିମାନେ ଭକ୍ତି ବଳେ ମୁକ୍ତି ହେବେ ସେମାନେ।

ଏକଥା କି ଆଉ କହିବା ହେବ,ଏଥିରେ ସନ୍ଦେହ କିମ୍ପା କରିବ

ବାସ ଅନିତ୍ୟ ଲୋକର ଯେ

ଅସୁଖ କର ଏ ମର୍ତ୍ତ୍ୟରେ ଥିବାରୁ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଭଜନ କର ଯେ

ଆମ୍ଭଠାରେ ତୁମ୍ଭେ ଲଗାଅ ମନ ପୂଜାକର ମୋତେ ଯଥା ବିଧାନ।

ମନ ପ୍ରାଣ ଦେଇ ଭକ୍ତି ତୁ କର ଶ୍ରଦ୍ଧାରେ ତୁହି କର ନମସ୍କାର

ଏପରି ମନ ଲଗାଇ ଯେ

ଆମ୍ଭର ଆଶ୍ରୟ ଗ୍ରହଣ କଲେ ତୁ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ନିଶ୍ଚୟ ପାଇ ଯେ।

----000---

ଦଶମ ଅଧ୍ୟାୟ

(ବିଭୂତି ଯୋଗ)

ରାଗ-ଭାଗବତ ବୃତ୍ତେ

ଶ୍ରାକୃଷ୍ଣ କହିଲେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ!,କହୁଛି ମୁଁ ତତ୍ତ୍ୱ ବଚନ       ପୂର୍ବରୁ କହିଥିଲି ମୁହିଁ,ପୁନର୍ବାର ତା କହିବଇଁ।

ତୁ ମନ ଦେଇ ଏହା ଶୁଣ ,ଏ ମୋର ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ବଚନ ତୁମ୍ଭର ହିତ ହେବ ଯାହା,ଆମ୍ଭେ କହିବୁ ଏବେ ତାହା।

ମୋହର ଜନ୍ମ କର୍ମ କଥା,ଆଉ ବା ଯେ ମୋର ବ୍ୟବସ୍ଥା      ଦେବତା ଓ ମହର୍ଷିମାନେ,ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁତ ସେମାନେ ।

ଦେବତା ଓ ଯେତେ ମହର୍ଷି,ଆଉ ବା ଯେତେ ଛନ୍ତି ଋଷି      ସେମାନଙ୍କର ଆମ୍ଭେ ଜାଣ,ମୂଳ କାରଣ ଅଟୁ ପୁଣ।

ଯେ ଜାଣେ ମୋର ଜନ୍ମ ନାହିଁ,ଅନାଦି ଇଶ୍ୱରଟି ମୁହିଁ      ସେ ବ୍ୟକ୍ତି ସଂସାର ମଧ୍ୟରେ,ମୋହ ବର୍ଜିତ ହୋଇପାରେ।

ସକଳ ପାପ ତାର ନାଶ,ଏଥିରେ କରତୁ ବିଶ୍ୱାସ            ବୁଦ୍ଧି, ଜ୍ଞାନ, ମୋହ ଶୂନ୍ୟତା,ସମ ଦମ ଓ ସହିଷ୍ଣୁତା।

ସୁଖ,ଦୁଃଖ ଜନ୍ମ ମରଣ,ଭୟ ,ଅଭୟ,ଆଚରଣ            ସତ୍ୟ କହିବା ଆଦି ଯାହା,ମୋଠାରୁ ଜାତ ଜାଣ ତାହା।

ସମତା,ତୁଷ୍ଟି ଓ ଅହିଂସା,ଯଶ ,ଅଯଶ ଓ ତପସ୍ୟା            ସତ୍ୟ ଭାବନା ପ୍ରାଣୀଙ୍କର ସେ ସବୁ ମୋଠାରୁ ବାହାର।

ସପ୍ତ ମହର୍ଷି ଭୃଗୁ ଆଦି,ତା ପୁର୍ବୁ ଚାରି ସନକାଦି            ତାପରେ ଯେତେ ମନୁଗଣ,ମୋ ମନ ଭାବରୁ ଜନ୍ମିଣ।

ତାହାଙ୍କଠାରୁ ପ୍ରାଣୀମାନେ ଜନ୍ମି ବ୍ୟାପିଲେ ଏ ଭୁବନେ      ଆମ୍ଭର ଯେ ବିଭୂତି ଯୋଗ ଯଥାର୍ଥ ରୂପେ ଯେ ଜାଣିବ।

ନିଶ୍ଚଳ ଜ୍ଞାନ ସେ ଳଭଇ,ଏଥି ସନ୍ଦେହ କିଛି ନାହିଁ            ଆମ୍ଭେଟି ଜଗତ କାରଣ,ଆମ୍ଭଠୁଁ ଏ ସୃଷ୍ଟି ଉତ୍ପନ୍ନ।

ପଣ୍ଡିତ ଗଣ ଏହା ଜାଣି ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଭଜେ ନିତ୍ୟ ପୁଣି            ଆମ୍ଭଠାରେତ ମନପ୍ରାଣ ସଂପୁର୍ଣ୍ଣ କରୁ ସମର୍ପଣ।

ପରସ୍ପରରେ ଆମ୍ଭ କଥା ବୁଝାଉ ଥାନ୍ତି ଯେ ସର୍ବଥା ଆମ୍ଭର ଯଶ କିର୍ତ୍ତି ଗୁଣ କିର୍ତ୍ତନ କରେ ଅନୁକ୍ଷଣ।

କିର୍ତ୍ତନେ ସନ୍ତୋଷ ପାଆନ୍ତି,ପ୍ରେମ ଓ ଶାନ୍ତିକୁ ଲଭନ୍ତି      ସର୍ବଦାଯେ ଏକାଗ୍ର ଚିତ୍ତେ,ପ୍ରୀତି ପୂର୍ବକ ଭଜେ ମୋତେ।

ଆମ୍ଭେ ସେ ଭଜନକାରୀଙ୍କୁ ବୁଦ୍ଧି ଯୋଗ ପ୍ରଦାନ ତାଙ୍କୁ      କରିବା ଦ୍ୱାରାତ ସେମାନେ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋନ୍ତି ଜ୍ଞାନେ।

ତାହାଙ୍କୁ ଅନୁଗ୍ରହ କରି ଆମ୍ଭେ ତା ଆତ୍ମାରେ ସଞ୍ଚରି      ଅଜ୍ଞାନ ତାର ନାଶ କରୁ,ତା ହୃଦେ ଜ୍ଞାନ ଦୀପ ଜାଳୁ।

ଅର୍ଜ୍ଜୁନ କହିଲେ ଶ୍ରୀହରି,ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ କେବା ଜାଣି ପାରି            ଆପଣ ପରଂବ୍ରହ୍ମ ଅଟ,ସକଳ ଧାମ ମଧ୍ୟେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ।

ନିତ୍ୟ ପବିତ୍ର ଆଦିଦେବ,ସର୍ବ ବ୍ୟାପକ ସଦାଶିବ            ଆଜ ତୁ ପ୍ରକାଶ ସ୍ୱରୂପ,ପରମ ପୁରୁଷ ତୁ ବାପ

ଅସିତ, ଦେବକ ମହର୍ଷି,ବ୍ୟାସ ପ୍ରଭୂତି ଓ ଦେବର୍ଷି            ସକଳ ଋଷି ଏହି ମତେ,ତୁ ମଧ୍ୟ ନିଜେ କହୁ ମୋତେ।

ଯାହା କହିଲ ହେ କେଶବ,ତାହା ମୁଁ ମଣେ ସତ୍ୟ ସର୍ବ      କିନ୍ତୁ ହେ ପ୍ରଭୁ ଭଗବାନ ଦେବତା, ଦାନବ ଅଜ୍ଞାନ

ତୋ କଥା ନଜାଣନ୍ତି କେହି ଯେଣୁ ତାଙ୍କର ଜ୍ଞାନ ନାହିଁ      ହେ ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀପୁରୁଷୋତ୍ତମ,ହେ ଭୂତେଶ ଭୂତ ଭାବନ।

ହେ ଦେବ ଦେବ ଜଗତ୍ପତେ ଆପଣ କେବଳ ଜଗତେ      ନିଜକୁ ଜାଣ ନିଜ ଦ୍ୱାରା ଏପରି ତୋର ଚିନ୍ତା ଧାରା।

ଆପଣ ଯେ ବିଭୂତି ରଚି ରହିଣ ଛନ୍ତି ବିଶ୍ୱ ବ୍ୟାପୀ            ସେ ସବୁ ଅଦ୍ଭୂତ ବିଭୂତି,ସଂପର୍ଣ୍ଣେ ବର୍ଣ୍ଣ ଆମ୍ଭ କତି।

ହେ ଯୋଗୀ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ଜାଣିବି ସର୍ବଦା କେଉଁପରି ଭାବି।      କି କି ପଦାର୍ଥ ମାନଙ୍କରେ ଚିନ୍ତା କରିବି ନିରନ୍ତରେ।

ସେ କଥା କହ ଜନାର୍ଦ୍ଦନ,ମୋର ସନ୍ତୋଷ ହେଉ ମନ      ତୁମ୍ଭର ଅମୃତ ବଚନ ଶୁଣି ତୃପତ ନୁହେ ମନ।

ତୋ ଯୋଗ ବିଭୂତି ବର୍ଣ୍ଣନ ଶୁଣିବାକୁ ମୋର ହୁଏ ମନ      ତେଣୁ ହେ ଶ୍ରୀମଧୁସୂଦନ ଶୁଣାଅ ପୁଣି ସେ କଥନ।

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଲେ ଆର୍ଜ୍ଜୁନ,ବିଭୂତି ଅନନ୍ତ ତୁ ଜାଣ            ତା ମଧ୍ୟୁ ପ୍ରଧାନ ବିଭୂତି ବାଛି କହିବି ତୋର କତି।

ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ଅନ୍ତରେ ମୁଁ ଆତ୍ମା ରୂପେ ବାସ କରେ      ଆମ୍ଭେ ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର,ଜନ୍ମ ମରଣ ଓ ସ୍ଥିତର।

କାରଣ ଅଟୁ ଜାଣ ଏହା,ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ବୁଝାଉଛି ତାହା            ଆଦିତ୍ୟ ଗଣେ ବିଷ୍ଣୁ ମୁହିଁ,ଜ୍ୟୋତିଷ୍କେ ରବି ନାମ ବହି।

ବାୟୁଙ୍କ ମଧ୍ୟେରେ ମରିଚି,ନକ୍ଷେତ୍ରେ ମୁହିଁ ନିଶାପତି।      ବେଦଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ସାମ ବେଦ,ଦେବତା ମଧ୍ୟେ ଇନ୍ଦ୍ର ଦେବ।

ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ମଧ୍ୟେ ମନ ମୁହିଁ ,ପ୍ରାଣୀରେ ଚେତନା ଅଟଇ।      ରୁଦ୍ରଗଣରେ ମୁଁ ଶଙ୍କର,ଯକ୍ଷ ରାକ୍ଷସେ ମୁଁ କୁବେର।

ବସୁଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ଅଗ୍ନି ମୁହିଁ,ପର୍ବତେ ମେରୁ ମୁଁ ବୋଲାଇ      ପୁରୋହିତରେ ପାର୍ଥ ଜାଣ,ବୃହସ୍ପତି ମୁଁ ଅଟେ ପୁଣ।

ସେନାପତିଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ସ୍କନ୍ଦ,ଜଳାଶୟ ରେ ମୁଁ ସମୁଦ୍ର      ମହର୍ଷିଗଣେ ଭୃଗୁ ମୁହିଁ,ବାକ୍ୟରେ ଓଁ କାର ବୋଲାଇ।

ଯଜ୍ଞ ମଧ୍ୟରେ ଜପ ଯଜ୍ଞ,ଜାଣନ୍ତି ଏହାକୁ ସୁବିଜ୍ଞ            ଅଚଳ ମଧ୍ୟେ ହିମାଳୟ ଜାଣିଲେ ବ୍ରହ୍ମେ ହେବ ଲୟ।

ସମସ୍ତ ବୃକ୍ଷ ମଧ୍ୟେ ମୁହିଁ ଅଶ୍ୱତ୍‌ଥି ରୂପରେ ରହଇ            ଦେବର୍ଷିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟର ନାରଦ ନାମଟି ମୋହର।

ଗନ୍ଧର୍ବ ମଧ୍ୟେ ଚିତ୍ରରଥ,ସିଦ୍ଧେ କପିଳ ମୁହିଁ ପାର୍ଥ।            ମୁଁ ଅଶ୍ୱମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କ୍ଷୀର ସମୁଦ୍ର ମନ୍ଥନରେ।

ଯେ ଉଚ୍ଚୈଶ୍ରବା ଅଶ୍ୱଜାତ,ମୋହର ରୂପ ସେ ସାକ୍ଷାତ      ହସ୍ତୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ସାର ଏୈରାବତ ନାମ ତାହାର।

ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ୟେ ରାଜା ମୁହିଁ ଏକଥା ଜାଣ ଭଲେ ତୁହି।      ଆୟୁଧ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବଜ୍ର ଅଟଇ ଏ ବିଶ୍ୱରେ।

ଗାଭୀଙ୍କ ମଧ୍ୟେ କାମ ଧେନୁ,ପ୍ରଜା ବୁଦ୍ଧିରେ ମୁଁ ଆତନୁ      ସର୍ପଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ମୁଁ ବାସୁକି ଯାହା କହିଲେ ତାହା ଠିକ।

ଅନନ୍ତ ନାଗଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ,ବରୁଣ ଦେବ ଜଳଚରେ।            ପିତୃଗଣେ ଆର୍ଯ୍ୟମା ମୁହିଁ,ସଂଯମ ମଧ୍ୟେ ଯମ ହୋଇ।

ଦୈତ୍ୟରେ ପ୍ରହଲାଦ ମୁହିଁ,କଳ୍ପନାରେ ମୁ କାଳ ହୋଇ      ପଶୁଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ସିଂହ ଶ୍ରେଷ୍ଠ,ପକ୍ଷୀରେ ଗରୁଡ ଗରିଷ୍ଠ।

ବାୟୁ ପବିତ୍ରକାରୀ ମଧ୍ୟେ ରାମ ଯେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଯୋଦ୍ଧା ମଧ୍ୟେ      ସତ୍ସ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମକର,ନଦୀରେ ଗଙ୍ଗା ମହତ୍ତର।

ସୃଷ୍ଟିରେ ଆଦି ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତ,ବିଦ୍ୟାରେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଯେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମ      ଯୁକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଅଟୁ ବାଦ ,ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ଯାଉ ତୋ ବିଷାଦ।

ଅକ୍ଷର ମଧ୍ୟରେ ଆକାର ,ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ ଯେ ସମାସ ମଧ୍ୟର            ମୁଁ ଅଟେ ଅବିନାଶୀ କାଳ,ବିଧାତା ରୂପେ ଦେଉ ଫଳ।

ମୁହିଁତ ସର୍ବବ୍ୟାପି ହୋଇ ସମସ୍ତ ବିଶ୍ୱକୁ ଧରଇ            ଆମ୍ଭେ ଯେ ସର୍ବ ସଂହାରକ,ମୃତ୍ୟୁ ବୋଲିଣ ଜାଣି ରଖ।

ଭବିଷ୍ୟ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର, ଉତ୍ପତ୍ତି କର୍ତ୍ତା ଯେ ତାଙ୍କର      ସ୍ତ୍ରୀ ମଧ୍ୟେ କୀର୍ତ୍ତି,ସ୍ମୃତି,ଶ୍ରୀ,ବାଣୀ,ମେଧା,କ୍ଷମା,ଧୃତି।

ବେଦ ମଧ୍ୟରେ ସାମାଗାନ,ଛନ୍ଦେ ମୁଁ ଗାୟତ୍ରିଟି ଜାଣ      ମାସ ମଧ୍ୟରେ ମାର୍ଗଶିର,ରୁତୁ ରେ ବସନ୍ତ ଯେ ସାର।

ଠକଙ୍କର ମୁଁ ଜୁଆ ଖେଳ,ତେଜସ୍ୱୀଙ୍କର ତେଜ ବଳ            ଉଦ୍ୟମୀଙ୍କର ଜୟ ଅଟୁ,ସତ୍ତ୍ୱଗୁଣୀଙ୍କର ସତ୍ୟ ଅଟୁ।

ବୁଷ୍ଣୀ ବଂଶରେ ବାସୁଦେବ,ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଯେ ପାଣ୍ଡବ      ମୁନିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ବ୍ୟାସ,କବି ରେ ଶୁକ୍ର ଯେ ସରସ।

ଶାସନ କାରୀର ମୁଁ ଦଣ୍ଡ,ଜିଗୀଷୁ ନୀତିଟି ପ୍ରଚଣ୍ଡ            ଗୋପ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ମୁହିଁ ମୌନ,ଜ୍ଞାନୀଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ମୁହିଁ ଜ୍ଞାନ।

ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀ ବୀଜ ମୁହିଁ, ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ଜାଣ ଏହା ତୁହି।      ମୁହିଁ ନଥିଲେ ଏ ସଂସାରେ ଜନ୍ମିବେ ପ୍ରାଣୀ କି ପ୍ରକାରେ।

ମୋର ବିଭୂତି ଅନ୍ତ ନାହିଁ,କିଏବା ବର୍ଣ୍ଣିତା ପାରଇ            ଶୁଣ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ମୋ ବିଭୂତି ସଂକ୍ଷେପେ ବର୍ଣ୍ଣିଲି ତୋ କତି।

ଯେତେକ ପଦାର୍ଥ ଏୈଶ୍ୱର୍ଯ଼୍ୟ,ସମ୍ପଦ ଯୁକ୍ତ ବଳ ବୀର୍ଯ୍ୟ      ସେ ସବୁ ବଳ ତେଜ ଶୁଣ ,ମୋଠାରୁ ଜାତ ତୁମ୍ଭେ ଜାଣ।

ବହୁତ କଥା ଜାଣିବାରେ,କି ପ୍ରୟୋଜନ ଏ ସଂସାରେ      ଏତିକି ଜାଣ ହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ! ଜଗତ ଏକ ଅଂଶ ଜାଣ

ମୋ ଏକ ଅଂଶେ ଜଗତକୁ , ବ୍ୟାପି ଯେ ରହିଛି ତାହାକୁ।       ଯେ ଏହା ଭଲେ ଜାଣି ପାରେ,ସଂସାର ଅଚିରେ ଉଦ୍ଧରେ।

--------00000--------

ଏକାଦଶ ଅଧ୍ୟାୟ- ବିଶ୍ୱରୂପ ଦର୍ଶନ ଯୋଗ

ଅର୍ଜ୍ଜୁନ କହିଲେ କୃଷ୍ଣ ମୋତେ ଅନୁଗ୍ରହ,            କରି କହିଲେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମ ଜ୍ଞାନ ଗୋପନୀୟ।।

ଯାହା କହିଲେ ଆପଣ ତାହା ଦ୍ୱାରା ମୋର      ସେ ବଚନେ ମୋ ଅଜ୍ଞାନ ହୋଇଗଲା ଦୂର।।

ହେ କମଳ ପତ୍ର ନେତ୍ର! ଆପଣଙ୍କ ଠାରୁ            ଭୂତମାନଙ୍କ ଉତ୍ପତ୍ତି ବିନାଶ ତହିଁରୁ।।

ସେ ଅକ୍ଷୟ ମହିମାକୁ ବିସ୍ତୃତ ଭାବରେ            ବର୍ଣ୍ଣନା କଲ ଶୁଣିଲି ନୋ କର୍ଣ୍ଣ ଗହ୍ୱରେ।।

ହେ ପରମେଶ୍ୱର! ଯାହା ନିଜର ବୃତ୍ତାନ୍ତ      ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କହିଲ ତାହାତ ଯଥାର୍ଥ।।

ସେରୂପ ଦେଖିବା ପାଇଁ ବଡ ଇଚ୍ଛା ମୋର      ହେ ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଇଚ୍ଛା ପୂରଣ ମୋ କର।।

ହେ ପ୍ରଭୋ! ମୁଁ ସେହି ରୂପ ଦର୍ଶନକୁ ଯୋଗ୍ୟ      ବୋଲି ଯଦି ମଣନ୍ତି ଆପଣ ,ମୋ ଭାଗ୍ୟ।।

ଆହେ ଯୋଗେଶ୍ୱର ତୁମ୍ଭ ଅବିନାଶୀ ରୂପ      ଦୟାକରି ଦେଖାଇବେ ଆପଣା ସ୍ୱରୂପ।।

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଲେ ପାର୍ଥ! ମୋର ଦିବ୍ୟ ରୂପ      ଶତ ଶତ ସହସ୍ର ସହସ୍ର ସେହି ରୂପ।।

ନାନା ବର୍ଣ୍ଣ ଆକୃତି ମୋ ନାନାଦି ପ୍ରକାର      ଅଲୌକିକ ରୂପ ମୋର ଦେଖ ବୀରବର।।

ହେ ଭାରତ! ଆମ୍ଭ ଦେହେ ଦେଖ ସୂର୍ଯ୍ୟଗଣ      ବସୁ ସମୂହଙ୍କୁ ଦେଖ ଆଉ ରୁଦ୍ରଗଣ।

ଅଶ୍ୱିନୀ କୁମାର ଦ୍ୱୟ ଦେଖ ଆମ୍ଭ ଠାରେ      ମରୂତମାନଙ୍କୁ ଦେଖ ମାନସ ପଟରେ।।

ଆହୁରି ଯାହା କେହିତ କେବେ ଦେଖିନାହିଁ      ଏପରି ବହୁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ରୂପ ଦେଖ ତୁହି।।

ଆହେ ଗୁଡା କେଶ! ଦେଖ ଆମ୍ଭର ଦେହରେ      ଚରାଚର ଜଗତ ଏକତ୍ର ବାସ କରେ।

ଅନ୍ୟ ଯାହା ତୋହର କିଛି ଦେଖିବାକୁ ଇଚ୍ଛା      କରୁଅଛ ତାହା ସବୁ ମୋ ଠାରେ ଦେଖୁଥା।।

ତୁମ୍ଭ ନିଜ ଚକ୍ଷୁଦ୍ୱାରା ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ            କରିବାକୁ ସମର୍ଥତ ନ ହେବ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ।।

ମୁହିଁ ତୋତେ ଦିବ୍ୟ ଚକ୍ଷୁ କରୁଛି ପ୍ରଦାନ       ଆମ୍ଭର ଏୈଶ୍ୱର୍ଯ୍ୟ ଯୋଗ କରତୁ ଦର୍ଶନ।

ସଞ୍ଜୟ କହିଲେ ଆହେ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ରାଣ ମହା ଯୋଗେଶ୍ୱର ହରି ଅର୍ଜ୍ଜୁନେ ଦର୍ଶନ ।।

କରାଇଲେ ଏୈଶ୍ୱରୀୟ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ରୂପକୁ।            ଯାହାକୁ ଦେଖିଣ ଧ୍ୱଂସ କରିଲେ ପାପକୁ।।

ଅନେକ ମୂଖ ଅନେକ ନେତ୍ର ଦେଖାଇଲେ      ଅସଂଖ୍ୟ ଅଦ୍ଭୁତ ଦୃଶ୍ୟ ମାନ ପ୍ରକାଶିଲେ।।

ନାନାଦି ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଆଭରଣ ମଣ୍ଡା ଗଳେ            ଉତ୍ତୋଳିତ ଅନେକ ଆୟୁଧମାନ ଥିଲେ।।

ଦିବ୍ୟ ମାଲ୍ୟାମ୍ବର,ଧର ଦିବ୍ୟ ଗନ୍ଧ ଲେପ      ସର୍ବାଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟମୟ ଦେବ ସେ ଅନନ୍ତ ରୂପ।।

ସର୍ବଦିଗେ ମୁଖ ଯୁକ୍ତ ରୂପ ଦେଖାଇଲେ       ଏହା ଦେଖିଣ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଭୟଭୀତ ହେଲେ।

ଆକାଶେ ସହସ୍ର ସୁର୍ଯ୍ୟ ଏକତ୍ର ହୋଇଣ            ଏକାବେଳେ ସେ ସମସ୍ତେ ଢ଼ାଳିଲେ କିରଣ।।

ତେବେ ଅବା ସେହି ଜ୍ୟୋତି ବିଶ୍ୱଜ୍ୟୋତି ପରି       ସମାନ ହୋଇ ପାରିବ ଅନୁମାନ କରି।।

ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଦେଖିଲେ ଏହି ସମସ୍ତ ଜଗତ।             ବିଶ୍ୱରୂପ ଏକାଂଶରେ ହୋଇଛନ୍ତି ସ୍ଥିତ।।

ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଏ ରୂପ ଦେଖି ଚକିତ ହୋଇଲେ।       କର ଯୋଡି ନମସ୍ଖାର କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ କହିଲେ।।

ଅର୍ଜ୍ଜୁନ କହିଲେ ଦେବ ତୋର ଦିବ୍ୟ ଦେହେ      ସକଳ ଦେବତା ପ୍ରାଣୀ ବର୍ଗ ସମୁଦାଏ।।

ବ୍ରହ୍ମା ଋଷିଗଣ,ଦିବ୍ୟ ସର୍ପ ମାନଙ୍କୁତ            ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଦେଖି ମୁହିଁ ହୁଅଇ ଚକିତ।।

ଆହେ ବିଶ୍ୱରୂପ ବିଶ୍ୱେଶ୍ୱର ଅଟୁ ତୁହି            ଅନେକ ବାହୁ ଉଦର ,ମୁଖ,ନେତ୍ର ହୋଇ।।

ଅସୀମ ରୂପ ସର୍ବତ୍ର ମୁହିଁ ଦେଖୁଅଛି।            ମାତ୍ର ଆଦି ମଧ୍ୟ, ଅନ୍ତ ତୋର ନ ଦେଖୁଛି।।

ମୁକୁଟ ମଣ୍ଡିତ ଗଦା,ଚକ୍ର ଧରିଅଛ            ତେଜୋରାଶି ସର୍ବତ୍ର ପ୍ରକାଶ କରୁଅଛ।।

ପ୍ରଦୀପ୍ତ ଅଗ୍ନି ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟ ପରି ଦୀପ୍ତିମାନ            ଅସୀମ ଦୁର୍ଦର୍ଶନୀୟ କରୁଛି ଦର୍ଶନ।।

ପରଂବ୍ରହ୍ମ ଅବିନାଶୀ ଆପଣ ଅଟନ୍ତି            ଜଗତ ପାଇଁ ପରମ ଆଶ୍ରୟ ହୁଅନ୍ତି।

ନିତ୍ୟ ଧର୍ମର ପାଳକ ପ୍ରଭୂ ସନାତନ            ପରମ ପୁରୁଷ ମୋର ମତରେ ଆପଣ।।

ଉତ୍ପତି, ସ୍ଥିତି ଓ ଲୟ ତହିତ ଆପଣ            ଅସଂଖ୍ୟ ବାହୁ ତୁମ୍ଭର ପ୍ରଭାବ ଅସୀମ।।

ଚନ୍ଦ୍ର ସୁର୍ଯ୍ୟ ଦୁଇ ନେତ୍ର ତୋହର ଅଟନ୍ତି            ପ୍ରଜ୍ୱଳିତ ଅଗ୍ନି ପରି ମୁଖ ଦନ୍ତ ପନ୍ତି।।

ନିଜ ତେଜ ଦ୍ୱାରା ଏହି ଜଗତ ଉତପ୍ତ            ଏହା ମୁହିଁ ଦେଖୁଅଛି ନ ହୋଇଣ ବ୍ୟସ୍ତ।।

ହେ ମହାତ୍ମା ସ୍ୱର୍ଗ ମର୍ତ୍ତ୍ୟ ଆକାଶ ପୂରିଛୁ            ସର୍ବ ଦିଗମାନଙ୍କରେ ବ୍ୟାପି ରହିଅଛୁ।।

ତୋର ଏ ଅଦ୍ଭୁତ ଉଗ୍ର ରୂପକୁ ଦେଖିଣ            ତ୍ରିଲୋକରେ ସର୍ବପ୍ରାଣୀ ବିଚଳିତ ମନ।।

ଦୋବଗଣ ଭୀତ ହୋଇ ଶରଣ ପଶନ୍ତି            କେହି କେହି କର ଯୋଡି ପ୍ରାର୍ଥନା କରନ୍ତି।।

ମହର୍ଷି ଓ ସିଦ୍ଧମାନେ ସ୍ୱସ୍ତି ସ୍ୱସ୍ତି କହି            ନାନା ସ୍ତୁତି ବାକ୍ୟେ ସ୍ତବ କରୁଛନ୍ତି ରହି।।

ରୁଦ୍ର, ଆଦିତ୍ୟ ଓ ବସୁ ସାଧ୍ୟ, ବିଶ୍ୱେ ଦେବା      ଅଶ୍ୱିନୀ କୁମାର ଦ୍ୱୟ, ମରୁତାଦି ଦେବା।।

ପିତୃଗଣ ,ଗନ୍ଧର୍ବ,ଯକ୍ଷ,ଅସୁର ସିଦ୍ଧ            ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ ଦେଖନ୍ତି ତୋହର ସମ୍ପଦ।।

ଆହେ ମହାବାହୁ ତୋର ବହୁ ମୁଖ ନେତ୍ର      ବହୁତ ଉଦର, ଉରୁ ,ଚରଣ ସହସ୍ର।।

ବହୁ ତୀକ୍ଷ୍ନ ଦନ୍ତ ପୁଣି ରୂପ ଭୟାନକ            ଦେଖି ଭୀତ ହେଉଛନ୍ତି ଜଗତର ଲୋକ।।

ମୁହିଁ ମଧ୍ୟ ସେହିପରି ଭୀତ ହେଉଅଛି।            ତଥାପି ଦେଖିବା ପାଇଁ ମନ ବଳାଉଛି।।

ହେ ବିଷ୍ଣୋ ଗଗନ ସ୍ପର୍ଶୀ,ତେଜସ୍ୱୀ ତୁ ଅଟୁ ନାନା ବର୍ଣ୍ଣରେ ଭୂଷିତ ସର୍ବ ଜନେ ଭେଟୁ।।

ସହସ୍ର ପ୍ରକାରେ ତୋର ପ୍ରସାରିତ ମୁଖ            ବିଶାଳ ଚକ୍ଷୁ ତେଜର ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ନିରେଖ।।

ଏହା ଦେଖି ମୋର ମନ ବ୍ୟଥିତ ହେଉଛି      ଅନ୍ତରାତ୍ମା ମୋର ଧୈର୍ଯ୍ୟ, ଶାନ୍ତି ହରାଇଛି।।

ହେ ଜଗନ୍ନିବାସ ତୁମ୍ଭ ତୀକ୍ଷ୍ନ ଦନ୍ତ ହେତୁ       ପ୍ରଳୟାଗ୍ନି ଭୟଙ୍କର ଦେଖିଣ ମୁଖକୁ।।

ଦିଗମାନଙ୍କୁ ତ ମୁହିଁ ଚିହ୍ନି ପାରୁ ନାହିଁ            ମନ ମଧ୍ୟରେ ମୁଁ ସୁଖ ଲାଭ କରୁନାହିଁ।।

ତେଣୁ ଆହେ ଦେବ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ପ୍ରସନ୍ନ ହୁଅନ୍ତୁ      ମୋ ମନ ଶାନ୍ତି ପାଇଁକି ବିଧାନ କରନ୍ତୁ।।

ଧୃଋତରାଷ୍ଟ୍ର ଶତ ପୁତ୍ର ସହ ରାଜା ଗଣ            ଆମ୍ଭପକ୍ଷ ବୀର ସହ ଭୀଷ୍ମ,କର୍ଣ୍ଣ, ଦ୍ରୋଣ।।

ତ୍ୱରିତ ଗତିରେ ସର୍ବେ ତୋ ମୁଖ ମଧ୍ୟରେ      ପଶି ଯାଉଛନ୍ତି ଦେଖୁ ଅଛି ମୋ ନେତ୍ରରେ।।

ବିକଟାଳ ଦନ୍ତ ତୋର ମୁଖ ଭୟଙ୍କର            ଲାଖି ରହୁଛନ୍ତି କେତେ, ସେ ଦାନ୍ତ ସନ୍ଧିର।।

ସେମାନଙ୍କ ମସ୍ତକ ଚୂର୍ଣ୍ଣ ହେଉଅଛି            ଏଠାବରେ ରହି ମୁହିଁ ସମସ୍ତ ଦେଖୁଛି।।

ଯେପରି ନଦୀମାନଙ୍କ ପ୍ରବାହିତ ଜଳ            ସମୁଦ୍ରାଭିମୁଖୀ ହୋଇ ପଶନ୍ତି ଚଞ୍ଚଳ।।

ସେପରି ଏ ବୀରମାନେ ପ୍ରଖର ଗତିରେ       ପଶି ଯାଉଛନ୍ତି ତୋର ସହସ୍ର ମୁଖରେ।।

ପତଙ୍ଗ ଗଣ ଯେପରି ମରଣ ନିମିତ୍ତ            ଅଗ୍ନିରେ ପ୍ରବେଶ ହୋନ୍ତି ବେଗରେ ଧାବିତ।।

ସେପରି ମନୁଷ୍ୟ ମାନେ ବର୍ଦ୍ଧିତ ବେଗରେ      ମରଣ ପାଇଁ ପ୍ରବେଶ ତୋ ମୁଖ ମଧ୍ୟରେ।।

ପ୍ରଜ୍ୱଳିତ ବଦନରେ ସମଗ୍ର ଲୋକଙ୍କୁ            ଗ୍ରାସ କରି ଚାଟୁଅଛ ତୁମ୍ଭର ଓଷ୍ଠକୁ।।

ନିଜ ତେଜ ଦୀପ୍ତି ଦ୍ୱାରା ବ୍ୟାପିଛ ଏ ଜଗତ      ହେ ବିଷ୍ଣୋ! ସର୍ବ ଜଗତ କରୁଛ ସନ୍ତପ୍ତ।।

ଆହେ ଦେବ ଶ୍ରେଷ୍ଠ! ଏହି ଉଗ୍ର ମୂର୍ତ୍ତି ଧାରୀ      ଆପଣ କିଏ ସେ? ମୋତେ କହ ସତ୍ୟ କରି।।

ଆପଣଙ୍କୁ ନମସ୍କାର ହୁଅନ୍ତୁ ପ୍ରସନ୍ନ            ସର୍ବ କାରଣ ସ୍ୱରୂପ ଅଟନ୍ତି ଆପଣ।।

ବିଶେଷ ରୂପେ ଜାଣିବା ଇଚ୍ଛା ମୁଁ କରୁଛି            ଆପଣଙ୍କ ବୃତାନ୍ତ ମୁଁ ନଜାଣଇ କିଛି।।

ଶ୍ରୀଭଗବାନ କହିଲେ ମୁଁ କାଳ ସ୍ୱରୂପ            ଲୋକକ୍ଷୟକାରୀ ଓ ଉତ୍କଟ ମୋ ରୂପ।।

ଏହି ପୃଥିବୀର ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କୁ ବିନାଶ            କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରବୃତ୍ତ ହୋଇଛି ମାନସ।।

ଯୁଦ୍ଧ ତୁ ନକଲେ ସୁଦ୍ଧା ତୋ ବିପକ୍ଷ ସୈନ୍ୟ      ଗୋଟିଏ ରହିବେ ନାହିଁ ଶୁଣରେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ।।

ତେଣୁ ତୁମ୍ଭେ ଉଠ ପାର୍ଥ,ଶତ୍ରୁ ଜୟ କର            ଯଶ ଲାଭ ନିଷ୍କଣ୍ଟକ ରାଜ୍ୟ ଭୋଗ କର।।

ଏମାନଙ୍କୁ ପୂର୍ବରୁ ମୁଁ କରିଛି ନିହତ।            ଏଥିପାଇଁ ତୁମ୍ଭେ ହୁଅ କେବଳ ନିମିତ୍ତ।।

ଆମ୍ଭ ଦ୍ୱାରା ହତ ପ୍ରାୟ ଦ୍ରୋଣ, ଜୟଦ୍ରଥ            ଭୀଷ୍ମ,କର୍ଣ୍ଣ, ଅନ୍ୟ ଯୋଦ୍ଧା ନ ହେବେ ସମର୍ଥ।।

ଭୟ ନ କରିଣ ଯୁଦ୍ଧେ ଶତ୍ରୁ ବଧ କର            ନିଶ୍ଚୟ ଜୟ ହୋଇବ କହୁଛି ତୁମ୍ଭର।।

ସଞ୍ଜୟ କହିଲେ ରାଜା ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଶୁଣ            ଭଗବାନଙ୍କ କଥା ଶୁଣିଣ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ।।

କୃତାଞ୍ଜଳି କର ଓ କମ୍ପିତ କଳେବର ଜୟ ବିହ୍ୱଳ ହୋଇଣ କରେ ନମସ୍କାର।।

ଅବନତ ମସ୍ତକରେ ଗଦ୍‌ଗଦ ସ୍ୱରରେ            ପୁନର୍ବାର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ କହିଲେ ଅଧୀରେ।।

ଅର୍ଜ୍ଜୁନ କହିଲେ ହୃଷୀକେଶ ତୁମ୍ଭେ ଶୁଣ            ସମସ୍ତ ଜଗତ ହୃଷ୍ଟ ତୋ ନାମ କୀର୍ତ୍ତନ।।

ଦୁରେତ ପଳାନ୍ତି ଭୟେ ସେ ରାକ୍ଷସ ଗଣ      ଆଉ ସିଦ୍ଧମାନେ ତୋର ବନ୍ଦନ୍ତି ଚରଣ।।

ଆହେ ମହାତ୍ମନ୍‌!,ହେ ଅନନ୍ତ!,ହେ ଦେବେଶ!      ଜୟ ଜୟ ହେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ !ହେ ଜଗନ୍ନିବାସ।।

ଆପଣଙ୍କୁ ନ ନମିବେ କାହିଁକିନା ସିଦ୍ଧେ       ଆପଣ ତ ଆଦିକର୍ତ୍ତା ଜାଣନ୍ତି ଯେ ବୁଧେ।।

ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା ଆପଣ ଯେ ମହାଗୁରୁ       ତୁମ୍ଭଠାରୁ ବ୍ରହ୍ମଜାତ ଆହେ କଳ୍ପତରୁ।।

ସତ ଅସତ ଆପଣ ପ୍ରକୃତିରୁ ଭିନ୍ନ            ଯେହୁ ଅବିନାଶୀ ବ୍ରହ୍ମ ସେ ବ୍ରହ୍ମ ଆପଣ।।

ହେ ଅନନ୍ତ ରୂପ! ଆଦି ଦେବ ନାରାୟଣ      ସମସ୍ତ ଦେବଦାଙ୍କର ତୁମ୍ଭେତ କାରଣ।।

ଏହି ଜଗତରେ ଏକମାତ୍ର ଲୟ ସ୍ଥାନ            ଆପଣତ ଜ୍ଞାନ ଜ୍ଞେୟ ହେ ପରମ ଧାମ।।

ଆପଣତ ବାୟୁ, ଯମ, ଅଗ୍ନି ଓ ବରୁଣ            ଚନ୍ଦ୍ର, ପ୍ରଜାପତି ଓ ପ୍ରପିତା ମହଜାଣ।।

ଆପଣଙ୍କୁ ନମସ୍କାର ମୁଁ ସହସ୍ରବାର            ପୁଣି ବାରମ୍ବାର କରୁଅଛିୁ ନମସ୍କାର।।

ହେ ସର୍ବ ରୂପ! ମୁଁ ଆପଣଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ପୃଷ୍ଠଭା‌ଗେ, ସରବ ଦିର୍ବ ଦିଗେ ନମଷ୍କାର କରେ।।

ଆପଣଙ୍କର ଅସୀମ କ୍ଷମତା ରହିଅଛି।            ଅତି ବଳଶାଳୀ ଜଗତକୁ ବ୍ୟାପି ଛନ୍ତି।।

ସେ ହେତୁ ଆପଣ ସର୍ବ ସ୍ୱରୂପ ଅଟନ୍ତି            ତେଣୁ ମୁଁ ସର୍ବଦା ଆପଣଙ୍କୁ କରେ ଭକ୍ତି।।

ତୋର ବିଶ୍ୱରୂପ ମହିମାକୁ ମୁଁ ନ ଜାଣି            ସଖା ଭାବେ ପ୍ରୀତି କରି ବଖାଣିଛି ପୁଣି।।

ହେ କୃଷ୍ଣ!,ହେ ସଖା! ହେ ଯାଦବ ଆଦି ଯାହା      ଅସାବଧାନ ହେତୁରୁ କହିଅଛି ତାହା।।

ହେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ! ବିହାର,ଶୟନ ଓ ଆସନ            ଭୋଜନାଦି କର୍ମେ ଏକା ଅବା ବହୁ ଜନ।।

ଥିବାବେଳେ ପରିହାସେ କଲି ତିରସ୍ଖୃତ            ସେଥିପାଇଁ କ୍ଷମା ମୁହିଁ ମାଗୁଛି ଅଚ୍ୟୁତ।।

ଅତୁଳ ପ୍ରଭାବ ଯୁକ୍ତ ହେ ବରେଣ୍ୟ ଦେବ      ଚରାଚର ଜଗତର ପୂଜ୍ୟ ଗୁରୁ ଦେବ।।

ଆପଣତ ପିତା ପୁଣି ଗୁରୁଙ୍କର ଗୁରୁ            ଏ ବିଶ୍ୱେ ଆସିବ ତୋହ ସମ କେଉଁଠାରୁ।।

ଜଗତ ସ୍ୱାମୀ ଏ ସର୍ବ ପୂଜ୍ୟ ଯେ ଆପଣ      ସେ ହେତୁ ଭୂମିରେ ପଡି କରୁଛି ପ୍ରଣାମ।।

ହେ ଦେବ! ଯେପରି ପିତା ପୁତ୍ରର ଦୋଷକୁ      ସଖ ତା ମିତ୍ରର,ପତି ପତ୍ନିର ଦୋଷକୁ।।

କ୍ଷମା କରିଥାଏ ପ୍ରିୟ ଭାବିଣ ମନରେ            ସେପରି ମୋ ଦୋଷ ପ୍ରଭୂ କ୍ଷମା କର ବାରେ।।

ହେ ଦେବତା! ଆପଣ ଅପୂର୍ବ ମୂରତି            ଦର୍ଶନ କରି ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେଲା ମୋର ମତି।।

ମାତ୍ର ମୋର ମନ ଭୟେ ବ୍ୟାକୁଳ ହେଉଛି      ପୂର୍ବ ରୂପ ଦେଖିବାକୁ ମନ ବଳାଇଛି ।।

ହେ ଜଗନ୍ନିବାସ ମୋତେ ବାରେ ଦୟା କର      ପ୍ରସନ୍ନ କରି ଦେଖାଅ ସେ ରୂପ ସୁନ୍ଦର।।

ହେ ସହସ୍ରବାହୋ! ଆପଣଙ୍କ ସେହି ରୂପ      କିରୀଟ ମଣ୍ଡିତ ଗଦା ଚକ୍ରଧାରୀ ରୂପ।।

ଦେଖିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରୁଅଛି ବିଶ୍ୱମୂର୍ତ୍ତେ            ସେହି ଚର୍ତୁର୍ଭୂଜ ମୂର୍ତ୍ତି ଦେଖାଅ ସାକ୍ଷାତେ।।

ଶ୍ରୀ ଭଗବାନ କହିଲେ ଶୁଣ ହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ!            ଆମ୍ଭେ ତୋହଠାରେ ଯେବେ ହୋଇଲୁ ପ୍ରସନ୍ନ।।

ଆତ୍ମ ଯୋଗ ବଳେ ଏହି ତେଜୋମୟ ରୂପ      ଅସୀମ,ଅନାଦି ଓ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ବିଶ୍ୱରୂପ।।

ଯାହା ତୁମ୍ଭ ଭିନ୍ନ କେହି ଦେଖିତ ନାହାନ୍ତି       ଆମ୍ଭେ ଦେଖାଇଲୁ ତୁମ୍ଭଠାରେ ହୋଇ ଶାନ୍ତି।।

ଆହେ କୁରୁଶ୍ରେଷ୍ଠ କେହି ଏ ନର ଲୋକରେ      ବେଦ ପାଠ, ଯଜ୍ଞ ଅନୁଷ୍ଠାନ କର୍ମ କଲେ।।

କଠୋର ତପସ୍ୟା ଯେତେ ଦାନ ଆଦି କର୍ମ      ବିଶ୍ୱରୂପ ଦେଖିବାକୁ ନ ହେବେ ଭାର୍ଜନ।।

ତୁମ୍ଭ ଭିନ୍ନ ଅନ୍ୟ କେହି ଆମ୍ଭ ବିଶ୍ୱରୂପ            ଦେଖିବା ପାଇଁ ସମର୍ଥ ନୁହନ୍ତିରେ ବାପ।।

ଆମ୍ଭର ଏପରି ଭୟାନକ ଘୋର ରୂପ            ଦେଖି ତୁମ୍ଭେ ବିଚଳିତ ନ ହୁଅ ବ୍ୟଥିତ।।

ନିର୍ଭୟ ହୋଇଣ ମନ କରିଣ ପ୍ରସନ୍ନ            ଆମ୍ଭ ପୂର୍ବ ରୂପ ଗୋଟି କରିବା ଦର୍ଶନ।।

ସଞ୍ଜୟ କହିଲେ ଶୁଣ ଆହେ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର!            ଅର୍ଜ୍ଜୁନଙ୍କୁ ଦେଖାଇଲେ ନିଜ ମୂର୍ତ୍ତି ଶ୍ରେଷ୍ଠ।।

ବିଶ୍ୱରୂପୀ ଶାନ୍ତ ମୂର୍ତ୍ତି ଚତୁର୍ଭୂଜ ରୂପ            ଦେଖାଇ ଶାନ୍ତ୍ୱନା ଦେଲେ ସେହି ବିଶ୍ୱରୂପ।।

ଅର୍ଜ୍ଜୁନ କହିଲେ ଶୁଣ ଆହେ ଜନାର୍ଦ୍ଦନ!            ସୁନ୍ଦର ମାନବ ରୂପ କରିଲି ଦର୍ଶନ।।

ବର୍ତ୍ତମାନ ମନ ମୋର ହୋଇଲା ସୁସ୍ଥିର            ସ୍ୱଭାବକୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲି ଦୁଃଖ ନାହିଁ ମୋର।।

ଶ୍ରୀ ଭଗବାନ କହିଲେ ଶୁଣ ହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ!            ତୁମ୍ଭେ ଆମ୍ଭ ଯେଉଁ ରୂପ କରିଲ ଦର୍ଶନ।।

ସେ ରୂପ ଦେଖିବା ପାଇଁ ଦେବେ ଅଭିଳାଷୀ      ସହଜେ ଦୃଷ୍ଟି ଗୋଚର ହେବେନି କହୁଛି।।

ତୁମ୍ଭେ ଆମ୍ଭର ସେ ରୂପ କରିଲ ଦର୍ଶନ            ବେଦାଧ୍ୟୟନ,ତପସ୍ୟା ,ଯଜ୍ଞ ଆଦି ଦାନ।।

କଲେ ମଧ୍ୟ ଆମ୍ଭ ରୂପ ଦେଖି ନପାରନ୍ତି            କେବଳ ଦେଖିଲ ତୁହି ଥିବାରୁ ତୋ ଭକ୍ତି।।

ହେ ଶତ୍ରୁ ତାପନ ପାର୍ଥ! ,ପ୍ରାଣୀତ କେବଳ      ଭକ୍ତିଦ୍ୱାରା ଆମ୍ଭ ରୂପ ଦେଖିବ ସକଳ।।

ଏକାନ୍ତ ଭକ୍ତିରେ ଆମ୍ଭଠାରେ ଲୀନ ହେବ      ସକଳ ପ୍ରକାର ପାପ ତାର ନାଶ ଯିବ।।

ହେ ପାଣ୍ଡବ! ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଆମ୍ଭପାଇଁ କର୍ମ      ମୋଠାରେ ଆସକ୍ତ ସଦା ମୋତେ କରେ ଧ୍ୟାନ।।

ଆମ୍ଭର ଯେ ଭକ୍ତ ସର୍ବ ସଂସର୍ଗ ବର୍ଜିତ            ସର୍ବ ପ୍ରାଣୀଠାରେ ସେହୁ ଶତ୍ରୁତା ରହିତ।।

ଏପରି ପ୍ରାଣୀ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ପ୍ରାପତ ହୁଅନ୍ତି            ବଇକୁଣ୍ଠେ ଯାଇ ମହା ଶାନ୍ତି ରେ ରହନ୍ତି।।

-------00000-------

ଦ୍ୱାଦଶ ଅଧ୍ୟାୟ

(ଭକ୍ତି ଯୋଗ)

ରାଗ-କୌଶିକ (ମନ୍ତ୍ରୀ ମୁଖୁ ଶୁଣି କୋପେ ବିଂଶପାଣି-ବୃତ୍ତେ)

 

ଅର୍ଜ୍ଜୁନ କହିଲେ ଯେଉଁ ଭକ୍ତମାନେ ଏକାନ୍ତ ଚିତ୍ତରେ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ।      ଉପାସନା କରେ, ଆଉ ଯେଉଁମାନେ ଅକ୍ଷର ଅବ୍ୟକ୍ତ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କୁ ।

ପୂଜା କରନ୍ତି । ସେହିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ।      କିଏ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଯୋଗୀ, ଦୟାକରି କହ, ସନ୍ଦେହ ନ ରହୁ ଏଥିରେ । ୧

ଶ୍ରୀ ଭଗବାନ କହିଲେ ଯେଉଁମାନେ, ଆମ୍ଭଠାରେ ମନ ନିବେଶି

ନିଷ୍ଠାବନ୍ତ ହୋଇ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଶ୍ରଦ୍ଧାରେ, ଆମ୍ଭ ଉପାସନା କରନ୍ତି ।

ଆମ୍ଭ ମତରେ । ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଭକ୍ତ ସେହିରେ ।

ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ସର୍ବଜ୍ଞ ସର୍ବ ଶକ୍ତିମାନ, ଭାବି ମୋତେ ପୂଜା ଯେ କରେ । ୨

ଆଉ ଯେଉଁମାନେ ଅକ୍ଷର ଅବ୍ୟକ୍ତ, ଅନିର୍ଦ୍ଦେଶ୍ୟ, ସର୍ବ ବ୍ୟାପକ ।

ଅଚିନ୍ତ୍ୟ, ଅଚଳ, କୂଟସ୍ଥ ଓ ଧ୍ରୂବ, ନିର୍ଗୁଣ ବ୍ରହ୍ମ ଉପାସକ ।

ସେହିମାନେ ତ । ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ପ୍ରାପତ ହୁଅନ୍ତି ।

ଯେଉଁ ଉପାସକ, ଏକାଗ୍ର ଚିତ୍ତରେ, ଆମ୍ଭଙ୍କୁତ ଧ୍ୟାନ କରନ୍ତି । ୩

ସେହି ଭକ୍ତମାନେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସମୂହ, ଉତ୍ତମେ ସଂଯତ କରିଣ ।

ସବୁଠି ସମାନ ବୁଦ୍ଧି ରଖିକରି, ସର୍ବ ପ୍ରାଣୀ ହିତ ସାଧନ ।

କରି ସର୍ବଦା । ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ପ୍ରାପତ ହୁଅନ୍ତି ।

ସଗୁଣ ନିର୍ଗୁଣ ଏକ ବା ଦ୍ୱିତୀୟ, ସବୁ ବ୍ରହ୍ମମୟ ମଣନ୍ତି । ୪

ନିରାକାର ବ୍ରହ୍ମେ, ଆସକ୍ତ ଯେମାନେ, ସେମାନଙ୍କ କଷ୍ଟ ଅଧିକ ।

ଦେହ ଅଭିମାନୀ, ନିରାକାର ତତ୍ତ୍ୱ, ପାଇବାରେ ନୁହେ ସମର୍ଥ ।

ତେଣୁ ଅଧିକ । ନିଷ୍ଠା ଅତି କଷ୍ଟେ ପ୍ରାପତ ।

ଆତ୍ମଜ୍ଞାନୀ ପକ୍ଷେ ଅବ୍ୟକ୍ତ ସହଜ, ଅନ୍ୟପକ୍ଷେ ବିପରୀତତ । ୫

କିନ୍ତୁ ଯେଉଁମାନେ ସମସ୍ତ କର୍ମକୁ, ଆମ୍ଭଠାରେ କରି ଅର୍ପଣ ।

ଆମ୍ଭଠି ଆସକ୍ତ, ଏକାନ୍ତ ଭକ୍ତିରେ, ଆମ୍ଭଙ୍କୁ କରନ୍ତି ସେ ଧ୍ୟାନ ।

ପୂଜା କରନ୍ତି । ସଦ୍ୟ ଫଳ ଲାଭ କରନ୍ତି ।

ବ୍ୟକ୍ତ ଉପାସକ, ଫଳରେ ସହିତ, ସମସ୍ତ କର୍ମକୁ ଅର୍ପନ୍ତି । ୬

ହେ ପାର୍ଥ ! ଆମ୍ଭରଠାରେ ଯେଉଁମାନେ, ଚିତ୍ତକୁ ଥାଆନ୍ତି ରଖିଣ ।

ସେ ଭକ୍ତମାନଙ୍କୁ ଆମ୍ଭେ ମୃତ୍ୟୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ, ସଂସାର ସାଗରୁ ତାରଣ ।

ଅତି ଚଞ୍ଚଳ । ସେମାନଙ୍କୁ କରୁ ଉଦ୍ଧାର ।

ସର୍ବ ଶକ୍ତିମାନ ରୂପରେ ଯେ ଧ୍ୟାନ, କରେ ସେହି ଭକ୍ତ ପ୍ରବର । ୭

ତୁମ୍ଭ ମନ ବୁଦ୍ଧି, ସମସ୍ତଙ୍କୁ ନେଇ, ଆମ୍ଭଠାରେ ଦୃଢ କରିବ ।

ତାହାହେଲେ ଯାଇ ଦେହାନ୍ତରେ ତୁମେ, ଆମ୍ଭଠାରେ ଲୀନ ହୋଇବ ।

ସତ କହୁଛି । ଏଥିରେ ସନ୍ଦେହ ନ କର ।

ଏକାନ୍ତ ଭକ୍ତିରେ, ବୁଦ୍ଧିକୁ ବ୍ରହ୍ମରେ, ଲଗାଇଲେ ହେବୁ ଉଦ୍ଧାର । ୮

ଆହେ ଧନଞ୍ଜୟ ! ଆମ୍ଭଠାରେ ଯଦି, ମନ ତୋର ସ୍ଥିର ନ ହୁଏ ।

ଯୋଗ ଅଭ୍ୟାସରେ, ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ପାଇବା, କଠିନ ତ କେବେ ନ ହୁଏ ।

ଚେଷ୍ଟା ତୁ କର । ଅଭ୍ୟାସେ ମନ ହେବ ସ୍ଥିର ।

ମନ ସ୍ଥିର ହେଲେ, ଡେରି ନ ହୋଇବ, ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତ ତୋହର । ୯

ଅଭ୍ୟାସ ଯୋଗରେ ଅସମର୍ଥ ହେଲେ, ଆମ୍ଭ ପ୍ରୀତି ପାଇଁ କରିବ ।

ଭଜନ, କୀର୍ତ୍ତନ, ସେବା ପୂଜାମାନ, ଯେତେ କର୍ମ କରି ପାରିବ ।

ଖୁସି ମନରେ । ସମସ୍ତ ମୋତେ ସମର୍ପିବ ।

ଆମ୍ଭର ନିମିତ୍ତ, କର୍ମ କଲେ ମଧ୍ୟ, ତୁମ୍ଭେ ସିଦ୍ଧି ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇବ । ୧୦

ଯେବେ ଏହା ମଧ୍ୟ, କରିବାକୁ ସାଧ୍ୟ, ସାଧନେ ଅସମର୍ଥ ହୁଅ ।

ତେବେ ଆମ୍ଭଠାରେ, ଯୋଗରେ ଆଶ୍ରୟ, ସଂଯତ ମନାହୋଇ ରହ ।

ସର୍ବ କର୍ମର । ଫଳକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କର ।

ମମ୍ଭରେ ଶରଣ, ପଶ ତତକ୍ଷଣ, ମୋକ୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତି ହେବା ତୁମ୍ଭର । ୧୧

ଯୋଗାଭ୍ୟାସଠାରୁ ଜ୍ଞାନ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଅଟେ, ଜ୍ଞାନଠାରୁ ଧ୍ୟାନ ଅଧିକ ।

ଧ୍ୟାନର ଅପେକ୍ଷା, କର୍ମ ଫଳ ତ୍ୟାଗ, ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବୋଲି କହେ ବିବେକ ।

ଫଳ ତ୍ୟାଗରେ । ଶାନ୍ତି ବିରାଜିବ ମନରେ ।

ଏପରି କ୍ରମରେ ସାଧନା ରହିଛି ଯେ ପ୍ରକାର ତୁହି ସାଧରେ । ୧୨

ଯେ ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀ ପ୍ରତି ଦ୍ୱେଷ ଶୂନ୍ୟ, ହିତୈଷୀ ଦୟାଳୁ ଅଟେ ଯେ ।

ମମତା ତ ଶୂନ୍ୟ, ଅହଙ୍କାର ହୀନ, ସୁଖ ଦୁଃଖେ ସମଜ୍ଞାନ ଯେ ।

କ୍ଷମାଶୀଳ ସେ । ତେଣୁ ସେ ଆମ୍ଭର ପ୍ରିୟ ଯେ ।

ଏପରି ଭକ୍ତର, ସାଂସରିକ ଦୁଃଖ, କାହିଁକି ରହିବ କହ ଯେ । ୧୩

ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ସଦା, ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ରହନ୍ତି, ଯୋଗାଭ୍ୟାସୀ ଜିତେନ୍ଦ୍ରିୟ ସେ ।

ଅଟଳ ବିଶ୍ୱାସୀ, ଯେ ଜନ ଅଟନ୍ତି, ଆମ୍ଭଠାରେ ମନ ବୁଦ୍ଧି ସେ ।

ଅର୍ପଣ କରି । ଭକ୍ତି ପରାୟଣ ହୁଅନ୍ତି ।

ଆମ୍ଭେ ତାର ପ୍ରିୟ, ସେ ଆମ୍ଭର ପ୍ରିୟ, ପରମ ଶାନ୍ତି ସେ ଲଭନ୍ତି । ୧୪

ଯାହାଠାରୁ ଲୋକେ, ନପାନ୍ତି ଉଦ୍‌ବେଗ, ସେ ନପାଏ କାହାଠାରୁ ତ

ହର୍ଷ, ଦ୍ୱେଷ, ଭୟ, ଆକୁଳତା ଶୂନ୍ୟ; ସେ ମଧ୍ୟ ଆମ୍ଭର ପ୍ରିୟ ତ ।

ତେଣୁ କହୁଛି । ମୁକ୍ତି ପାଇଁ ଚିନ୍ତା ନ କର ।

ମୁକ୍ତି ତ ତୋହର ସହଜ ହୋଇବ, କଲେ ତ କର୍ମ ନିରନ୍ତର । ୧୫

ଯେ ଆମ୍ଭର ଭକ୍ତ, ଶୁଚି, ନିରପେକ୍ଷ, ଆଳସ୍ୟ ହୀନ ଯେ ହୋଇବ ।

ସଦା ଉଦାସୀନ, ମାନସିକାକଷ୍ଟ, ତା ପାଶରେତ ନ ରହିବ ।

ସର୍ବ ପ୍ରକାର । ସକାମେ ଉଦ୍ୟମ ନଥିବ ।

ଏତେକ ପ୍ରକାର, ଗୁଣ ଥିଲେ ତାର; ଭକ୍ତ ମଧ୍ୟେ ଗଣା ହୋଇବ । ୧୬

ପ୍ରିୟ ବସ୍ତୁ ଲାଭେ, ହର୍ଷ ନ ହୁଅନ୍ତି, ଅପ୍ରିୟେ ଦୁଃଖୀ ସେ ନୁହଇ ।

ଶୋକ, ମୋହ, କାମ, ବାସନା, ତା ନାହିଁ, ଶୁଭାଶୁଭ ତ୍ୟାଗ କରଇ ।

ଭକ୍ତି ବଳରେ । ସେ ଆମ୍ଭର ପ୍ରିୟ ହୁଅଇ ।

ସମସ୍ତ ଭାବକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରି, ଆମ୍ଭ ଧ୍ୟାନେ ସଦା ରହଇ । ୧୭

ଶତ୍ରୁ, ମିତ୍ର ଭାବ, ଯାହାଠାରେ ନାହିଁ, ମାନ ଅପମାନ ସମାନ ।

ସେହିପରି ସୁଖ, ଦୁଃଖ, ଉଷ୍ମ, ଶୀତ, ଯାହାଙ୍କର ଜ୍ଞାନ ସମାନ ।

ସର୍ବ ପ୍ରକାର । ଆସକ୍ତିକୁ ତ୍ୟାଗ କରନ୍ତି ।

ସେପରି ଭକତ, ସମସ୍ତ କାଳରେ, ଆମ୍ଭର ପ୍ରିୟତ ଅଟନ୍ତି । ୧୮

ନିନ୍ଦା ପ୍ରଶଂସାରେ ସମଭାବ ତାର, ବଚନ ସଂଯମ ତାହାର ।

ଯଥା ଲାଭେ ତୁଷ୍ଟ ଭ୍ରାମ୍ୟମାଣ ବାସ, ବୁଦ୍ଧିତ ସର୍ବଦା ସୁସ୍ଥିର ।

ଭକ୍ତି ଯୁକ୍ତ ସେ । ସର୍ବଦା ରହଇ ମାନସେ ।

ସେପରି ଭକତ, ଆମ୍ଭ ପ୍ରିୟ ଅଟେ ଘୋଷଣା କରୁଛୁ ହରଷେ । ୧୯

କିନ୍ତୁ ଯେଉଁମାନେ, ଅମୃତର ପରି, ଧର୍ମ ଉପାସନା କରନ୍ତି ।

ଅତୀବ ଶ୍ରଦ୍ଧାରେ, ଚିତ୍ତ ଆମ୍ଭଠାରେ, ଧ୍ୟାନ ପରାୟଣ ହୁଅନ୍ତି ।

ସେହି ଭକ୍ତଟି । ଆମ୍ଭର ପ୍ରିୟତ ଅଟନ୍ତି ।

ଯେଉଁ ଭକ୍ତମାନେ, ଏ ଅମୃତ ତୁଲ୍ୟ, ଆମ୍ଭ ଉପାସନା କରନ୍ତି । ୨୦

 

ତ୍ରୟୋଦଶ ଅଧ୍ୟାୟ

(କ୍ଷେତ୍ର କ୍ଷେତ୍ରଜ୍ଞ ବିଭାଗ ଯୋଗଃ)

(ରାଗ-କଳା କଳେବର କହ୍ନାଇ ବୃତ୍ତେ)

 

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଲ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ! ଏହି ଦେହଟି କ୍ଷେତ୍ର ।      ତାକୁ ଯେ ତତ୍ତ୍ୱରେ ଜାଣଇ ସେହି କ୍ଷେତ୍ରଜ୍ଞ ବିତ୍ତ ।। ୧

ସମସ୍ତ କ୍ଷେତ୍ରରେ କ୍ଷେତ୍ରଜ୍ଞ ମୁହିଁ ଯେ ପାର୍ଥ ଜାଣ ।       ଆମ୍ଭ ମତେ କ୍ଷେତ୍ର କ୍ଷେତ୍ରଜ୍ଞ ଜଣା ପ୍ରକୃତ ଜ୍ଞାନ ।। ୨

ସେ କ୍ଷେତ୍ରଟି ଯାହା ଯେପରି ତାର ବିକାର ହୁଏ ।      କ୍ଷେତ୍ରଜ୍ଞ ମହାତ୍ମ୍ୟ କିପରି ତାହା ସଂକ୍ଷେପି କହେ ।। ୩

ଋଷି ଗାଇଛନ୍ତି ତାହାକୁ ନାନା ବିବିଧ ଛନ୍ଦେ ।      ବ୍ରହ୍ମ ସୂତ୍ରରେ ଯେ ବର୍ଣ୍ଣନା ତାହା ସଂଶୟ ଛନ୍ଦେ ।। ୪

ପଞ୍ଚ ମହାଭୂତ ଅହଙ୍କାରର ବୁଦ୍ଧି ଓ ମନ ।      ପାଞ୍ଚ କର୍ମେନ୍ଦ୍ରିୟ ଦଶଟି କର୍ମ ପାଞ୍ଚଟି ଜ୍ଞାନ ।।୫

ଇଚ୍ଛା, ସୁଖ, ଦୁଃଖ, ଶରୀର, ଦ୍ୱେଷ, ଚେତନା, ଧୈର୍ଯ୍ୟ । ବିକାର ଯୁକ୍ତ ସେ ସଂକ୍ଷେପେ, କ୍ଷେତ୍ର କହିଲି ଆର୍ଯ୍ୟ ।। ୬

ଅଭିମାନ ଶୂନ୍ୟ, ଅହିଂସା, କ୍ଷମା, ଦମ୍ଭ ହୀନତା ।      ଆର୍ଜବ, ଆଚାର୍ଯ୍ୟ, ପବିତ୍ର ଆଉ ଦେହ ସ୍ଥିରତା ।। ୭

ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଗଣଙ୍କ ବିଷୟେ ଅନାସକ୍ତ ଭାବନା ।      ଜନ୍ମ, ମୃତ୍ୟୁ, ଜରା, ରୋଗର ଦୁଃଖ ଦୋଷ ବର୍ଣ୍ଣନା ।। ୮

ପୁତ୍ର, ଭାର୍ଯ୍ୟା, ଗୃହ ପ୍ରଭୁତି ସୁଖେ ଆସକ୍ତ ହୀନ ।       ଇଷ୍ଟ ଓ ଅନିଷ୍ଟ ପ୍ରାପ୍ତିରେ କର ସମାନ ଜ୍ଞାନ ।। ୯

ଆମ୍ଭଠାରୁ ଅନ୍ୟ ଶ୍ରେଷ୍ଠ କେ ନାହିଁ ଏପରି ଜାଣି ।      ପବିତ୍ର ସ୍ଥାନରେ ଏକାକୀ ରହି ଭଜଇ ପୁଣି ।। ୧୦

ଅଧ୍ୟାତ୍ମ ଜ୍ଞାନରେ ନିଷ୍ଠାତୋ ତତ୍ତ୍ୱ ଜ୍ଞାନେ କାମନା । ଏ ଅଟଇ ଜ୍ଞାନ, ଅଜ୍ଞାନ ଆଉ ଯେତେକ ସିନା ।। ୧୧

ଯାହାକୁ ଜାଣିଲେ ଜୀବର ମୋକ୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଅଇ ।      ସତ୍‌ ଓ ଅସତ୍‌ ବ୍ରହ୍ମଟି ନୁହେ କହୁଛି ମୁହିଁ ।। ୧୨

ଜଡ଼ ଓ ଚେତନ ସର୍ବତ୍ର ସେହି ବ୍ୟାପି ଅଛନ୍ତି ।      ହସ୍ତ, ପଦ, ଚକ୍ଷୁ; ମସ୍ତକ, ମୁଖ, କର୍ଣ୍ଣରେ ସ୍ଥିତି ।। ୧୩

ସକଳ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ବର୍ଜିତ ପୁଣି ଗୁଣ ପ୍ରକାଶ ।      ନିର୍ଗୁଣ ହୋଇଣ ସଗୁଣ ଭାବ ତାହାର ପାଶ ।। ୧୪

ବାହାରେ ଭିତରେ ଅଛନ୍ତି ଚର ଅଚର ମଧ୍ୟେ ।      ଜାଣି ନ ପାରନ୍ତି ତାହାକୁ ଦୂରେ ଥାନ୍ତି ସନ୍ନିଧ୍ୟେ ।। ୧୫

ଜଗତେ ଅଭିନ୍ନ ଭାବରେ ଥାଇ ଭିନ୍ନ ଦିଶନ୍ତି ।      ଉତ୍ପତ୍ତି, ପାଳକ, ସଂହାର କର୍ତ୍ତା ସେହି ଅଟନ୍ତି ।। ୧୬

ଜ୍ୟୋତିଷ୍କମାନଙ୍କ ଜ୍ୟୋତି ସେ ଅଜ୍ଞାନରୁ ଅତୀତ । ଜ୍ଞାନ; ଜ୍ଞେୟ, ଜ୍ଞାନ ଗମ୍ୟସେ ସର୍ବ ହୃଦରେ ସ୍ଥିତ ।। ୧୭

କ୍ଷେତ୍ର, ଜ୍ଞାନ, ଜ୍ଞେୟ ଏମାନ କହିଲେ ସଂକ୍ଷେପରେ । ଏହା ଜାଣି ଆମ୍ଭ ଭକ୍ତଟି ରହେ ଆମ୍ଭ ଭାବରେ ।। ୧୮

ପ୍ରକୃତ ପୁରୁଷ ଦୁହିଁଙ୍କୁ ଅନାଦି ବୋଲି ଜାଣ ।      ପ୍ରକୃତିରୁ ଜାତ ଅଟନ୍ତି ବିକାର ଓ ତ୍ରିଗୁଣ ।। ୧୯

ଶରୀର ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରକୃତି କରେ ।      ସୁଖ, ଦୁଃଖ, ଭୋଗ, ପୁରୁଷ କରେ କର୍ତ୍ତା ଭାବରେ ।। ୨୦

ଜୀବ ପ୍ରକୃତିରେ ରହିଣ ଦୁଃଖ, ସୁଖ ଭୁଞ୍ଜଇ ।      ଗୁଣ ସଙ୍ଗ ଯୋଗୁଁ ଜୀବର ଜନ୍ମ ମର୍ତ୍ତ୍ୟେ ହୁଅଇ ।। ୨୧

ଏ ଦେହେ ଜୀବାତ୍ମା ଥିଲେ ବି ଉପଦ୍ରଷ୍ଟା ଅଟନ୍ତି । ସମର୍ଥକ, କର୍ତ୍ତା, ଭୋକ୍ତା ସେ ମହେଶ୍ୱର ଅଟନ୍ତି ।। ୨୨

ପ୍ରକୃତିର ଏହି ଗୁଣକୁ ଯେହୁ ଜାଣି ପାରନ୍ତି ।      ପୁନର୍ବାର ଆଉ ମହୀରେ ସେହୁ ଜନ୍ମ ନୁହନ୍ତି ।। ୨୩

କେହି ଧ୍ୟାନ ଦ୍ୱାରା ଆତ୍ମାକୁ କେହି ସାଙ୍ଖ୍ୟ ଯୋଗରେ । ଆଉ କିଏ ଅବା ଦେଖଇ ଧରି କର୍ମ ଯୋଗରେ ।। ୨୪

ଏହା ସବୁ କିଛି ନଜାଣି ଅନ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କଠାରୁ ।      ଶୁଣିଣ ଭକ୍ତିରେ ତନ୍ମୟ କର୍ମେ ମୁକ୍ତ ସଂସାରୁ ।। ୨୫

ସ୍ଥାବର ଜଙ୍ଗମ ପଦାର୍ଥ ଯାହା ହୁଏ ଉତ୍ପନ୍ନ ।      କ୍ଷେତ୍ର କ୍ଷେତ୍ରଜ୍ଞର ସଂଯୋଗୁ ତାହା ହୁଏ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ! ।। ୨୬

Unknown

ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କୁ ଯେ ଦେଖେ ସମେ ସର୍ବ ଭୂତରେ । ଅବିନାଶୀଙ୍କୁ ସେ ଦେଖଇ ଜାଣ କ୍ଷଣ ଭଙ୍ଗୁରେ ।। ୨୭

ସବୁଠାରେ ଦେଖେ ପରମବ୍ରହ୍ମ ବାସ କରଇ ।      ତେଣୁ ହିଂସା ତ୍ୟାଗ କରିଣ ସେହୁ ମୁକ୍ତ ହୁଅଇ ।। ୨୮

ପ୍ରକୃତିତ କର୍ତ୍ତା ଅଟଇ ଆତ୍ମା ଅକର୍ତ୍ତା ଅଟେ ।       ଏହା ଯେହୁ ଦେଖେ ସେହିତ ପ୍ରକୃତ ଦର୍ଶୀ ଅଟେ ।। ୨୯

ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସୃଷ୍ଟି ଦେଖୁଛ ତାହା ପ୍ରକୃତି ସ୍ଥିତ ।      ତହିଁରୁ ବଢି ଜଗତ ଜାଣି ବ୍ରହ୍ମରୁ ପ୍ରାପ୍ତ ।। ୩୦

ହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ! ଶୁଣ ପରବ୍ରହ୍ମ ଅଟେ ନିର୍ଗୁଣ ।      ଅନାଦି ଓ ଅବିନାଶୀତ ସେହି ଅଟନ୍ତି ଜାଣ ।।

ଶରୀରରେ ଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା ସେ କିଛି କରନ୍ତି ନାହିଁ ।      କଉଣସି କର୍ମ ଫଳରେ ଲିପ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ ।। ୩୧

ସର୍ବତ୍ର ବ୍ୟାପକ ଆକାଶ ଅତି ସୂକ୍ଷ୍ମ ଥିବାରୁ ।      କୌଣସି ପଦାର୍ଥ ଲିପ୍ତ ସେ ନୁହେ ଜାଣ ସୁଚାରୁ ।।

ସେହିପରି ଆତ୍ମା ତୁମ୍ଭର ସର୍ବ ଶରୀରେ ଛନ୍ତି ।      ଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟରେ ସେହି ଲିପ୍ତ ନୁହନ୍ତି ।। ୩୨

ହେ ଭାରତ ! ଏକ ସୂର୍ଯ୍ୟଟି ଜାଣ ପ୍ରକାଶେ ବିଶ୍ୱ । କ୍ଷେତ୍ରସ୍ୱାମୀ ତଥା ସମସ୍ତ କ୍ଷେତ୍ର କରେ ପ୍ରକାଶ ।। ୩୩

କ୍ଷେତ୍ର କ୍ଷେତ୍ରଜ୍ଞର ପ୍ରଭେଦ ଦେଖ ଏହି ଶରୀରେ । ଭୂତ ପ୍ରକୃତିରୁ ମୁକତ ହେବା ଉପାୟ ସ୍ମରେ ।।

ଜ୍ଞାନ ଚକ୍ଷୁ ଦ୍ୱାରା ଯେମାନେ ତାଙ୍କୁ ଜାଣି ପାରନ୍ତି । ପରମ ପଦକୁ ସେମାନେ ନିଶ୍ଚେ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ।। ୩୪

 

ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ଅଧ୍ୟାୟ

(ଗୁଣତ୍ରୟ ବିଭାଗ ଯୋଗ)

ରାଗ-କଳହଂସ କେଦାର (ଆସନ୍ତେ ବର୍ଷା କାଳ-ବୃତ୍ତେ)

 

ଭଗବାନ କହିଲେ ଶୁଣ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ !      ସମସ୍ତ ଜ୍ଞାନ ମଧ୍ୟେ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ଜାଣ ।।

ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ଜ୍ଞାନ କହିବା ପୁଣି । ଯାହା ଜାଣି ଉଦ୍ଧାର ହୋଇଲେ ମୁନି ।। ୧

ଏହି ଜ୍ଞାନ ଆଶ୍ରୟେ ଆମ୍ଭ ସ୍ୱରୂପ ।      ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଲେ ଜନ୍ମ ତାହାର ଲୋପ ।

ପ୍ରଳୟ କାଳେ ସେହୁ ବ୍ୟଥିତ ନୁହେ ।      ଜନ୍ମ ମରଣ କଷ୍ଟ ତାକୁ ନଛୁଏଁ ।। ୨

ଭଗବାନ କହିଲେ ଶୁଣ ଭାରତ !      ବ୍ରହ୍ମ ପ୍ରକୃତିଠାରୁ ସମସ୍ତ ଜାତ ।।

ଆମ୍ଭେ ତହିଁରେ ବୀଜ ବପନ କରୁ ।      ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀ ଜନ୍ମ ସେହି ଗର୍ଭରୁ ।। ୩

କୌନ୍ତେୟ ! ଶୁଣ ପ୍ରାଣୀ ମାନଙ୍କ ଜନ୍ମ ।       ପ୍ରକୃତି ମାତାଠାରୁ ସର୍ବେ ଉତ୍ପନ୍ନ ।।

ମହତ ବ୍ରହ୍ମ ମାତା ଯୋନିରେ ଜାଣ ।      ମୁଁ ପିତା ରୂପେ ବୀଜ କରେ ପ୍ରଦାନ ।। ୪

ହେ ବହାବାହୋ ! ଶୁଣ ପ୍ରକୃତି ଜାତ ।      ସତ୍ୱ, ରଜ ଓ ତମ ଗୁର ତ୍ରୟତ ।।

ଅବିନାଶୀ ଜୀବକୁ ଦେହେ ବନ୍ଧନ ।      କରି କରନ୍ତି ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ ସାଧନ ।। ୫

ହେ ନିଷ୍ପାପ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ! ତ୍ରିଗୁଣ ମଧ୍ୟେ ।      ସତ୍ତ୍ୱ ଗୁଣ ନିର୍ମଳ ଜାଣନ୍ତି ବୁଧେ ।।

ଶାନ୍ତ ଓ ପ୍ରକାଶକ ସେ ତତ୍ତ୍ୱ ଜାଣ ।      ସୁଖ,ଜ୍ଞାନ ଆଶାରେ ବାନ୍ଧେ ସେ ଜାଣ ।। ୬

ହେ କୌନ୍ତେୟ ତୁ ଶୁଣ ରଜୋଗୁଣାକୁ ! ତୃଷ୍ଣା ଓ ଆସକ୍ତି ତୋ ଜନ୍ମାନ୍ତି ତାକୁ ।।

ସକଳ ପଦାର୍ଥରେ ଆଗ୍ରହ କରେ ।      ତେଣୁ ଦେହୀକୁ ସେହି ବନ୍ଧନ କରେ । ୭

ହେ ଭାରତ ! ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ।      ତମୋଗୁଣ ଅଟଇ ମୋହ ଜନକ ।।

ଅଜ୍ଞାନରୁ ତ ଜାତ ସେ ତମୋଗୁଣ ।      ଆଳସ୍ୟ, ନିଦ୍ରାଦ୍ୱାରା ଜୀବ ବନ୍ଧନ ।। ୮

ସତ୍ତ୍ୱ ଗୁଣ ସୁଖରେ ରଖେ ଭାରତ !      ରଜୋଗୁଣି କର୍ମରେ ଲାଗେ ନିୟତ ।।

ତମୋଗୁଣ ଜ୍ଞାନକୁ ଆବୃତ କରେ ।      ପ୍ରମାଦ ଆଳସ୍ୟରେ ନିଯୁକ୍ତ କରେ ।। ୯

ରଜ ତମୋଗୁଣକୁ ପରାସ୍ତ କରି ।      ସତ୍ତ୍ୱ ଗୁଣକୁ ପାର୍ଥ ଦୃଢରେ ଧରି ।

ସତ୍ତ୍ୱ, ତମଗୁଣକୁ ଆବୃତ୍ତ କରି ।      ରଜୋଗୁଣ ପ୍ରଭାବ ବଢେ ସେପରି ।।

ସତ୍ତ୍ୱ, ରଜୋଗୁଣକୁ ପରାସ୍ତ କରି ।      ତମୋଗୁଣ ପ୍ରଭାବ ବିସ୍ତାର କରି ।। ୧୦

ଏହି ଦେହରେ ଯେତେବେଳେ ସମସ୍ତ ।      ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ମାନଙ୍କରେ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରକାଶ ।।

ସେତେବେଳେ ତ ସତ୍ତ୍ୱ ଗୁଣ ବଢିବ ।      ତୁମ୍ଭର ଜ୍ଞାନ ବଳେ ଏହା ଜାଣିବ ।। ୧୧

ଭରତ କୁଳ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ! ରଜୋଗୁଣର ।      ବୃଦ୍ଧି ହୋଇଲେ ଜାଣ ଲୋଭ ଅପାର ।।

କର୍ମରେ ତୋ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଉଦ୍ୟମ କରେ ।      ଅଭିଳାଷ, ଅଶାନ୍ତି ବଢେ ତା ପରେ ।। ୧୨

ଆହେ କୁରୁ ନନ୍ଦନ ତମୋଗୁଣର ।      ବୃଦ୍ଧି ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଲେ ବିବେକ ଦୂର ।।

ଅବବୃତ୍ତି, ପ୍ରମାଦ ମୋହ ଏମାନେ ।      ଜାତ ହୁଅନ୍ତି ତାହା ରଖ ତୁ ମନେ ।। ୧୩

ସତ୍ତ୍ୱ ଗୁଣ ବୃଦ୍ଧିରେ ଶରୀର ତ୍ୟାଗ ।      ହେଲେ ମିଳିବ ତାକୁ ବୈକୁଣ୍ଠ ଯୋଗ ।। ୧୪

ରଜୋଗୁଣ ବୃଦ୍ଧିରେ ଦେହ ଛାଡ଼ିଲେ ।      ମନୁଷ୍ୟ ଦେହ ତାକୁ ଅଚିରେ ମିଳେ ।।

ତମୋଗୁଣ ବୃଦ୍ଧିରେ ଛାଡ଼ିଲେ ଦେହ ।      ମୂଢ ଯୋନିରେ ଜାତ ନାହିଁ ସନ୍ଦେହ ।। ୧୫

ସାତ୍ତ୍ୱିକ କର୍ମ ଫଳ ନିର୍ମଳ ସୁଖ ।      ରାଜସ କର୍ମଫଳ ଅଟଇ ଦୁଃଖ ।।

ତାମସ କର୍ମଫଳ ଅଜ୍ଞାନ ଜାଣ ।      ମହର୍ଷିଗଣେ କରିଛନ୍ତି ପ୍ରମାଣ ।। ୧୬

ସତ୍ତ୍ୱ ଗୁଣରୁ ଜ୍ଞାନ, ରଜୋଗୁଣରୁ ।      ଲୋଭ ହୁଅଇ ଜାତ, ତମୋଗୁଣରୁ ।।

ପ୍ରମାଦ, ମୋହ ଆଉ ଅଜ୍ଞାନ ତାର।        ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ଜାଣ ଭକ୍ତ ପ୍ରବର ।। ୧୭

ସତ୍ତ୍ୱ ଗୁଣି ଲୋକର ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱେ ଗମନ ।      ରଜୋଗୁଣି ଲୋକର ମର୍ତ୍ତରେ ସ୍ଥାନ ।।

ନିକୃଷ୍ଟ ତମୋଗୁଣି ଅଧୋଗମନ ।      କରୁ ଅଛନ୍ତି କହେ ତୋତେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ! ।। ୧୮

ଯେତେବେଳେ ତ ଜୀବ ଗୁଣର ଭିନ୍ନ ।      ଅନ୍ୟ କେ କର୍ତ୍ତା ନୁହେ ଜାଣେ ତା ମନ ।।

ଗୁଣାତୀତ ଆତ୍ମାଙ୍କୁ ଯେବେ ଚିହ୍ନନ୍ତି ।      ସେତେବେଳେ ସେ ବ୍ରହ୍ମ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ।। ୧୯

ଦେହ ଜାତ ଏ ତିନିଗୁଣ ଟପିଲେ ।      ଜନ୍ମ, ମୃତ୍ୟୁ, ଦୁଃଖରୁ ମୁକ୍ତି ତ ମିଳେ ।। ୨୦

ଅର୍ଜ୍ଜୁନ କହିଲେ ହେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଶୁଣ ।      ତ୍ରିଗୁଣ ଅତିକ୍ରମ ବ୍ୟକ୍ତି ଲକ୍ଷଣ ।।

ତାଙ୍କର ଆଚରଣ ଅଟେ କିପରି ?      କେଉଁ ଉପାୟେ ଏହି ତ୍ରିଗୁଣ ତରି ।। ୨୧

ଭଗବାନ କହିଲେ ଶୁଣ ପାଣ୍ଡବ ।      ବିଷୟରେ ପ୍ରକାଶ ଯେବେ ହୋଇବ ।।

ପ୍ରବୃତ୍ତି ମୋହ ତାଙ୍କ ରହିବ ନାହିଁ ।      ନିବୃତ୍ତି ହେଲେ ଇଚ୍ଛା କରନ୍ତି ନାହିଁ ।। ୨୨

ଉଦାସୀନ ପରି ସେ ନିତ୍ୟ ରହଇ ।      ଗୁଣେ ପରିଚାଳିତ କେବେ ନୁହଇ ।।

ଗୁଣ ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଲାଗି ଅଛନ୍ତି ।      ଏହା ଜାଣିଣ ସେହୁ ସ୍ଥିର ରହନ୍ତି ।। ୨୩

ଆତ୍ମାରେ ସ୍ଥିତ ସୁଖେ ଦୁଃଖେ ସମାନ ।      ସୁନା, ମାଟି, ପଥର ସମାନ ଜ୍ଞାନ ।।

ପ୍ରିୟ ଅପ୍ରିୟେ ସମ ଭାବ ଓ ସ୍ଥିର ।      ନିନ୍ଦା ପ୍ରଶଂସାରେ ସେ ନୁହେ ଅସ୍ଥିର ।। ୨୪

ମାନ ଓ ଅପମାନ ସମ ମଣଇ ।      ଶତ୍ରୁ ଓ ମିତ୍ର ପକ୍ଷ ସମ ଦେଖଇ ।।

ସମସ୍ତ କର୍ମେ ସେହୁ ଉଦ୍ୟମ ହୀନ ।      ଗୁଣାତୀତ ବୋଲିଣ ତାହାକୁ ଜାଣ ।। ୨୫

ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଏକାନ୍ତ ଭାବେ ।      ସେବା ପୂଜା କରନ୍ତି ଅତି ସରାଗେ ।।

ଏହି ଗୁଣ ତ୍ରୟକୁ ସେ ଅତିକ୍ରମ ।      କରି ମୋକ୍ଷ ନିମନ୍ତେ ହୁଅନ୍ତି କ୍ଷମ ।। ୨୬

ଆମ୍ଭେ ନିତ୍ୟ ମୋକ୍ଷର ସ୍ୱରୂପ ଅଟୁଁ ।      ଅକ୍ଷୟ ଧର୍ମ ମୋକ୍ଷ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଅଟୁ ।।

ଅଖଣ୍ଡିତ ସୁଖର ଆମ୍ଭେ କାରଣ ।      ଆମ୍ଭର ପାଖେ ଏବେ ପଶ ଶରଣ ।। ୨୭

 

ପଞ୍ଚଦଶ ଅଧ୍ୟାୟ

(ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଯୋଗ)

ରାଗ –ଚୋଖି

 

ଶ୍ରୀ ଭଗବାନ କହିଲେ            ଶୁଣ ତୁ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଭଲେ ସଂସାର ରୂପ ବୃକ୍ଷର ମୂଳଟି ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱେ

ଅଧୋଭାଗେ ଶାଖାଛନ୍ତି            ବେଦତ ପତ୍ର ଅଟନ୍ତି ଏହା କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ ବୋଲି ବୋଲନ୍ତି ବୁଧେ

ଶ୍ରୁତି ଅବିନାଶୀ କହିଲା            ଏହାକୁ ଜାଣନ୍ତି ଏକା ବେଦାନ୍ତ ବାଲା । ୧

ଏହି ସଂସାର ବୃକ୍ଷର            ଶାଖା ନାନା ପଲ୍ଲବର ଅଧୋ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ଭାଗେ ବିସ୍ତାରିତ ହୋଇଛି

ସତ୍ତ୍ୱାଦି ଗୁଣେ କଅଁଳି            ଭୋଗ ପତ୍ର ଭଳି ଭଳି ମର୍ତ୍ତ୍ୟ ଲୋକେ କର୍ମ ପାଇଁ ବାସନା ଅଛି

ସେହି ସବୁ ବାସନା ଚେର            ଅଧୋ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱେ ପ୍ରସାରିତ ହୋଇଛି ତାର । ୨

ସଂସାର ବୃକ୍ଷ ସ୍ୱରୂପ            କେ ନ ଜାଣେ ତାର ରୂପଆଦି ଅନ୍ତ ସ୍ଥିତି କେହି ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ

ଏ ଅଶ୍ୱତ୍‌ଥ ବୃକ୍ଷ ମୂଳ            ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୃଢ ସବଳ ଅନାସକ୍ତ ଶସ୍ତ୍ରେ ଜାଣ ଛିଣ୍ଡିବ ସେହି

ଯେବେ ତୁହି ବୈରାଗୀ ହେବୁ            ସଂସାର ବୃକ୍ଷକୁ ଛେଦି ଜ୍ଞାନ ପାଇବୁ । ୩

ଯାହାଠାରୁ ସନାତନ            ସଂସାର ହୋଇଛି ଜାଣସେହି ବ୍ରହ୍ମଠାରେ ମୁଁ ଶରଣ ପଶୁଛି

ସେ ବ୍ରହ୍ମର ଅନ୍ୱେଷଣ            କରୁଥିବ ପ୍ରତିକ୍ଷଣ ଯେଉଁ ପଦ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲେ ନ ଲୋଡ଼ା କିଛି

ତାହା ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇବ ଯେବେ            ପୁନର୍ବାର ସଂସାରକୁ ନ ଆସ କେବେ । ୪

ଅହଙ୍କାର ମୋହ ଶୂନ୍ୟ            ଆସକ୍ତି ଦୋଷ ତ ଶୂନ୍ୟ ଆତ୍ମଜ୍ଞାନେ ରତ ସଦା କାମନା ହୀନ

ସୁଖ ଦୁଃଖେ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ ମୁକ୍ତ            ବିବେକୀ ଜନ ସେହିତ ଅବିନାଶୀ ପଦ ପାଇ ସେହିତ ଧନ୍ୟ

ଧନ୍ୟ ସେହି ସାଧକ ଗଣ            ନିଜ ସାଧନାରେ ସିଦ୍ଧି ଲଭନ୍ତି ପୁଣ । ୫

ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଚନ୍ଦ୍ର, ଅଗ୍ନି ଯାକୁ            ପ୍ରକାଶ ନ କରେ ତାକୁ ଯାହା ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲେ ଯୋଗୀ ମର୍ତ୍ତ୍ୟେ ନ ଫେରେ

ସେହି ତ ପରମ ଧାମ            ତାହା ପାଇବା ସାଧନ କରୁଥାଅ ଅନୁକ୍ଷଣ ନର ଲୋକରେ

ନିଶ୍ଚେ ଦିନେ ପାଇବ ତାଙ୍କୁ ଭକ୍ତି ବଢିଗଲେ ଧରା ଦେବେ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ । ୬

ଆମ୍ଭଠାରୁ ଜୀବ ଜାତ            ପଞ୍ଚଭୂତେ ଜୀବସ୍ଥିତ ସର୍ବଦା ଇନ୍ଦ୍ରିୟେ ତାକୁ ଟାଣି ଧରନ୍ତି ।

ଜୀବାତ୍ମାଟି ଯେତେବେଳେ            ଅନ୍ୟ ଶରୀରରେ ମିଳେ ସେତେବେଳେ ଇନ୍ଦ୍ରିଗଣ ସଙ୍ଗରେ ଯାନ୍ତି

ବାୟୁ ପୁଷ୍ପୁ ଗନ୍ଧ ଗ୍ରହଣ            କଲାପରି ସଙ୍ଗେ ନିଏ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ମନ । ୭।୮

କର୍ଣ୍ଣ, ଚକ୍ଷୁ, ଚର୍ମ, ଜିହ୍ୱା,            ନାସା, ମନ ପାଇ ତାହା ବିଷୟକୁ ଜୀବ ଆତ୍ମା ଭୋଗ କରଇ

ବିଷୟ ଭୋଗେ ପ୍ରବୃତ୍ତ            ଯେତେ ସବୁ ଅଜ୍ଞ ସେତ ଜୀବାତ୍ମାକୁ ଦେଖି ସେହୁ ପାରନ୍ତି ନାହିଁ

କିନ୍ତୁ ଜ୍ଞାନୀ ଜ୍ଞାନ ନେତ୍ରରେ            ଜୀବାତ୍ମାକୁ ସନ୍ତୋଷରେ ଦେଖି ସେ ପାରେ । ୯।୧୦

ଯତ୍ନଶୀଳ ଯୋଗୀମାନେ            ଜୀବାତ୍ମାକୁ ଦେଖେ ଜ୍ଞାନେ ମନ୍ଦ ବୁଦ୍ଧି ଯତ୍ନେ ସୁଦ୍ଧା ଦେଖି ନପାରେ

ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଚନ୍ଦ୍ର; ଅଗ୍ନିଠାରେ       ଯେ ତେଜ ଅଛି ତହିଁରେ ସେ ତେଜ ଜଗତ ଯାକ ପ୍ରକାଶ କରେ

ସେହି ତେଜ ମୋଠାରୁ ଜାତ ହୁଏ ବୋଲି କହୁଅଛି ମଣିବୁ ସତ । ୧୧।୧୨

ମୁହିଁ ପୃଥିବୀରେ ଜାତ       ଧରେ ଚରାଚର ଭୂତ ଚନ୍ଦ୍ରରୂପେ ଔଷଧଙ୍କୁ କରେ ବର୍ଦ୍ଧିତ

ଆମ୍ଭେ ପ୍ରାଣ ଓ ଅପାନ       ଜଠରାଗ୍ନି ରୂପେ ଜାଣ ସର୍ବପ୍ରାଣୀଙ୍କ ଅନ୍ତରେ ବସେ ମୁଁ ଯାଇ

ଚତୁର୍ବିଧ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ପରିପାକ କରିଥାଏ ମୁହିଁ ଯଥାର୍ଥ । ୧୩।୧୪

ସମସ୍ତ ହୃଦୟେ ଜୀବ             ରୂପେ ଅଛି ଆମ୍ଭ ଭାବ ଆମ୍ଭଠାରୁ ସ୍ମୃତି ଜ୍ଞାନ ଜାତ ଓ କ୍ଷୟ

ଆମ୍ଭେ ସମସ୍ତ ବେଦରେ       ଜ୍ଞେୟ ଅଟୁ ବେଦାନ୍ତରେ ବେଦାନ୍ତ ପ୍ରଣେତା ଆମ୍ଭଙ୍କୁ କର ଲୟ

ଆମ୍ଭେ ଅଟୁ ବେଦାର୍ଥ ଜ୍ଞାନୀ        ଏପରି ଜ୍ଞାନ ପାଇଲେ ହୋଇବ ମୁନି । ୧୫

କ୍ଷର ଓ ଅକ୍ଷର ଦୁଇ             ଲୋକରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ହୋଇ ଭୂତଟି କ୍ଷର କୂଟସ୍ଥ ଅକ୍ଷର କହି

କ୍ଷର ଅକ୍ଷରରୁ ଭିନ୍ନ             ପରମାତ୍ମା ଯେ ଉତ୍ତମ ଅବିନାଶୀ ଈଶ୍ୱରତ ଅଟନ୍ତି ସେହି

ତ୍ରିଲୋକରେ ପ୍ରବେଶ କରି ଧାରଣ, ପାଳଣ ସବୁ ଅଛନ୍ତି କରି । ୧୬।୧୭

ଯେ ହେତୁରୁ ଆମ୍ଭେ ଜାଣ       କ୍ଷରଠାରୁ ଅଟୁ ଭିନ୍ନ ଅକ୍ଷର ଠାରୁ ଆମ୍ଭେତ ଶ୍ରେଷ୍ଠଟି ଜାଣ

ସେ ହେତୁ ଆମ୍ଭେ ଲୋକରେ       ଅଛିତ ବେଦ ମଧ୍ୟରେ ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ବୋଲିଣ ଅଛି ପ୍ରମାଣ

ଆମ୍ଭେ ସେହି ପୁରୁଷୋତ୍ତମ       ସମସ୍ତଙ୍କଠାରୁ ଆମ୍ଭେ ଅଟୁ ଉତ୍ତମ । ୧୮

ହେ ଭାରତ ! ଯେ ଜାଣନ୍ତି       ଆମ୍ଭେ ଅଟୁ ସ୍ଥିର ମତି ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ବୋଲିଣ ଜାଣି ପାରନ୍ତି

ସେହିଟି ସର୍ବଜ୍ଞ ବ୍ୟକ୍ତି       ସମସ୍ତ ପୂଜା ଜାଣନ୍ତି ସର୍ବ ପ୍ରକାରେ ସେ ଉପାସନା କରନ୍ତି

ସେହି ଅଟେ ପ୍ରକୃତ ଜ୍ଞାନୀ ପୂଜା ପାଇ ମୁକ୍ତି ଫଳ ଦିଏ ମୁଁ ଆଣି । ୧୯

ଆହେ ନିଷ୍ପାପ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ !       ସଂକ୍ଷେପେ କହିଲୁ ଜ୍ଞାନ ଅତି ଗୋପନୀୟ ଶାସ୍ତ୍ର କହିଲୁ ଆମ୍ଭେ

ହେ ଭାରତ ଚୂଡ଼ାମଣି       ଏହାକୁ ପାରିଲେ ଜାଣି ଲୋକେ ବୁଦ୍ଧିମାନ ଆଉ କୃତାର୍ଥ ହେବେ

ସର୍ବ ପାପୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇବେ       ଜନ୍ମ ଜନ୍ମାନ୍ତର ପାପ ଧ୍ୱଂସ କରିବେ । ୨୦

 

ଷୋଡ଼ଶ ଅଧ୍ୟାୟ

ଦୈବାସୁର ସମ୍ପଦ ବିଭାଗ-ଯୋଗ

ରାଗ-ବଙ୍ଗଳାଶ୍ରୀ

 

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଲେ            ଶୁଣହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ !ଚିତ୍ତ ଶୁଦ୍ଧି, ଭୟାଭାବ

ଜ୍ଞାନ ଯୋଗେ ନିଷ୍ଠା,      ଦାନ, ଦମ, ଯଜ୍ଞ,ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟ, ତପ, ଆର୍ଜବ । ୧

ଅହିଂସା ଓ ସତ୍ୟ,            ଅକ୍ରୋଧ ଓ ତ୍ୟାଗ,ପରନିନ୍ଦା ନିବାରିତା,

ଜୀବେ ଦୟା, ଶାନ୍ତି,            ନିର୍ଲ୍ଲୋଭତା, ଲଜ୍ଜା,ଅଚଞ୍ଚଳ, କୋମଳତା ।୨

ହେ ଭାରତ ! ଶୁଣ            ଏମୋ ଦୈବୀ ଗୁଣେ ଜାତ ହୋଇଥିବା ଜନେ

ତେଜ, କ୍ଷମା, ଧୈର୍ଯ୍ୟ,      ଶୌଚ, ଦ୍ରୋହ ଶୂନ୍ୟ ନିରଭିମାନି ସେମାନେ । ୩

ହେ ପାର୍ଥ ! ଆସୁରୀ      ସମ୍ପଦରେ ଜାତ ହୋଇଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର

ଦମ୍ଭ, ଅଭିମାନ,            କ୍ରୋଧ, ନିଷ୍ଠୁରତା ଅଜ୍ଞାନ, ଦର୍ପ ତାଙ୍କର । ୪

ଦୈବ ସମ୍ପଦରେ            ମୋକ୍ଷ ଓ ଅସୁର ସମ୍ପଦେ ବନ୍ଧନ ହୁଏ

ତୁ ଦୈବ ସମ୍ପଦେ            ଜାତରେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ !ଶୋକ ତୋ ଶୋଭା ନପାଏ । ୫

ଏହି ଲୋକେ ପାର୍ଥ !      ଦୈବ ଓ ଅସୁର ଦ୍ୱିବିଧ ଅଛନ୍ତି ଜନ

ଦୈବ କଥା ଆମ୍ଭେ            ବହୁତ କହିଛୁ ଅସୁର କଥା ତୁ ଶୁଣ ।୬

ପ୍ରବୃତ୍ତି ନିବୃତ୍ତି            ଜାଣି ନ ପାଇଲ ସହଜେ ଅସୁର ନର

ତାଙ୍କଠି ନଥାଏ            ଶଉଚତ ପୁଣି ନଥାଏ ସତ୍ୟ ଆଚାର । ୭

ଏମାନେ କହନ୍ତି            ଜଗତ ଅସତ୍ୟ ଭିତ୍ତିହୀନ ଅନିଶ୍ୱର

ସ୍ତ୍ରୀ ପୁଂଷ ମିଳନୁ            ଜଗତର ସୃଷ୍ଟିକାମ ହେତୁଟି ତାହାର । ୮

ଏହି ମତ ଧରି            ସୃଷ୍ଟି ନାଶ କାରୀ ଚିନ୍ତେ ତା ମଳିନ ଚିତ୍ତ

ଅଳ୍ପ ବୁଦ୍ଧି ଲୋକ            ଏମାନେ ଅଟନ୍ତି ଜାତ ବିନାଶ ନିମିତ୍ତ । ୯

ଗର୍ବ ଅହଙ୍କାର            ଅଭିମାନ ପୂରି ଦୁଷ୍ପୁର କାମନା କରେ

ଭ୍ରାନ୍ତ ମତେ ଅପ-            ବିତ୍ର ନିୟମରେ ପ୍ରବୃତ୍ତ ହୁଏ କର୍ମରେ । ୧୦

ବହୁତ ଚିନ୍ତାକୁ            ଆଶ୍ରୟ କରିଣ ଆମରଣ ଭୋଗ ଲୋଡ଼େ

ଏପରି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ            ସାର ବୋଲି ସେହୁ ନିଶ୍ଚୟ କରନ୍ତି ଦୃଢେ । ୧୧

କାମ କ୍ରୋଧେ ବଶୀ-      ଭୂତ ସେ ହୋଇଣ      ଶତ ଆଶା ପାଶେ ବଦ୍ଧ

ଅନ୍ୟାୟରେ ଧନ            ସଞ୍ଚୟ କରିଣ ବିଷୟ ଭୋଗରେ ସଧ । ୧୨

ଆଜି ଏହି ଦ୍ରବ୍ୟ            ପାଇଲି       କାଲିକୁ ବାଞ୍ଛା ଦ୍ରବ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତ ହେବ

ଏହି ଧନ ଅଛି            ପୂର୍ବରୁ ମୋହର      ଭବିଷ୍ୟେ ବହୁତ ହେବ । ୧୩

ଏ ଶତ୍ରୁ ମାରିଲି            ଅନ୍ୟକୁ ମାରିବି ପ୍ରଭୁ ଭୋଗୀ ସିଦ୍ଧ ମୁହିଁ

ବଳବାନ ଅଟେ       ଏ ଲୋକ ମଧ୍ୟରେ ମୁହିଁ ଏକା ସୁଖୀ ହୋଇ । ୧୪

ଧନୀ ମୁଁ କୁଳୀନ            ଅଟେ ମୋ ସମାନ ଆଉ କିଏ ଅଛି ଜାଣ

ଯଜ୍ଞ ଦାନ କରି            ମଉଜ କରିବି ମୋହେ ବୋଲନ୍ତି ଅଜ୍ଞାନ । ୧୫

ବିଚଳିତ ଚିତ୍ତ            ଅଜ୍ଞାନ ଜାଲରେ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବେଷ୍ଟିତ ହୋଇ

କାମ୍ୟ ପଦାର୍ଥର            ଭୋଗେ ଆସକ୍ତ ଯେ ନରକେ ପଡ଼ନ୍ତି ସେହି । ୧୬

ଆପଣାକୁ ବଡ଼            ଭାବିଣ ମନରେ      ଧନ ମାନ ମଦେ ପୂରି

ଅହଙ୍କାରୀ ସେହି            ଦମ୍ଭେ ଅବିଧିରେ ନାନା ଯାଗ ଯଜ୍ଞ କରି । ୧୭

ଅହଙ୍କାର ବଳ            ଦର୍ପ କାମ କ୍ରୋଧ ଏ ମାନ ଆଶ୍ରୟ କରି

ନିଜ ପର ଦେହେ            ଆମ୍ଭଙ୍କୁତ ସେହି ନିନ୍ଦା ହିଂସାକୁ ଆଚରି । ୧୮

ସେହି ଦ୍ୱେଷୀ କ୍ରୁର            ନରାଧମ ପାପୀ ମାନଙ୍କୁ ଏହି ସଂସାରେ

ଆମ୍ଭେ ତାଙ୍କୁ ସଦା            ଆସୁରୀ ଯୋନୀରେ ଜନ୍ମ ଦେଉ ବାରେ ବାରେ । ୧୯

ହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ! ସେହି              ଅଜ୍ଞାନୀ ପୁରୁଷ ଆସୁରୀ ଯୋନୀରେ ଜନ୍ମି

ଜନ୍ମ ଜନ୍ମାନ୍ତରେ ନ ପାଆନ୍ତି ମୋତେ ଳଭନ୍ତି ସେ ନୀଚ ଯୋନୀ । ୨୦

କାମ, କ୍ରୋଧ,ଲୋଭ ଏହି ତିନି ଗୋଟି ନର୍କର ଦ୍ୱାର ସ୍ୱରୂପ

ଆତ୍ମ ବିନାଶକ            ଏମାନେ ଅଟନ୍ତି ତ୍ୟାଗ କଲେ ଯିବ ତାପ । ୨୧

ହେ କୌନ୍ତେୟ !ଏହି ତ୍ରି ନରକ ଦ୍ୱାରୁ ପାଇଲେଟି ମୁକ୍ତି ଜନ

ଆପଣାର ଶ୍ରେୟ            ସାଧନ କରଇ ହୁଅଇ ମୋକ୍ଷ ଭାଜନ । ୨୨

ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଶାସ୍ତ୍ର             ବିଧି ପରିତ୍ୟାଗ କରି ମନ ଇଚ୍ଛା କର୍ମ

ପାଏ ନାହିଁ ସିଦ୍ଧି            ନ ପାଏଟି ସୁଖ ନ ହୁଏ ମୋକ୍ଷ ଭାଜନ ।୨୩

ସେ ହେତୁ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ            ଶାସ୍ତ୍ର ହିଁ ପ୍ରମାଣ କାର୍ଯ୍ୟା କାର୍ଯ୍ୟ ବିଚାରେ

ଶାସ୍ତ୍ର ବିଧାନରେ            ସକଳ ସର୍ମକୁ ତୁମ୍ଭେ କରିବା ଉଚିତ । ୨୪

 

ସପ୍ତଦଶ ଅଧ୍ୟାୟ

(ଶ୍ରଦ୍ଧାତ୍ରୟ ବିଭାଗ ଯୋଗ)

ରାଗ-ଆଷାଢ ଶୁକ୍ଳ (ବକେ ବସିଥିଲା ଧୃବ-ଉପରେ-ବୃତ୍ତେ)

 

ଅର୍ଜ୍ଜୁନ କହିଲେ ହେ କୃଷ୍ଣ ଶୁଣ            ଶାସ୍ତ୍ର ବିଧି ଯେହୁ କରି ଲଙ୍ଘନ

ଶ୍ରଦ୍ଧାଯୁକ୍ତ ହୋଇ ଯଜ୍ଞ କରନ୍ତି            ଗୁଣ ଯୁକ୍ତ କିବା ସେହୁ ଅଟନ୍ତି ।

ସେ ନିଷ୍ଠା କିପରି ।ସତ୍ତ୍ୱ, ରଜ, ତମ ମିଶ୍ରିତ କରି । ୧

ଶ୍ରୀ ଭଗବାନ କହିଲେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ !            ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ଯେ ପୂର୍ବ ଜନ୍ମ ।

ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଛି ସେ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଜାଣ            ସାତ୍ତ୍ୱିକୀ, ରାଜସୀ, ତାମସୀ, ଗୁଣ ।

ଏ ତିନି ପ୍ରକାର ।ତାହା ଆମ୍ଭଠାରୁ ଶ୍ରବଣ କର । ୨

ହେ ଭାରତ ! ସର୍ବ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ଶ୍ରଦ୍ଧା      ସତ୍ତ୍ୱ ଅନୁରୂପେ ହୁଅଇ ସଦା ।

ଏ ପୁରୁଷ ଶ୍ରଦ୍ଧାମୟ ଅଟନ୍ତି            ଶ୍ରଦ୍ଧା ଅନୁସାରେ ଗଢି ହୁଅନ୍ତି ।

ସକଳ ଜୀବାତ୍ମା ।ଯେପରି ଯାହାର ଶ୍ରଦ୍ଧା ମହାତ୍ମା । ୩

ସତ୍ତ୍ୱଗୁଣୀମାନେ ଦେବତା ପୂଜା      ରଜୋଗୁଣୀ ଯକ୍ଷ ରାଷସେ ପୂଜା ।

ତମୋଗୁଣୀ ଯେଉଁମାନେ ଅଟନ୍ତି      ଭୂତ ଓ ପ୍ରେତଙ୍କୁ ପୂଜା କରନ୍ତି ।

ସେମାନେ ଏପରି ।ଗୁଣ ଅନୁସାରେ ପୂଜାକୁ କରି । ୪

ଦମ୍ଭ, ଅହଙ୍କାର, ଅଭିଳାଷରେ            ଆସକ୍ତି ଆଗ୍ରହ ଯୁକ୍ତ ହୋଇରେ ।

ଯେଉଁମାନେ ଶାସ୍ତ୍ର ବିଧି ଲଙ୍ଘନ      କରିଣ ତପସ୍ୟା କରେ କଠିନ ।

ତାଙ୍କ ଆଚରଣ ।ଅସୁର ସ୍ୱଭାବ ବୋଲିଟି ଜାଣ । ୫

ଅବିବେକୀ ଯେଉଁମାନେ ଅଟନ୍ତି      ପଞ୍ଚଭୂତ ଶରୀରକୁ ପୀଡ଼ନ୍ତି ।

ଅନ୍ତର୍ଯ୍ୟାମୀ ରୂପେ ଅନ୍ତରେ ଅଛି      ସେହି ସବୁ ପୀଡ଼ା ମୁହିଁ ପାଉଛି ।

ସେମାନେଟି ଜାଣ ।ଅସୁର ସ୍ୱଭାବ ଅଟନ୍ତି ପୁଣ । ୬

ପୁଣି ସମସ୍ତଙ୍କ ଭୋଜନ କଥା            ଯିଏ ଯେଉଁପରି କରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା ।

ତାହା ମଧ୍ୟ ତିନି ପ୍ରକାରେ ହୁଏ      ଯଜ୍ଞ, ଦାନ, ତପ ଯାହାର ଯିଏ ।

ତା ଶ୍ରବଣ କର ।ଜାଣିଲେ ଅଜ୍ଞାନ ହୋଇବ ଦୂର । ୭

ପରମାୟୁ, ଧାତୁ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ସାମର୍ଥ୍ୟ      ଚିତ୍ତ ପ୍ରସନ୍ନତା ରୁଚି ବର୍ଦ୍ଧକ ।

ରସାଳ, ଚିକ୍‌କଣ,ସୁସ୍ୱାଦୁ ଜାଣ      ଏହି ଖାଦ୍ୟ ସ୍ଥିର ଗୁଣ ସମ୍ପନ୍ନ ।

ଖାଦ୍ୟ ମନୋହର ।ସତ୍ତ୍ୱଗୁଣୀର ଏ ପ୍ରିୟ ଆହାର । ୮

ଅତି କଟୁ, ଅତି ଅମ୍ଳଟି ଜାଣ            ଅତି ଉଷ୍ମ, ଅତି ଅଟେ ଲବଣ ।

ଅତି ତୀକ୍ଷ୍ମ, ଅତି ରୁକ୍ଷ ଆହାର,      ଅତି ପ୍ରଦାହକ ପ୍ରିୟ ତାହାର ।

ରଜୋଗୁଣୀ ଲୋକ ।ଦୁଃଖ ଶୋକ ତାହା ରୋଗ ଜନକ । ୯

ପ୍ରହର ପୂର୍ବୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଆହାର,      ନୀରସ ଦୁର୍ଗନ୍ଧ ଯହୁଁ ବାହାର ।

ବାସି ଓ ଉଚ୍ଚିଷ୍ଟ ଅଟଇ ଯିଏ      ତମୋଗୁଣୀ ସେହି ଖାଦ୍ୟକୁ ଖାଏ ।

ଅପବିତ୍ର ଖାଦ୍ୟ ।ପ୍ରିୟ ସେ ମଣନ୍ତି ଲଭନ୍ତି ସ୍ୱାଦ । ୧୦

ଜୀବନରେ ଯଜ୍ଞ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ମଣି            ଏ କଥାକୁ ଜ୍ଞାନୀ ପାରଇ ଜାଣି ।

ଫଳ କାମନାରୁ ହୋଇ ରହିତ            ଯଜ୍ଞ କରୁଥାଏ ଶାସ୍ତ୍ର ବିହିତ ।

ସେହି ଯଜ୍ଞ ମାନ ସାତ୍ତ୍ୱିକ ଯଜ୍ଞଟି ତାହାକୁ ଜାଣ । ୧୧

 

ହେ ଭରତ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ! ଶୁଣ ମୋ କଥା      ରାଜସିକ ଯଜ୍ଞ ଯେଉଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ।

ଫଳ ଇଚ୍ଛା କରି ଯଜ୍ଞ କରଇ            ଖ୍ୟାତି ପାଇଁ ତାର ମନରେ ଥାଇ

ଯେଉଁ ଅନୁଷ୍ଠାନକରାଯାଏ ତାହା ରାଜସ ଜାଣ । ୧୨

ଏବେତ ତାମସ ଯଜ୍ଞ କହିବା            ଯାହାକୁ ଆଗ୍ରହେ କରନ୍ତି କେବା ।

ଶାସ୍ତ୍ର ବିଧି ତେଜି ଯେ ମନ୍ତ୍ରହୀନ      ଅନ୍ନଦାନ ନାହିଁ ଦକ୍ଷିଣା ଶୂନ୍ୟ ।

ଶ୍ରଦ୍ଧା ହୀନ ଯଜ୍ଞ ।ତାହାକୁ ତାମସ ବୋଲିଟି ଜାଣ । ୧୩

ଶରୀର ତପସ୍ୟା କଥାଟି ଶୁଣ            କହୁଅଛି ତୋତେ ମୁହିଁ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ !

ଦେବ ଦ୍ୱିଜ, ଗୁରୁ, ବିଜ୍ଞର ପୂଜା ଶୌଚ, ସରଳତା ଯେ ବହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟା

ଅହିଂସା ଆଦିକୁ ।ଶରୀର ତପସ୍ୟା କହନ୍ତି ତାକୁ । ୧୪

ବଚନ ତପସ୍ୟା ଏବେ କହିବା            ଯାହା ଫଳେ କାର୍ଯ୍ୟ ସିଦ୍ଧ କରିବା ।

ଅଭୟ ବଚନ ଅଥଚ ସତ୍ୟ,             ପ୍ରିୟ ହିତ ବାକ୍ୟ କହିବ ନିତ୍ୟ ।

ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟ ଅଭ୍ୟାସ ।ବାଚିକ ତପସ୍ୟା ଏହା ସରସ । ୧୫

ମନର ତପସ୍ୟା ତୋତେ କହିବି      ତୁ ଶୁଣିଲେ ମୁହିଁ ସନ୍ତୋଷ ହେବି ।

ମନର ପ୍ରସନ୍ନ ବିନୟ ଭାବ            ମନକୁ ସଂଯମି ମୌନେ ରହିବ ।

ଭାବ ଶୁଦ୍ଧ ଥିବ ।      ମାନସ ତପସ୍ୟା ତାକୁ କହିବ । ୧୬

ତ୍ରିବିଧ ତପସ୍ୟା କହିଲି ମୁହିଁ            ଫଳ କାମନକୁ ଛାଡ଼ିବୁ ତୁହି ।

ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଶ୍ରଦ୍ଧାରେ ଏହି ତପସ୍ୟା            ଏକାଗ୍ର ଚିତ୍ତରେ କରିବୁ ଆଶା ।

ଏହିପରି କଲେ ।ସାତ୍ତ୍ୱିକ ଏହାକୁ କହିବେ ଭଲେ । ୧୭

ତପସ୍ୟା ରାଜସ ହୁଏ କିପରି ?      ସେ କଥା କହିବି ମୁହିଁ ବିସ୍ତାରି ।

ପ୍ରଶଂସା ଓ ପୂଜା ସମ୍ମାନ ପାଇଁ      କେବଳ ତପସ୍ୟା ଦମ୍ଭରେ ହୋଇ ।

ନିୟମିତ ନୁହେ ।      କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ ତାକୁ ରାଜସ କହେ । ୧୮

ଏବେ ତୁ ତାମସ ତପସ୍ୟା ଶୁଣ      ଯାହାକୁ ଜାଣିଲେ ସନ୍ତୋଷ ମନ ।

ବିଚାର ନଥାଇ ଆପଣା ଦେହେ      ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କୁ ପୀଡ଼ା ସେ ଦିଏ ।

ଅନ୍ୟର ବିନାଶ ।      ପାଇଁ ଯେଉଁ ଯଜ୍ଞ ତାହା ତାମସ । ୧୯

ଦାନଟି ତ୍ରିବିଧ କହୁଛି ମୁହିଁ            ଗୋଟି ଗୋଟି କରି ଦେବି ବୁଝାଇ ।

କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବୁଦ୍ଧିରେ ଦାନ କରିବ            ଦେଶ, କାଳ, ପାତ୍ର ବିଚାର ଥିବ ।

ପ୍ରତ୍ୟାଶା ନଥିବ ।      ଏମନ୍ତ ଦାନେ ସାତ୍ତ୍ୱିକ କହିବ । ୨୦

ରାଜସ ଦାନଟି କାହାକୁ କହି            ତାହାକୁ ବୁଝାଇ ଦେଉଛି ମୁହିଁ ।

ପ୍ରତି ଉପକାରେ ଦାନ ଦେବାରେ      କି ଅବା ସ୍ୱର୍ଗାଦି ଫଳ ଇଚ୍ଛାରେ ।

କଷ୍ଟେ ଯେଉଁ ଦାନ ।      ଦିଆହୁଏ ତାହା ରାଜସ ଜାଣ । ୨୧

ତାମସିକ ଦାନ ଯାହାକୁ କହ            ଅବଶ୍ୟ କହିବି ତୁ ସ୍ଥିର ରହ ।

ଅସମୟେ ଅପବିତ୍ର ସ୍ଥାନରେ            ଅଯୋଗ୍ୟ ପାତ୍ରେ ଯେ ଦାନ ଦିଏରେ ।

ଯେ ସତ୍କାର ହୀନ ।            ତିରସ୍କାରେ ଦାନ ତାମସ ଜାଣ । ୨୨

ବ୍ରହ୍ମଙ୍କର ଯେଉଁ ତିନି ପ୍ରକାର            ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ରହିଛି ଶୁଣ ହେ ବୀର ।

ଓଁ ତତ୍‌ ସତ୍‌ ଏପରି କହି            ବ୍ରହ୍ମାଠୁ ବ୍ରାହ୍ମଣ ବେଦ ହୁଅଇ ।

ଯଜ୍ଞ ସବୁ ସୃଷ୍ଟି ।      ସର୍ଜନା କରିଲେ ସେ ପରମେଷ୍ଟି । ୨୩

ସେହି କାରଣରୁ ବ୍ରହ୍ମ ବାଦୀଏ            ଯଜ୍ଞ, ଦାନ, ତପ ଲୋକରେ ଯିଏ ।

ଶାସ୍ତ୍ର ବିଧି ଧରି ସେ ନିରନ୍ତର            ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ୍ତି ସଦା କରି ଓଁକାର ।

ଏହା ଶାସ୍ତ୍ର ବିଧି ।      ଯତ୍ନରେ ପାଳିଣ ପାଆନ୍ତି ସିଦ୍ଧି । ୨୪

ମୋକ୍ଷ ଅଭିଳାଷୀ ମନୁଷ୍ୟଗଣ      ଶାସ୍ତ୍ରେ ଲେଖା ଅଛି ଯେଉଁ ବିଧାନ ।

ଫଳ କାମନାକୁ ନକରି ମନେ            ‘ତତ୍‌’ ପଦ ଉଚ୍ଚାରି ପଶନ୍ତି କର୍ମେ ।

ନାନା ଯାଗ ଦାନ ।            ତପସ୍ୟା ପ୍ରଭୃତି କରନ୍ତି କର୍ମ । ୨୫

ହେ ପାର୍ଥ ! ଏବେ ମୁଁ କହୁ ଅଛିତ      ‘ଅଛି’ ଏବଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଅର୍ଥରେ ‘ସତ୍‌’

ଏହି ଶବ୍ଦ ସବୁଠାରେ ପ୍ରୟୋଗ      ମଙ୍ଗଳ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବୋଲନ୍ତି ଆଗ ।

ତେଣୁ ‘ସତ୍‌‘ ଶବ୍ଦ ।       ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟରେ ରହିଛି ଆଦ୍ୟ । ୨୬

ଯଜ୍ଞ, ତପସ୍ୟା ଓ ଦାନ କର୍ମରେ      ଯେ ନିଷ୍ଠା ଅଟଇ ତାହା ‘ସତ୍‌’ରେ

ସେଥିପାଇଁ ଯେଉଁ କର୍ମଟି ହୁଏ            ତାହା ମଧ୍ୟ ‘ସତ୍‌’ କଥିତ ହୁଏ ।

ଏହିପରି ଶବ୍ଦ ।      ମହାତ୍ମ୍ୟ ବୁଝାଇ କହିଛି ବେଦ । ୨୭

ଅଶ୍ରଦ୍ଧା ପୂର୍ବକ ଯେ ହୋମ ଦାନ      ଅଥବା ତପସ୍ୟା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କର୍ମ ।

ଯାହା କରାଯାଏ ତାହା ଅସତ୍‌            ଏହା ହେଉଅଛି ଶାସ୍ତ୍ରର ମତ ।

ଇହ ପରଲୋକ ।      ନ ହୋଇବ କେବେ ଫଳ ଦାୟକ । ୨୮

 

ଅଷ୍ଟାଦଶ ଅଧ୍ୟାୟ

(ମୋକ୍ଷ ଯୋଗ)

ରାଗ-ଶଙ୍କରାଭରଣ

 

ଅର୍ଜ୍ଜୁନ କହିଲେ ଆହେ      କେଶି ନିସୂଦନ।      ମହାବାହୋ ହୃଷୀକେଶ      ଶ୍ରୀ ମଧୁସୂଦନ।

ତ୍ୟାଗ ସନ୍ନ୍ୟାସର ମର୍ମ      ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ କରି କହ            ଜାଣିବାକୁ ମନ । ୧

ଶ୍ରୀ ଭଗବାନ କହିଲେ      ଶୁଣରେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ !      କାମ୍ୟ କର୍ମ ପରିତ୍ୟାଗ      ସନ୍ନ୍ୟାସ ଲକ୍ଷଣ।

ବିଚକ୍ଷଣ ଜ୍ଞାନୀମାନେ      କର୍ମଫଳ ପରିତ୍ୟାଗ      ବୋଲନ୍ତି ସେମାନେ ।୨

କେତେ ଜ୍ଞାନୀ କର୍ମକୁତ      ଦୋଷଯୁକ୍ତ ଭାବି।            ତାକୁ ତ୍ୟାଗ କର ବୋଲି      କହନ୍ତି ବୈରାଗୀ।

ପୁଣି କେତେ ଜ୍ଞାନୀଜନ      ଯଜ୍ଞ; ଦାନ, ତପ କର୍ମ      ତ୍ୟାଗ ନୁହେ ଜାଣ । ୩

ହେ ଭରତ କୁଳ ଶ୍ରେଷ୍ଠ      ହେ ବୀର ଅର୍ଜ୍ଜୁନ !            ସେହି ତ୍ୟାଗ ବିଷୟରେ      ମୋ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଶୁଣ।

ତ୍ୟାଗ ତ୍ରିବିଧ ପ୍ରକାର       ସତ୍ତ୍ୱ, ରଜ, ତମ ଭେଦେ      ବ୍ୟାପିଛି ସଂସାର । ୪

ଯଜ୍ଞ, ଦାନ, ତପ, କର୍ମ      ତ୍ୟାଗ ଯୋଗ୍ୟ ନୁହେ       ତାହା ନିଶ୍ଚୟ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ      କର ତାକୁ ବେଗେ

ଯଜ୍ଞ, ତପସ୍ୟା ଓ ଦାନ      କର୍ମ କଲେ ଶୁଦ୍ଧ ପୂତ      ହେବେ ଜ୍ଞାନୀ ଜନ । ୫

ଗୁଣ ସଙ୍ଗ ଛାଡ଼ି ଏହି      ଯଜ୍ଞକୁ କରିବ।      ହେ ପାର୍ଥ ! ଫଳ କାମନା      କେବେ ନ କରିବ।

ଏହା ଆମ୍ଭର ତ ମତ      ଏ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମୋର      କହୁଅଛି ସତ ।୬

ନିତ୍ୟ କର୍ମ ପରିତ୍ୟାଗ      ଉଚିତ ନୁହଇ।      ମୋହ ହେତୁ ତ୍ୟାଗ କଲେ      ତାମସ ତା ହୋଇ

କର୍ମ ନ କରିବ ତ୍ୟାଗ      ତ୍ୟାଗ ବୋଲି ଯାହା ଅଛି      ତାହା ଫଳ ତ୍ୟାଗ । ୭

କର୍ମ ଯେ ଦୁଃଖ ଜନକ      ଏହା ମନେ କରି।      ଶରୀରିକ କଷ୍ଟ ଭୟେ      ଯେ ତ୍ୟାଗଟି କରି।

ତାହା ରାଜସଟି ହୁଏ      ସେ କର୍ମ ତ୍ୟାଗର ଫଳ      କଦାପି ନ ପାଏ । ୮

ଆହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ! ଯାହାକୁ      କରିବା ଉଚିତ।      ସେ ନିତ୍ୟ କର୍ମକୁ ନିତ୍ୟ      କରିବୁ ତୁହିତ।

ଫଳ କାମନାକୁ ତ୍ୟାଗ      ଯେହୁ କରେ ତାହା ଅଟେ      ସାତ୍ତ୍ୱିକର ତ୍ୟାଗ । ୯

ସାତ୍ତ୍ୱିକ ତ୍ୟାଗୀ ଲୋକଟି      ମେଧାବୀ ଅଟଇ।            ସନ୍ଦେହ ଶୂନ୍ୟ ହୋଇଣ      ଦୁଃଖେ ଦ୍ୱେଷ ନୋହି।

ସୁଖ ଜନକ କର୍ମରେ      ପ୍ରୀତି ସେ କରନ୍ତି ନାହିଁ      ଆପଣା ମନରେ । ୧୦

ଦେହଧାରୀ କେବେହେଲେ      କର୍ମ ନ ଛାଡ଼ଇ।            କର୍ମଫଳ ଯେ ଛାଡ଼ଇ      ତାକୁ ତ୍ୟାଗୀ କହି।

ଏହା ବେଦାନ୍ତର ମତ ଜନ୍ମ ହୋଇଲେ ତ କର୍ମ      କରିବ ସନ୍ତତ । ୧୧

ଜୀବନରେ ତ୍ୟାଗ ଯେହୁ      କେବେ କରିନାହିଁ।            ପର ଲୋକରେ ସେ ଫଳ      ଅବଶ୍ୟ ଭୁଞ୍ଜଇ।

ଇଷ୍ଟ, ଅନିଷ୍ଟ ଓ ମିଶ୍ର      କିନ୍ତୁ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ଫଳକୁ      ନପାଏ ସର୍ବତ୍ର । ୧୨

ଆହେ ମହାବାହୋ ! ଶୁଣ      ସର୍ବ କର୍ମ ସିଦ୍ଧି।      ନିମିତ୍ତ ପାଇଁ ପାଞ୍ଚୋଟି      କାରଣ ପ୍ରସିଦ୍ଧି।

ତାହା ବେଦାନ୍ତରେ ଅଛି      ସାଙ୍ଖ୍ୟ ଶାସ୍ତ୍ରେ ତାହା ସବୁ      ପ୍ରମାଣ ହୋଇଛି ।୧୩

ପଞ୍ଚ ଭୂତର ଶରୀର,      କର୍ତ୍ତା ଅହଙ୍କାର।      କରଣ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଗଣ,            ନାନା ଚେଷ୍ଟା ତୋର।

ପଞ୍ଚମଟି ଦୈବ ଜାଣ      କାର୍ଯ୍ୟ ସିଦ୍ଧି ପାଇଁ ଏହା      ରହିଛି ପ୍ରମାଣ । ୧୪

ଶରୀର ମନେ ବଚନେ      ଯେଉଁ କର୍ମ କର।      ନ୍ୟାୟ ବା ଅନ୍ୟାୟ ହେଉ            ଏହା ହେତୁ କର।

ଏହି ପାଞ୍ଚ କଥା ମନେ      ରଖିଥିବୁ ଯେବେ ତୁହି      ନ ପଡ଼ିବୁ ଭ୍ରମେ । ୧୫

ସେ ବିଷୟରେ ଏପରି      ପ୍ରମାଣ ରହିଛି ।      ତାହା ସତ୍ୱେ ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି      ଆତ୍ମାକୁ ଦେଖନ୍ତି ।

କର୍ତ୍ତା ରୂପରେ, ସେମାନେ      ଅମାର୍ଜିତ ବୁଦ୍ଧି ମୂଢ଼            ନ ଦେଖେ ନୟନେ । ୧୬

ଯାହାଙ୍କର ଅହଙ୍କାର      ନାହିଁତ ଟିକିଏ।      ଯାହାଙ୍କର ବୁଦ୍ଧି କାର୍ଯ୍ୟେ      ଲିପ୍ତ ତ ନହୁଏ।

ସେହି ଯେବେ ହତ୍ୟା କରେ      ବିଶ୍ୱ ହତ୍ୟା କରି ସେ ନ      ପଡ଼େ ବନ୍ଧନରେ ।୧୭

ଜ୍ଞାନ, ଜ୍ଞେୟ, ପରିଜ୍ଞତା      କର୍ମ ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ      ଏ ତିନୋଟିର ବ୍ୟବସ୍ଥା      ଜାଣେ ବିଜ୍ଞ ଲୋକ।

କ୍ରିୟା ସାଧନ କାରଣ      କର୍ମ; କର୍ତ୍ତା, କରଣତ      ଏ ତିନୋଟି ଜାଣ । ୧୮

ଜ୍ଞାନ, କର୍ମ, କର୍ତ୍ତା ସବୁ      ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିବିଧ      ସତ୍ତ୍ୱାଦି ଗୁଣରେ ସେହୁ      ହୋଇଥାନ୍ତି ଭେଦ।

ତାହା କଥିତ ହୋଇଛି       ସାଙ୍ଖ୍ୟ ଶାସ୍ତ୍ର ଅନୁସାରେ      ଶୁଣ ମୁଁ କହୁଛି । ୧୯

 

ସକଳ ଭୂତରେ ଭିନ୍ନ      ଭିନ୍ନ ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟେ।      ଏକ ବ୍ରହ୍ମ ଛନ୍ତି ଦେଖେ      ଯେଉଁ ଜ୍ଞାନେ ବୁଧେ

ସତେ ଅଖଣ୍ଡ ଅଭିନ୍ନ      ଅବିନାଶୀ ଅଟଇ ଯେ      ସାତ୍ତ୍ୱିକ ସେ ଜ୍ଞାନ । ୨୦

ସର୍ବଭୂତଠାରେ ଥିବା      ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଭାବ।      ଯେଉଁ ଜ୍ଞାନେ ଜଣାଯାଏ      ପୃଥକ ସ୍ୱଭାବ।

ସେହି ଜ୍ଞାନଟି ରାଜସ      ସାଙ୍ଖ୍ୟ ଶାସ୍ତ୍ରେ ତାହା ମଧ୍ୟ      ହୋଇଛି ପ୍ରକାଶ । ୨୧

ଏ କାର୍ଯ୍ୟେ ସବୁ ବୋଲି      ଯେ ଜ୍ଞାନ ବିଚାର       ଅଯୌକ୍ତିକ ଅଯଥାର୍ଥ      ତୁଚ୍ଛ ତାକୁ କର

ତାହା ତାମସ ଜ୍ଞାନତ ସେ ଜ୍ଞାନ ଗୋଟି ତୁମକୁ      ନର୍କକୁ ନିଏତ । ୨୨

ଫଳ କାମନା ଓ ରାଗ      ଦ୍ୱେଷ ହୃଦୁ ଛାଡ଼ି ନିତ୍ୟ କର୍ମ ଯେ କରଇ      ଧର୍ମକୁ ନ ଛାଡ଼ି

ସେହି କର୍ମଟି ତାହାର      ସାତ୍ତ୍ୱିକ ବୋଲି ଜାଣନ୍ତି      ବେଦ ବିଦ ନର । ୨୩

ଫଳକାମୀ ପ୍ରାଣୀମାନେ      ଅହଙ୍କାର ଯୁକ୍ତ।      ପୁଣି ସେ କରନ୍ତି କର୍ମ      ଅତି କ୍ଲେଶ ଯୁକ୍ତ।

ସେହି କର୍ମକୁ କହନ୍ତି       ରାଜସିକ କର୍ମ ବୋଲି      ମୁନିଏ ବଦନ୍ତି । ୨୪

ବନ୍ଧନର ହେତୁ ଅଟେ      ଏ ଜ୍ଞାନ ତାମସ      କ୍ଷୟ କ୍ଷତି ପର ପୀଡ଼ା      ନିଜର ସାମର୍ଥ୍ୟ।

ବିବେଚନା ସେ ନକରି      ତାମସିକ କର୍ମ ମୋହେ      ଆରମ୍ଭ ସେ କରି ।୨୫

ଅନ୍ତସକ୍ତ ମିଷ୍ଟଭାଷୀ            ଧୈର୍ଯ୍ୟ ଓ ଉଦ୍ୟମ       କାମେ ସିଦ୍ଧି ଓ ଅସିଦ୍ଧି      ନାହିଁ ତାଙ୍କ ମନ

ଏହିପରି ଯେଉଁ କର୍ତ୍ତା      ମୁନିଏ କହନ୍ତି ତାଙ୍କୁ            ସେ ସାତ୍ତ୍ୱିକ କର୍ତ୍ତା ।। ୨୬

ବିଷୟାନୁରାଗୀ କର୍ମ      ଫଳାକାଙ୍‌କ୍ଷୀ ଲୋଭୀ      ହିଂସାତ୍ମକ ଓ ଅଶୁଚି            ହର୍ଷ ଶୋକ ଭୋଗୀ।

ଏହି କର୍ତ୍ତା ହେବ କିବା ?      ରାଜସ କର୍ତ୍ତା ବୋଲିଣ      ତାହାଙ୍କୁ କହିବା ।। ୨୭

ଚପଳ, ବିବେକ ଶୂନ୍ୟ,      ନମ୍ରତା ରହିତ,      ପରପମାନକାରୀତ,            ଅଳସୁଆ ସେତ।

ଠକ, ଦୀର୍ଘସୂତ୍ରୀ ସେହି      ଶୋକ ଯୁକ୍ତ କର୍ତ୍ତା ତାକୁ      ତାମସଟି କହି । ୨୮

ଆହେ ଧନଞ୍ଜୟ ! ଶୁଣ      ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହନ୍ତି।      ବୁଦ୍ଧି, ଧୃତି, ଗୁଣ ଭେଦେ      ପୃଥକ ଅଟନ୍ତି ।

ତାହା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପରେ      କୁହା ଯାଉଅଛି ତାହା      ଶ୍ରବଣ ତୁ କରେ । ୨୯

ହେ ପାର୍ଥ ! ଯେଉଁ ବୁଦ୍ଧିରେ      ପ୍ରବୃତ୍ତି, ନିବୃତ୍ତି, ।      କାର୍ଯ୍ୟା, କାର୍ଯ୍ୟେ, ଭୟା ଭୟେ, ବନ୍ଧନ ଓ ମୁକ୍ତି।

ଜଣାଯାଏ ତାହାଙ୍କୁତ      ସେ ବୁଦ୍ଧି ସାତ୍ତ୍ୱିକ ବୋଲି      କହନ୍ତି ପଣ୍ଡିତ । ୩୦

ହେ ପାର୍ଥ ! ଯେ ବୁଦ୍ଧି ଦ୍ୱାରା      ଧର୍ମ ଓ ଅଧର୍ମ।      କାର୍ଯ୍ୟା କାର୍ଯ୍ୟରେ ଯଥାର୍ଥ      ନ ହୁଅଇ ଜ୍ଞାନ।

ସେହି ବୁଦ୍ଧିଟି ରାଜସ      ସେ ବୁଦ୍ଧିରେ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ ଥାଏ      ନ ମିଳେ ନିର୍ଯ୍ୟାସ । ୩୧

ହେ ପାର୍ଥ ! ଯେ ବୁଦ୍ଧି ହେଲେ       ଅଧର୍ମକୁ ଧର୍ମ      ତମୋଗୁଣରେ ଆବୃତ୍ତ      ବିପରୀତ କର୍ମ।

ସେହି ବୁଦ୍ଧିକୁ କହନ୍ତି            ତାମସ ବୋଲିଣ ଜ୍ଞାନୀ      ତାହାକୁ ଜାଣନ୍ତି । ୩୨

ହେ ପାର୍ଥ ! ଯେ ଧୃତି ଯୋଗ       ହୋଇବାରୁ ଲୋକ      ମନ, ପ୍ରାଣ ସ୍ଥିର କରି      ସଂଯମ ସେବକ।

ବାହ୍ୟ ବସ୍ତୁର ଧାରଣା       ନଥାଏ ସେ ଧୃତି ଜାଣ      ସାତ୍ତ୍ୱିକରେ ଗଣା ।। ୩୩

ହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ! ଯେଉଁ ଧୃତି      ଯୋଗ ହେଲେ ଜାଣ।      ଫଳାକାଙ୍‌କ୍ଷୀ ହୋଇ ସେହି      କର୍ମ କରେ ପୁଣ।

ସେହି ଧୃତି ନାମ ଜାଣ      ରାଜସିକ ଧୃତି ମୁନି       କହନ୍ତି ଅର୍ଜ୍ଜୁନ । ୩୪

ହେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ! ଯେଉଁ ଧୃତି      ଲୋକକୁ ମିଳିଲେ      ନିଦ୍ରା, ଭୟ, ଶୋକ, ଗର୍ବ,      ବିଷାଦକୁ ଭଲେ।

ପରିତ୍ୟାଗ କରେ ନାହିଁ      ସେ ଧୃତି ତାମସ ଧୃତି      କହୁଅଛି ମୁହିଁ । ୩୫

ଶୁଣ ହେ ଭରତ ଶ୍ରେଷ୍ଠ !      ସୁଖଟି ତ୍ରିବିଧ      ତାହା ତୁ ଶୁଣିଲେ ତୋର      ଚିତ୍ତ ହେବ ବୋଧ ।

ପ୍ରୀତି ଅଭ୍ୟାସ ବଳରେ      କ୍ରୀଡ଼ା କରି ଦୁଃଖୁ ପାର      ହୁଅନ୍ତି ସକଳେ ।୩୬

ଯାହା କିଛି ଆଗେ ବିଷ      ଶେଷରେ ଅମୃତ      ସେ ସୁଖ ସାତ୍ତ୍ୱିକ ସୁଖ      ବୁଝିବୁ ତୁହିତ।

ଆତ୍ମ ବୁଦ୍ଧି ପ୍ରସନ୍ନରୁ            ସେପରି ସୁଖ ଜନ୍ମଇ      ନିର୍ମଳ ଭାବରୁ । ୩୭

ବିଷୟେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଙ୍କର            ସଂଯୋଗ ହୋଇଲେ      ପ୍ରଥମେ ଅମୃତ ସୁଖ      ଶେଷେ ବିଷ ମିଳେ।

ତାହାକୁ ରାଜସ ସୁଖ ବୋଲନ୍ତି ପାଇଣ ତାକୁ      ପଛେ ମିଳେ ଦୁଃଖ । ୩୮

ନିନ୍ଦ୍ରାଳସ୍ୟ ପ୍ରମାଦରୁ      ଯେଉଁ ସୁଖ ଜାତ ତାହାତ ତାମସ ବୋଲି      ବୁଝନ୍ତି ପଣ୍ତିତ ।

ଅଗ୍ରେ ପଶ୍ଚାତରେ ସେତ      ସଦା ଆତ୍ମା ମୋହକର      ବୁଝିବୁ ତୁହିତ । ୩୯

ପୃଥୀବୀରେ ବା ସ୍ୱର୍ଗରେ      ଦେବତାଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ଏପରି କୌଣସି ପ୍ରାଣୀ      ନାହିଁ ତାଙ୍କ ମଧ୍ୟେ।

ପ୍ରକୃତିରୁ ଜାତ ଏହି            ତ୍ରିଗୁଣ କବଳୁ ମୁକ୍ତ            କେହି ହୋଇ ନାହିଁ । ୪୦

ବ୍ରାହ୍ମଣ, କ୍ଷତ୍ରିୟ, ବୈଶ୍ୟ,      ଶୂଦ୍ରଙ୍କର କର୍ମ ପ୍ରକୃତିକ ଗୁଣ ହେତୁ ସବୁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ।

ଏହା ଶୁଣ ତୁ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ! ଶୁଣିଲେ ତୋହର ଚାଲି      ଯିବଟି ଅଜ୍ଞାନ ।୪୧

ଶମ,ଦମ, ତପ, ଶୌଚ,      କ୍ଷମା, ସରଳତ      ଜ୍ଞାନ, ବିଜ୍ଞାନ, ଆସ୍ତିକ,      ସ୍ୱଭାବରୁ ଜାତ।

ଏହା ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କ କର୍ମ      ଏହା ଯେହୁ ଜାଣେ ସେହୁ      ଅରଜିବ ଧର୍ମ । ୪୨

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଲେ ଶୁଣ      କ୍ଷତ୍ରିୟ ଲକ୍ଷଣ      ଶୌର୍ଯ୍ୟ, ତେଜ, ଧୈର୍ଯ୍ୟ,      ଯୁଦ୍ଧରୁ ଅପଳାୟନ।

ଦାନ ପ୍ରଭୃତି ଏମାନ      କ୍ଷତ୍ରିୟ ସ୍ୱଭାବ ସିଦ୍ଧ            ଏହା ଅଟେ କର୍ମ । ୪୩

ବୈଶ୍ୟ ସ୍ୱାଭାବିକ କର୍ମ      କୃଷି ଓ ବାଣିଜ୍ୟ।      ପଶୁ ପାଳନ ତାହାର      ଆଉ ଏକ କାର୍ଯ୍ୟ।

ଶୂଦ୍ର ପ୍ରକୃତିକ କର୍ମ       ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ସେବା      ତାର ଅଟେ ଧର୍ମ । ୪୪

ନିଜ ନିଜ କର୍ମେ ନର      ସିଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ       ସ୍ୱକର୍ମରେ ରତ ବ୍ୟକ୍ତି      କେହ୍ନେ ସିଦ୍ଧି ପାଏ।

ତାହା ଶ୍ରବଣ ତୁ କର      ଯେହ୍ନେ ଲାଭ ହେବ ଆତ୍ମ      ଜ୍ଞାନଟି ତୋହର ।୪୫

ଯାହାଙ୍କଠାରୁ ଏ ଭୂତ      ସମୂହ ଉତ୍ପତ୍ତି      ଜଗତକୁ ସେହି ପ୍ରଭୁ      ଅଛନ୍ତି ତ ବ୍ୟାପ୍ତି।

ନରେ ନିଜ କର୍ମ ଦ୍ୱାରା      ତାହାଙ୍କୁ ପୁଜିଣ ସିଦ୍ଧି      ଲଭୁଛନ୍ତି ପରା । ୪୬

ପରଧର୍ମ ଶତେ ଗୁଣ      ହେଲେ ହେଁ ଉତ୍ତମ       ନିଜ ଧର୍ମ ନୀଚ ବୋଲି      ନ ଛାଡ଼ିବ କ୍ଷଣ।

ନିଜ ସ୍ୱଭାବରେ କର୍ମ      କଲେ କେବେ ହେବ ନାହିଁ      ତୁମ୍ଭର ଅଧର୍ମ । ୪୭

ସ୍ୱଭାବ ବିହିତ କର୍ମ            ଦୋଷଯୁକ୍ତ ହେଲେ       କଦାପି ଛାଡ଼ିବ ନାହିଁ      ପାର୍ଥ ! କହେ ଭଲେ।

ଅଗ୍ନି ଧୂମରେ ଆବୃତ୍ତ      ସେପରି ସମସ୍ତ କର୍ମ      ଅଟେ ଦୋଷ ଯୁକ୍ତ । ୪୮

ସବୁଠାରେ ଅନାସକ୍ତ,      ବର୍ଜି ଅହଙ୍କାର      ଫଳ କାମନା ତା ଶୂନ୍ୟ      କର୍ମ ସନ୍ନ୍ୟାସର।

ନିବୃତ୍ତ ରୂପ ସିଦ୍ଧିକୁ            ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ସେହି ଯାଏ      ବୈକୁଣ୍ଠ ପୁରକୁ । ୪୯

ହେ କୌନ୍ତେୟ ! ଏ ପ୍ରକାର      ସିଦ୍ଧି ପ୍ରାପ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି      ଯେପରି ବ୍ରହ୍ମଙ୍କୁ ପ୍ରାପ୍ତ      ଅଚିରେ ହୁଅନ୍ତି।

ଯାହା ଜ୍ଞାନ ଶେଷ ସୀମା      ସଂକ୍ଷେପେ କହୁଛି ଶୁଣ      ସେ ଜ୍ଞାନ ମହିମା ।। ୫୦

ବୁଦ୍ଧିକୁ ବିଶୁଦ୍ଧ କରି            ଆତ୍ମାକୁ ସଂଯତ      ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଯୁକ୍ତ ବିଷୟ       କରି ପରିତ୍ୟକ୍ତ।

ରାଗ ଦ୍ୱେଷୁ ଦୂର ହେଲେ      ବ୍ରହ୍ମ ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ଯୋଗ୍ୟ      ହୋଇବଟି ଭଲେ । ୫୧

ପବିତ୍ର ସ୍ଥାନେ ନିବାସ      ପରିମିତାହାରୀ            ଦେହ, ମନ, ବାକ୍ୟ ସବୁ      ସଂଯତ ଯେ କରି।

ସଦା ପରମାତ୍ମା ଧ୍ୟାନ      ବୈରାଗ୍ୟ ଆଶ୍ରିତ ବ୍ୟକ୍ତି      ପାଏ ବ୍ରହ୍ମ ସ୍ଥାନ । ୫୨

ଅହଙ୍କାର, ବଳ, ଦର୍ପ,      ଗର୍ବ, କାମ, କ୍ରୋଧ,       ପରିଗ୍ରହ ପରିତ୍ୟାଗ            କରି ଯୋଗ୍ୟ ସାଧ।

ମମତା ଶୂନ୍ୟ ହୋଇଲେ      ବ୍ରହ୍ମ ପ୍ରାପ୍ତି ନିଶ୍ଚୟ      ହୋଇବଟି ଭଲେ । ୫୩

ମୁହିଁ ବ୍ରହ୍ମ ଏହି ଭାବ            ହୃଦୟେ ଜନ୍ମିଲେ      ପ୍ରସନ୍ନ ଚିତ୍ତ ହୋଇବ      ଶୋକେ ଯିବ ଭଲେ।

ଅଭିଳାଷ ନ ରହିବ            ପ୍ରାଣୀ ପ୍ରତି ସମ, ଆମ୍ଭ      ଭକ୍ତିକୁ ପାଇବ । ୫୪

ସେ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ଭକ୍ତି ଦ୍ୱାରା      ଆମ୍ଭର ସ୍ୱରୂପ      ଜାଣି ସେ ପାରନ୍ତି ତେଣୁ      ନଥାଏ ସନ୍ତାପ।

ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ପ୍ରକୃତ ଜାଣି      ଦେହ ତ୍ୟାଗ ପରେ ଆମ୍ଭ-      ଠାରେ ଲୀନ ପୁଣି । ୫୫

ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଆଶ୍ରୟ କରି      ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ      ସର୍ବଦା ସେ ସର୍ବ କର୍ମ      କରୁଥାନ୍ତି ଧ୍ୟାନେ।

ଅନୁଗ୍ରହରୁ ଆମ୍ଭର            ଶାଶ୍ୱତ ଓ ଅବିନାଶ            ଧାମ ମିଳେ ତାର । ୫୬

ପରମ ପୁରୁଷ ଭାବି            ସମସ୍ତ କର୍ମକୁ      ଆମ୍ଭଠି ଅର୍ପଣ କରି            ପାଅ ତୁ ଶାନ୍ତିକୁ।

ବୁଦ୍ଧି ଯୋଗ ଆଶ୍ରୟରେ      ସର୍ବଦା ମନୋନିବେଶ      କର ଆମ୍ଭଠାରେ । ୫୭

ଆମ୍ଭଠାରେ ସମର୍ପଣ      ଚିତ୍ତକୁ କରିଲେ      ଆମ୍ଭ ଅନୁଗ୍ରହରୁ ସେ      ଦୁଃଖରୁ ନିସ୍ତରେ।

ଅହଙ୍କାର ହେତୁ ଯେବେ      ମୋ କଥା ନ ଶୁଣେ ତେବେ      ବିନାଶ ହୋଇବେ । ୫୮

ମନେ କରୁ ନ ଯୁଝିବି      ଅହଙ୍କାର ଧରି      ବୃଥା ବ୍ୟବସାୟ ତୋର      ସ୍ୱଭାବ ଯେପରି।

କ୍ଷତ୍ରିୟ ସ୍ୱଭାବ ଜାଣ      ବଳେ ଯୁଦ୍ଧ ପୁରାଇବ      କରିବୁ ତୁ ୠଣ । ୫୯

ପ୍ରାକୃତ ସ୍ୱକୀୟ କର୍ମେ      ସରବେ ନିବଦ୍ଧ      କରିବିନା କହୁ ମୋହେ      କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ।

ଗୁଣ ସ୍ୱଭାବ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ! ବଶୀଭୂତ କରି କର୍ମେ      ଲଗାଇବ ଜାଣ । ୬୦

ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ      ହୃଦୟେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ !      ବିଜେ ହୋଇଛନ୍ତି ଦେବ      ପ୍ରଭୁ ଭଗବାନ।

ଯନ୍ତ୍ରାରୂଢ଼ ମୂର୍ତ୍ତି ପରି            ମାୟାରେ ଘୂରାଉଛନ୍ତି      ପ୍ରାଣକୁ ସବୁରି । ୬୧

ସର୍ବତୋ ଭାବେ ଭାରତ !      ତାଙ୍କରି ଶରଣ ।      ତାଙ୍କ ଅନୁଗ୍ରହେ ତୋତେ      ମିଳିବ କଲ୍ୟାଣ।

ପରାଶାନ୍ତିକୁ ଲଭିବ            ନିତ୍ୟ ଧାମ ବଇକୁଣ୍ଠ ଶୀଘ୍ର ପ୍ରାପ୍ତ ହେବ ।୬୨

ଗୂଢ଼ରୁ ଗୂଢ଼ ଏ ଜ୍ଞାନ      କହିଲି ମୁଁ ତୋତେ       ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ବିଚାର      କରିବୁ ତୋ ମତେ।

ଯାହା ଇଚ୍ଛା ତୋର ହେବ      ତାହା ତୁମ୍ଭେ କର ମନେ      ସନ୍ଦେହ ନଥିବ । ୬୩

ସବୁଠାରୁ ଗୋପନୀୟ      ଶେଷ କଥା ଶୁଣ      ତୁମ୍ଭେ ଆମ୍ଭ ଅତି ପ୍ରିୟ      ଅଟ ହେ ଅର୍ଜୁନ !

ସେହି ହେତୁ ତୁମ୍ଭ ଆଗେ      ଶ୍ରେଷ୍ଠ ହିତ କଥା ମାନ      କହୁଛି ସରାଗେ ।୬୪

ତୁମ୍ଭେ ଆମ୍ଭଠାରେ କରି      ମନକୁ ନିବେଶ      ଆମ୍ଭ ପ୍ରିୟ ଭକ୍ତ ହୁଅ      ଆମ୍ଭରି ଊଦ୍ଦେଶ୍ୟ।

ଯାଗ ଆଦି ଅନୁଷ୍ଠାନ      କଲେ ନିଶ୍ଚେ ପ୍ରାପ୍ତ ହେବ      ଯେଣୁ ପ୍ରିୟ ଆମ । ୬୫

ସକଳ ପ୍ରକାର ଧର୍ମ            ତ୍ୟାଗ କରି ବସ            କେବଳ ଆମ୍ଭରିଠାରେ      ଶରଣ ତୁ ପଶ।।

ଆମ୍ଭେ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ସମସ୍ତ      ପାପୁ ମୁକ୍ତ କରି ଦେବୁ ଶୋକ ନ କରତ । ୬୭

ଧର୍ମ କାର୍ଯ୍ୟ ଅନୁଷ୍ଠାନ      ନ କରିବା ବ୍ୟକ୍ତି।      ଭକ୍ତିହୀନ ଗୁରୁ ସେବା      ଯାହାଠାରେ ନାସ୍ତି।

ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଯେ ନିନ୍ଦା କରେ      ସେମାନଙ୍କ ଆଗେ ଏହା      ନ କହିବୁ ବାରେ । ୬୭

ଅତି ଗୋପନୀୟ ଗୀତା      ରହସ୍ୟ ଆମ୍ଭର      ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରେ      ମୋ ଭକ୍ତ ଆଗର।

ସେହି ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ପାଇବ,      ଏଥିରେ ସନ୍ଦେହ ତୁମେ      କେବେ ନ କରିବ । ୬୮

ମନୁଷ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ତାଙ୍କ      ଠାରୁ ବଡ଼ କେହି।      ଆମ୍ଭ ଅତି ପ୍ରିୟକାରୀ      କାହାକୁ ନ କହି।

ଆମ୍ଭେ ତାହାଙ୍କର ଭିନ୍ନ,      ପୃଥିବୀରେ ଦେଖୁ ନାହୁଁ      ତାହାଙ୍କ ସମାନ ।୬୯

ତୁମ୍ଭ ଆମ୍ଭ ଧର୍ମ ସଙ୍ଗ      ସମ୍ବାଦକୁ ଯିଏ      ଭକ୍ତି ଭରେ ପାଠ କରେ      ମୋର ମତେ ସିଏ ।

ଜ୍ଞାନ ଯଜ୍ଞ ଦ୍ୱାରା ପୂଜା      ପରି ଏ ହୋଇବ ପୁଣି      ଭକ୍ତି ମଧ୍ୟେ ରାଜା । ୭୦

ମନ୍ଦ ବୁଦ୍ଧି ତ୍ୟାଗ କରି      ଶ୍ରଦ୍ଧାବାନ ହୋଇ      ଶ୍ରବଣ କରିବ ଗୀତା      ଶାସ୍ତ୍ର ମନ ଦେଇ।

ସର୍ବ ପାପରୁ ବି ମୁକ୍ତ      ହୋଇ ପୁଣ୍ୟ କର୍ମ ସଙ୍ଗେ      ଦିବ୍ୟ ଲୋକ ପ୍ରାପ୍ତ । ୭୧

ଏକାଗ୍ର ମନେ ତ ପାର୍ଥ !      ଏହା ଶୁଣିଲ ତ?      ଅଜ୍ଞାନ ଜନିତ ଭ୍ରମ            ବିନିଷ୍ଟ ହେଲା ତ ?

ସତ କହ ଧନଞ୍ଜୟ,       ତାହା ଶୁଣି ମୋ ସନ୍ଦେହ      ହୋଇବ ବିଲୟ । ୭୨

ଅର୍ଜ୍ଜୁନ କହେ ଅଚ୍ୟୁତ !      ତୁମ୍ଭ ଅନୁଗ୍ରହ      ହୋଇବାରୁ ଦୂର ହେଲା      ମୋର ଯେତେ ମୋହ।

ସର୍ବ ସନ୍ଦେହ ମୋ ଗଲା      ତୁମ୍ଭ ବଚନ ପାଳନେ      ପ୍ରସ୍ତୁତ ମୁଁ ଭଲା । ୭୩

ସଞ୍ଜୟ କହିଲେ ରାଜା      ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଶୁଣ      ବାସୁଦେବ ଅର୍ଜ୍ଜୁନଙ୍କ      କଥୋପ କଥନ।

ଆମ୍ଭେ ସମସ୍ତ ଶୁଣିଲୁ       ରୋମାଞ୍ଚକ କଥା ଶୁଣି      ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଲ । ୭୪

ନିଜେ ଯୋଗେଶ୍ୱର କୃଷ୍ଣ      ସାକ୍ଷାତ ବର୍ଣ୍ଣନ      କରୁଥିବା ବେଳେ ଆମ୍ଭେ      କରିଛୁ ଶ୍ରବଣ।

ଏହା ଅତି ଗୋପନୀୟ      ବ୍ୟାସଙ୍କର ପ୍ରସାଦରୁ ଅଧ୍ୟାତ୍ମ ବିଷୟ । ୭୫

କେଶବ ଅର୍ଜ୍ଜୁନଙ୍କର            ପବିତ୍ର, ଅଦ୍ଭୂତ      କଥୋପକଥନ ଶୁଣି            ହେଲି ହର୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତ।

ତେଣୁ ହେ କୁରୁ ରାଜନ      ବାରମ୍ବାର ସେହି କଥା ଶୁଣିବାରେ ମନ । ୭୬

କୃଷ୍ଣଙ୍କର ବିଶ୍ୱରୂପ            ସୁରୁ ସୁରୁ ମନ      ଆମ୍ଭର ମହା ବିସ୍ମୟ       ହୃଦୟେ ଉତ୍ପନ୍ନ।

ଶୁଣ ହେ କୁରୁ ରାଜନ,      ବାରମ୍ବାର ହର୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ଆମ୍ଭ ମନ ।।୭୭

ଯେଉଁ ପକ୍ଷରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ      ମହାବୀର ପାର୍ଥ !      ସେ ପକ୍ଷରେ ରାଜଲକ୍ଷ୍ମୀ ବିଜୟ ନିଶ୍ଚିତ।

ଏହା ଅଟେ ଧ୍ରୁବ ସତ୍ୟ      ଆଉ ମଧ୍ୟ ନିଶ୍ଚିତ ଯେ ଏହା ମୋର ମତ ।୭୮

----ସମାପ୍ତ----

 

ଓଁ

ତତ୍‌ସତ୍

ଜୟ ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ

ଗୀତା ପାଠକମାନଙ୍କ ପ୍ରତି

ରାଗ – ରାମକେରୀ

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ସଖା ଅର୍ଜ୍ଜୁନ,      ବନ୍ଧୁ, ଶିଷ୍ୟ ଅଟନ୍ତି            ତାଙ୍କର ବିଜୟ ପାଇଁକି      ଗୀତା କହି ଅଛନ୍ତି । ୧

ଭଗବାନଙ୍କର ଶ୍ରୀମୁଖ      ବାଣୀ ଗୀତା ଅଟଇ            ବ୍ୟାସ ଭଗବାନ ଲେଖିଲେ      ଅତି ଆନନ୍ଦ ହୋଇ । ୨

କହିଛନ୍ତି ଏହା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ      ସେତ ପରମ ବ୍ରହ୍ମ            ଲେଖିକରି ତାହା ବ୍ୟାସ ଯେ      କୃଷ୍ଣ ଦ୍ୱୈପାୟନ । ୩

ଶୁଣିକରି ତାହା ଅର୍ଜ୍ଜୁନ      ଦ୍ୱିତୀ କୃଷ୍ଣ ବୋଲାଇ      ଏଥିରେ ସନ୍ଦେହ ନକର      ଆହେ ପାଠକ ଭାଇ । ୪

ଶୁଦ୍ଧ ପୁତ ଭାବେ ପଢ଼ିବ      ଏହି ଗୀତା ରହସ୍ୟ            ତେବେତ ଜାଣିବ ମହାତ୍ମ୍ୟ      ଏହା ମିଥ୍ୟା କି ସତ୍ୟ । ୫

ପାଶେ ଯଦି ଗୁରୁ ମିଳିବେ      ତେବେ ବୁଝିବ ଯାଇ       ସେ ନିଶ୍ଚେଟି ଗୀତା ରହସ୍ୟ      ତତ୍ତ୍ୱ ତେବେ ବୁଝାଇ । ୬

ଯଦି ନ ପାଉଛ ସେପରି      ଗୁରୁ କହୁଛି ମୁହିଁ            ଜଗତର ଗୁରୁ ଅଟନ୍ତି      ପ୍ରଭୁ କମଳା ସାଇଁ । ୭

ତାଙ୍କଠାରେ ଦୃଢ଼ ବିଶ୍ୱାସ      କରି ଲଗାଅ ଚିତ୍ତ            ଗୁରୁ ବୋଲି ଭକ୍ତି କରିବ      ଦେବେ ବତାଇ ସେତ । ୮

ଭକ୍ତି ଜାଣି ତୁମ୍ଭ ନିକଟେ      ଗୁରୁ ରୂପେ ମିଳିବେ            ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ସକଳ ତତ୍ୱ ସେ      ପ୍ରଭୁ ବତାଇ ଦେବେ । ୯

ଯାହାକୁ ସେ ହେବେ ସଦୟ      ତାର ହୃଦୟ ଜ୍ଞାନ            ଉପୁଜିବ ଭକ୍ତି ବଢ଼ିବ      ଯିବ ତାର ଅଜ୍ଞାନ । ୧୦

ଏଥି ଅବିଶ୍ୱାସ କରିବ      ନାହିଁ କହୁଛି ମୁହିଁ             ତୁମ୍ଭର କିଭଳି ନିଷ୍ପାତ      ଅଛି ବୁଝନ୍ତି ସେହି । ୧୧

ବାରମ୍ବାର କଲେ ଅଭ୍ୟାସ      ନିଶ୍ଚେ ନିଷ୍ଠା ବଢ଼ିବ       ଗୀତାର ପ୍ରକୃତ ରହସ୍      ତୁମ ହୃଦେ ଦିଶିବ ।୧୨

ସମସ୍ତ ଶାସ୍ତ୍ରର ସାର ଯେ      ଏହି ଗୀତା ରହସ୍ୟ            ଏହାକୁ ପଢ଼ିଲେ ଜାଣି      ସବୁ ଶାସ୍ତ୍ରର ଭାଷ୍ୟ ।୧୩

ଏକ ମାତ୍ର ଦେବ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ      ତାଙ୍କ ପାଦେ ଶରଣ ସେ       ଅଟନ୍ତି ବବିଶ୍ୱ ବରିଷ୍ଠ      ତାଙ୍କୁ କର ପ୍ରଣାମ । ୧୪

ସେ ତୁମ୍ଭର ପିତା ଅଟନ୍ତି      ତୁମ୍ଭେ ତାଙ୍କର ପୁତ୍ର ଏପରି       ଭାବରେ ଅର୍ଚ୍ଚନା       କରି ହେବ ପବିତ୍ର । ୧୫

ତାଙ୍କୁ ଯିଏ ଯେଉଁ ଭାବରେ      ନିତ୍ୟ ପୂଜା କରଇ ସେ       ଭାବରେ ପୂଜା ଘେନିଣ      ସେହୁ ଫଳ ଦିଅଇ । ୧୬

ପିତା ପୁତ୍ର ଭାବ ସରଳ      ସେଠି ସ୍ନେହ ଓ ଭକ୍ତି      ଉଭୟ ରହିଛି ସେ ଭାବେ      ତାକୁ ନ ଛାଡ଼ି କତି । ୧୭

ପୁତ୍ର ଠାରେ ପିତା କରଇ      ଜାଣ ଅପାର ସ୍ନେହ             ପୁତ୍ର ଭକ୍ତି ପଛେ ନ କରୁ      ପିତା ନଛାଡ଼େ ମୋହ । ୧୮

ବାପା ବୋଲି ଥରେ ଡ଼ାକିଲେ       ପିତା ଆନନ୍ଦ କେତେ      ବାପ ହୋଇଥିଲେ ବୁଝିବ      ତାହା କହିବି କେତେ । ୧୯

ତେଣୁ ତୁମ୍ଭେ ପିତା ବୋଲିଣ      ପାଦେ ପଶ ଶରଣ            ସେ ତୁମ୍ଭ ଦାୟିତ୍ୱ ବହନ      ନିଶ୍ଚେ କରିବେ ଜାଣ । ୨୦

ଏ ଯେଉଁ କଥାକୁ ଲେଖିଲି      ଏଥି ବିଶ୍ୱାସ କର             ସହଜରେ ଭକ୍ତ ହୋଇବ      ଲଭିବ ସେ ପୟର । ୨୧

ଭାବକୁ ନିକଟ ଅଟନ୍ତି      ସେହି ଭାବ ଗ୍ରାହୀତ      ଅଭାବକୁ ଦୂର ହୁଅନ୍ତି      ଏହା ଜାଣନ୍ତି ଭକ୍ତ । ୨୨

ଭକ୍ତିରେ ଶ୍ରୀହରି ପ୍ରାପତ      ଏହା ସର୍ବେ ଜାଣନ୍ତି            ଭକ୍ତି କରିବାକୁ କୁଣ୍ଠିତ      ତେଣୁ ତାଙ୍କୁ ନ ପାନ୍ତି । ୨୩

ଭକ୍ତି ଭାବେ କର ପଠନ      ଶ୍ରଦ୍ଧା ନିଷ୍ଠାରେ ତାଙ୍କୁ       ବାନ୍ଧି ରଖ ସଦା ହୃଦରେ      ଦେଖା ଦେବେ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ । ୨୪

ଏକଥା ନମଣ ଅସତ୍ୟ      ମୁହିଁ କହୁଛି ସତ୍ୟ             ଶାସ୍ତ୍ର ବାକ୍ୟ ମାନି ଚଳିଲେ      ନିଶ୍ଚେ ହେବ ଅଚ୍ୟୁତ । ୨୫

ଅଚ୍ୟୁତ ଅର୍ଥକୁ ବୁଝିବ      ସ୍ୱରୂପକୁ ଚିହ୍ନିଲେ            ସ୍ୱରୂପ ବୁଝିଲେ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କୁ      ତୁମ୍ଭେ ଦେଖିବ ଡ଼ୋଲେ । ୨୬

ବ୍ରହ୍ମଙ୍କୁ ତତ୍ୱରେ ଜାଣିଲେ      ଭୟ ହୋଇବ ଦୂର            ଅଜ୍ଞାନ ଘୁଞ୍ଚିବ ତୁମ୍ଭର      କର୍ମେ ରହିବ ସ୍ଥିର । ୨୭

ସଂସାରର ରଙ୍ଗ ମଞ୍ଚରେ      ସୁଖେ ଲୀଳାକୁ କରି       ଧୀରେ ଚାଲିଯିବ ସ୍ୱପୁରେ      ନରଖିବେ କେ ଧରି । ୨୮

କିଛି ଭାବ ନାହିଁ ପାଠକେ      କୃଷ୍ଣ କଥାକୁ କର             ତେବେ ସଂସାରର ଲୀଳାରୁ      କିଛି ପାଇବ ସାର । ୨୯

ବହୁ ଅନୁରୋଧ କରୁଛି      ବୁଝି ଗୀତା ଭାବକୁ            କର୍ମ କରୁଥିଲେ ତରିବ      ଏହି ଭବାର୍ଣ୍ଣବକୁ । ୩୦

 

ଓଁ

ତତ୍‌ ସତ୍

ଜୟ ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ

କୃତଜ୍ଞତା

ରାଗ – ରସ କୋଇଲା (ବିଭୁଷଣ ପୁଷ୍ପେ – ବୃତ୍ତେ)

-୧-

 

ଆହେ ଜଗନ୍ନାଥ ପରମ ବ୍ରହ୍ମ            ତୁମ୍ଭଠୁଁ ପାଉଛି ଅପାର ସ୍ନେହ

ଏ ମର୍ତ୍ତ୍ୟ ମଣ୍ଡଳେ ଜନ୍ମ ଲଭିଲି      ତୁମ୍ଭର ବିଭୂତି ଭୋଗ ମୁଁ କଲି।

ଅତି ଯତ୍ନରେ ମୋ ପାଇଁ ଯେ,      ସଜାଇ ରଖିଛ ତାହା ମୁଁ ପାଇଲି ସନ୍ତୋଷ ଲଭିଲି ମୁହିଁ ଯେ । ୧

ଭୂମି, ଜଳ, ଅଗ୍ନି, ବାୟୁ ଆକାଶ      ଜୀବମାନଙ୍କର ପାଇଁ ପ୍ରକାଶ।

ସୃଷ୍ଟି କରିଅଛ ନାନା ଭାବରେ            ଖେଳାଉଛ ତୁମ୍ଭେ ଅତି ସ୍ନେହରେ ।

ଯେ ଦ୍ରବ୍ୟ ଜୀବର ଲୋଡ଼ା ଯେ,      ଇଚ୍ଛା କଲାମାତ୍ରେ ଯୋଗାଇ ଦେଉଛ ଏହାର ତୁମ୍ଭର କ୍ରୀଡ଼ା ଯେ । ୨

କିଦେଇ ପୂଜିବି ତୁମ୍ଭ ଚରଣ            ସବୁତ ଦେଇଛ ମୋତେ ଆପଣ।

କେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟ ଅବା ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ଦେବି      କିଛି ପାଉ ନାହିଁ ମୁଁ ଭାବି ଭାବି।

କୃତଘ୍ନ ମୁଁ ନ ହୋଇବି ଯେ,      ତୁମ୍ଭ ଯଶ ଗୁଣ ସଂସାରେ ଗାଇଣ କୃତଜ୍ଞତା ଜଣାଉଛି ଯେ । ୩

-୨-

ପୃଥିବୀ ମୋହର ଚିର ନମସ୍ୟ      ତା ମଧ୍ୟରେ ଏସିଆ ମହାଦେଶ

ସେଥିରେ ତ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଭାରତ ବର୍ଷ      ତହିଁରେ ଉତ୍କଳ ଅତି ଉତ୍କର୍ଷ

ପବିତ୍ର ଜିଲ୍ଲାଟି ପୁରୀ ଯେ,      ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଗଡ଼ ଥାନା ବୋଲଗଡ଼ ଗ୍ରାମ ମୋ ସାନକୁମାରୀ ଯେ । ୪

ଜନ୍ମଭୂମି ପଦେ କରି ପ୍ରଣାମ            ଜନ୍ମଭୂମିର ମୁଁ ରଖିବି ମାନ।।

ତାହାର ପାଣି ପବନରେ ବଢି       ଖାଦ୍ୟ ଆଦି ପାଇ ଶରୀର ଗଢି।

କେତେ ମୁଁ ଆନନ୍ଦ ପାଇ ଯେ,      ଆହେ ଜନ୍ମଭୂମି କୃତଜ୍ଞତା ଘେନ ଆଦରେ ମୁହିଁ ଅର୍ପଇ ଯେ।।

-୩-

ସ୍ୱର୍ଗବାସୀ ପିତା ସ୍ୱର୍ଗରେ ଶୁଣ            ପୁତ୍ର ତୁମ୍ଭ ନାମ କରେ କୀର୍ତ୍ତନ।

ତୁମ୍ଭଠାରୁ ମୁହିଁ ଜାତ ହୋଇଣ            ନିଜକୁ ସଂସାରେ ମଣିଲି ଧନ୍ୟ।

ତୁମ୍ଭ ପୁଣ୍ୟଫଳେ ମୁହିଁ ଯେ,            ଅପାର ଆନନ୍ଦ ଲଭିଲି ଏ ମର୍ତ୍ତ୍ୟେ ତାହା କେତେ କହିବଇଁ ଯେ । ୬

ଉତ୍ସବ ତ୍ରିପାଠୀ ବୃଦ୍ଧ ପ୍ରପିତା            ସରସ୍ୱତୀ ଦେବୀ ବୃଦ୍ଧା ପ୍ରମାତ।

ଆର୍ତ୍ତବନ୍ଧୁ ମୋର ପ୍ରପିତାମହ            ବୈଦେହୀ ଦେବୀ ତ ପ୍ରମାତାମହ।

ପିତାମହ ବାସୁଦେବ ଯେ,            ଚନ୍ଦ୍ରମଣି ଦେବୀ ପିତାମହୀ ମୋର ତାଙ୍କଠି ମୋ ଭକ୍ତି ଥିବ ଯେ ।୭

ମୋର ପିତା ଗଙ୍ଗାଧର ତ୍ରିପାଠୀ      ପୋଷ୍ୟ ପିତା ବୀରଭଦ୍ର ତ୍ରିପାଠୀ।

ମାତା ଅନ୍ନପୂର୍ଣ୍ଣା ଦେବୀ ଅଟନ୍ତି      ପୋଷ୍ୟ ମା ଯମୁନା ଦେବୀ ହୁଅନ୍ତି ।

ତାଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ପାଇ ଯେ,            ସଂସାରରେ ସୁଖୀ ହୋଇଲି ମୁଁ ତାଙ୍କୁ କୃତଜ୍ଞତାକୁ ଜଣାଇ ଯେ । ୮

-୪-

ବ୍ୟାସ ମୁନି ତବ ପଦେ ପ୍ରମାଣ      ଧନ୍ୟ ତୁମ୍ଭ ଜନ୍ମ ଧନ୍ୟ କରମ।

ନାନାଦି ଶାସ୍ତ୍ରକୁ ତୁମ୍ଭେ ରଚିଲେ      ଜଗତର ହିତେ ସଦା ଲାଗିଲ।

ତା ମଧ୍ୟେ ଗୀତା ମହାନ୍ ଯେ,            ତାହା ପାଠକରି ଜୀବ ମୁକ୍ତ ହେଲେ କୃତଜ୍ଞତା ମୋର ଘେନ ଯେ । ୯

-୫-

ଆହେ ସ୍ୱର୍ଗବାସୀ ବିହାରୀଲାଲ      କାଶ୍ମୀର ରାଜ୍ୟରୁ ତୁମ୍ଭେ ଆସିଲ।

ଆମ୍ଭ ଏ ଊତ୍କଳବାସୀଙ୍କ ପାଇଁ            ଗୀତା ଲେଖି ବିତରିଲ ଗୋସାଇଁ।

ବେଦ କର୍ମ କାଣ୍ଡ ଲେଖି ଯେ,            ଓଡ଼ିଶାବାସୀଙ୍କୁ ବିନା ମୂଲ୍ୟ ଦେଇ ପ୍ରେମେ ତାଙ୍କୁ ଗଲ ରଖି ଯେ ।୧୦

କଳିଙ୍ଗ ଭୂଇଁର ମୁହିଁ ବାସିନ୍ଦା            ତୁମ୍ଭ ବହି ପଢ଼ି ହୋଇଲି ବୋଧା।

କେଉଁପରି ତୁମ୍ଭ ୠଣ ଶୁଝିବି            ତାହା ମୁହିଁ ବୁଝି ପାରୁନି ଭାବି।

ତୁମ୍ଭ ପଦେ ନମସ୍କାର ଯେ,      ଶତ କୃତଜ୍ଞତା ଜଣାଉଛି ମୁହିଁ ଆଶୀର୍ବାଦ ତୁମ୍ଭେ କର ଯେ । ୧୧

-୬-

ମୋର ସାଙ୍ଗ ସାଥୀ ବନ୍ଧୁ ବାନ୍ଧବ      ତୁମ୍ଭଠାରେ ମୋର ଅପାର ଭାବ।

ତୁମ୍ଭରିମାନଙ୍କ ସଙ୍ଗରେ ମୁହିଁ            ଗୀତା ଅଭ୍ୟାସିଛି ଆନନ୍ଦ ହୋଇ।

ତୁମ୍ଭ ସଙ୍ଗ ପ୍ରଭାବରେ ଯେ,      ଗୀତା ଅନୁବାଦ କରି କୃତଜ୍ଞତା ଜଣାଉଛି ତୁମ୍ଭଠାରେ ଯେ ।୧୨

-୭-

ଗୀତା ପ୍ରେମୀ ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କୁ ପଦେ      ଜଣାଉଛି ତାହା ରଖିବ ହୃଦେ।

ଦୋଷ ଯାହା ମୋର ଥିବ ଏଥିରେ      ଦୟାକରି ଜଣାଇବଟି ମୋରେ।

ତୁମ୍ଭ ଉପଦେଶ ପାଇଁ ଯେ ,      କୃତ୍ୟ କୃତ୍ୟ ହୋଇ କୃତଜ୍ଞତା ଭାଇ ଆଜି ଜଣାଉଛି ମୁହିଁ ଯେ । ୧୩

-୮-

ଦ୍ୱେଷୀ, କ୍ରୁର, ଖଳ ଯେହୁ ଅଟନ୍ତି            ତାଙ୍କପାଇଁ ମୋର ନାହିଁ ତ ଭ୍ରାନ୍ତିତ।

ସେମାନେ ତ ମୋର ଅଟନ୍ତି ପ୍ରିୟ            କାହିଁପାଇଁ ମୁହିଁ କରିବି ଭୟ।

ସେହି ମାନଙ୍କର ପାଇଁ ଯେ,      ଗୀତା ଶାସ୍ତ୍ର ଗୋଟି ଲେଖା ହୋଇଅଛି ତାହା ସେ ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ ଯେ । ୧୪

ଖଳ ଲୋକ ଗଣା ଜୋକ ସଙ୍ଗରେ      ଲେଖିଛନ୍ତି କବି ତାଙ୍କ ଶାସ୍ତ୍ରରେ।

ଥିଲେ ମାତୃସ୍ତନେ ଅମୃତ ପୂରି            ଜୋକ ପିଏ ତହୁଁ ରୁଧିର ଚିରି।

ସେହିପରି ଖଳ ଜନ ଯେ      ଗୁଣକୁ ନ ଦେଖି ଦୋଷକୁ କେବଳ କରୁଥାନ୍ତି ନିରୀକ୍ଷଣ ଯେ ।୧୫

ମାତୃସ୍ତନେ ଅଛି ଅମୃତ କ୍ଷୀର            ଭାବ ନ ଥିବାରୁ ତାହା ରୁଧିର।

ବତ୍ସାଭାବ ଯେବେ ଆସିବ ତୋର      ରୁଧିର ହୋଇବ ଅମୃତ କ୍ଷୀର।

ସେତେବେଳେ ତାକୁ ପିଇ ଯେ      ତାର ଭଲ ମନ୍ଦ ଗୁଣକୁ ବୁଝିବ ଆନନ୍ଦେ ଉନ୍ମତ୍ତ ହୋଇ ଯେ । ୧୬

ମୁହିଁ କହୁଅଛି ଖଳ ଜନଙ୍କୁ            ଗୀତା ପାଠ କର ଦେଇ ମନକୁ।

ଖୋଜି ଖୋଜି ଦୋଷ ବାହାର କର      ଜାଣିବାତ ଅଛି ବୁଦ୍ଧି ତୁମ୍ଭର।

ସେତେବେଳେ ତୁମ୍ଭ ବୁଦ୍ଧି ଯେ,      ପ୍ରଶଂସା କରିବା ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ମାନିବା ନ ହୋଇବା ଆଉ ଧନ୍ଦି ଯେ । ୧୬

ଉପଦେଶ ମୁହିଁ ଦେଉତ ନାହିଁ            କୃତଜ୍ଞତା ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ମୁଁ ଜଣାଇ।

ତୁମ୍ଭ ଯୋଗୁଁ ଶାସ୍ତ୍ର ପଢ଼ିଲି ମୁହିଁ            ତୁମ୍ଭ ସଙ୍ଗେ ମିତ୍ର ହୋଇବା ପାଇଁ।

ଭକ୍ତ ତ ସହଜେ ଜ୍ଞାନୀ ଯେ      ଜ୍ଞାନ ପାଇ ସଦା ରହିଥାନ୍ତି ଧ୍ୟାନେ ନ ହୁଅନ୍ତି ଅଭିମାନୀ ଯେ । ୧୮

ଚୈତନ୍ୟ ଯେକାଳେ ଅବତରିଲେ       ଜାଗାଇ, ମାଧୋଇ ଭକ୍ତ ହୋଇଲେ।

ବଡ଼ ଖଳ ଲୋକ ସେହିତ ଥିଲେ      ତାଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦେ ପଣ୍ଡିତ ହେଲେ ।

ସେହି ଗୀତା ଜ୍ଞାନ ବଳେ ଯେ,      କେତେ ଖଳ ଲୋକ ମୁକତ କରିଲେ ଜାଣି ଅଛ ତ ସକଳେ ଯେ । ୧୯

ଧରାରେ ଯେତେକ ମାନବ ଗଣ      ଅବତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଛନ୍ତି ଆପଣ।

ସମସ୍ତଙ୍କୁ ମୁହିଁ ଯୋଡ଼ୁଛି କର            ଥରେ ଗୀତା ଶାସ୍ତ୍ର ପଠନ କର।

ଯେବେ ମନକୁ ପାଇବ ଯେ,      ତେବେ ସଦାକାଳେ ଗୀତାରେ ପଥରେ ଚଳିଲେ ଶାନ୍ତି ଲଭିବ ଯେ । ୨୦

 

ଓଁ ତତ୍‌ସତ୍

ଜୟ ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ

ସମର୍ପଣ

ରାଗ – ରାମକେରୀ (କଳା କଳେବର କହ୍ନାଇ ବୃତ୍ତେ)

 

ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ହେ ପରମ      ବ୍ରହ୍ମ ପିତା ମୋହରି       ତୁମ୍ଭଠାରୁ ଜନ୍ମି ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ      ମୁହିଁ ଭକ୍ତି ନକରି । ୧

ବହୁ ଅପରାଧ କରିଛି      ତୁମ୍ଭ ପଦେ ପିଅର            ସେଥିପାଇଁ ପାଶେ ଯିବାକୁ      ଆଜି ଲାଗଇ ଡ଼ର । ୨

ଭୟ କଲେ କିବା ହୋଇବ      ଯଦି ପାଶେ ନ ଯିବି            ଅମୋକ୍ଷ ହୋଇଣ ସଂସାର      ବନ୍ଧନରେ ରହିବି । ୩

ପିତା ମୋର ଦୟା ସାଗର      ପୁଣି କ୍ଷମା ସାଗର            ଏ ଭାବ ଆସିବା ମାତ୍ରକେ      ଭୟ ହୋଇଲା ଦୂର । ୪

କି ପଦାର୍ଥ ନେଇ ଯିବି ମୁଁ      ଆଜି ପିତା ପାଶକୁ            ଭାବି ହେଲା ମନ ଖୋଜିଲା      ଯାଇ ନାନା ସ୍ଥାନକୁ । ୫

ଯାହା ସଂସାରରେ ଦେଖିଲି      ସବୁ ଦ୍ରବ୍ୟ ତୁମ୍ଭରି             ତୁମ୍ଭରି ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ      ମୁହିଁ ଦେବି କିପରି ? ୬

ନୂଆ କଥା ଆଉ ସଂସାରେ      କିଛି ଦେଖିଲି ନାହିଁ             ତୁମ୍ଭ ଗୀତା ଶାସ୍ତ୍ର ଖଣ୍ଡିକ      ଦିନେ ପାଇଲି ମୁହିଁ ।୭

ସେ ଶାସ୍ତ୍ର ଉତ୍କଳ ଭାଷାରେ      ପ୍ରଭୁ ଲେଖି ଆଣିଛି            ତୁମ୍ଭ ପାଦ ପଦ୍ମେ ତାହାକୁ      ସମର୍ପଣ କରୁଛି ।୮

ଅଜ୍ଞାନରେ ଦୋଷ କରିଛି      ପ୍ରଭୁ ଦୟା ସାଗର       ଦୟା କରି କ୍ଷମା କରିଲେ      ଭବୁ ହୋଇବି ପାର ।୯

ଅକିଞ୍ଚନ ଉପହାରଟି      ପିତା କର ଗ୍ରହଣ ।      ତୁମ୍ଭ ପଦ ସେବା ପାଇଁକି      ହେଉ ଆଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ ।୧୦

 

ଜ୍ଞାନରତ୍ନ

(ଏକ)

ଓଁ

ତତ୍‌ ସତ୍

ଜୟ ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ

ଶ୍ରୀ ପରମାତ୍ମନେ ନମଃ ।।

ଓଁ ଅଗ୍ନିମୀଡ଼େ ପୁରୋହିତଂ ଯଜ୍ଞସ୍ୟ ଦେବମୃତ୍ୱି ଜମ ।

ହୋତାରଂ ରତ୍ନଧାତମମ୍ ।।

(ୠଗ୍‌ଦେବ, ମଣ୍ଡଳ ୧, ସୂକ୍ତ ୧, ମନ୍ତ୍ର ୧।)            ବ୍ରହ୍ମା ! ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଯଜ୍ଞ ପ୍ରକାଶକ ।

ସୃଷ୍ଟି ପୃରୋଭାଗେ ତୁମ୍ଭେ ରକ୍ଷକ ।। ୧                  ୠତୁ ଉତ୍ପନ୍ନ କ୍ରିୟା ସଂଯୋଜକ ।

ସୂର୍ଯ୍ୟ ନକ୍ଷତ୍ରାଦି ରତ୍ନ ଧାରକ ।। ୨                  ସୃଷ୍ଟି ଯଜ୍ଞର ଅଟ ସଂପାଦକ ।

ତୁମ୍ଭେ ପରା ସର୍ବ ହିତ କାରକ ।। ୩                  ତୁମ୍ଭେ ସର୍ବ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର ପାଳକ ।

ସର୍ବ ହୃଦୟର ତୁମ୍ଭେ ଚାଳକ ।। ୪                  ମୁହିଁ ତୁମ୍ଭର ଅଜ୍ଞାନ ବାଳକ ।

ମୋତେ କର ତୁମ୍ଭ ପଦେ ସେବକ ।। ୫                  ଭୂମିକା

ଆହେ ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ଜଗତର ବନ୍ଧୁ ।                  ସର୍ବ ଜନେ କୃପାକର ନାମ କୃପାସିନ୍ଧୁ ।।୧

ଦୀନଜନଙ୍କର ସଖା ତେଣୁ ଦୀନବନ୍ଧୁ              ଜଗତର ବନ୍ଧୁ ଯେଣୁ ନାମ ଜଗବନ୍ଧୁ ।।୨

ସକଳ ସମ୍ପଦେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ତେଣୁ ନାମ ଇନ୍ଦ୍ର ।                  ବୀରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ନାମଟି ବୀରେନ୍ଦ୍ର ।। ୩

ଜଗତର କର୍ତ୍ତା ଯେଣୁ ତୁମ୍ଭେ ମୋର ପିତା ।            ପୁତ୍ର ସୁଖେ ରହିବାକୁ ତୁମ୍ଭ ମନେ ଚିନ୍ତା ।। ୪

କିନ୍ତୁ ଏ ଅଧମ ସୁତ ଜ୍ଞାନ ପଥ ଛାଡ଼ି ।                  ସବୁ ଭୁଲିଗଲା ଯେଣୁ ବିଷୟରେ ଜଡି ।। ୫

ବଳ ବୟସତ ପ୍ରଭୁ କାର ରହିନାହିଁ ।                  ମୋର ଅବା ସେ ସମ୍ପଦ ରହିବଟି କାହିଁ ।। ୬

କ୍ରମେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟାମାନେତ ଅବଶ ହୋଇଲେ ।            କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ପାଇଁକି ଶକ୍ତି ହରାଇଲେ ।। ୭

ଶକ୍ତି ସିନା ଚାଲିଗଲା ଶରୀରତ ଅଛି ।                  ତାହାକୁ ରଖିବା ପାଇଁ ଖାଉଛି ପିଉଛି ।। ୮

ଯେଉଁଦିନ ଏ ଶରୀର ପତନ ହୋଇବ ।                  ଗୋଟିଏ ଜନ୍ମର ଲୀଳା ଶେଷ ହୋଇଯିବ ।। ୯

ମନ ମଧ୍ୟେ ବିଚାରିଲି ଆସିଥିଲି ମୁହିଁ ।                  କିଛି ନେଇ ଯିବି ନାହିଁ ଏ ମରତ ଭୂଇଁ ।। ୧୦

ଶୂନ୍ୟ ହସ୍ତେ ଆସିଥିଲି ଯିବି ଶୂନ୍ୟ ହସ୍ତେ ।            ସଂସାର ଖାତାରୁ ନାମ ଲିଭିଯିବ ସତେ ।। ୧୧

ଆସିବା ଯିବାଟା ମୋର ବ୍ୟର୍ଥ ହୋଇଯିବ ।            କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ ଯଶ କୀର୍ତ୍ତି ରହିଥିବ ।। ୧୨

ଅବିନାଶ ରହେ ଯାହା ତାହାତ ଅକ୍ଷର ।                  ଅକ୍ଷର ସଦା ରହଇ କ୍ଷୟ ନାହିଁ ତାର ।। ୧୩

ତେଣୁ ମନେ ସ୍ଥିର କଲି ଯାହା ପଢ଼ିଥିଲି ।            ସେଥିରୁ ଉତ୍ତମ କଥା ଲେଖି ଦେବି ବୋଲି।। ୧୪

ଜୀବନର ସ୍ୱାଦ ଯୈାବନରେ ପାଇନାହିଁ ଅତୀତ ସମୟେ ଜ୍ଞାନ ପାଇଲଇଁ ମୁହିଁ ।। ୧୫

ଜ୍ଞାନ ସିନୀ ଲାଭ କଲି ଦେହେ ନାହିଁ ଶକ୍ତି ।            ତେଣୁ ମନ ମଧ୍ୟେ ମୋର ଲାଗିଗଲା ଯୁକ୍ତି ।। ୧୬

ଶାସ୍ତ୍ର; ପୁରାଣ, ବେଦରେ ଯେଉଁ ତତ୍ତ୍ୱ ଜ୍ଞାନ ।            ପୂରି ରହିଅଛି ତାହା ନ ଜାଣେ ଅଜ୍ଞାନ ।। ୧୭

ଜ୍ଞାନ ତ ଥିବାରୁ ଜୀବ ନ ଚିହ୍ନେ ନିଜକୁ ।                  ନିଜକୁ ନ ଚିହ୍ନି କେହ୍ନେ ଚିହ୍ନିବ ପରକୁ ।। ୧୮

ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ଶାସ୍ତ୍ର ବାଛି କରିବ ପଠନ ।                  ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞାନୀ ବ୍ୟକ୍ତିଠାରୁ ବୁଝିବ ଏମାନ ।। ୧୯

ଶାସ୍ତ୍ର ପଢ଼ି ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞାନେ ଚଳିବ ଯେ ଜନ ।            ସେହିତ ହୋଇବ ଏ ଜଗତେ ମହାଜନ ।। ୨୦

ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟାଶ୍ରମ ପୁଣି ଗୃହସ୍ଥ ଆଶ୍ରମ ।                  ଏ ଦୁଇଟି ଅଜ୍ଞାନରେ ଗଲା ଅକାରଣ ।।୨୧

ବର୍ତ୍ତମାନ ବେଳ ହେଲା ବାନ ପ୍ରସ୍ଥାଶ୍ରମ ।            ଏ ଆଶ୍ରମ ପାଳିବାକୁ କରିଅଛି ମନ ।। ୨୨

ତେଣୁ ଗୀତା, ଭାଗବତ, ବେଦ ଓ ପୁରାଣ ।            ପଢ଼ିବାରେ ମନ ଦେଲି ଲଭିଲି ମୁଁ ଜ୍ଞାନ ।। ୨୩

ଯାହା ପାଇଲି ସେଥିରୁ କିଛି କରିଥିଲେ                   ମର୍ତ୍ତ୍ୟରେ ଜନ୍ମିବା ଭାବ ପାଇଥାନ୍ତି ଭଲେ ।। ୨୪

ତଥାପି ଜ୍ଞାନକୁ ପାଇ ତୃପ୍ତ ହେଲା ଆତ୍ମା ।            ଅବଶୋଷ ଦୂର ହେଲା ମନୁଗଲା ଚିନ୍ତା ।। ୨୫

ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ଶାସ୍ତ୍ର କିଛି ଲେଖିବା ପାଇଁକି ।            ମନ ବଳାଇ ଲେଖିଲି ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁକି ।। ୨୬

‘‘ରତ୍ନହାର’’ ପୁସ୍ତକକୁ ପ୍ରଥମେ ଲେଖିଲି ।            ଶାସ୍ତ୍ର ମଧ୍ୟୁ ରତ୍ନ ଆଣି ସେଥିରେ ଗୁନ୍ଥିଲି ।। ୨୭

ତାହାପରେ ‘ଗୀତାରତ୍ନ’ ଲେଖାତ ହୋଇଲା ।            ସହଜ ସରଳ ଭାବ ଛନ୍ଦେ ପ୍ରକାଶିଲା ।। ୨୮

ଅଷ୍ଟାଦଶ ଅଧ୍ୟାଗୀତା ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଛି ।            ପଢ଼ିଲେ ତାହାର ଭାବ ଜାଣିବଟି କିଛି ।। ୨୯

ଯୋଗାବଶିଷ୍ଠ ରାମାୟଣ ମୁହିଁ ପଢ଼ିଥିଲି ।            ତାହାର ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞାନକୁ ଜାଣି ଖୁସି ହେଲି ।। ୩୦

ମନେ ମୁହିଁ ବିଚାରିଲି ଏହି ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞାନ                  ସଂକ୍ଷେପରେ ସମାଜକୁ କରିବି ପ୍ରଦାନ ।। ୩୧

ସେଥିପାଇଁ ସନ୍ଥଜନେ ଯୋଡୁଅଛି କର ।            ଦୋଷଦୋଷ ଥିଲେ ତୃଟି ନ ଧରିବ ମୋର ।। ୩୨

ସହଜେତ ପାଠ ପଢ଼ା ଜ୍ଞାନ ନାହିଁ ମୋର ।            ମନ ବଳେ ମନ୍ଥିଲି ମୁଁ ଏ ଗ୍ରନ୍ଥ ମନ୍ଦିର ।। ୩୩

ଆଗ୍ରହ ଆସିଲା ଯେଣୁ ଲୋକହିତ ପାଇଁ ।            ଶୁଦ୍ଧ ବା ଅଶୁଦ୍ଧ ହେଉ ଲେଖୁ ମୁଁ ଅଛଇଁ ।। ୩୪

ଭାଷା ଶୁଦ୍ଧ ନାହିଁ ଏହା କହି ମୁଁ ଦେଉଛି ।            ଏକା ଭାବ ବୁଝିଗଲେ ପାଇଲି ମୁଁ କିଛି ।। ୩୫

ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ପାଇବାକୁ ଅଧିକାରୀ ଯିଏ ।                  ସେ ବ୍ୟକ୍ତି ପଢ଼ିଲେ ଭାବ ପାଇବଟି ସିଏ ।। ୩୬

ସଂସାରର ଗୂଢ଼ ତତ୍ତ୍ୱ ଜାଣିବାରେ ଇଚ୍ଛା ।            ପ୍ରବଳ ହୋଇଲେ ତାର ପୂରେ ମନୋବାଞ୍ଛା ।। ୩୭

ଆତ୍ମ ତତ୍ତ୍ୱ ଜାଣି ପାଳନ କରିଲେ ।                  ଅବଶ୍ୟ ଲାଭ ହୋଇବ ଜାଣିଥାଅ ଭଲେ ।। ୩୮

ଏ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଜୀବ, ଆତ୍ମା ଓ ପରମେଶ୍ୱର ।            ପରଂବ୍ରହ୍ମ କେହୁ ଅଟେ ? କେ ଅଟେ ଈଶ୍ୱର ?।। ୩୯

ଈଶ୍ୱର ଜୀବ, ପ୍ରକୃତି ଏକ ନା ଅନେକ ?            ଦୁଃଖ, ସୁଖ, ଭଲ ମନ୍ଦ କିଏ ବା ବିବେକ ? ।। ୪୦

ସତ୍ୟ, ମିଥ୍ୟା, ମାୟା କାହାଠାରୁ ହୁଏ ଜାତ ? ।            ମନ ଓ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ କାର୍ଯ୍ୟ କିପରି ସଂଜାତ ? ।। ୪୧

ମନସ୍ଥିର ଓ ଅସ୍ଥିର କାହିଁପାଇଁ ହୁଏ ?                  ସେଥିପାଇଁ କିଏ ଦାୟୀ ତାହାକୁ ଚିହ୍ନାଏ ? ।। ୪୨

ଜୀବର ଦୁଃଖ କାରଣ; ଦୁଃଖ ନାଶ ବାଟ ।            ତାହା ଜାଣିଲେ ଜୀବର ନଥିବ ସଂକଟ ।। ୪୩

ଏହି ଶାସ୍ତ୍ର ଗୋଟି ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ।            ସେଥିରେ ଅନେକ କଥା ରହିଣ ଅଛିତ ।। ୪୪

ଦୁଇ ଖଣ୍ଡି ବହି ଆଣି ଦୃଢ଼ରେ ପଢ଼ିବ ।                  ଦୃଢ଼ ମନ ବଳଥିଲେ କିଛିତ ବୁଝିବ ।। ୪୫

ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜ୍ଞାନତ ନ ଥିଲେ ।                  ବୁଝିବାକୁ କଷ୍ଟଟିକେ ହୋଇବଟି ଭଲେ ।। ୪୬

ଅତି ସଂକ୍ଷେପରେ ମୁଁ ହିଁ ସାର ବାଛି ବାଛି ।            ଗଳ୍ପ, ଉପାଖ୍ୟାନମାନ କାଟିତ ଦେଇଛି ।। ୪୭

ତଥାପି ବହୁ ଦ୍ୱିରୁକ୍ତି ରହି ଯାଇଅଛି ।                  ତାହା ରହିବା କାରଣ ମୁହିଁ କହୁଅଛି ।। ୪୮

ୠଷିଗଣ ଭବିଷ୍ୟତ ମାନବ ପାଇଁକି ।                  ବହୁ ବ୍ୟାକୁଳିତ ହେଉଥିଲେ ସେ ପାଇଁକି ।। ୪୯

କର୍ମ କରିବାରେ ବହୁ କଷ୍ଟ ପାଇଛନ୍ତି ।                  ଭବିଷ୍ୟ ବଂଶ କଷ୍ଟ ନ ପାଇବା ଇଚ୍ଛନ୍ତି ।। ୫୦

ତେଣୁ ତାଙ୍କ ଦୁଃଖ ଦୂର ହୋଇବା ଉପାୟ ।            ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ମାର୍ଗେ ଲେଖିଛନ୍ତି ମହାଶୟ ।। ୫୧

ଗୋଟିଏ ଦୁଃଖର ଦୋଷ ବିଭିନ୍ନ ମାର୍ଗରେ ।            କିପରି ଦୂର ହୋଇବ ତୁମ୍ଭେ ଜାଣିବାରେ ।। ୫୨

ସେପରି ସେ ଲେଖିଛନ୍ତି ବ୍ୟାକୁଳ ହୋଇଣ ।            ସେଥିପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଦୋଷ ନ ଦେବାଟି ଜାଣ ।। ୫୩

ରୋଗ ତ ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ଔଷଧ ଅନେକ ।            କିଏ କେଉଁଥିରେ ଭଲ ହୋଇପାରେ ଦେଖ ।। ୫୪

ଜୀବଠାରେ ପଶିଅଛି ମନର ଯେ ବ୍ୟାଧି ।            ତାର ନାଶ ପାଇଁ ଉପଦେଶଟି ଔଷଧି ।। ୫୫

ଏ ଔଷଧ ପାନେ ଯାର ବ୍ୟାଧି ନ କମିଲା ।            ତେବେ ତ ଜାଣିବ ତାର ଚେଷ୍ଟା ନାହିଁ ଭଲା ।। ୫୬

ମନ ପ୍ରାଣ ଦେଇ ଏହା ଅଧ୍ୟୟନ କର ।                  ନ ବୁଝି ପାରିଲେ ବିଜ୍ଞ ଜନେ ଯେ ପଚାର ।।୫୭

ଏମନ୍ତେ କି କଷ୍ଟ କାର୍ଯ୍ୟ ଅଛି ଏ ଜଗତେ ।            ଚେଷ୍ଟା କଲେ ବାବୁ ତୋର ନୋହିବରେ ହାତେ ।। ୫୮

ଯାହା ନ ହେଉଛି ତାହା ଯତ୍ନ ଅଭାବରୁ ।            ଏହା ଜାଣି ଚେଷ୍ଟା କର ତରିବ କଷ୍ଟରୁ ।। ୫୯

ଏ ପୁସ୍ତକ ପଢ଼ି କେହି ଉପକୃତ ହେଲେ ।            ମୋର ଆତ୍ମାର ଉନ୍ନତି ହୋଇବଟି ଭଲେ ।। ୭୦

 

ଓଁ

ତତ୍‌ ସତ୍

ଜୟ ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ

ଶ୍ରୀ ପରମାତ୍ମନେ ନମଃ ।

ଜ୍ଞାନ ରତ୍ନ

ପ୍ରଥମ ଖଣ୍ଡ

ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର କର୍ତ୍ତା ପରବ୍ରହ୍ମ ଯେ ଅଟନ୍ତି ।                  ଲୀଳା ଅଭିଳାଷ କରି ସୃଷ୍ଟି ରଚିଛନ୍ତି ।। ୧

ଜୀବର ସନ୍ତୋଷ ପାଇଁ ନାନାଦି ପ୍ରକାର ।            ଭୂତମାନଙ୍କର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ସଂସାର ।। ୨

କ୍ଷତି, ଅପ, ତେଜ, ମରୂତ ଯେ ବ୍ୟୋମ ଆଦି ।            ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଚନ୍ଦ୍ର, ଗ୍ରହଗଣ ରଖିଛ ସମ୍ପାଦି ।। ୩

ନଦୀ, ନାଳ, ପାହାଡ, ପାର୍ବତ ଆଦି ଯେତେ ।            ସାଗର ମହାସାଗର, ହ୍ରଦ ଅଛି କେତେ ।। ୪

ବୃକ୍ଷ, ଲତା, ଜୀବଜନ୍ତୁ ଅପାରୁ ଅପାର ।                  ସୃଷ୍ଟି କରିଅଛି ପ୍ରଭୁ ଏହି ଯେ ସଂସାର ।। ୫

ଏ ସର୍ବ ସମ୍ପଦ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ହିତେ ।                  ସୃଷ୍ଟି କରି ଜୀବଲୀଳା ଦେଖୁଛ ସନ୍ତତେ ।। ୬

ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀ ମଧ୍ୟରେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଯେ ମାନବ ।            ସୁଖ ପାଇବା ନିମିତ୍ତ ଲଗାନ୍ତି ସେ ଭାବ ।। ୭

ନିଜ ଆତ୍ମାକୁ ନ ଚିହ୍ନି ପାଉଛି ସେ ଦୁଃଖ ।            ସମସ୍ତ ସମ୍ପଦ ଥାଇ ନ ପାଉଛି ସୁଖ ।। ୮

ସୁଖ ପାଇବାର ମାର୍ଗ ଚିନ୍ତା କରୁନାହିଁ ।                  ଆଳସ୍ୟ ପଣରେ ଦିନ କାଟୁଅଛି ସେହି ।। ୯

ଅଜ୍ଞାନ ଓ ଆଳସ୍ୟଟି ଦୁଃଖର କାରଣ ।                  ମୁକ୍ତି ପାଇବାକୁ ସେବ ବିଜ୍ଞର ଚରଣ ।। ୧୦

ବିଜ୍ଞଜନ ସେବାକଲେ ଘୁଞ୍ଚିବଟି ଦୁଃଖ ।                  ବ୍ରହ୍ମବିଦ୍ୟା ଲାଭ କଲେ ପାଇବଟି ସୁଖ ।। ୧୧

ମନକୁ ଥୟ କରିଣ ଏ ଶାସ୍ତ୍ର ପଠନ ।                  କରି ଆଚରଣ କଲେ ଆସିବ ସୁଦିନ ।। ୧୨

ମୁକ୍ତିରୂପ ମନ୍ଦିରର ଚାରୋଟି ସୋପାନ ।            ପ୍ରଥମଟି ‘ଶମଗୁଣ’ ରଖ ତୁମ୍ଭ ମନ ।। ୧

ଦ୍ୱିତୀୟ ସୋପାନ ହେଲା ‘ବିଚାର’ ତୁମ୍ଭର ।            ଏ ଅଟେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଔଷଧ ସଂସାର ବ୍ୟାଧିର ।। ୨

‘ସନ୍ତୋଷ ଗୁଣ’ ତୁମ୍ଭର ପାବଛ ତୃତୀୟ ।            ଏଥିରେତ ପାଦଦେଲେ ନ ରହିବ ଭୟ ।। ୩

ଚତୁର୍ଥ ସୋପାନ ଗୋଟି ଅଟେ ସାଧୁ ସଙ୍ଗ ।            ଏ ଠାବରେ ପହଞ୍ଚିଲେ ହେବ ନିଦ୍ରା ଭଙ୍ଗ ।। ୪

ଏହା ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଦୃଢ଼ରେ ଧରିଲେ             ଅନ୍ୟ ତିନିଗୋଟି ମିଳେ ସହଜରେ ଭଲେ ।। ୫

ଏ ଚାରି ପାବଛ ଯେହୁ ଦୃଢ଼େ ଚଢ଼ିପାରେ ।            ମୁକ୍ତି ମନ୍ଦିରରେ ସେହି ପଶିବ ଶାନ୍ତିରେ ।। ୬

ଏହିସବୁ ଗୁଣ ଯେବେ ହୃଦେ ନ ରହିବ ।            ମୁକ୍ତି ପାଇବା ବାସନା ଅସମ୍ଭବ ହେବ ।। ୭

ଗୁଣ ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ ଦୋଷ କ୍ରମେ ଧ୍ୱଂସ ହୁଏ ।            ଦୋଷ ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ ଗୁଣ ଲୟ ପ୍ରାୟ ହୁଏ ।। ୮

ତେଣୁ ହେ ମୁମୁକ୍ଷୁଗଣ ଗୁଣ ବୃଦ୍ଧିକର ।                  ତାହାଫଳେ ସୁଖ ଶାନ୍ତି ପାଇବ ପ୍ରଚୁର ।। ୯

ସାଧନାପଥେ କଦାପି ଥକି ଯିବ ଲାହିଁ ।                  ଥକିଗଲେ ଆତ୍ମା ଶାନ୍ତି ନ ପାଇବ କାହିଁ ।। ୧୦

 

ଉତ୍ତମ ବିବେକ ହେବ ଯେଉଁ ମାନଙ୍କର ।            ଉପଦେଶ ଶ୍ରବଣରେ ତାର ଅଧିକାର ।। ୧

ପ୍ରକୃତ ବସ୍ତୁ ଅଟଇ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଓ ଜଳ ।                  ବଳୟ, ତରଙ୍ଗ ନୁହେ ବସ୍ତୁର ଯେ ମୂଳ ।। ୨

ପରିଦୃଶ୍ୟମାନ ଯେଉଁ ଜଗତ ଅଟଇ ।                  ତାହାର ସତ୍ୟତା ଜାଣ କେବେ ନ ରହଇ ।। ୩

ତିନି କାଳରେ ଯେ ସ୍ଥିତ ତାହା ଅଟେ ସତ୍ୟ ।            ଜନ୍ମ ମୃତ୍ୟୁ ଅଛି ଯାର ସେହିଟି ଅସତ୍ୟ ।। ୪

ଏଥିରେ ପ୍ରକୃତ ବସ୍ତୁ ବ୍ରହ୍ମ ହେଉଛନ୍ତି ।                  ତିନି କାଳରେ ସେହିତ ଏକ ରୂପେ ଥାନ୍ତି ।। ୫

ଜଗଦାକାରରେ ସେହି ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୁଏ ।                  ପ୍ରଳୟ କାଳରେ ବ୍ରହ୍ମ; ସ୍ୱରୂପରେ ଥାଏ ।। ୬

ବ୍ରହ୍ମର ସ୍ୱରୂପ ଜାଣ ଅଟଇଟି ସ୍ଥିର ।                  ସେହି ପୁଣି ନିର୍ବିକାର ଅଟେ ନିରାକାର ।। ୭

ଚିତ୍ତ ବୃତ୍ତି ନିରୋଧିଣ ପ୍ରଳୟ ସମୟେ ।                  ମନ ବୁଦ୍ଧି ଲୋପପାଇ ଜୀବ ସ୍ଥିର ଥାଏ ।। ୮

ଶାନ୍ତି ଓ ନିର୍ମଳ ଭାବ ବ୍ରହ୍ମର ସ୍ୱରୂପ ।                  ଜଡ଼ ବସ୍ତୁର ଯେ ଭାବ ତତାହାର ସେ ରୂପ ।। ୯

ଜୀବର ଚୈତନ୍ୟ ଭାବ ଶାନ୍ତ ହେଲେ ଜାଣ ।            ଶାନ୍ତିମୟ ସତ୍ତା ଅବଶିଷ୍ଟ ରହେ ପୁଣ ।। ୧୦

ଆକାଶ ନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ଆକାଶ ବତ ।            ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ ସମସ୍ତ ଜଗତ ।। ୧୧

 

ବଳୟ ଭାବ ଯେ ପରି ସୁବର୍ଣ୍ଣରେ ଥାଏ ।            ଜଗତ ଭାବ ସେପରି ବ୍ରହ୍ମରେତ ରହେ ।। ୧

ବଟ ବୀଜେ ବଟ ବୃକ୍ଷ ସୂକ୍ଷ୍ମ ରହିଥାଏ ।                  ବ୍ରହ୍ମେ ସମସ୍ତ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଲୀନ ହୋଇଥାଏ ।। ୨

ଜୀବର ମୂଳ ପ୍ରକୃତି ସୂକ୍ଷ୍ମ ରୂପେ ଥାଏ ।                  କିନ୍ତୁ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କର ସବୁ କଥା ମନେଥାଏ ।। ୩

ପ୍ରଳୟାନ୍ତେ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କର ସ୍ୱଇଚ୍ଛା ଶକ୍ତିରୁ ।                  ବିଶ୍ୱ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ସୃଷ୍ଟି ହେଲା କଳ୍ପନାରୁ ।। ୪

ଆକାଶରୁ ବାୟୂ, ବାୟୁଠାରୁ ଅଗ୍ନିଜାତ ।                  ଅଗ୍ନିରୁ ଜଳ, ପୃଥିବୀ ଜଳରୁ ସମ୍ଭୁତ ।। ୫

ପୂର୍ବ ଜନ୍ମ କର୍ମ ଫଳେ ଶରୀର ନିର୍ମାଣ ।                  କରିଜୀବ ସଂସାରରେ କରୁଛି ଭ୍ରମଣ ।। ୬

ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜୀବ ନିଜର ସଂସାର ଗଢ଼ିଛି ।            ତା ମଧ୍ୟରେ ରହି ସୁଖ ଦୁଃଖେ ମାତି ଅଛି ।। ୭

ଯେ ବେଳେ ନିଜ ସଂସାର ତ୍ୟାଗ କରିଦେବ ।            ସେ ବେଳେ ବ୍ରହ୍ମ ସହିତ ମିଳନ ହୋଇବ ।। ୮

ବ୍ରହ୍ମ ନିଜେ ନିଜ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇ ।            ଶରୀର ଛାଡ଼ିଣ ନିଜ ମଧ୍ୟେ ଲୀନ ହୋଇ ।। ୯

 

ଯେପରି ପ୍ରଦୀପ ଠାରୁ ଦୀପ ପ୍ରଜ୍ଜ୍ୱଳିତ ।                  ସେପରି ତାଙ୍କ ପାଖରୁ ଜୀବ ହୁଏ ଜାତ ।। ୧

ସୃଷ୍ଟି ଓ ପରମଆତ୍ମା ଏକଇ ପଦାର୍ଥ ।                  ବଶିଷ୍ଠ କହିଲେ ରାମ ଏକଥା ଯଥାର୍ଥ ।। ୨

ଶ୍ରୀରାମ କହିଲେ ଜୀବଗଣ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ?            କିବା ସଂଖ୍ୟାତୀତ ଜୀବ ଅଛନ୍ତି ଜଗତେ ? ୩

ଜନଗଣ କେଉଁଠାରୁ ପ୍ରକାଶ ହୁଅନ୍ତି ?                  ଏହା ଜାଣି ମୋ ମନରୁ ତୁଟି ଯାଉ ଭ୍ରାନ୍ତି ।। ୪

ବିଶିଷ୍ଠ କହିଲେ ଜୀବ ଯେତେବେଳେ ନାହିଁ ।            ତାର ଜୀବ ସଘଂ ପୁଣି ଆସିବଟି କାହିଁ ।। ୫

ଜୀବ କେବଳ ତାହାର ପ୍ରତିଭାସ ମାତ୍ର ।                  ଚିନ୍ମୟ ବ୍ରହ୍ମର ଭିନ୍ନ କିଛି ନାହିଁ ପୁତ୍ର ।। ୬

ସେ କଳ୍ପନା ଦକ୍ଷ ବୋଲି ତାଙ୍କ ଠାରୁ ଜାଣ ।            କଳ୍ପନା ଜାଲ ବିସ୍ତାର ହୋଇଅଛି ପୁଣ ।। ୭

ବୃକ୍ଷ ପ୍ରଥମରେ ଅତିକ୍ଷୂଦ୍ର ହୋଇଥାଏ ।                  ପତ୍ର, ପୁଷ୍ପ, ଫଳ କ୍ରମେ ସେ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ହୁଏ ।। ୮

ତାଙ୍କ ଜଗତ କଳ୍ପନା ମଧ୍ୟ ସେହିପରି ।                  ଚୈତନ୍ୟ ସଂସର୍ଗ ବଶେ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ସେ କରି ।। ୯

ଏ ସର୍ବ ଦର୍ଶନ କର୍ତ୍ତା ତାଙ୍କ ବିନୁ ଆନ ।                  କେହି ନାହିଁ ବୋଲି ମୁହିଁ କହୁଛି ଶ୍ରୀରାମ ।। ୧୦

 

ଶ୍ରୀରାମ କହିଲେ ସବୁ ଜୀବ ଯଦି ଏକ ।            ସମସ୍ତଙ୍କ ଇଚ୍ଛାଶକ୍ତି କାହିଁକି ଅନେକ ? ।। ୧

ବଶିଷ୍ଠ କହିଲେ ବ୍ରହ୍ମ ମହାଜୀବ ଅଟେ ।                  ତା ପରେ ସେ ଜୀବ ରୂପେ ସଂସାରେ ପ୍ରକଟେ ।। ୨

ଏହି ମହାଜୀବ ଯାହାମନେ ଇଚ୍ଛା କରେ ।            ତାହାହିଁ ସଫଳ ହୁଏ, ତାହାର କର୍ମରେ ।। ୩

ଜୀବର ସାଧନା ଦୃଢ଼ ଯେବେଳେ ହୋଇବ ।            ଅଜ୍ଞାନ ଦୂରରେ ମହାଜୀବ ଭାବ ହେବ ।। ୪

ସବୁ ପ୍ରକାର ଅହଂତ୍ୱ ପରିତ୍ୟାଗ କଲେ ।            ବ୍ରହ୍ମ ସ୍ୱରୁପର ଭାବ ଆସିବଟି ଭଲେ ।। ୫

ଏହି ଯେଉଁ ଜଗତଟି ଦେଖାତ ଯାଉଛି ।                  ତାହା ଚିଦାକାଶ ଭିନ୍ନ ଆଉ ନୁହେ କିଛି ।। ୬

ଜ୍ଞାନୀମାନେ ଜଗତ ଓ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ।            ପ୍ରଭେଦ ଦେଖନ୍ତି ନାହିଁ ଆମ୍ଭ ଜାଣିବାରେ ।। ୭

ଆକାଶରେ ମେଘ ସୃଷ୍ଟି ଓ ପ୍ରକାଶ ପାଏ ।            ତାହାପରେ ସେହି ଆକାଶରେ ଲୀନ ହୁଏ ।। ୮

ସୂର୍ଣ୍ଣରେତ ଯେଉଁପରି ବଳୟତ୍ୱ ନାହିଁ ।                  ସେହିପରି ବ୍ରହ୍ମଠାରେ କଳ୍ପନା ଅଟଇ ।। ୯

ସେ ବ୍ରହ୍ମ ଶାନ୍ତି, ଅଜ ଓ ଅଦ୍ୱୟ ସ୍ୱରୂପ ।                  ପ୍ରକାଶିତ ଯାହାସବୁ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ରୂପ ।। ୧୦

 

ଶ୍ରୀରାମ କହିଲେ ଦ୍ୱୈତ ଜ୍ଞାନରେ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ।            କିଏସେ ଭୁଲାଉ ଅଛି ଜାଣିବା ତାହାକୁ ।। ୧

ବଶିଷ୍ଠ କହିଲେ ନିଜ ଅବିଚାର ମୋହ ।                  ନିଜକୁ ଭୁଲାଉ ଅଛି ସାବଧାନ ରହ ।। ୨

ଅବିଚାର ନିଜ ସ୍ୱଭାବରୁଟି ପ୍ରକାଶ ।                  ବିଚାର ଉଦୟେ ତାର ହୋଇଥାଏ ଧ୍ୱଂସ ।। ୩

ନିଦ୍ରା ସମୟେ ବାସନା ଅଭାବ ହୋଇଲେ ।            ସୁଷୁପ୍ତି ସମ୍ଭବ ହୁଏ ଶାନ୍ତି ମିଳେ ଭଲେ ।। ୪

ସ୍ଥୂଳ ଶରୀର ବାସନା କ୍ଷୟ ହେଲେ ଜାଣ ।            ମୁକ୍ତିଲାଭ କରାଯାଏ ଏହାତ ପ୍ରମାଣ ।। ୫

ଏପରି ଅବସ୍ଥା ନାମ ତୂରୀୟା ଅବସ୍ଥା ।                  ଏହାଦ୍ୱାରା ବ୍ରହ୍ମଲାଭ ହୋଇବ ସର୍ବଥା ।। ୬

ବାସନାହୀନ ହୋଇବା ଜୀବିତା ଅବସ୍ଥା ।            ତାହାହିଁ ଜୀବର ଜାଣ ଜୀବନ୍ତୁ କ୍ତାବସ୍ଥା ।। ୭

 

ଯାହାକିଛି ଦେଖୁଅଛ ଭୋଗ ଓ କରୁଛ ।                  ତାହାସବୁ ତୁମ ହୃଦ ମଧ୍ୟେ ସଜାଡିଛ ।। ୧

ସ୍ୱପ୍ନାବସ୍ଥା କ୍ଷଣକାଳ ତାହାର ମଧ୍ୟରେ ।                  ବହୁବର୍ଷ ବିତିଅଛି ମନରେ ବିଚାରେ ।। ୨

ସ୍ୱପ୍ନେ ଦେଖିଥିବା ବସ୍ତୁ ଜାଗ୍ରତରେ ମିଥ୍ୟା ।            ସୁବିସ୍ତୃତ ଜଗଦ୍‌ଭ୍ରାନ୍ତି ସେପରି ଜାଣିଥା ।। ୩

ପ୍ରକୃତରେ ତୁମେ କେବେ ଜନ୍ମ ହୋଇନାହିଁ ।            କିମ୍ବା କଦାପି କୌଣସି କାଳେ ମରିନାହିଁ ।। ୪

ବିଜ୍ଞାନ ସ୍ୱରୂପ ଶୁଦ୍ଧ ପରମାତ୍ମାଠାରେ ।                  ତୁମେ ସଦା ଅବସ୍ଥାନ କରିଛ ତହିଁରେ ।। ୫

ଏହି ନିଖିଳ ଜଗତ ଦର୍ଶନ କରିଣ ।                  ତୁମେ ମଧ୍ୟ ଏଥି କିଛି ଦର୍ଶନ କରୁନ ।। ୬

ତୁମେ ସର୍ବାତ୍ମକ ବୋଲି ନିଜର ଆତ୍ମାରେ ।            ନିଜେ ପ୍ରକାଶ ପାଉଛ ଏହି ପରକାରେ ।। ୭

ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣାଳଙ୍କାରେ ଯେପରି ଅଳଙ୍କାର ବୁଦ୍ଧି ।            ଜନ୍ମେ ଯେଣୁ ନନ ଆସଇ ସୁବର୍ଣ୍ଣର ବୁଦ୍ଧି ।। ୮

ସେ ପରି ମନୁଷ୍ୟ ଗ୍ରାମ ନଗର ପ୍ରଭୃତି ।                  ଦର୍ଶନରେ ହୁଏ ନାହିଁ ବ୍ରହ୍ମ ଠାରେ ଦୃଷ୍ଟି ।। ୯

 

ଜୀବ ଯେଉଁ ବିଷୟକୁ ପାଇବା ଇଛାରେ ।            ତପସ୍ୟା କରିଣ ଥାଏ, ପାଏ ସାଧନାରେ ।। ୧

ସଦାଧ୍ୟାନ ଥିବା ଯୋଗୁଁ ତାହା ତାଙ୍କୁ ମିଳେ ।            ଶ୍ରେୟ ପଥକୁ ସଙ୍କଳ୍ପ କର ସଦାକାଳେ ।। ୨

ଆତ୍ମା ସର୍ବବ୍ୟାପୀ ପୁଣି ସର୍ବ ଶକ୍ତିବାନ ।                  ଏପରି ଜ୍ଞାନ ଜନ୍ମିଲେ ହୋଇବ ମହାନ୍ ।। ୩

ଆଲୋକ ପାଖେ ନ ରହେ ଅନ୍ଧାର ଯେପରି ।            ସତ୍ୟ ପାଖେ ଅସତ୍ୟଟି ନ ରହେ ସେପରି ।। ୪

ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜୀବାତ୍ମା ଅସତ୍ୟକୁ ଛାଡ଼ି ।            ସୂକ୍ଷ୍ମଲୋକ ଯାଇଥାନ୍ତି ଚଢ଼ି ସତ୍ୟ ସିଡ଼ି ।। ୫

ଭୌତିକ ଶରୀର ଗୋଟି ମିଥ୍ୟା ଯେ ତୁମ୍ଭର ।            ତାହାକୁ ଆତ୍ମା ସହିତ ସମାନ ନ କର ।। ୬

ଦୀର୍ଘଲତା ମଧ୍ୟେ ଯେହ୍ନେ ଗ୍ରନ୍ଥି ରହିଥାଏ ।            ଲମ୍ବା ଯାତ୍ରା ପଥେ ଜୀବ ଜନ୍ମ ମୃତ୍ୟୁ ହୁଏ ।। ୭

ଜୀବ ଆତ୍ମା ଲମ୍ବ ଲତା ପରି ମରେ ନାହିଁ ।            ଜୀବର ବିଶ୍ରାମ ବେଳେ ମୃତ୍ୟୁ ଯାକୁ କହି ।। ୮

ଚେତନାରୁ ଯାହାସବୁ ପୃଥକ ଅଟଇ ।                  ତହିଁରେ ପୁରୁଷତ୍ୱ ବୋଲି କିଛି ନାହିଁ ।। ୯

ଦୃଶ୍ୟରେତ ଯେତେଦିନ ସତ୍ୟ ବୁଦ୍ଧି ଥାଏ ।            ଦୃଶ୍ୟ ତ୍ୟାଗ ସେତେଦିନ କଷ୍ଟକର ହୁଏ ।। ୧୦

ଜ୍ଞାନୀବୃନ୍ଦ ଚିହ୍ନିଥାନ୍ତି ଦୃଶ୍ୟ ପଦାର୍ଥକୁ ।                  ସ୍ୱରୂପ ଆକାଶବତ ବୁଝନ୍ତି ତାହାକୁ ।। ୧୧

 

୧୦

କାଳ ବା ସମୟ ଯାହା ସେ ସବୁ କଳ୍ପନା ।            ବର୍ଷ, ମାସ, ଦିନ ଦଣ୍ଡେ କରନ୍ତି ଗଣନା ।। ୧

ମନୁଷ୍ୟର ଏକ ବର୍ଷ ପିତୃଙ୍କର ଦିନେ ।                  ତାଙ୍କର ବର୍ଷ ଗୋଟିକ ଦେବାତଙ୍କ ଦିନେ ।। ୨

ତାହାଙ୍କର ଏକ ବର୍ଷ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କର ଦିନେ ।                  ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କର ଏକ ବର୍ଷ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କର ଦିନେ ।। ୩

ତାହାଙ୍କର ଏକ ବର୍ଷ ଶିବଙ୍କର ଦିନେ ।                  ଏହାର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ନ୍ୟସ୍ତ କର ତୁମ୍ଭ ମନେ ।। ୪

ଯେ ସୁଖ ଭୋଗ କରୁଛି ତାହାର ବର୍ଷଟି ।            କ୍ଷଣକାଳ ପରିତାକୁ ଜଣା ପଡ଼ଇଟି ।। ୫

ଯିଏ ଦୁଃଖ ଭୋଗୁଅଛି ତାହାର ଦିନକ ।                  ଯୁଗପରି ମଣୁଅଛି କଷ୍ଟ ଯେ ଅନେକ ।। ୬

ଯାହାର ଯେପରି ଭାବ ସମୟ ବା କାଳ ।            ତା ପ୍ରତି ପ୍ରଦାନ କରେ ସେହି ଭଳି ଫଳ ।। ୭

ସମୟ ମଧ୍ୟେ କୌଣସି ଦୋଷ ତ୍ରୁଟି ନାହିଁ ।            ତୁମ୍ଭର ଭାବନା ଶୁଭ ଅଶୁଭ ଅଟଇ ।। ୮

ଶୁଭ ଭାବନା ଯଦ୍ୟପି ତୁମ୍ଭ ହୃଦେ ଥିବ ।                  ତେବେ ତୁମ୍ଭ କାର୍ଯ୍ୟ ଗୋଟି ଶୁଭପ୍ରଦ ହେବ ।। ୯

ସେହି ସମୟରେ ଯାର ଭାବନା ଅଶୁଭ ।            ତାହାର କାର୍ଯ୍ୟଟି କେହ୍ନେ ହୋଇବଟି ଶୁଭ ।। ୧୦

ତେଣୁ ଶୁଭ କାମନାକୁ ସର୍ବଦା କରିବ ।                  ତେବେ ତୁମେ ଜୀବନରେ କଲ୍ୟାଣ ଲଭିବ ।। ୧୧

ମନର ଭାବ ତୁମ୍ଭର ହୋଇବ ଯେପରି ।                  ଚିତ୍ତ ରୂପ ଗୋଟି ହୋଇଯିବ ସେହିପରି ।। ୧୨

ତେଣୁ ସେହି ଲୋକପାଖେ ଯେପରି ବିଚାର ।             ସେ ପରି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବ ସେହି ନିରନ୍ତର ।। ୧୩

 

୧୧

ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣର ବଳୟ ଭାବ ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣୁ ଭିନ୍ନ ନୁହେଁ ।                  ଜଗତ ପ୍ରକାଶ ଭାବ ବ୍ରହ୍ମୁ ଭିନ୍ନ ନୁହେଁ ।। ୧

ପୁନଃ ପୁନଃ ତରଙ୍ଗତ ଜଳରେ ଉଠୁଛି ।                  ପରେ ପରେ ତାହା ଜଳେ ଲୀନ ହେଉଅଛି ।। ୨

ତରଙ୍ଗ ଯେ ଜଳ ଛଡା ଅନ୍ୟ କିଛି ନୁହେଁ ।            ଜଳ ଓ ତରଙ୍ଗ ଭିନ୍ନ ଅଜ୍ଞ ଜନ କହେ ।। ୩

ଏ ପ୍ରପଞ୍ଚ ବିଶ୍ୱସୃଷ୍ଟି ପରବ୍ରହ୍ମ ଠାରୁ ।                  ବ୍ରହ୍ମରେ ସେ ଲୀନ ହୁଏ ପ୍ରଳୟ ହେବାରୁ ।। ୪

ତେଣୁ ଏହା ତାଙ୍କଠାରୁ ପୃଥକ ନୁହଇ ।                  ସର୍ବବିଧ ମାୟାଶକ୍ତି ତାଙ୍କଠାରେ ଥାଇ ।। ୫

ବ୍ରହ୍ମରେ ସୃଷ୍ଟି ସଂକଳ୍ପ ଯେତେବେଳେ ହୁଏ ।            ମୂହୂର୍ତ୍ତକ ମଧ୍ୟେ ସେହୁ ଜଗତ ଭିଆଏ ।। ୬

ତେଜ ଓ ଆଲୋକ ମଧ୍ୟେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ନ ଥାଏ ।            ବ୍ରହ୍ମରୁ ସେପରି ଜଗତର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।। ୭

ବୀଜ ଅନ୍ତରସ୍ଥ ଶକ୍ତି ବୃକ୍ଷ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।                  ବ୍ରହ୍ମ ଶକ୍ତି ସେହିପରି ବିଶ୍ୱ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।। ୮

ଦୃଢ଼ଜ୍ଞାନ ଯୋଗାଭ୍ୟାସେ ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନ ଜାତ ।            ଜୀବ, ଈଶ୍ୱର ଚୈତନ୍ୟ ଭିନ୍ନ ନୁହଇତ ।। ୯

ଜୀବତ ଅଦ୍ୱୟ ପୁଣି ଅଟେ ସ୍ୱ ପ୍ରକାଶ ।                  ଦୀପୁ ଦୀପ ପ୍ରଜ୍ଜ୍ୱଳିତ ହୁଅଇ ପ୍ରକାଶ ।। ୧୦

 

୧୨

ଶ୍ରୀରାମ କହିଲେ ଜୀବ କେଉଁ ପରକାରେ ।            ବ୍ରହ୍ମଠାରୁ ଜାତ ହୋଇ ଖେଳୁଛି ମହୀରେ ? ।। ୧

ବଶିଷ୍ଠ କହିଲେ ଅବିଦ୍ୟାରେ ସମନ୍ୱିତ ।                  ହୋଇ ବ୍ରହ୍ମ ଯେ ଆକାରେ ହୁଅନ୍ତି ସମ୍ଭୁତ ।। ୨

ସେତେବେଳେ ନିଜକୁ ସେ ଆକାର ମଣନ୍ତି ।            ଚିତ୍ତଶକ୍ତି ସଂକଳ୍ପରେ ଜାତ ସେ ହୁଅନ୍ତି ।। ୩

ଚିତ୍ତର ସ୍ୱଭାବ ଶାନ୍ତ, ଶୁଦ୍ଧ ଅଟେ ଜାଣ ।            କେବେ ଅବିଦ୍ୟା ସଙ୍ଗରେ ଯୁକ୍ତ ସେ ହୋଇଣ ।। ୪

ଦ୍ୱୈତ ଭାବକୁ ଆଚରି ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।                  ସେ ବେଳର ଭାବ ଜୀବେ ପ୍ରକାଶିତ ହୁଏ ।। ୫

ଉପାଧିକୃତ ପ୍ରଭେଦ ପିତା ପୁତ୍ର ଠାରେ ।            ଶରୀର କେବଳ ଭିନ୍ନ ଏକ ଚୈତନ୍ୟରେ ।। ୬

ଆତ୍ମା ପ୍ରଥମରେ ମନ ଆକାରେ ପ୍ରକାଶ ।            ପରେ ଅହଙ୍କାର ମନ ନିକଟେ ପ୍ରବେଶ ।। ୭

ପ୍ରଥମରେ ମନ ନିର୍ବିକଳ୍ପ ରୂପେ ଥାଏ ।                  ପରେ କଳ୍ପନା ବଳରେ ଅହଙ୍କାରୀ ହୁଏ ।। ୮

ଏକ ଓ ଦ୍ୱିତୀୟ ଭାବ ତାଙ୍କ ଠାରେ ଅଛି ।            ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣେରେ ବଳୟ ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟେ ତେଜ ଅଛି ।। ୯

 

୧୩

ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ସହିତ ଜଗତ ଅଭିନ୍ନ ।                  ଭିନ୍ନ ଭାବ କଳ୍ପନା ମୂଳକ ବୋଲି ଜାଣ ।। ୧

ଭେଦ ବୋଧକ ଯେ ବାକ୍ୟ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ହୁଅଇ ।            ତାହା କେବଳ ଶିଷ୍ୟଙ୍କ ଉପଦେଶ ପାଇଁ ।। ୨

ଭେଦ ତ ବ୍ୟବହାରିକ ପାରମାର୍ଥି ନୁହେଁ ।            ଅଜ୍ଞାନରୁ ଭେଦ ଭାବ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ।। ୩

ଏକତ୍ୱ ଓ ଦ୍ୱିତ ଭାବ ଯାହା ଠାରେ ନାହିଁ ।            ସଂକଳ୍ପ ଓ ବିକଳ୍ପର ସ୍ଥାନ ଅଛି କାହିଁ ।। ୪

ଭେଦ ମୂଳ ଭାବ ହେଲା ଅଜ୍ଞ ଜନଙ୍କର ।            ଅଭେଦ ଭାବ ରହିଛି ଜ୍ଞାନୀ ମାନଙ୍କର ।। ୫

ଏ ତିନି ଜଗତ ଜାଣ ମନର ମନନ ।                  କେବଳ କଳ୍ପନାବଳେ ହୁଅଇ ଗଠନ ।। ୬

ମନ ବ୍ୟାଧିର ଔଷଧ ବିବେକ ଅଟଇ ।                  ଏହାକୁ ଯତ୍ନରେ ରଖ ମନଧ୍ୟାନ ଦେଇ ।। ୭

ରାଗ ଦ୍ୱେଷରେ ବିମୁଗଧ୍ ଚିତ୍ତଟି ଯାହାର             ସେହିସିନା ଗୁଢ଼ୁଅଛି ଏ ଦୃଶ୍ୟ ସଂସାର ।। ୮

ଚୈତନ୍ୟ ଓ ଜଡ଼ ଚିତ୍ତର ଏ ଦ୍ୱୈତ ଭାବ ।            ଶାସ୍ତ୍ରମଧ୍ୟୁ ଏ ତତ୍ତ୍ୱର କରିବଟି ଠାବ ।। ୯

ଚୈତନ୍ୟ ଅଂଶ କଳ୍ପନା ବୀଜର ସ୍ୱରୂପ ।                  ଜଡ ଅଂଶ ହେଲା ଜନେ ଭ୍ରାନ୍ତିମୟ ରୂପ ।। ୧୦

 

୧୪

ମନହିଁତ ଜଗତର କର୍ତ୍ତା ବୋଲାଇଲା ।                  ହିରଣ୍ୟଗର୍ଭ ସମଷ୍ଟି ମନତ ହୋଇଲା ।। ୧

ମନ ଦ୍ୱାରା ଯାହା କର୍ମ ତାହାତ ପ୍ରକୃତ ।                  ଦେହ ଦ୍ୱାରା ଯେଉଁ କର୍ମ ତାହା ନୁହେଁ କୃତ ।। ୨

ମନର ଅଦ୍ଭୁତ ଶକ୍ତି ମନର ଭାବନା ।                  ପ୍ରଭାବରେ ଶରୀରର ଦୃଢ଼ତା ସର୍ଜନା ।। ୩

ଯାହାର ନ ଥାଏ ପୁଣି ଏ ଦେହ ଭାବନା ।            ସେ କେବେ ଦେହ ଧର୍ମରେ ବଶୀତା ହୁଏନା ।। ୪

ବାହ୍ୟ ଶରୀରକୁ ଯେହୁ ସମାଦୃତ କରେ ।            ସେ ବ୍ୟକ୍ତି ଶରୀର ସୁଖ ଦୁଃଖ ଭୋଗ କରେ ।। ୫

କିନ୍ତୁ ଅନ୍ତର୍ଦୃଷ୍ଟି ଥିବା ସେହି ଯୋଗୀଗଣ ।            ଶରୀରର ସୁଖ ଦୁଃଖ ନଲଭନ୍ତି ଜାଣ ।। ୬

ଆତ୍ମାଙ୍କର ମନ ହେଲା ପ୍ରଥମ ଶରୀର ।                  ଭୋଗ ନିକେତନ ଏହି ଶରୀର ମନର ।। ୭

ଏହି ମନ ମୁଁ ଆକାରେ ଯହିଁ ଆବିର୍ଭୁତ ।                  ସେହିଠାରେ ଶରୀରକୁ ଉତ୍ପନ୍ନ କରେତ ।। ୮

ମନ ଛଡ଼ା ଏହି ଶକ୍ତି କାହାର ଯେ ନାହିଁ ।            ବିନଷ୍ଟ ହେଲେ ଶରୀର ପୁଣି ସେ ଗଢ଼ଇ ।। ୯

 

୧୫

ଆତ୍ମାଙ୍କଠାରେ ଚିତ୍ତର କଳ୍ପିତ ଯେ ହୁଏ ।            ସେ କଳ୍ପନା ନିଜ କର୍ମେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୁଏ ।। ୧

ଚିତ୍ତପରି ପ୍ରତିଭାତ ସୂକ୍ଷ୍ମ ଶରୀରଟି ।                  ଭ୍ରାନ୍ତି ବଶେ ନିଜଠାରେ ସ୍ଥୂଳଭାବ ଘଟି ।। ୨

ଚିତ୍ତର ବାସନା ଯେବେ କ୍ଷୀଣ ଭାବେ ଥାଏ ।            ସେତେବେଳେ ସେହି ଚିତ୍ତ ଲୟ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ।। ୩

ଜୀବ ଯେତେବେଳେ ଭ୍ରାନ୍ତି ବାହୁଲ୍ୟରେ ମଗ୍ନ ।            ସେତେବେଳେ ତା ସ୍ୱରୂପ ଶରୀରଟି ଜାଣ ।। ୪

ଯେବେଳେ ଦେହ କଳ୍ପନା ଉପଶାନ୍ତି ହେବ ।            ସେବେଳେ ଚିତ୍ତର ନାମ ବ୍ରହ୍ମ ବୋଲାଇବ ।। ୫

ସତ ଓ ଅସତ ମଧ୍ୟ ନୁହେ ଏ ଜଗତ ।                  ଭେଦ ସୃଷ୍ଟି ପରିହାର ହେଲେ ପରିଜ୍ଞାତ ।। ୬

ଜୀବଗଣ ବ୍ରହ୍ମଠାରୁ ହୁଅନ୍ତି ଉତ୍ପନ୍ନ ।                  ଏପରି ବାକ୍ୟ କହନ୍ତି ଅତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞଗଣ ।। ୭

ତତ୍ତ୍ୱବିଦ୍‌ଗଣଙ୍କର ମୁଖରେ ଏ ବାକ୍ୟ ।                  ଶୋଭାପାଏ ନାହିଁ ଯେଣୁ ଏ କଥା ଅସତ୍ୟ ।। ୮

ସେମାନଙ୍କ ମତେ ବ୍ରହ୍ମୁ ଯୋ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।            ତାହା କୌଣସି କାଳରେ ଉତ୍ପନ୍ନହିଁ ନୁହେଁ ।। ୯

ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞାନ ଉଦୟରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଅନୁଭବ ।                  ବ୍ରହ୍ମ ସହିତ ଅଭିନ୍ନ ଜଗତର ଭାବ ।। ୧୦

 

୧୬

କର୍ମ ଦ୍ୱାରା କର୍ତ୍ତା ଜନ୍ମ, କର୍ତ୍ତା ଦ୍ୱାରା କର୍ମ ।            ବ୍ରହ୍ମର ଠାରୁ ଜୀବର କିପରି ଉତ୍ପନ୍ନ ? ।। ୧

କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସନ୍ଧାନେ ମନ ପ୍ରଥମ ପ୍ରକାଶ ।                  କର୍ମ ଫଳ ବୀଜ ହେଲା ମୂଳ ହେଲା ନାଶ ।। ୨

ଏପରି କର୍ମ ଚତ୍ରରେ ପଡ଼ିଗଲା ମନ ।                  ପରଜନ୍ମ ପାଇଁ କୃତ କର୍ମ ଫଳ ଦାନ ।। ୩

କର୍ମ ନାଶ ହୋଇଗଲେ ମନ ନାଶ ହୁଏ ।            ମୁକ୍ତ ଅବସ୍ଥାରେ ଜୀବ ଏହି ଫଳ ପାଏ ।। ୪

ଅଗ୍ନି ଓ ତାହାର ତାପ ପରି ମନ କର୍ମ ।                  ଏକତ୍ରରେ ସମ୍ମିଳିତ ତାହା ତାଙ୍କ ଧର୍ମ ।। ୫

ସେଥିପାଇଁ ଗୋଟିକର ବିଲୟ ହୋଇଲେ ।            ଅନ୍ୟର ବିଲୟ ନିଶ୍ଚେ ହୋଇବଟି ଭଲେ ।। ୬

ସତ୍ତ୍ୱ, ରଜ, ତମ ଗୁଣ ଜନ୍ମର କାରଣ ।                  ବିଶୁଦ୍ଧ ଚିତ୍ତୁ ମନର କିପରି ଉତ୍ପନ୍ନ ? ।। ୭

ଚିଦାକାଶ, ଚିତ୍ତାକାଶ, ଭୂତାକାଶ ତିନି ।                  ଏପରି ଆକାଶଛନ୍ତି ଏହା ଥାଅ ଜାଣି ।। ୮

ଯେ ଆକାଶେ ସର୍ବଭୂତ ବାହ୍ୟ ଓ ଅନ୍ତର ।            ବ୍ୟାପ୍ତ ରହିଥାଏ ନାମ ଚିଦାକାଶ ତାର ।। ୯

ଯେଉଁ ଆକାଶ ସମସ୍ତ ହେତୁର କାରଣ ।            ତାର ନାମ ଚିତ୍ତାକାଶ ଭଲରୂପେ ଜାଣ ।। ୧୦

ଯେ ଆକାଶ ସୀମାତୀତ ଦିଗନ୍ତ ବିସ୍ତାର ।            ଭୂତାକାଶ ନାମ ଗୋଟି ହୋଇଛି ତାହାର ।। ୧୧

ଚିଦାକାଶରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ସେ ଦୁଇ ଆକାଶ ।                  ଚିତ୍ତସ୍ଥିର ହେଲେ ଜ୍ଞାନ ହୃଦୟୂଁ ପ୍ରକାଶ ।। ୧୨

ଚିତ୍ତେ ମଳି ଦେଖାଗଲେ ମନ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।            ନାନା ସଂକଳ୍ପରେ ମାତି ବହୁ ଦୁଃଖ ପାଏ ।। ୧୩

ବୀଜ ମଧ୍ୟେ ବୃକ୍ଷ, ପତ୍ର, ଫୁଲ; ଫଳ ପରି ।            ମନ ମଧ୍ୟେ ହସ କାନ୍ଦ ରହିଛି ସେପରି ।। ୧୪

 

୧୭

ଜଳରୁ ଯେପରି ଢ଼େଉ ଉଠେ ଘନ ଘନ                   ବ୍ରହ୍ମରୁ ସେପରି ଲୀଳା ହୁଅଇ ଉତ୍ପନ୍ନ ।। ୧

ଢ଼େଉ ବା ତରଙ୍ଗ ଜଳ ଭିନ୍ନ କିଛି ନୁହେଁ ।            ସେପରି ସବୁ ଜିନିଷ ବ୍ରହ୍ମମୟ ରହେ ।। ୨

ମନର ବହୁତ ଶକ୍ତି ପୂରି ରହିଅଛି ।                  ତାକୁ ଦୃଢ଼େ ଲଗାଇବ ଭଲ କାମ ବାଛି ।। ୩

ବାହ୍ୟ କଳ୍ପନାରୁ ଆସି ଆତ୍ମା ଉନ୍ନତିରେ ।            ଲାଗି ପଡ଼ିବ କର୍ମରେ ବିବେକ ବିଚାରେ ।। ୪

ସମୁଦ୍ରରୁ ଯେଉଁପରି ତରଙ୍ଗ ଉଥ୍‌ଥିତ ।                  ବ୍ରହ୍ମଙ୍କଠାରୁ ସେପରି ମନରର ସମ୍ଭୁତ ।। ୫

ଏମନ ପ୍ରଭାବ ଜାଣ ଏପରି ଅଟଇ ।                  ପରକୁ ଆପଣା ସେହି କରି ଯେ ପାରଇ ।। ୬

ଆପଣାର ଯେହୁ ତାକୁ ପର କରିପାରେ ।            ତିଳକୁ ତାଳ କରଇ ଆପଣା ଇଚ୍ଛାରେ ।। ୭

ଯେଉଁ ବସ୍ତୁ ଅତିଶୟ କ୍ଷୁଦ୍ର ଯେ ଅଟଇ ।                  ଅତି ସତ୍ୱର ତାହାକୁ ବିରାଟ କରଇ ।। ୮

ବ୍ରହ୍ମରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇ ନିମେଷ ମଧ୍ୟରେ ।            ଜଗତର ସୃଷ୍ଟିକରି ସଂହାର ସେ କରେ ।। ୯

ସ୍ଥାବର ଜଙ୍ଗମ ଯେଉଁ ଜଗତ ଦେଖୁଛ ।                  ଏହା ଏକା ମନ ମଧ୍ୟୁ ହୋଇଛି ସମ୍ଭୁତ ।। ୧୦

 

୧୮

ମନକୁ ବ୍ରହ୍ମ ସ୍ଥାନରେ ପହଞ୍ଚାଇ ଦେଲେ ।            ସେ ସବୁ ଉତ୍ତମ କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରେ ଭଲେ ।। ୧

ମନର ଚଞ୍ଚଳ ଭାବ, ଅବିଦ୍ୟା, ବାସନା ।                  ବିଚାର ବଳେ କରିବ ଉଚ୍ଛେଦ କାମନା ।। ୨

ପୌରୁଷ ବଳେ ମନକୁ ସେ ପରିଚାଳିତ ।            ଅଭ୍ୟାସ ବଶରେ ମନ ସେହି ପଦ ପ୍ରାପ୍ତ ।। ୩

ତମ ଜଡ ଭାବାପନ୍ନ ମନକୁ ତୁମ୍ଭର ।                  ଚିନ୍ମୟ ସ୍ୱରୂପେ ତାକୁ ସଂସ୍ଥିତ ଯେ କର ।। ୪

ସଂସାର ଭାବନାଶୀଳ ମନକୁ ବିବେକ । ନିର୍ମଳ କରିଣ ତାକୁ ବ୍ରହ୍ମେ କର ଏକ ।। ୫

ଶ୍ରେୟଲାଭର ଯେ ଅନ୍ୟ ଉପାୟତ ନାହିଁ । ମନ ହାରା ମନୋମୟ ବନ୍ଧନ ଛିଡ଼ଇ ।। ୬

ଏଥିରେ ଆତ୍ମାଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ ଯେ କରିପାରେନା । ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଉପାୟେ ବନ୍ଧନ ଛିଡ଼େନା ।। ୭

କାମନାମାତ୍ରେ ଅବିଦ୍ୟା ତାର ଧ୍ୱଂସେ ମୁକ୍ତି । ତାର ପରେ ପାଇବସେ ବ୍ରହ୍ମଲାଭ ଶକ୍ତି ।। ୮

୧୯

ଜାଗ୍ରତ୍‌ ଓ ସ୍ୱପ୍ନ ସଦା ମନ ତ ଅସ୍ଥିର ।                  କିପରି ତାହାକୁ ଆମ୍ଭେ କରିବା ଯେ ସ୍ଥିର ? ।। ୧

ଅବିଦ୍ୟା ରୂପକ ମନ ଅତୀବ ଚଞ୍ଚଳ                  ବ୍ରହ୍ମଠୁଁ ଉତ୍ପତ୍ତି ହୋଇ କରେ ନାନା ଖେଳ ।। ୨

ଜଳେ ତରଙ୍ଗ ଉଠିଣଣ ଜଳେ ଲୀନ ହୁଏ ।            ପୁଣି ତରଙ୍ଗ ଉଠିଣ ପୁଣି ଲୀନ ହୁଏ ।। ୩

ସେପରି ଅବିଦ୍ୟାରୂପୀ ମନ ବାରମ୍ବାର ।            ସଂକଳ୍ପ କରିଣ ସୃଷ୍ଟି ଭାଙ୍ଗେ ନିରନ୍ତର ।। ୪

ଏପରି ଏହାର ଲୀଳା ଲାଗି ରହିଥାଏ ।                  ଏଥିରୁ ମୁକ୍ତିର ବାଟ କହିବା ଥୋକାଏ ।। ୫

ସାଧକକୁ ସପ୍ତବିଧ ଯୋଗର ସାଧନ ।                  କରିବାକୁ କହୁଅଛି ଶୁଣ ସାବଧାନ ।। ୬

ଏହିଜ୍ଞାନ ଭୂମିନାମ ଅଟେ ସପ୍ତପଦୀ ।                  ଅଜ୍ଞାନ ଭୂମି ରହିଛି ମଧ୍ୟ ସପ୍ତପଦୀ ।। ୭

ଏଥିରେ ପୁଣି ଅସଂଖ୍ୟ ପଦ ଭେଦ ଅଛି ।            ତାହାକୁ ବୁଝି ପାରିଲେ ପାଇବତ କିଛି ।। ୮

ପ୍ରଥମେ ଅଜ୍ଞାନ ଭୂମି ସପ୍ତପଦୀ ଯାହା ।                  କହୁଅଛି ମନ ଦେଇ ଶୁଣୁଥାଅ ତାହା ।। ୯

 

୨୦

ପୁରୁଷର ସହଜିଆ ପ୍ରବୃତ୍ତି ମଧ୍ୟରୁ ।                  ସୁଦୃଢ଼ ଭୋଗ ବାସନା ଜନ୍ମୁଛି ତହିଁରୁ ।। ୧

ବ୍ରହ୍ମ ସ୍ୱରୂପରେ ଅବସ୍ଥାନ ନାମ ମୁକ୍ତି ।                  ତାହା ଅଭାବବସ୍ଥାକୁ ବନ୍ଧନ କହନ୍ତି ।। ୨

ଯେମାନେ ରାଗଦ୍ୱେଷରେ ବଶ୍ୟତ ନୁହନ୍ତି ।            ସେମାନେ ନିଜ ସ୍ୱଭାବେ ସଦା ରହିଥାନ୍ତି ।। ୩

ସ୍ୱରୂପ ମଧ୍ୟୁ ବିଚ୍ୟୁତ ହେବାମାତ୍ରେ ଜାଣ ।            କଳ୍ପିତ ମଧ୍ୟୁ ବିଚ୍ୟୁତ ହେବାମାତ୍ରେ ଜାଣ ।

କଳ୍ପିତ ଅସତ୍ୟ ଜ୍ଞେୟ ପଦାର୍ଥେ ନିମଗ୍ନ ।। ୪            ସ୍ୱରୂପ ସ୍ଥିତିରେ ଯେବେ ପଶଇ ଅଜ୍ଞାନ ।

ସପ୍ତବିଧ ଅଜ୍ଞନର ଭୂମି ଉତପନ୍ନ ।। ୫                  ବୀଜ ଜାଗ୍ରତ, ଜାଗ୍ରତ ସେ ମହାଜାଗ୍ରତ ।

ସ୍ୱପ୍ନ, ଜାଗ୍ରତ ସ୍ୱପ୍ନଟି ଓ ସ୍ୱପ୍ନ ଜାଗ୍ରତ ।। ୬            ଶେଷରେ ସୁଷୁପ୍ତି ଭାବ ମିଶି ସପ୍ତବିଧ ।

ଏ ଅଜ୍ଞାନ ସପ୍ତଭୂମି ବଢ଼ଇ ପ୍ରମାଦ ।। ୭

୨୧

ମାୟାଶକ୍ତି, ଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ଭାବୀ ଜଗଦ୍‌ବୀଜ ।            ସମନ୍ୱିତ ଯେ ନିର୍ମଳ ସେବେଳେ ସହଜ ।। ୧

ଚିଦାଭାସମୟ ସ୍ୱରୂପଟି ଯାହାଥାଏ ।                  ତାହାକୁ ବୀଜଜାଗ୍ରତ ଭୂମି କୁହାଯାଏ ।। ୨

ଏହି ଯେ ଜାଗ୍ରତଭୂମି ଅଙ୍କୁରିତ ହୋଇ ।                  ଦେହ ମୁହିଁ ଏହା ମୋର କହୁଥାଏ ସେହି ।। ୩

ଏହି ଆକାରରେ ଯିଏ ଆକାରିତ ହୋଇ ।            ପଡନ୍ତି ତାହାର ନାମ ଜାଗ୍ରତ ଯେ ଭୂଇଁ ।। ୪

ଏହି ଜାଗ୍ରଦ୍ ପ୍ରତ୍ୟୟ ସୁଦୃଢ଼ ଅବସ୍ଥା ।                  ମହା ଜାଗ୍ରତ ଭୂମିତ କହନ୍ତି ସର୍ବଥା ।। ୫

ମହାଜାଗ୍ରତରେ ଯାହା ମନୋମୟ ରାଜ୍ୟ ।            ତାହାକୁ ଜାଗ୍ରତ ସ୍ୱପ୍ନ କହନ୍ତି ହେ ଆର୍ଯ୍ୟ ।। ୬

ଏହା ସ୍ୱପ୍ନ ନୁହେଁ ସ୍ୱପ୍ନ ପରିରେ ପ୍ରତ୍ୟୟ ।            ସ୍ୱାପ୍ନାନୁଭୂତ ଥିବାରୁ ତାହା ସ୍ୱପ୍ନ ପ୍ରାୟ ।। ୭

କଣ୍ଠରୁ ହୃଦୟ ଯାଏ ଯେ ନାଡୀ ବିସ୍ତୃତ ।                  ସ୍ୱପ୍ନ ଭୂମି ସ୍ଥାନ ଏହା କହୁଛି ନିଶ୍ଚିତ ।। ୮

ସ୍ୱପ୍ନକାଳେ ସ୍ଥୂଳ ଶରୀରର ଅନୁଭୂତ ।                  ହୁଏ ନାହିଁ ବୋଲିତ ନ ହୁଏ ପ୍ରଫୁଲିତ ।। ୯

ଦୃଢ଼ ଅଭିନିବେଶ ବଳରେ ଏହି ସ୍ୱପ୍ନ ।                  ଯେତେବେଳେ ସତ୍ୟତାରେ ହୁଏ ପରିଣତ ।। ୧୦

ମହାଜାଗ୍ରଦ୍‌ ଭୂମି ସାଦୃଶ୍ୟ ଲାଭ ହୁଏ ।                  ତେବେ ତାକୁ ସ୍ୱପ୍ନ ଜାଗ୍ରତ ଭୂମି କୁହାଯାଏ । ୧୧

ଜୀବନିଦ୍ରାକାଳେ ତାର ଯେଉଁ ଅବସ୍ଥିତି ।             ବୋଧହୀନ ଅସ୍ତିତ୍ୱତା ନାମଟି ସୁଷୁପ୍ତି ।। ୧୨

ଏ ସପ୍ତ ଅଜ୍ଞାନ ଭୂମି ହୁଏ ଶାଖା ଶତ ।                  ଜ୍ଞାନ ହେଲେ କର୍ଦ୍ଦମରେ ନ ହୋଇବ ଲିପ୍ତ ।। ୧୩

 

୨୨

ସପ୍ତପଦୀ ଜ୍ଞାନ ଭୂମି କଥା ଏବେ ଶୁଣ ।                  ଏ ସପ୍ତଭୂମି ଜ୍ଞାନକୁ କର ଆଚରଣ ।। ୧

ପ୍ରଥମ ଜ୍ଞାନ ଭୂମିର ନାମଟି ଶୂଭେଚ୍ଛା ।                  ଦ୍ୱିତୀୟଟି ବିଚାରଣା, ତୃତୀୟ ମାନସା ।। ୨

ଚତୁର୍ଥ ସତ୍ତାପତ୍ତି, ପଞ୍ଚମ ଅସଂଶକ୍ତି ।                  ଷଷ୍ଠ ପଦାର୍ଥ ଭାବିନୀ, ତ୍ୱର୍ଯ୍ୟାଗା ସପ୍ତମୀ ।। ୩

ଏହି ସପ୍ତବିଧ ଜ୍ଞାନ ଅବଗତ ହେଲେ ।                  ପୁରୁଷ ଯେ ମୁକ୍ତିଲାଭ କରିଥାଏ ଭଲେ ।। ୪

ଗୁରୁ ଓ ଶାସ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟେ ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କୁ ।            ଅବଗତ ହେବି ନିଶ୍ଚେ କହୁଛି ମନକୁ ।। ୫

ମୁହିଁ ଆଉ ମୂଢ଼ଭାବେ ରହିବିଯେ ନାହିଁ ।                  ପ୍ରତିଜ୍ଞା କରି କହୁଛି ଗୁରୁ ପାଦ ଛୁଇଁ ।। ୬

ବୈରାଗ୍ୟ ଉଦୟ ପରେ ଏହି ଯେଉଁ ଇଚ୍ଛା ।            ପଣ୍ଡିତଗଣ ତାହାକୁ କହନ୍ତି ଶୁଭେଚ୍ଛା ।। ୭

ଶାସ୍ତ୍ର ଆଲୋଚନା ଏବଂ ସାଧୁସଙ୍ଗ ବଶେ ।            ବୈରାଗ୍ୟ ଅନୁଶୀଳନ ସଦାଚାର ପାଶେ ।। ୮

ଏ ଯେଉଁ ପ୍ରବୃତ୍ତି ତାକୁ ବିଚାରଣା କହି ।                  ଏହା ଦୃଢ଼ ହେଲେ ମୁକ୍ତି ଶୀଘ୍ର ହୋଇଥାଇ ।। ୯

ଶୁଭେଚ୍ଛା ଓ ବିଚାରଣା ଅନୁଶୀଳ ଦ୍ୱାରା ।            ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଭୋଗ୍ୟ ବସ୍ତୁରେ ନ ହୁଏ ପିଆରା ।। ୧୦

ଏ ସମୟେ ମନ ତନୁ କ୍ଷୀଣ ହୋଇଯାଏ ।            ତାହାକୁ ତନୁମାନସ ତେଣୁ କୁହାଯାଏ ।। ୧୧

ଏହି ତିନି ଭୂମିରେ ଅଭ୍ୟାସ ହେବା ପରେ ।            ବିଷୟ ବିରତି ହେବ ତୁମ୍ଭ ମାନସରେ ।। ୧୨

ତାହାପରେ ଚିତ୍ତ ଯାଇ ଆତ୍ମାଠାରେ ସ୍ଥିତି ।            ତେଣୁ ତାହାର ନାମ ଯେ ଅଟେ ସତ୍ତାପତ୍ତି ।। ୧୩

ବାହ୍ୟ ଏବଂ ଆନ୍ତରିକ ସଂସ୍କାର ସକଳ ।            ସତ୍ତାପତ୍ତି ଅନୁଶୀଳନରେ ମିଳେ ଫଳ ।। ୧୪

କୁସଂସ୍କାର ସମୂଳରେ ବିଲୁପ୍ତ ହୁଅଇ ।                  ତାହା ଫଳେ ବ୍ରହ୍ମ ସଙ୍ଗେ ସାକ୍ଷାତ ଘଟଇ ।। ୧୫

ସେହି ଅବସ୍ଥାର ନାମ ଅଟେ ଅସଂଶକ୍ତି ।            ତାହାକୁ ଦୃଢ଼ କରିବ ଲଗାଇଣ ଭକ୍ତି ।। ୧୬

ପରେ ମୁହିଁ ସେହି ବ୍ରହ୍ମ ଭାବ ଦୃଢ଼ ହେବ ।            ଯେତେବେଳେ ଅନ୍ତାରରେ ଏ ଜ୍ଞାନ ଦିଶିବ ।। ୧୭

ଯେବେଳେ ପଦାର୍ଥ ଜ୍ଞାନ ଆଉ ରହେ ନାହିଁ ।            ପଦାର୍ଥ ଭାବିନୀ ନାମ ଅବସ୍ଥାଟି ସେହି ।। ୧୮

ତାହାପରେ ଭେଦ ଜ୍ଞାନ ଆଉତ ନ ଥାଏ ।            ଦେହ ଧାରଣ ପାଇଁକି ଚେଷ୍ଟାତ ନ ହୁଏ ।। ୧୯

ଶରୀର ଧାରଣା ପାଇଁ ଯାହା ଦରକାର ।            ଅପର ସାହାଯ୍ୟେ ତାହା ମିଳଇ ସତ୍ୱର ।। ୨୦

ଏହି ଷଡ଼ବିଧ ଜ୍ଞାନଭୂମି ଯେତେବେଳେ ।            ଦୃଢ଼ଭାବେ ଅଭ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଲେ ଏତେବେଳେ ।। ୨୧

ଅନ୍ୟବ୍ୟକ୍ତି ଭେଦଜ୍ଞାନ ଜନ୍ମାଇବା ପାଇଁ ।            ଯେତେ ଚେଷ୍ଟା କଲେ ମଧ୍ୟ ଭେଦ ଜନ୍ମେ ନାହିଁ ।। ୨୨

ସେହି ଜ୍ଞାନ ଭୂମିର ଯେ ନାମଟି ତୂର୍ଯ୍ୟାଗା ।            ଜୀବନ୍ମୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିଗଣ ସେ ଭୂମିର ନାଗା ।। ୨୩

 

ଦ୍ୱିତୀୟ ଖଣ୍ଡ

ବ୍ରହ୍ମ ଓ ଜଗତ ମଧ୍ୟେ ପ୍ରଭେଦ ଯେ ନାହିଁ ।            ବ୍ରହ୍ମହିଁ ଜଗତ ତାହା ବେଦାନ୍ତ କହଇ ।। ୧

ଖରାରେ ଛାଇ ଯେପରି ରହିତ ନପାରେ ।            ଅନ୍ୟ ବସ୍ତୁ ବ୍ରହ୍ମ ମଧ୍ୟେ କେହ୍ନେ ରହିପାରେ ।। ୨

କଉଣସି ଅନ୍ୟ ବସ୍ତୁ ଯେତେ ସୂକ୍ଷ୍ମ ହେଲେ ।            କଦାପି ବ୍ରହ୍ମରେ କେବେ ନ ମିଶିବ ଭଲେ ।। ୩

ସ୍ଫଟିକ ମଧ୍ୟସ୍ଥ ନାନା ରେଖା ଯେଉଁ ପରି ।            ସ୍ଫଟିକ ବ୍ୟତୀତ ତାହା ନୁହେ ଅନ୍ୟପରି ।। ୪

ବ୍ରହ୍ମଙ୍କ ଭିନ୍ନ ଜଗତ ଅନ୍ୟ କିଛି ନୁହେଁ ।                  ମନହିଁ ସର୍ବ ଜଗତ ରୂପ ହୋଇଥାଏ ।। ୫

ମନ ଓ ଜଗତ ଦୁହେଁ ପରସ୍ପର ଏକ ।                  ଅଭେଦ ଭାବେ ଗଢ଼ନ୍ତି ସୃଷ୍ଟିତ ଅନେକ ।। ୬

ଏ ଦୁହିଁଙ୍କ ମଧ୍ୟୁ ମନ ଛିନ୍ନ ହୋଇଗଲେ ।            ଜଗତ ଉଚ୍ଛେଦ ହୁଏ ଜାଣି ଥାଅ ଭଲେ ।। ୭

ଜଗତ ବିନାଶେ ମନ ବିନଷ୍ଟ ନ ହୁଏ ।                  ସେ ପୁଣି ନୂତନ ସୃଷ୍ଟି ପ୍ରକାଶ କରାଏ ।। ୮

ଦ୍ୱିବିଧ ଦେହ ରହିଛି ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ।                  ପଞ୍ଚଭୂତମୟ ଦେହ ମନୋମୟ ତାର ।। ୯

ଭୌତିକର ଦେହ ଗୋଟି କ୍ଷଣ ଯେ ଭଙ୍ଗୁର ।            ମନୋମୟ ସୂକ୍ଷ୍ମଦେହ ରହିଛି ତାହାର ।। ୧୦

ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦେହ କାମ କ୍ରୋଧେ ପୀଡ଼ିତ ହୁଅଇ ।            କଳ୍ପନା ଦ୍ୱାରା ମନର ବନ୍ଧନ ଘଟଇ ।। ୧୧

ବ୍ରହ୍ମ ଓ ଜଗତ ମଧ୍ୟେ ବିନ୍ଦୁ ମାତ୍ର ଭେଦ ।            ନ ଥିବାରୁ ଜ୍ଞାନ ଦ୍ୱାରା ଦୂର ହେବ ଭେଦ ।। ୧୨

ଏକମାତ୍ର ଆତ୍ମାହିଁତ ନିଜର ମଧ୍ୟରେ ।                  ନିଜ ଦ୍ୱାରା ନିଜେ ନାନା ଆକୃତିକୁ ଧରେ ।। ୧

ଆତ୍ମା ଯାହା ମନ ସଧ୍ୟେ ଭାବନା କରନ୍ତି ।            ନିଜ ଶକ୍ତି ଦ୍ୱାରା ନିଜେ ସେପରି ହୁଅନ୍ତି ।। ୨

ନିଜେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ରହି ମଧ୍ୟ ଭାବନାନୁସାରେ ।            ତତ୍‌କ୍ଷଣାତ୍ ସେହି ଅନୁରୂପ ଶକ୍ତି ଧରେ ।। ୩

ଯାହାଙ୍କର ବନ୍ଧନ ଓ ମୁକ୍ତି କିଛି ନାହିଁ ।                  ସେହି ଆତ୍ମା ବନ୍ଧ ମୁକ୍ତ ପ୍ରତିଭାତ ହୋଇ ।। ୪

ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମା କଳ୍ପନା ମାତ୍ରେ ତା ଆଗରେ ଜାଣ ।            ମାୟା ଜଗତ ଗୋଟିକ ହୁଅଇ ନିର୍ମାଣ ।। ୫

ଯେପରି ଜଳରୁ ଢ଼େଉ ଉତ୍‌ଥିତ ହୁଅଇ ।            ପୂର୍ବୁ ଜୀବାତ୍ମାରେ ଯେଉଁ ଜ୍ଞାନ ରହିଥାଇ ।। ୬

ତାହା ମାଧ୍ୟମରେ ଜୀବ ନାନାରୂପ ହୁଏ ।            ଶୁଦ୍ଧ ଚିତ୍ତ ନ ହେଲେ ସେ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କୁ ନ ପାଏ ।। ୭

ଆତ୍ମା ମଧ୍ୟେ ନାନା ରୂପ କଳ୍ପନା ରହିଛି ।            ଏକ ନଷ୍ଟ ହେଲେ ଅନ୍ୟେ ସୃଷ୍ଟି କରୁଅଛି ।। ୮

ମଞ୍ଜିରୁ ବୃକ୍ଷ ହୋଇଲେ ମଞ୍ଜି ନଷ୍ଟ ହୁଏ ।            ବୃକ୍ଷ ବଢ଼ି ଶେଷ ମଞ୍ଜି ଉତ୍ପନ୍ନ ବରାଏ ।। ୯

ବୃକ୍ଷ ଅବସ୍ଥାରେ ମଞ୍ଜି ଦେଖି ହୁଏ ନାହିଁ ।            ଜୀବ ଚେତ୍ ଶକ୍ତି ଯୋଗୁଁ ଜ୍ଞାନ ଯେବେ ପାଇ ।। ୧୦

ମାୟା ଶରୀର ଧାରଣ କରିଲେ ହେଁ ଜୀବ ।            ବିଶୁଦ୍ଧ ଜ୍ଞାନ ଜନ୍ମିଲେ ବ୍ରହ୍ମ ପାଲଟିବ ।। ୧୧

ଅଶୁଦ୍ଧ ଜ୍ଞାନ ହୋଇଲେ କଳ୍ପନା ବଢ଼ିବ ।                  କଳ୍ପନା ବଳେ ଅନେକ ରୂପ ପ୍ରକାଶିବ ।। ୧୨

ସମସ୍ତଙ୍କର କଳ୍ପନା ନ ଥାଏ ସମାନ ।                  ସବୁ ଜୀବଙ୍କର ଭାବ ତେଣୁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ।। ୧୩

 

ବ୍ରହ୍ମ ଆକାଶପରି ସର୍ବତ୍ର ବିଦ୍ୟମାନ ।                  ଏହା ତୁମ୍ଭ ମନ ମଧ୍ୟେ କର ଅନୁମାନ ।। ୧

ଆକାଶରେ ଅସଂଖ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ଥିବାପରି ।            ବ୍ରହ୍ମ ମଧ୍ୟରେ ଅସଂଖ୍ୟ ଜୀବ ଛନ୍ତି ପୁରି ।। ୨

ବ୍ରହ୍ମ ଯେଉଁ ପ୍ରକାରର ଭାବନା କରୁଛି ।                  ସଦାଧ୍ୟାନ ଥିବା ଯୋଗୁଁ ସେପରି ହେଉଛି ।। ୩

ଉତ୍ତମ କଥାର ଚିନ୍ତା ସେ ଯେବେ କରିବ ।            ତେବେ ତାହାର ଉତ୍ତମ ଗତି ପ୍ରାପ୍ତ ହେବ ।। ୪

ଜୀବର ଦୁଇ ଅବସ୍ଥା ରହିଛି ଯେ ପୁଣ ।                  ଜାଗ୍ରତ ଓ ସ୍ୱପ୍ନାବସ୍ଥା ଏ ଶାସ୍ତ୍ର ପ୍ରମାଣ ।। ୫

ବହୁ ସମୟ ଧରିଣ ପ୍ରତିଭାତ ଯାହା ।                  ଜାଗ୍ରଦାବସ୍ଥା ଜୀବର ଜାଣିବଟି ତାହା ।। ୬

ଯାହାକ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ ତାହା ସ୍ୱପ୍ନାବସ୍ଥା ଜାଣ ।            ଦୁଇ ଅବସ୍ଥାକୁ ତୁମେ ସ୍ୱପ୍ନାବସ୍ଥା ମଣ ।। ୭

ମନକୁ ମଧ୍ୟ ପୁରୁଷ କୁହାଯାଇଥାଏ ।                  ମନ ଯାହା ଭାବେ ତାହା ତାକୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ।। ୮

ଉପାଧି ବିହୀନ ବ୍ରହ୍ମ ଭାବନାକୁ କର ।                  ସେହିପରି ଭାବ ହେବ ଜୀବାତ୍ମା ତୁମ୍ଭର ।। ୯

ଦର୍ପଣରେ ପଦାର୍ଥର ପଡ଼େ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ।                  ଜଡ ସେ କାହୁଁ ଜାଣିବ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଭାବ ।। ୧୦

 

ଜୀବ ଉପରେ ଯାହାର ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିବ ।                  ଚୈତନ୍ୟ ଶକ୍ତି ଥିବାରୁ ତା ଜାଣି ପାରିବ ।। ୧

ନିଜେ ବ୍ରହ୍ମ ଭାବି ଅନ୍ୟ ପ୍ରଭାବରୁ ମୁକ୍ତ ।                  ହୋଇ ସେ ପାରିବ ଯଦି ବ୍ରହ୍ମେ ହେବ ଯୁକ୍ତ ।। ୨

ଏ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱଗୋଟି ଏକମାତ୍ର ବ୍ରହ୍ମ ।                  ଏ ଜ୍ଞାନକୁ ଯେ ଜାଣନ୍ତି ପୁରୁଷ ଉତ୍ତମ ।। ୩

ମାୟା ଜଗତରେ ଯେହୁ ଲିପ୍ତ ଯେ ନୁହନ୍ତି ।            ପ୍ରକୃତି ସୁଖକୁ ଅନୁଭବ ସେ କରନ୍ତି ।। ୪

ପଙ୍କେ ଲିପ୍ତଥିଲେ ମଣି ଚିହ୍ନା ନ ପଡ଼ଇ ।            ତାକୁ ଧୋଇଦେଲେ ତାର ସ୍ୱରୂପ ଆସଇ ।। ୫

ମନ ମଧ୍ୟୁ ମାୟାଟିକୁ ଦୂର କରି ଦେଲେ ।            ବ୍ରହ୍ମରୂପ ଗୋଯି ଜ୍ଞାତ ହୋଇବଟି ଭଲେ ।। ୬

ଜୀବର ବାସନା ଭାବ ନ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ।            କୌଣସି ଶତ୍ରୁ ତାହାକୁ ନ କରେ ପରାସ୍ତ ।। ୭ୟ

ଦେହଠାରେ ମୁଁ, ମୋର ଭାବ ଜାତ ହେଲେ ।            ଜୀବର ପତନ ସୁନିଶ୍ଚିତ ହେବ ଭଲେ ।। ୮

ଅଜ୍ଞ ପୁରୁଷ, ମିଥ୍ୟା ଅହଙ୍କାର ସମ୍ପନ୍ନ ।                  ବିଜ୍ଞ ପୁରୁଷ ପରମାତ୍ମା ବୋଧ ସମ୍ପନ୍ନ ।। ୯

ଏହି ଉଭୟଙ୍କରତ ଯେପରି ସ୍ୱଭାବ ।                  ତାର କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ଅନ୍ୟଥା ନୋହିବ ।। ୧୦

 

ଚିଦାକାଶ ଜଗଦାକାରେ ଜାଗ୍ରତ ଥିଲେ ।            ଦୃଶ୍ୟ ଜଗତକୁ ସେ ପ୍ରକାଶ କରେ ଭଲେ ।। ୧

ଯେବେଳେ ସେ ନିଜ ଠାରେ ସୁଷୁପ୍ତ ଥାଆନ୍ତି ।            ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ନାମ ମୋକ୍ଷତ ବୋଲାନ୍ତି ।। ୨

ଏହାମଧ୍ୟ ସତ୍ୟ ନୁହେ ଏ ଅଟେ କଳ୍ପନା ।            ସୁଷୁପ୍ତ, ଜାଗ୍ରତ ସେହି କିଛିତ ହୁଏନା ।। ୩

ନିଜେ ନିଜକୁ ଜଗତ ଆକାରେ ଦର୍ଶନ ।                  କରିଥାନ୍ତି ଯେଣୁ ସେହି ବ୍ରହ୍ମରୂପ ଜାଣ ।। ୪

ଆତ୍ମା ଚିନ୍ମାତ୍ର ରୂପରେ ଅବସ୍ଥାନ କଲେ ।            ଅହଂଭାବ ବୃଦ୍ଧି ପ୍ରାପ୍ତ ନୋହିବଟି ଭଲେ ।। ୫

ଅହଙ୍କାରଟି ତ୍ରିବିଧ ତାହା ଏବେ ଶୁଣ ।                  ମୁଁ ବ୍ରହ୍ମ, ମୁଁ ବ୍ରହ୍ମାସ୍ମି, ମୁଁ ଶରୀରଟି ଜାଣ ।। ୬

ଧୈର୍ଯ୍ୟ ଓ ଯତ୍ନ ସହିତ ଯେ ଅହଙ୍କାରକୁ ।            ବର୍ଜନ କରି ପାରିବ ମୋକ୍ଷ ମିଳେ ତାକୁ ।। ୭

ମନ ଅଭ୍ୟୁଦୟ ହେଲେ ପୁରୁଷ ବିନାଶ ।।            ପୁରୁଷର ଅଭ୍ୟୁଦୟେ ମନ ହୁଏ ନାଶ ।। ୮

ମନହିଁ ଜଗତ ପୁଣି ମନହିଁ ଦେବତା ।                  ମନହିଁ ଶତ୍ରୁ ଅଟଇ ମନହିଁ ମିତ୍ରତା ।। ୯

ଆତ୍ମ ବିସ୍ମୃତିରୁ ସେହି ମନ ଜନ୍ମିଥାଏ ।                  ଚିତ୍ତରେ କାଳିମା ହେଲେ ଜୀବନାଶ ହୁଏ ।। ୧୦

 

ଏହି ଚିତତ୍ତ୍ୱଟି ଦୃଶ୍ୟେ ପରିଣତ ହୋଇ ।                  ଆତ୍ମ ସ୍ୱରୁପକୁ ତେଣୁ ସେହି ଭୂଲିଥାଏ ।। ୧

ଶୁଦ୍ଧ ଚିତ୍ତ ଜୀବ ନୁହେଁ ମନ ହେଲା ଜୀବ ।            ଶରୀର ଧାରଣ କରେ ମନୁଷ୍ୟର ଭାବ ।। ୨

ଏ ମନ ନିଜକୁ ଆତ୍ମା କଳ୍ପନା କରଇ ।                  ଏହିପରି ବାରବାର ଭ୍ରମେ ପଡ଼ୁଥାଇ ।। ୩

ଆତ୍ମାଠାରୁ ଜଗତ ପଦାର୍ଥ ଭିନ୍ନ ନୁହେ ।                  ବ୍ରହ୍ମରେ ଏ ଭାବ ହେଲେ କାମନା ନ ରହେ ।। ୪

ବ୍ରହ୍ମେ ସ୍ଥିର ହେଲେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶାନ୍ତି ଯେ ଲଭିବ ।            ବାହ୍ୟ ପଦାର୍ଥକୁ ମନେ ସ୍ଥାନତ ନ ଦେବ ।। ୫

Unknown

କର୍ତ୍ତବ୍ୟ କର୍ମ ବୋଲିଣ କିଛି ନାହିଁ ଜାଣ ।            ଏ ସାର୍ବ କଳ୍ପନା ଅଟେ ମନର ଭିଆଣ ।। ୬

ଜଗତ ହେଲା ବ୍ରହ୍ମଙ୍କ ବିବର୍ତ୍ତ କାରଣ ।                  ବ୍ରହ୍ମ ସତ୍ୟ, ମିଥ୍ୟା, ଦ୍ୱୈତ; ଅଦ୍ୱୈତାଦି ଜାଣ ।। ୭

ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ଠାରୁ ସମସ୍ତ ଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ।            ଲୀଳାକରି ଶେଷେ ନିଜ ଠାରେ ଲୀନ ହୋଇ ।। ୮

ଦୁଗ୍‌ଧରେ ଯେପରି ଘୃତ, ମୃତ୍ତିକାରେ ଘଟ ।            ବୀଜରେ ଯେପରି ବୃକ୍ଷ ବ୍ରହ୍ମେ ସବୁ ନଟ ।। ୯

ବ୍ରହ୍ମ ବସ୍ତୁ ତ୍ୟାଗ କରି ଅବସ୍ତୁରେ ଶ୍ରଦ୍ଧା                   କରିବା ଲୋକଟି ଅଜ୍ଞ; କରିବ ଅଶ୍ରଦ୍ଧା ।। ୧୦

ସଂକଳ୍ପ ନ କରି ସୁଖ ଦୁଃଖ ମନୁତେଜ ।                  ତେବେ ତ ଜନ୍ମିବ ତୁମ୍ଭ ହୃଦେ ବ୍ରହ୍ମ ବୀଜ ।। ୧୧

 

ଜ୍ଞାନ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଇ ସଂକଳ୍ପ ନ କଲେ ।            ଭୟତ ରହିବ ନାହିଁ କହୁଅଛି ଭଲେ ।। ୧

ସଂକଳ୍ପରେ ସଂକଳ୍ପକୁ ମନରେ ମନକୁ ।                  ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରି ଧରିବ ମନନରେ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କୁ ।। ୨

ମୁହଁ ବ୍ରହ୍ମ ସର୍ବଦା ସ୍ମରଣ ରଖିଥିବ ।                  ଜୀବ, ବୁଦ୍ଧି, ବାସନା ଏ ସବୁ ଏକ ଭାବ ।। ୩

କେବଳ ନାମେ ପ୍ରଭେଦ ଆଉ କିଛି ନାହିଁ ।            ଦୃଢ଼େ ହୃଦୟୁ ସଂକଳ୍ପ ତ୍ୟାଗ କରି ଦେଇ ।। ୪

ଯେ ହୃଦୟୁ ଅଭିମାନ ଦୂର କରିଛନ୍ତି ।                  ଯେ ଭାବରେ ଥାନ୍ତୁ ସେହି ମୁକ୍ତତ ଅଟନ୍ତି ।। ୫

ମନୁଷ୍ୟ ଯେ ସୁଖ ଦୁଃଖ ଭୋଗ କରିଥାଏ ।            ସେ ସବୁ କେବଳ ତୃଷ୍ଣା ଫଳଟିକୁ ପାଏ ।। ୬

ତୃଷ୍ଣା କୁକ୍‌ କରୀଟି ମନୋମୟର ଗର୍ତ୍ତରେ ।            ଲୁକାୟିତ ଥାଇ ମାଂସ, ରକ୍ତ ପାନ କରେ ।। ୭

କାଷ୍ଠ ସଂଯୋଗରେ ଅଗ୍ନି ଯେପରି ବର୍ଦ୍ଧିତ ।            ଚିନ୍ତା ଦ୍ୱାରା ଚିନ୍ତା ଦେହ ହୁଏ, ବୃଦ୍ଧି ପ୍ରାପ୍ତ ।। ୮

କାଷ୍ଠ ଅଭାବରେ ଅଗ୍ନି ନିର୍ବାପିତ ହୁଏ ।                  ଚିନ୍ତା ନ କଲେ ଚିନ୍ତାର ବିନାଶତ ହୁଏ ।। ୯

ଯଜ୍ଞ, ଦାନ, ତପସ୍ୟାରେ ସୁଖ ଅଛି ସତ ।            ତାହା ଅଟେ ସ୍ୱଳ୍ପ ସୁଖ କହୁଛି ମୁହିଁତ ।। ୧୦

ଅନନ୍ତ ସୁଖ କେବଳ ଆତ୍ମ ଦର୍ଶନରେ ।                  ବିଷୟ ବୈରାଗ୍ୟ ଜାତ ହୋଇବ ତାହାରେ ।। ୧୧

ଯେତେ ଦିନ ପଞ୍ଚଭୂତ ଶରୀର ରହିଛି ।                  ମୁକ୍ତ ହେଲେ ମଧ୍ୟ କର୍ମ ତ୍ୟାଗ ନ କରନ୍ତି ।। ୧

ମନତ ବାଳକ ପରି ଚଞ୍ଚଳ ଅଟଇ ।                  ତାକୁ ତତ୍ତ୍ୱ ଜ୍ଞାନ ଦେଲେ ଆୟତ୍ତ ସେ ହୋଇ ।। ୨

ନିଜେ ବିଷ୍ଣୁ ନ ହୋଇ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ ପୂଜା କଲେ ।            କିଛି ଲାଭ ହେବ ନାହିଁ କହୁଅଛି ଭଲେ ।। ୩

ଚିତ୍ତରୋଧ ନ କଲେତ କାମନା ବାସନା ।            ଲୋପ ହେବ ନାହିଁ ଶାସ୍ତ୍ର କରୁଅଛି ମନା ।। ୪

ପୁରୁଷକାର ବଳରେ ଚିତ୍ତକୁ ରୋଧିବ ।                  ନିଜ ପର ଦୁଇଭାବ ଦୂର କର ଦେବ ।। ୫

ବଜ୍ର ସ୍ତମ୍ଭ ପରି ଆତ୍ମାଙ୍କୁ ଆଶ୍ରୟ କରି ।                  ସ୍ଥିର ଭାବେ ରହିଥିବ ଆତ୍ମବଳ ଧରି ।। ୬

ଚିତ୍ତରୂପୀ ସର୍ପ ସର୍ବ ଭୟରେ କାରଣ ।                  ଏହାଦ୍ୱାରା ସକଳ ମାନବର ମରଣ ।। ୭

ଏହି ସର୍ପ ବିଷୟ ଆମିଷ ଭକ୍ଷ ପାଇଁ ।                  ତୃଷ୍ଣାରୂପ ମୁଖ ଗୋଟି ବିସ୍ତାର କରଇ ।। ୮

ବିଶୁଦ୍ଧ ଚିତ୍ତର ଦ୍ୱାରା ଏ ଦୁଷ୍ଟ ଚିତ୍ତର ।                  ସଂହାର କରି ଚାଞ୍ଚଲ୍ୟ ପରିତ୍ୟାଗ କାର ।। ୯

 

ପ୍ରତିଦିନ ତୁମ୍ଭେ ଆତ୍ମ ଚିନ୍ତନ ଯେ କର ।                  ଭୂତାଦି ଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ଏ ମାୟା ଶରୀର ।। ୧

ଏହା ପ୍ରତି ଆସକ୍ତିତ କେବେ ହୁଅ ନାହିଁ ।            ଜଗତକୁ ମିଥ୍ୟା ଭାବି ଆତ୍ମାରେ ରହଇଁ ।। ୨

ମନରୂପୀ ଅରଣ୍ୟରେ କଳ୍ପନା ବୃକ୍ଷଟି ।                  ତୃଷ୍ଣା ହେଲା ବୃକ୍ଷଲତା ତାକୁ ଦିଅ କାଟି ।। ୩

ସବୁ ଉପାୟ ମଧ୍ୟରେ ବାସନା ତ୍ୟାଗଟି ।            ସୁମେରୁ ପର୍ବତ ତୁଲ୍ୟ ତାର ଉପୂଡାଟି ।। ୪

ଯେଉଁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବାସନା ତ୍ୟାଗ ହୋଇ ନାହିଁ ।            ସେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମନବଳ ଭାଙ୍ଗିବ ଯେ ନାହିଁ ।। ୫

ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞାନତ ଉଦୟ ନ ହେଲେ ମନର ।                  ଶାନ୍ତି ଅସମ୍ଭବ ହେବ ଜାଣଟି ଚିତ୍ତର ।। ୬

ଶାନ୍ତି ନ ହେଲେତ ଚିତ୍ତ ତତ୍ତ୍ୱ ଜନ୍ମେ ନାହିଁ ।            ବାସନା ନଷ୍ଟ ନ ହେଲେ ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞାନ କାହିଁ ।। ୭

ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞାନତ ଉଦିତ ନ ହେଲେ ମନର ।                  ବାସନା କ୍ଷୟ ହୁଏନା ଜାଣ ତୁମ୍ଭେ ବୀର ।। ୮

ବାସନା କ୍ଷୟତ ଚିତ୍ତ ନାଶ ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞାନନ ।                  ପରସ୍ପରରେ ପ୍ରକାଶ କାରଣ ଏମାନ ।। ୯

ଯତ୍ନ ବିବେକ ବଳରେ ଏ ଭୋଗ ବାସନା ।            ତ୍ୟାଗ କରି କର ଏ ତ୍ରିବିଧ ଉପାସନା ।। ୧୦

କଉଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜ ମାଂସର ଭକ୍ଷଣ ।                  କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କେବେ ନ କରେ ସେ ଜାଣ ।। ୧୧

ସେପରି ଜ୍ଞାନୀ ପୁରୁଷ ନିଜର ଶରୀର ।                  ପଦାର୍ଥେ ଭୋଗ ବାସନା ନ ଥାଏ ତାଙ୍କର ।। ୧୨

ଅନାସକ୍ତ ଓ ପୂଣ୍ୟାତ୍ମା ସେହି ଜ୍ଞାନୀ ଜନ ।            ହୈତ ଭାବ ଶୂନ୍ୟ ହୋଇ ହୁଅନ୍ତି ମଉନ ।। ୧୩

କାମନା ବାସନା ସବୁ ସେ ତ୍ୟାଗ କରନ୍ତି ।            ପ୍ରିୟ ଅପ୍ରିୟ ବସ୍ତୁରେ ସମ ଦୃଷ୍ଟି ଥାନ୍ତି ।। ୧୪

 

୧୦

ବଶିଷ୍ଠ କହିଲେ

ମୋର ଉପଦେଶ ମର୍ମ ଯେ କାଳ କର୍ତ୍ତୃକ ।            ପ୍ରେରିତ ହୋଇ ଯାହାବା ଯେପରି ଲୌକିକ ।। ୧

ବ୍ୟବହାର ନିକଟରେ ଉପସ୍ଥିତ ହେବ ।                  ତୁମେ ତାହା ଆନନ୍ଦରେ ଗ୍ରହଣ କରିବ ।। ୨

ଶୁଭ, ଅଶୁଭ, ଦୁଃଖବା ସୁଖ ଆସି ମିଳେ ।            ଆସକ୍ତ ଓ ଚିଦ୍ୱିଷ୍ଟତ ହେବନାହିଁ ତିଳେ ।। ୩

ଏହା ମୋ ଉପଦେଶର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ଅଟଇ ।            ସକଳ ଶାସ୍ତ୍ରର ସାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଏ ହୋଇ ।। ୪

ଏହା ଜାଣି ତୁମେ ହୁଅ ଉଦାର ଚରିତ୍ର ।                  ଏପରି ହେଲେ ହୋଇବ ଏ ବିଶ୍ୱର ମିତ୍ର ।। ୫

ଆହେ ରାମ ! ଜୀବ, ମନ ଅବିଦ୍ୟା ଓ ଚିତ୍ତ ।            ଏ ସବୁତ କିଛି ନାହିଁ ସଂସାରରେ ସ୍ଥିତ ।। ୬

ଏ ସବୁ ଅସ୍ତିତ୍ୱ ଅନୁଭବ ଯେ କରୁଛ ।                  ତାହା କେବଳ ଅଜ୍ଞାନ ଆଉ ଖାଲି ମିଛ ।। ୭

ପୂର୍ଣ୍ଣଜ୍ଞାନ ଜ୍ଞାତ ହେଲେ ଜାଣି ଯେ ପାରିବ ।            ବ୍ରହ୍ମଙ୍କ କଳ୍ପନା ଦ୍ୱାରା ଏ ସର୍ବ ସମ୍ଭବ ।। ୮

ଜ୍ଞାନ ହେଲା ଅଗ୍ନି ଆଉ ଚିତ୍ତ ହେଲା ତୃଣ ।            ଚିତ୍ତ ଦଗ୍‌ଧ ହେଲେ ଆଉ ନ ଦେଖ ଏମାନ ।। ୯

ଜଗତକୁ ତୁମେ ବ୍ରହ୍ମ ରୂପରେ ଦେଖିବ ।                  ଜଗତ ବ୍ରହ୍ମ ହେଲେ ତୁମ୍ଭେ ବ୍ରହ୍ମ ହେବ ।। ୧୦

 

୧୧

ଅବିଦ୍ୟାର ଉତ୍ପତ୍ତିତ ସୁଖ ମଧ୍ୟୁ ଜାଣ ।                  ଦୁଃଖରୁ ମଧ୍ୟ ଅବିଦ୍ୟା ହୁଅଇ ଉତ୍ପନ୍ନ ।। ୧

ମନୁଷ୍ୟର ଦାରିଦ୍ର୍ୟରୁ ଅନ୍ନାଦିର ତୃଷ୍ଣା ।                  ବର୍ଦ୍ଧିତ ହୁଅଇ ରାମ ଏହା ନୁହେଁ ମିଥ୍ୟା ।। ୨

ବ୍ରହ୍ମା, ବିଷ୍ଣୁ, ମହେଶ୍ୱର ଏମାନଙ୍କଠାରେ ।            କଳ୍ପନା ଥିବାରୁ ଗଣା ଯାନ୍ତି ପ୍ରକୃତିରେ ।। ୩

ଜ୍ଞାନ ଓ ଅଜ୍ଞାନ ଦୁଇ ସଂସାରରେ ନାହିଁ ।            ଶୁଦ୍ଧ ବ୍ରହ୍ମ ସବୁଠାରେ ବିରାଜି ଅଛଇ ।। ୪

ଅଜ୍ଞାନାଚ୍ଛନ୍ନ ଓ ଭ୍ରାନ୍ତ ଜୀବ ଆତ୍ମା ଜାଣ ।            ଏପରି ହେଲେ ଅବିଦ୍ୟା ମଧ୍ୟେ ତାକୁ ଗଣ ।। ୫

ଯେଉଁଚିତ୍ତେ ଜୀବ ଜ୍ଞାନ ଉପାଧି ନ ଥାଏ ।            ସେହି ଚିତ୍ତ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମା ନାମ ଯେ ବୋଲାଏ ।। ୬

ବସ୍ତୁତଃ ସେହି ଆତ୍ମା ଅଟେ ନିର୍ବିକାର ।                  ଭ୍ରାନ୍ତି ସମାକୁଳ ଚିତ୍ତ ଆତ୍ମାଟି ବିକାର ।। ୭

ବୀଜାକାରେ ବାସନାଯେ ସୁଷୁପ୍ତିରେ ଥିଲେ ।            ସିଦ୍ଧିର ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଏହା ଜାଣ ଭଲେ ।। ୮

ସୁଷୁପ୍ତିରେ କାମ ବୀଜ ଦଗ୍‌ଧ ହୋଇଥାଏ ।            ସେ ସାଧକର ସାଧନା ସିଦ୍ଧି ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ।। ୯

ବିଷ, ବହ୍ନି, ଶତ୍ରୁ, ବ୍ୟାଧି, ୠଣ ଅବଶେଷ ।            ହେଲେହେଁ ସାମାନ୍ୟ ଦୁଃଖ ଦିଅନ୍ତି ଅଶେଷ ।। ୧୦

ଜ୍ଞାନ ଅଗ୍ନିଦ୍ୱାରା କାମ ଦଗ୍‌ଧ ହୋଇଗଲେ ।            ଭବିଷ୍ୟତେ ଦୁଃଖ ଭାଗୀ ନ ହୋଇବ ଭଲେ ।। ୧୧

 

୧୨

ବିଶିଷ୍ଠ କହିଲେ ରାମ ! ଏହି ସଂସାରରେ ।            ବ୍ରହ୍ମ ଭିନ୍ନ କିଛି ନାହିଁ ମନେ ରଖ ବାରେ ।। ୧

ଯେତେ ସବୁ ବସ୍ତୁ ଯେତେ ଶକ୍ତି ସବୁ ଅଛି ।            ବ୍ରହ୍ମ ଅବା ବ୍ରହ୍ମମୟୀ ତାହାକୁ କହୁଛି ।। ୨

ଯିଏ ତାଙ୍କୁ ଯେଉଁ ଭାବେ କରଇ ଭାବନା ।            ଦୃଢ଼ତା ଥିଲେ ଭକ୍ତିରେ ପୁରଇ କାମନା ।। ୩

ତେଣୁ କ୍ଷୁଦ୍ର ଅହଂବୁଦ୍ଧି କରି ପରିତ୍ୟାଗ ।                  ବ୍ରହ୍ମଭାବେ ରହିବାକୁ ହୁଅନ୍ତୁ ସଜାଗ ।। ୪

କାମନାର ପଛେ ପଛେ ଜୀବ ଧାବମାନ ।            ତେଣୁ ଜନ୍ମ ମୃତ୍ୟୁ ଦଶା ଭୋଗନ୍ତି ସେ ଜାଣ ।। ୫

ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଜ୍ଞାନ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତମ ।                  ଏକମାତ୍ର ଭ୍ରାନ୍ତି ହୀନ ଏ ଅଦ୍ୱୈତ ଜ୍ଞାନ ।। ୬

ଏହି ଜ୍ଞାନକୁ ନିଷ୍ଠାରେ କର ତୁମ୍ଭେ ଧ୍ୟାନ ।            ତୁମ୍ଭରତ କଟିଯିବ ସମସ୍ତ ବନ୍ଧନ ।। ୭

ସତ୍ୟା ସତ୍ୟ ମାର୍ଗ ଜାଣ ଜ୍ଞାନର ସଂଯୋଗେ ।            ସତ୍ୟ ପଥେ ଚଳି ମିଥ୍ୟା ମାର୍ଗ ତ୍ୟାଗ ବେଗେ ।। ୮

ବାୟୁମଧ୍ୟେ ଧୂଳି ପରି ମନରେ ଅଜ୍ଞାନ ।                  ରହିଣ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ମନ କରନ୍ତି ଆଚ୍ଛନ୍ନ ।। ୯

ଧୂଳି ଝାଡ଼ି ଦେଲେ ଯେହ୍ନେ ଦ୍ରବ୍ୟର ପ୍ରକାଶ ।            ଶୁଦ୍ଧ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରକାଶିଲେ ମନର ସନ୍ତୋଷ ।। ୧୦

 

୧୩

ଭୁଷଣ୍ଡ କାଳ କହିଲେ ମୁଁ ପ୍ରାଣ ସମାଧି ।            ଅବସ୍ଥାରେ ରହିବାରୁ ମୋର ସ୍ଥିର ବୁଦ୍ଧି ।। ୧

ସୁମେରୁ ଗିରିର ବିଚଳନରେ ମୁହିଁତ ।                  ବିଚଳିତ ହୁଏ ନାହିଁ କହୁଅଛି ସତ ।। ୨

ଯେ କୌଣସି ଅବସ୍ଥାରେ ମୋର ଏ ସମାଧି ।            ସ୍ଥିତିରୁ ବିଚ୍ୟୁତ ନୁହେ ଯେଣୁ ସ୍ଥିତ ବୁଦ୍ଧି ।। ୩

ଗତ ଓ ଭବିଷ୍ୟ ଚିନ୍ତା ମୁହିଁତ କରେନା ।                  ବର୍ତ୍ତମାନ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ନିବଦ୍ଧ ମୋ ସିନା ।। ୪

ଫଳ ଲାଭ ପ୍ରତି ମୋର ବାସନାଚ ନାହିଁ ।            ସୁପ୍ତ ପୁରୁଷପରି ମୁଁ ସଦା ରହିଥାଇ ।। ୫

ବୁଦ୍ଧି ସଂଯୋଗ ନ କରି କର୍ମ କରୁଥାଏ ।            ସତାକାଳେ ଆତ୍ମାଠାରେ ବରାଜ ମୁଁ ଥାଏ ।। ୬

ଏଥିପାଇଁ ମୁହିଁଥାଏ ସଦା ରୋଗ ହୀନ ।            ସୁଦୀର୍ଘ ଜୀବନ ଲାଭ କରିଅଛି ପୁଣ ।। ୭

ପ୍ରାଣ ଅପାନ ମିଳନେ ଯାହା ଅନୁଭୂତ ।                  ସେହି ବ୍ରହ୍ମରୂପୀ ଆତ୍ମାଠାରେ ମୁଁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ।। ୮

ନିରୋଗ ଓ ଦୀର୍ଘଜୀବୀ ମୁହିଁ ସେଥିପାଇଁ ।            ସର୍ବଦା ଆତ୍ମାରେ ଶାନ୍ତି ମୁଁ ଲାଭ କରଇ ।। ୯

ଅର୍ଥ ଓ ଅନର୍ଥ ଆସେ ମୋର ନିକଟକୁ ।             ସମାନ ଭାବେ ଦେଖଇ ମୁହିଁ ଉଭୟଙ୍କୁ ।। ୧୦

ତେଣୁ ମୁଁ ଧାରଣ କରେ ଏ ଦୀର୍ଘ ଜୀବନ ।            ସମସ୍ତ କର୍ମରେ ମୋର ନାହିଁ ଅଭିମାନ ।। ୧୧

ଜ୍ଞାନ ପାଇଁ ମୋର ମନେ ଔଦ୍ଧତ୍ୟତ ନାହିଁ ।            ଜ୍ଞାନରେ ଅନ୍ୟକୁ ପରାଭବ କରେ ନାହିଁ ।। ୧୨

ନିଜେ ପରାଭୂତ ହେଲେ ଅପମାନ ନାହିଁ ।            ନିଃସ୍ୱ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ମୁହିଁ ବିଷୟ ଚାହିନି । ୧୩

ସହି ସବୁ କାରଣରୁ ମୋହର ଜୀବନ ।                  ନିରାମୟ ଭାବେ ଦିନ କରୁଛି ଯାପନ ।। ୧୪

ସକଳ ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ମୁହିଁ ନିଜର ଶରୀର ।                  ଭଳି ଦେଖୁ ଥିବାରୁତ ଭ୍ରାନ୍ତି ନାହିଁ ମୋର ।। ୧୫

ଭାବନାକୁ ଯେ ପ୍ରକାରେ ସୁଦୃଢ଼ କରିବ ।            ସତ୍ୟ ରୂପେ ସେ ଆକୃତି ପ୍ରକାଶ ପାଇବ ।। ୧୬

 

୧୪

ସ୍ୱପ୍ନେ, ବାଘ, ଭାଲୁ, ସାପ ଦେଖି ଭୟ ଜନ୍ମେ ।            ମୁହିଁ ସ୍ୱପ୍ନ ଦେଖୁଅଛି ଯଦି ପଡ଼େ ମନେ ।। ୧

ଯଥା ଶିଘ୍ର ଚାଲିଯିବ ଭୟତ ମନରୁ ।                  ଜଗତ ଭାବ ଘୁଞ୍ଚାୟ ତୁମ୍ଭ ହୃଦୟରୁ ।। ୨

ରାଗ ଦ୍ୱେଷ କ୍ଷୟ ହେଲେ ଜ୍ଞାନ ଲାଭ ହୁଏ ।            ସ୍ୱର୍ଗ ମର୍ତ୍ତ୍ୟର ପଦାର୍ଥ ସବୁ ଲାଭ ପାଏ ।। ୩

ସଂସାର ରୂପ ଚକ୍ରର ନାଭି ଯେ ସଂକଳ୍ପ ।            ତାକୁ ରୁଦ୍ଧ କଲେ ଚକ୍ର ଅଚଳ ଅଳ୍ପକ ।। ୪

ଶ୍ରମ ସାପେକ୍ଷ ଅଟଇ ସଂକଳ୍ପ କରିବା ।                  ସଂକଳ୍ପ ତ୍ୟାଗେତ ଶ୍ରମ କିଛି ନାହିଁ ବାବା ।। ୫

ଆତ୍ମା ଯେତେବେଳେ ଯାହା ଭାବନା କରନ୍ତି ।            ସଂକଳ୍ପ ପ୍ରଭାବେ ତାହା ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଥାନ୍ତି ।। ୬

ଏହି ଜଗତ କେବଳ ସଂକଳ୍ପରୁ ଜାତ ।                  ସେଥିପାଇଁ ମିଥ୍ୟାବୋଲି ଜାଣିବ ଜଗତ ।। ୭

ମୁହିଁ ସର୍ବ ଶକ୍ତିମାନ୍ ଆତ୍ମାରୂପ ମୋର ।                  ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହିପରି ଭାବନା ଯେ କର ।। ୮

ଏହି ଭାବନାରେ ଜୀବ ସିଦ୍ଧି ଲାଭ କଲେ ।            ଅବଶ୍ୟଟି ବ୍ରହ୍ମଲାଭ କରିବଟି ଭଲେ ।। ୯

 

୧୫

ଶରୀର ପରିଚାଳନା ଶକ୍ତି ଯେ ପ୍ରାଣର ।                  ଜ୍ଞାନ ଶକ୍ତି ଗୋଟି ଜାଣ ଅଟଇ ଚିତ୍ତର ।। ୧

ଆତ୍ମାଙ୍କ ସ୍ୱଭାବ ଅବିଦ୍ୟାରୁ ମୁକ୍ତ ହେଲେ ।            ନିଜକୁ ନିଜେ ଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ସେ ଭଲେ ।। ୨

ଆତ୍ମା ନିଜେ ନିଜ ଦ୍ୱାରା ନିଜକୁ ବିଚାର ।            କରି ଆତ୍ମା ରୂପେ ଜାଣ ପ୍ରକାଶ ତାଙ୍କର ।। ୩

ଯାହାର ବିନାଶ ହେଲେ ଯାହା ଲାଭ ହୁଏ ।            ବର୍ତ୍ତମାନନ ଥିଲେ କେହ୍ନେ ତାହା ଲାଭ ହୁଏ ।। ୪

ଅନ୍ଧାର ନାଶ ନ ହେଲେ ଅଲୋକ ନ ଥାଏ ।            ଆଲୋକ ଆସିଲେ ଅନ୍ଧାରତ ଚାଲିଯାଏ ।। ୫

ଅବିଦ୍ୟା ଥିଲେ ଏ ଜ୍ଞାନ ଲାଭ ହୁଏ ନାହିଁ ।            ଅବିଦ୍ୟା ନାଶରେ ଆତ୍ମାଜ୍ଞାନତ ମିଳଇ ।। ୬

ହୃଦୟରୁ ଅଭିମାନ ଦୂରୀଭୂତ ହେଲେ ।                  ପରମାତ୍ମାଙ୍କର ଜ୍ଞାନ ଉଦେହୁଏ ଭଲେ ।। ୭

ଆତ୍ମନିଷ୍ଠ ହେଲେ ପୂର୍ଣ୍ଣତ୍ତ୍ୱକୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ।                  ପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଲେ ଜନ୍ମ ମୃତ୍ୟୁ ଅଧୀନ ନ ହୁଏ ।। ୮

 

୧୬

ରାଜ୍ୟ, ଧନ, ଗୃହ, ପଶୁ କଳତ୍ରକୁ ତ୍ୟାଗ ।            କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ତାହା ମିଥ୍ୟା ତ୍ୟାଗ ।। ୧

ଏହି ସବୁ ଦ୍ରବ୍ୟ ଗୁଡ଼ି ତୁମ୍ଭର ନୁହନ୍ତି ।                  ଏହାଙ୍କୁ ତ୍ୟାଗ କରିଲେ ନ ପାଇବ ଶାନ୍ତି ।। ୨

ବିଷୟ ପ୍ରତି ଯେ ତୁମ୍ଭ ଅନୁରାଗ ଅଛି ।                  ତାକୁ ତ୍ୟାଗ କରିଦିଅ ହୃଦୟରୁ ବାଛି ।। ୩

ତେବେ ତୁମେ ପ୍ରକୃତ ଯୋଗୀରେ ଗଣା ହେବ ।            ଯୋଗୀ ନ ହେଲେତ ନ ପାଇବ ବ୍ରହ୍ମଭାବ ।। ୪

ବାସନା କାମନା ଜାଣ ଚିତ୍ତର ସ୍ୱରୂପ ।                  ଚିତ୍ତର ଯେ ବୀଜ ହେଲା ଅହଙ୍କା ରୂପ ।। ୫

ମୁଁ କାର ଭାବ ତାହାର ପ୍ରଥମ ଅଙ୍କୁର ।                  ତା ପରେ ଶାଖା ପ୍ରସାଖା ନାନାଦି ପ୍ରକାର ।। ୬

ତେଣୁ ଯତ୍ନ ସହକାରେ ସେହି ଅଙ୍କୁରକୁ ।            ନାଶ କଲେ ଚିତ୍ତ ନାଶ ହୋଇବ ମନକୁ ।। ୭

ମୌନ ବ୍ରତ କରି ସଦା ଆତ୍ମାଙ୍କର ଧ୍ୟାନ ।            ଜ୍ଞାନ ଅଗ୍ନି ଦ୍ୱାରା ଚିତ୍ତ ବୀଜର ଦହନ ।। ୮

ଆକାଶ ମଣ୍ଡଳେ ଯେହ୍ନେ ବୃକ୍ଷ ଜନ୍ମେ ନାହିଁ ।            ବିଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାରେ କାମ ଜାତ ହୁଏ ନାହିଁ ।। ୯

ସର୍ବସ୍ୱ ତ୍ୟାଗ ଦ୍ୱାରାହିଁ ସଂସାର ସାଗରୁ ।            ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ପାରିବ କହିଛନ୍ତି ଗୁରୁ ।। ୧୦

ସର୍ବସ୍ୱ ତ୍ୟାଗର ଅର୍ଥ ଚିତ୍ତର ଯେ ତ୍ୟାଗ ।            ଅହଙ୍କାରଟି ଯେ ଚିତ୍ତ କହିଅଛି ଆଗ ।। ୧୧

ଅନ୍ତରରେ ଯେଉଁ ମୁଉଁ ଏହିପରି ଜ୍ଞାନ ।                  ତାହାର ନାମଟି ଚିତ୍ତ ଶୁଣହେ ଶ୍ରୀରାମ ।। ୧୨

୧୭

ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ଅଭାବରେ ଅହଙ୍କାର ଜନ୍ମ ।                  ଅହଙ୍କାରରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ଅଜ୍ଞାନଟି ଜାଣ ।। ୧

ଅଜ୍ଞାନୀ ପୁରୁଷ ତାର ଆତ୍ମ ରକ୍ଷା ପାଇଁ ।            ନାନା ପ୍ରକାରର ଚିନ୍ତା ନିତ୍ୟ କରୁଥାଇ ।। ୨

ଆତ୍ମା ଗୋଟି ନିରଞ୍ଜନ ନିର୍ଲେପ ଅଟଇ ।            ନିରାକାର ପୁରୁଷର ଶତ୍ରୁକେ ଅଟଇ ? ।। ୩

କାହାଠାରୁ ତାକୁ ରକ୍ଷା କରିବ କିଏ ସେ ? ।            ଆତ୍ମାମୟ ସବୁ ଜାଣ ବୁଝିବ ସେ ଶେଷେ ।। ୪

ମୁହିଁତ ଚିନ୍ମାତ୍ର ଆତ୍ମା ଏହିପରି ଜ୍ଞାନ ।                  ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେଲେ ଛିଣ୍ଡେ ସଂସାର ବନ୍ଧନ ।। ୫

ଆତ୍ମା କାହିଁବୋଲି ଜୀବଗଣ ଯେ ଖୋଜନ୍ତି ।            କିନ୍ତୁ ସେ ଯେ ନିଜେ ଆତ୍ମା ମୋହେ ନ ଜାଣନ୍ତି ।। ୬

ମୁଣ୍ଡପରେ ଟୋପିଥାଇ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଖୋଜନ୍ତି ।            ଅଜ୍ଞାନ ଥିବାରୁ ଟୋପି କାହିଁ ନ ପାଆନ୍ତି ।। ୭

କୌଣସି ବିଷୟେ ଯଦି ଆସକ୍ତ ହୋଇବ ।            ଜୀବ ଗୋଟି ତେବେ ଜାଣ ବନ୍ଧନେ ପଡ଼ିବ ।। ୮

ସ୍ୱର୍ଗ ଓ ମର୍ତ୍ତ୍ୟେ ବିଷୟ ଅଛଇ ଅନେକ ।            କେଉଁଥିରେ ତ ଆସକ୍ତି ନ ରହୁ ବିବେକ ।। ୯

ସ୍ଥୂଳ, ସୂକ୍ଷ୍ମ ଓ ପରମ ଜୀବର ତ୍ରିବିଧ ।                  ରୂପ ରହିଅଛି ଯେଣୁ ଚିତ୍ତେ କର ବୋଧ ।। ୧୦

ପ୍ରଥମ ଦ୍ୱିତୀୟ ଭାବ ଶୀଘ୍ର ତ୍ୟାଗ କର ।            ପରମ ତୃତୀୟ ଭାବ ତା ଗ୍ରହଣ କର ।। ୧୧

ନାନାଲୋକେ ନାନାମତେ ଚଳୁଛନ୍ତି ଜାଣ ।            ନନାମତ ଛାଡି ବ୍ରହ୍ମେ କର ଅବସ୍ଥାନ ।। ୧୨

ବଶିଷ୍ଠ କହିଲେ ରାମ ! ଆତ୍ମାଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ।            ଅନ୍ୟେକେ ଈଶ୍ୱର ନାହିଁ ଏହା ଶାସ୍ତ୍ର ମତ ।। ୧

ସତସଙ୍ଗ, ସମତା ଓ ବିବେକ ପୁଷ୍ପରେ ।                  ଆତ୍ମରୂପୀ ଈଶ୍ୱରଙ୍କୁ ପୂଜା ଯେହୁ କରେ ।। ୨

ସଦ୍ୟ ମୁକ୍ତି ରୂପ ଫଳ ସେ ଦାନ କରନ୍ତି ।            ଯାହା ପାଇ ଜୀବ ଆତ୍ମା ସନ୍ତୋଷ ଲଭନ୍ତି ।। ୩

ବସ୍ତୁର ଯଥାର୍ଥ ଜ୍ଞାନ ପରିଜ୍ଞାତ ହେଲେ ।            ଆତ୍ମ ଦେବତା ପୂଜିତ ହୁଅନ୍ତିଟି ଭଲେ ।। ୪

ଯେଉଁମାନେ ତ ବିବେକ ସଂପନ୍ନ ନୁହନ୍ତି ।            ସେମାନେ ତପସ୍ୟା ଦେବାର୍ଚ୍ଚନା ନ ଜାଣନ୍ତି ।। ୫

ତୀର୍ଥ ସେବା ଦାନଆଦି ସତ କର୍ମ କରି ।            ଉପଯୁକ୍ତ ଫଳଲାଭ ନ ହୁଏ ତାଙ୍କରି ।। ୬

ଯାହା ସୁଖ ଭାବୁଛ ତା ପ୍ରକୃତରେ ଦୁଃଖ ।            ସୁଖ ଛାଡ଼ି ଆତ୍ମାର ସନ୍ଧାନ ଏବେ ଦେଖ ।। ୭

ଅହଂ ଓ ସମତ୍ୱ ଭାବ ରୂପ ଯେଉଁ ଭ୍ରାନ୍ତି ।            ସେଥିରୁ ନିବୃତ୍ତି ହେବା ଅଟଇତ ମୁକ୍ତି ।। ୮

ସେ ମୁକ୍ତି ଅଟଇ ପ୍ରତି ପ୍ରାଣୀର ସ୍ୱରୁପ ।                  ସତ୍ତା ବିନା ଅନ୍ୟ କିଛି ନୁହଇ ସେ ରୂପ ।। ୯

ଅଜର ଅମର ରୂପ ନିଜର ଯଥାର୍ଥ ।                  ଦର୍ଶନ କରିବା ଅଟେ ତୁମର ଉତିତ ।। ୧୦

ସେହି ସ୍ୱରୂପ ସତ୍ତାରେ ନାହିଁ ପାପ ତାପ ।            ଦୁଃଖ ଦୈନ୍ୟ ପ୍ରଭୃତିର ନ ପାଏ ଟି ଖାପ ।। ୧୧

ପରମ ଆନନ୍ଦେ ତାହା ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ ।            ଏପରି ପରମ ସୁଖ କାହା ଭାଗ୍ୟେ ଘଟେ ।। ୧୨

ଇନ୍ଧନହୀନ ଅଗ୍ନିତ ନିଜେ ଲିଭିଯାଏ ।                  ଅହଂ ବୋଧ ବିନଷ୍ଟରେ ନିର୍ବାଣ ତ ହୁଏ ।। ୧୩

ସଂକଳ୍ପ ତ୍ୟାଗ କରିଣ ନିଜେ ନିଜଠାରେ ।            ସମ୍ୟକ ଭାବେ ରହଇ ଆପଣା ଭାବରେ ।। ୧୪

୧୯

ଶ୍ରୀରାମ କହିଲେ ଶୁଣ ଆହେ ମୁନି ଶ୍ରେଷ୍ଠ ।            ପରମେଶ୍ୱର କିଏ ସେ ? କହି କର ତୁଷ୍ଟ ।। ୧

ତାଙ୍କ ପ୍ରସନ୍ନତା ଲାଭ ହୋଇବ କିପରି ?            ମୋରେ ପ୍ରସନ୍ନ ହୋଇଣ କହ ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ।। ୨

ବିଶିଷ୍ଠ କହିଲେ ରାମ ! ଶୁଣ ମନ ଦେଇ ।            ତୁମ୍ଭପାଶେ ପରଂବ୍ରହ୍ମ ସଦାଛନ୍ତି ରହି ।। ୩

ଅନାୟାସରେ ପ୍ରସନ୍ନ ତାଙ୍କୁ କରାଯାଏ ।                  ସେଥିପାଇଁ ଟିକେ କଷ୍ଟ ହୋଇତ ନ ଥାଏ ।। ୪

ଜ୍ଞାନ ସ୍ୱରୂପ ତୁମ୍ଭର ମହାନ୍ ଆତ୍ମାହିଁ ।                  ପରମେଶ୍ୱରର ଅଟନ୍ତି ନ ଜାଣନ୍ତି କେହି ।। ୫

ତାଙ୍କଠାରୁ ଏ ସମସ୍ତ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଅଛି ।                  ତାଙ୍କରିଠାରେ ସମସ୍ତ ଅବସ୍ଥିତ ଅଛି ।। ୬

ସେ ସର୍ବ ରୂପେ ସର୍ବତ୍ର ବିରାଜ ହୋଇଛି             ମୁଁ ସେହି ବ୍ରହ୍ମଙ୍କୁ ନମସ୍କାର କରୁଅଛି ।। ୭

ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କଠାରୁ ଏ ଜଗତ ସୃଷ୍ଟି ।                  ସ୍ଥାବର ଜଙ୍ଗମ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ସମଷ୍ଟି ।। ୮

ଜ୍ଞାନେ ବା ଅଜ୍ଞାନେ ପୂଜା ସର୍ବେ କରୁଛନ୍ତି ।            ଜନ୍ମଜନ୍ମାନ୍ତର ଭକ୍ତି ପୂଜା ସେ ଘେନନ୍ତି ।। ୯

ସେଥିରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇ ଦୁତଙ୍କୁ ପଠାନ୍ତି ।            ସେହି ଦୂତ ବିବେକୀ ପୁରୁଷ ଯେ ଅଟନ୍ତି ।। ୧୦

ସେ ଆସି ହୃଦୟାକାଶେ ଚନ୍ଦ୍ରମାଙ୍କ ପରି ।            ଅବସ୍ଥାନ କରି ଜୀବଗଣଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧରି ।। ୧୧

 

୨୦

ଜ୍ଞାନାତ୍ମା ପୁରୁଷ ଅନ୍ତରାତ୍ମା ଯେ ବୋଲାନ୍ତି ।            ନାମାନ୍ତରେ ପରମାତ୍ମା ପୁରୁଷ କହନ୍ତି ।। ୧

ବେଦ ପ୍ରୋକ୍ତ ନାମ ଗୋଟି ଓଁକାର ବୋଲାଇ ।            ଚିହ୍ମୟ ଆତ୍ମା ପରମେଶ୍ୱର ହୋଇଥାଇ ।। ୨

ଜାତ ପଦାର୍ଥ ସକଳ ଯଦି ସତ୍ୟ ଥାନ୍ତା ।                  ବାସନା ସକଳ କିମ୍ପା ଅସତ୍ୟ ହୁଅନ୍ତା ।। ୩

ସେହିସବୁ ଯେତେବେଳେ ନିତାନ୍ତ ଅସତ୍ୟ ।            ସେଥିରେ କାମନା ତୁମ୍ଭେ କରିବ ନାହିଁତ ।। ୪

ବିଚାର ନ ଥିବାରୁତ ଜାଗତିକ ବସ୍ତୁ ।                  ସମୂହିକ ସତ୍ୟମଣି ହେଉଛି ଅପ୍ରସ୍ତୁ ।। ୫

ବସ୍ତୁରେ ତୁମ୍ଭର ଯେବେ ସୁବିଚାର ହେବ ।            ସେ ସବୁ ଅଳୀକ ବୋଲି ପ୍ରତିପନ୍ନ ହେବ ।। ୬

ଧନାଶକ୍ତ, ଭୋଭାଶକ୍ତ, ଆଳସ୍ୟ, ବ୍ୟସନ ।            ପରାୟଣ ବ୍ୟକ୍ତି କେବେ ନ ପାଇବ ଜ୍ଞାନ ।। ୭

ସେ ବ୍ୟକ୍ତି ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଜୟ କରିତ ପାରେନା ।            ଜୀବଥିବା ଯାଏ ପାଉଥାଏ ସେ ଯାତନା ।। ୮

 

୨୧

ଚିନ୍ମାତ୍ର ପୁରୁଷ ଚିନ୍ତା ଦ୍ୱାରା ବଶୀଭୂତ ।                  ଏ ଜଗତେ ଜୀବ ନାମେ ହୁଏ ପରିଚିତ ।। ୧

ବ୍ରହ୍ମଭାବନାରେ ଜୀବ ଚିନ୍ମୟ ହୋଇଲେ ।            ସହଜେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଜୟ କରିପାରେ ଭଲେ ।। ୨

ଚିତ୍ତରୁ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସବୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଅନ୍ତି ।                  ଚିତ୍ତଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ସେ ହୋଇଥାନ୍ତି ।। ୩

ଚିତ୍ତକୁ ଜୟ କରିଲେ ପାଇବଟି ଶାନ୍ତି ।                  ଇନ୍ଦିଗଣ ନିଜ ଛାଏଁ ବିଜିତ ହୁଅନ୍ତି ।। ୪

ଚର୍ମ ପାଦୁକା ପାଦରେ ପରିଧାନ କଲେ ।            କଣ୍ଟାକୁଦିବାର ଭୟ ନ ରହଇ ଭଲେ ।। ୫

ବ୍ରହ୍ମ ଭାବରେ ଚିତ୍ତକୁ ଆବୃତ୍ତ କରିଲେ ।                  ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଜୟ ସୁସିଦ୍ଧ ହୋଇବଟି ଭଲେ ।। ୬

ପରମାତ୍ମା ଯେତେକାଳ ନୁହେଁ ପରିଜ୍ଞାତ ।            ସେତେକାଳ ଅବିଦ୍ୟାଟି ହୁଏ ଅବସ୍ଥିତ ।। ୭

ସେଥିପାଇଁ ଜୀବରୂପେ ପ୍ରତିଭାତ ହୋଇ ।            ଆତ୍ମାଙ୍କଠାରୁ ନିଜକୁ ପୃଥକ ମଣଇ ।। ୮

ଆତ୍ମାତ ବିଜ୍ଞାନମୟ ହେବେ ଯେତେବେଳେ ।            ବ୍ରହ୍ମରୂପେ ପ୍ରକାଶିତ ହେବେ ସେତେବେଳେ ।। ୯

ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖା ହେଲା ଶାସ୍ତ୍ର ସାରକଥା ।            ଧୀର ଚିତ୍ତେ ନ ଭାବିଲେ ଘୂରିଯିବ ମଥା । ୧୦

 

---ସମାପ୍ତ----

ତା ୨୦ । ୭ । ୧୯୯୨

 

 

ସମର୍ପଣ

ହେ ପରମ ପିତାମୋର ଘେନିବ ପ୍ରଣାମ ।            ଏ ମର୍ତ୍ତ୍ୟ ପୁରରେ ମୁହିଁ ଲଭିଲି ଜନମ ।। ୧

ଜନ୍ମ ହେଲି ସିନା ମୋର ବୁଦ୍ଧି ନ ଥିବାରୁ ।            ତୁମ୍ଭ ପାଇଁ କର୍ମକିଛି କରି ନାହିଁ ଗୁରୁ ।। ୨

ଅଜ୍ଞାନରେ ନିଜ ସୁଖ ପାଇଁ ଦିନ ରାତି ।                  ମାତିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସୁଖ ନ ଆସିଲା କତି ।। ୩

ସୁଖ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଦୁଃଖ ପାଇଲି ଅନେକ ।            ଯାହା ସୁଖ ଭାବୁଥିଲି ପ୍ରାପ୍ତେ ହେଲା ଦୁଃଖ ।। ୪

ପ୍ରକୃତ ସୁଖକୁ ବୁଝିବାରେ ମନ ଦେଲି                   ବୁଝିଲା ବେଳକୁ ବେଳ ଯାଇଅଛି ଚାଲି ।। ୫

ପ୍ରକୃତ ସୁଖର ମୁହିଁ ସନ୍ଧାନ ପାଇଲି ।                  ମନରେ ଚିନ୍ତିଣ ସେହି ସୁଖକୁ ଲଭିଲି ।। ୬

ଏପରି ସୁଖତ ଦିନେ ଯୌବନ ସମୟେ ।            ପାଇତ ନ ଥିଲି ପିତା ଭାବିଲି ଉପାୟେ ।। ୭

ଏ ଜ୍ଞାନକୁ ଲେଖି ମୁହିଁ ସରଳ ଭାଷାରେ ।            ଜଣାଇତ ଦେବି ମୁହିଁ ଜନ ସମାଜରେ ।। ୮

ପ୍ରଥମରେ ‘ରତ୍ନହାର’, ଦ୍ୱିତୀୟରେ ଗୀତା            ତୁମ୍ଭ ପଦେ ସମର୍ପଣ କରିଥିଲି ପିତା ।। ୯

ଏବେ ଜ୍ଞାନରତ୍ନ ଏକ ଲେଖି ସମର୍ପଣ ।                  ତୁମ୍ଭେ ପାଦେ କରୁଅଛି ଘେନିବ ଆପଣ ।। ୧୦

 

 

 

 

 

ଜ୍ଞାନରତ୍ନ –ଦୁଇ

ଓଁ ତତ୍ ସତ୍

ଜୟ ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ

ଶ୍ରୀ ପରମାତ୍ମନେ ନମଃ

 

ଓଁ ଅଗ୍ନ ଆୟାହି ବୀତୟେ ଗୃଣାନୋ ହବ୍ୟଦାତୟେ ନି ହୋତା ସତ୍ସି ବର୍ହିଷି

(ସାମବେଦ ପୂର୍ବାଚିକ-ପ୍ରପାଠକ-1,ଅର୍ଦ୍ଧ ପ୍ରପାଠକ1,ସୂକ୍ତ1,ମନ୍ତ୍ର 1,ଭରଦ୍ୱାଜ ଋଷିଃ,ଅଗ୍ନି ଦେବତା,ଗାୟତ୍ରୀ ଛନ୍ଦ,ଷଟଜଃ ସ୍ୱରଃ)

ଜଗତର ନାଥ ବ୍ରହ୍ମ ରୂପ      କ୍ଷମା କରିବ ଆମ୍ଭ ପାପ।

ହେ ପଥ ପ୍ରଦର୍ଶକ ପ୍ରଭୁ।      ହୃଦୟ ରୁ ଅନ୍ଧକାର ଲିଭୁ।

ଆଲୋକ ଦାନ ଆମ୍ଭ ପାଇଁ      କରନ୍ତୁ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ର ସାଇଁ।

ଭକ୍ତଙ୍କ କର୍ମ ବନ୍ଧନର      ଛେଦିଣ କଲ୍ୟାଣକୁ କର।

ସର୍ବଦା ଆମ୍ଭ ହୃଦେ ବାସ      କରହେ ପ୍ରଭୁ ଜଗଦୀଶ।

ଆମ୍ଭକୁ ଉପଦେଶ ଦେଇ      କଲ୍ୟାଣ କର ଭାବଗ୍ରାହୀ।

ଆମ୍ଭେ ତୁମ୍ଭର କରୁଣା ରୁ      ପାପୁ ଉଦ୍ଧାର ହେବୁ ଗୁରୁ।

ଭୂମିକା

ପରମ ବ୍ରହ୍ମ ଭଗବାନ ତାଙ୍କୁ ପୂଜିବା ପାଇଁ ମନ କାହିଁକି ହେଲା ତାହା ଶୁଣ,ସେ ଆମ୍ଭ ହିତକାରୀ ଜାଣ

ଆମ୍ଭର ସୁଖ ପାଇଁ ଯାହା ଲୋଡା ହୁଏ ଦିଅନ୍ତି ତାହା ଆକାଶ ବାୟୁ, ଅଗ୍ନି, ଜଳ,ପୃଥିବୀ କଲେ ଆଦିମୂଳ

ବଣ,ପର୍ବତ: ନଦ, ନଦୀ,ଲୋଡା ଯେ ହୁଅଇ ଔଷଧି

ନାନାଦି ବୃକ୍ଷ, ଫୁଲ, ଫଳ ତାହାର କେ କରିବ ମୂଲ।            ଆବର ଜୀବଜନ୍ତୁ ଯେତେ ତାହା ମୁଁ କହିବଇଁ କେତେ।

ବିପଦ ଆପଦ ସମୟ ରକ୍ଷା କରନ୍ତି ଦୟାମୟ।                  ଏପରି ହିତାକାଙକ୍ଷୀ ଜିଏ ଆମ୍ଭର ନମସ୍ୟତ ,ସିଏ।

ଉପକାରୀ ର ଉପକାର କରିବା ଉଚିତ ବେଭାର।                  କିନ୍ତୁ ସେ ଛନ୍ତି କେଉଁଠାରେ,ଦେଖିଲେ ପୂଜିବା ତାହାରେ।

ଏଥିପାଇଁ ମାନବ ଗଣ,କରନ୍ତି ତାଙ୍କୁ ଅନ୍ୱେଷଣ।                  କେଉଁଠି ତାହାକୁ ନପାଇ,ନାନାଦି ଦ୍ରବ୍ୟ ପୂଜୁଥାଇ।

ସୂର୍ଯ୍ୟ ଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ କେ ପୂଜଇ,କିଏ ବା ଭୂତଙ୍କୁ ପୂଜଇ                  ବୃକ୍ଷ ଓ ନାନା ଜୀବଜନ୍ତୁ,ପୂଜିଲେ ଉପକାରୀ ହେତୁ।

ବଟ, ଅଶ୍ୱଥ ଯେ ତୁଳସୀ ବିଲ୍ୱ ଓ ଅଅଁଳା ପୂଜନ୍ତି।             ହସ୍ତୀ, ବୃଷଭ, ଗାଭୀ, ଘୋଡା,ନାଗ, ନାଗୁଣୀ ଯାହା ଲୋଡା

ବ୍ରହ୍ମା ,ବିଷ୍ଣୁ ଯେ ମହେଶ୍ୱର,ଶିବ ପାର୍ବତୀ ଗଣେଶ୍ୱର।            ଦଶାବତାରଙ୍କୁ ପୂଜନ୍ତି,ନଦ ନଦୀଙ୍କୁ ନଛାଡନ୍ତି।

ତାପରେ ବିଭିନ୍ନ ଲୋକଙ୍କୁ ଗୁରୁ ରୂପରେ ପୂଜେ ତାଙ୍କୁ।            ଅଜ୍ଞାନ ପୂଜା ଏହିପରି ,ଅନ୍ଧଙ୍କ ହାତୀ ଦେଖା ପରି।

ଯିଏ ଯେପରି ବିଚାରିଲା ସେପରି ପୂଜା ସେହି କଲା।            ଏସବୁ ପୂଜା ଦେଖି ମୁହିଁ ,ମନରେ ବିଚାର କଲଇଁ।

ଏଥିରେ ମନ ମାନୁ ନାହିଁ ,ଶାସ୍ତ୍ରର ମତ କିବା ହୋଇ।            ତେଣୁ ପଢିଲି ନାନା ଶାସ୍ତ୍ର,ସେଥିରେ ନପାଇଲି ତତ୍ତ୍ୱ।

ବେଦାନ୍ତ,ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଦେଖିଲି ତାହାକୁ ପଢି ଖୁସି ହେଲି।            ବେଦାନ୍ତ ବ୍ୟାସଙ୍କ ଲିଖନ ,ପଢିଣ ଶିବ ମୁନି ଜ୍ଞାନ।

ବେଦାନ୍ତ,ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଲେଖିଲେ,ଜଗତ ଜନ ପାଇଁ ଭଲେ।            ବେଦ ପୁରାଣ ଭାଗବତ ଗୀତାକୁ ପଢୁଛି ମୁହିଁ ତ।

ବେଦାନ୍ତ ,ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଛାୟାରେ ବେଦ ଓ ଗୀତାର ତତ୍ତ୍ୱରେ।            ଯୋଗବା ଶିଷ୍ଠ ରାମାୟଣ,ତା ତତ୍ତ୍ୱ ତହିଁ ମିଶାଇଣ।

ନିଜର ଅନୁଭବ ଜ୍ଞାନ,ତା ମଧ୍ୟେ କରିଛି ଲିଖନ।                  ତାହାର ନାମ ଜ୍ଞାନରତ୍ନ ଲେଖିଣ ଅଛି କରି ଯତ୍ନ।

ମର୍ତ୍ତ୍ୟେ ଜନ୍ମିଲି ଦେହ ବହି। କି କର୍ଯ଼୍ୟ ମୁହିଁ କରିବଇଁ।            ଏହା ମନରେ ଭାବୁଥିଲି ଦୈବାତ ଏ ଜ୍ଞାନ ପାଇଲି।

ଇଶ୍ୱର ଯାହା ଖୋଜୁ ଅଛ ଏ ଜୀବ ସଂସାର ଦେଖୁଛ।            ତାହାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଇଶ୍ୱର ,ତେଣୁ ତାହାଙ୍କ ସେବା କର।

ଯେ ଯେତେ କରିପାରେ ସେବା,ତାଙ୍କର କୃପା କୁ ପାଇବା।            ସେବାରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତି କାମନା ପୂରଣ କରନ୍ତି

ଜଗତ ଜନ ସେବା ପାଇଁ ମତ୍ତ୍ୟରେ ମୋ ଜନ୍ମ ଅଟଇ।            ଏହା ମୁଁ ଶାସ୍ତ୍ର ରୁ ଜାଣିଲି ସେବା ପାଇଁକି ମନ ଦେଲି।

ଯୌବନେ ଗୃହସ୍ଥାଶ୍ରମରେ ଶିକ୍ଷକ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ।            ସମୟ ସୀମା ଶେଷ ହେଲା ବାନପ୍ରସ୍ଥ ର ବେଳ ହେଲା।

ଶରୀର ଛାଡିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜନ ସେବା ରେ ହେବି ନ୍ୟସ୍ତ।।            ଏମନ୍ତ ମନରେ ବିଚାରି ନିଗମ ଶାସ୍ତ୍ର ବାଛିକରି।

ସରଳ ଭାବେ ତତ୍ତ୍ୱସାର ଲୋକରେ କରିବି ପ୍ରଚାର।            ପ୍ରଥମେ ଲେଖି ‘ରତ୍ନହାର’,ତାପରେ ‘ଗୀତା ରତ୍ନ’ ସାର।

ତୃତୀୟେ ‘ଜ୍ଞାନ ରତ୍ନ’ ଏକ,ଯୋଗବାଶିଷ୍ଟ ତତ୍ତ୍ୱ ତିଷ୍ଠ            ଏବେତ ଜ୍ଞାନରତ୍ନ ଦୁଇ,ଏଥି ବେଦାନ୍ତ ତତ୍ତ୍ୱ ରହି।

ଏଥିରେ ଯଦି ଲୋକଙ୍କର କିଞ୍ଚିତ ହୁଏ ଉପକାର।                  ଶ୍ରମ ମୋ ସାର୍ଥକ ହୋଇବ ପ୍ରଭୁଙ୍କ କଲ୍ୟାଣ ପାଇବ।

ଯଦି କାହାର ରହେ ଶଙ୍କା ସେହି କରନ୍ତୁ ମୋତେ ଦେଖା।            ସାକ୍ଷାତେ ସମସ୍ତ ବୁଝିବ ମନରୁ ଶଙ୍କା ଦୂର ହେବ।

 

ଓଁ

ତତ୍ ସତ୍

ଜୟ ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ

ଶ୍ରୀ ପରମାତ୍ମନେ ନମଃ

ଜ୍ଞାନରତ୍ନ (ଦୁଇ)

(ବେଦାନ୍ତ ସାର)

 

୧ -ବେଦାନ୍ତର ଅର୍ଥ

 

ବେଦ ଯୁକ୍ତ ଅନ୍ତ ବେଦାନ୍ତ ,ମୁର୍ଖ ଜନ ନପାଏ ଅନ୍ତ।

ବେଦର ଅର୍ଥ ଅଟେ ଜ୍ଞାନ ମାନବ ପାଇଁ ତା ପ୍ରଦାନ।

ଚାରି ବେଦରେ ତା ପ୍ରକାଶ,ଋଗ୍‌,ସାମ,ଯଜୁ ବିଶେଷ।

ଅଥର୍ବ ବେଦେ ଶେଷ ହେଲା ତାପରେ ବିଚାର ହୋଇଲା।

ସମସ୍ତ ମୁନି ଋଷି ମିଳି ଏକ ଆରେକ ତହୁଁ ବଳି।

ବେଦକୁ ଆଲୋଚନା କଲେ ଶେଷରେ ଯହିଁ ପ୍ରବେଶିଲେ।

ତାଠାରୁ ଆଉ ଜ୍ଞାନ ନାହିଁ,ଭାବି ରହିଲେ ତୁନି ହୋଇ।

ବେଦର ଶେଷ ରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ,ଯା କଲେ ତା ନାମ ବେଦାନ୍ତ।

ବ୍ୟାସ ଯେ ତାହାକୁ ଲେଖିଲେ,ଲୋକରେ ପ୍ରଘଟ ସେ କଲେ

ବେଦର ପରେ ଯେ ବେଦାନ୍ତ,ଲେଖା ହୋଇଛି ତାହା ସତ।

ଜ୍ଞାନି ବିଚାରି ଲେଖିଛନ୍ତି ତେଣୁ ନକର ମନେ ଭ୍ରାନ୍ତି।

ଅତି ସଂକ୍ଷେପେ ସାର କିଛି ଜାଣିବା ପାଇଁ ଲେଖୁଅଛି।

୨ -ଜିଜ୍ଞାସା ରହସ୍ୟ

ପ୍ରତ୍ୟକ ଜନର ସ୍ୱଭାବ ,ସକଳ ବିଷୟ ଜାଣିବ।

ପିଲାଟି କଥା ଶିଖିବାରେ ବାପ, ମା ଅନ୍ୟ କୁ ପଚାରେ।

ଯାହା ବା ଶୁଣେ ,ଯାହା ଦେଖେ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରି ସବୁ ଶିଖେ।

ସେ ଯାହା ଖାଏ ତାହା ଛୁଏଁ,ସବୁ ଜାଣିବା ପାଇଁ ଚାହେଁ।

ଯେଉଁ ମନୁଷ୍ୟ ପାଖେ ଥାଏ ପଚାରି ବିରକ୍ତ କରାଏ।

ଏପରି ମନୁଷ୍ୟ ର ଜ୍ଞାନ ବର୍ଦ୍ଧିତ ହୁଏ ଦିନୁ ଦିନ।

ସମୟ ଏପରି ଆସିବ ଆତ୍ମ ଜ୍ଞାନରେ ମନ ଦେବ।

ପାଞ୍ଚ ବରଷ ପିଲା ମନେ ମୈଥୁନ ଇଛାତ ନ ଜନ୍ମେ।

ଯଥା ସମୟେ ସେହି ଭାବ ଅବଶ୍ୟ ଦିନେ ପ୍ରକାଶିବ।

ସେପରି ମନୁଷ୍ୟ ର ପାପ ଯେବେଳେ ହୋଇବଟି ଲୋପ।

ସେତେବେଳରେ ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ଜାଣିବା ପାଇଁ ହେବ ମନ

ଏ ଜ୍ଞାନ ନଜାଣଇବା ଲୋକ,ପଶୁ ସଙ୍ଗ ରେ ହୁଏ ଲେଖ।

ଆତ୍ମାଙ୍କୁ ନ ଚିହ୍ନିବା ଯାଏଂ ସୁଖ ଶାନ୍ତି କୁ ସେ ପାଏ।

୩-ବୁଦ୍ଧି ମାହାତ୍ମ୍ୟ

ଆତ୍ମା ମର୍ଯ୍ୟାଦା ବଢାଇବା,ବେଦାନ୍ତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଯେ କହିବା।

ଏହାର ବିନା ମନୁଷ୍ୟର,ଉନ୍ନତ୍ତି ନହେବ ବିଚାର।

ଆତ୍ମା ମଧ୍ୟରେ ବୁଦ୍ଧି ଅଛି ସେ ସବୁ ପରୀକ୍ଷା କରୁଛି।

ଯାହା ବା ଶୁଣୁ ,ଯାହା ଦେଖୁ ସେହି ବିଚାର କରେ ସବୁ।

ବୁଦ୍ଧି ରେ ପରୀକ୍ଷା କରିଣ ତାପରେ କରେ ସେ ଗ୍ରହଣ।

ନିଜକୁ ହେୟ ନମଣିବ ,ଉନ୍ନତ୍ତ ଚିନ୍ତା କୁ କରିବ।

ପୂର୍ବ କାଳର ମୁନି ଋଷି ଆଉବା ଯେତେ ଜ୍ଞାନୀ ଛନ୍ତି।

ତାହାଙ୍କ ଠାରୁ ମୁହିଁ ନ୍ୟୁନ ଏପରି ନଚିନ୍ତିବ ମନ।

ନିଜ ବୁଦ୍ଧିରେ ଯେ ଚଳିବ ତାହାର ଉନ୍ନତ୍ତି ହୋଇବ।

ଉତ୍ତମ କଥା ଚିନ୍ତା କର ମନ୍ଦ ବୁଦ୍ଧି କୁ ତ୍ୟାଗ କର।

ପର ବୁଦ୍ଧି ଓ ଶାସ୍ତ୍ର ବୁଦ୍ଧି ପରୀକ୍ଷା କର ନିଜ ବୁଦ୍ଧି।

ତାପରେ ଯାହା ହେବ ସାର ତାହାକୁ ଗ୍ରହଣ ଯେ କର।

ନିଜ ଗୋଡରେ ଯେ ଚାଲିବ ତାହାର ଗୋଡଦୃଢ ହେବ।

ପର ଗୋଡରେ ଯେ ଚାଲିବ,ତାହାର ଗୋଡ. ଅଚଳ ହେବ।

ସର୍ବଦା ଦୁର୍ବଳ ରହିବ ଅନ୍ୟର ସାହାଯ୍ୟ ଲୋଡିବ।

ଅନ୍ୟ ସାହାଯ୍ୟ କିଛି ଦିନ ନେବ ଯଦି ନଥିବ ଜ୍ଞାନ।

ନିଜ ଜ୍ଞାନ କୁ ବଢାଇ ନିଜ ବୁଦ୍ଧି ରେ ଚଳେ ସେହି।

ଆତ୍ମା ର ନିଜ ବୁଦ୍ଧିବଳେ,ପ୍ରଗତି ବଢାଇବ ହେଳେ।

ସନ୍ଦେହ ମନେ ଉପୁଜିଲେ ଶାସ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟ ନେବ ଭଲେ।

କି ଅବା ଜ୍ଞାନୀ ପୁରୁଷର,ନିକଟେ ଶଙ୍କା କର ଦୂର।

୪-ବ୍ରହ୍ମ ସର୍ବ ବ୍ୟାପକ।

ବ୍ରହ୍ମ ଟି ଅଟଇ ଚେତନ, ସେ ଜଡ.ନୁହେ ଏହା ଜାଣ।

ଶରୀରେ ବ୍ରହ୍ମ ଥିବା ଯାଏ,ଶରୀର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ହୁଏ।

ପିଣ୍ଡରୁ ବ୍ରହ୍ମ ଗଲେ ଛାଡି.,ପିଣ୍ଡ ରହଇ ତଳେ ପଡି. ।

ତୁ କିଏ ବୋଲି ପଚାରିଲେ ,ଶବ ନକହେ କିଛି ଭଲେ।

ତାହାକୁ ପୋଡ ଅବା ପୋତ,ତାହାର କିଛି ନାହିଁ ମତ।

ଏପରି ଭାବ ଯଦି ହୁଏ,ସର୍ବ ବ୍ୟାପକ ବ୍ରହ୍ମ ନୁହେଁ।

ବ୍ରହ୍ମ ତ ଅଖଣ୍ଡ ଅଟଇ,ପୁଣି ସେ ସର୍ବ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇ।

ଏକଥା କରିବା ପ୍ରମାଣ,ବେଦାନ୍ତେ ଲେଖା ଏହିଜ୍ଞାନ।

ଅନ୍ଧକାରରେ ଗଲା ବେଳେ ରଜ୍ଜୁଟି ଗୋଡରେ ଲାଗିଲେ।

ଭାବଇ ଏହା ସର୍ପ ଅଟେ ଅନ୍ଧାର ଥିବାରୁ ନିକଟେ।

ଆଲୋକ ଆଣି ଦେଖାଇବା,ଅଜ୍ଞାନ ତାର ଘୁଞ୍ଚାଇବା।

ପ୍ରକୃତ ବସ୍ତୁ ରଜ୍ଜୁ ଜାଣ,ସର୍ପ ଜ୍ଞାନଟି ମିଥ୍ୟା ପୁଣ।

ଅନ୍ୟ ଏକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଦେବା ମନରୁ ସଂଶୟ ଛେଦିବା

ଯାହାକୁ ତୁମେ ବସ୍ତ୍ର କହ,ତା ଦୃଶ୍ୟ ସୂତ୍ରର ସମୂହ।

କେବଳ ସୂତ୍ର ମୂଳ ତାର,ବସ୍ତ୍ରଟି କଳ୍ପନା ବାହାର

ଏପରି ପ୍ରକୃତ ବସ୍ତୁରେ ଅଜ୍ଞାନେ ପଡଇ ଭ୍ରମରେ।

ସକଳ ବସ୍ତୁ ବ୍ରହ୍ମ ଜାଣ ଏ ଅଟେ ଉଚିତ ପ୍ରମାଣ।

ସର୍ବ କାରଣର କାରଣ ଅଟନ୍ତି ପ୍ରଭୁ ନାରାୟଣ।

ଘଟର ଉପାଦାନ ମାଟି,ମାଟିକୁ କିଏ କଲା ଘଟି।

ଯେ କଲା ନିମିତ୍ତ ସେ ହେଲା,ତାହାକୁ ନିର୍ମାଣ କେ କଲା।

ତାକୁ ଯେ ନାର୍ମାଣ କରିଲା ,କାରଣ କାରଣର ହେଲା।

ବ୍ରହ୍ମ ତ ଏପରି ହୋଇଲା,ସର୍ବ ବ୍ୟାପକ ବୋଲାଇଲା।

୫-ସୃଷ୍ଟି ଅନାଦି

ଜଗତ ସୃଷ୍ଟିର କାରଣ,ପ୍ରକୃତି ଉପାଦାନ ଜାଣ।

କାହାକୁ ନିମିତ୍ତ କରିଣ ବ୍ରହ୍ମ ସୃଜଇ ସୃଷ୍ଟି ପୁଣ।

ସୃଷ୍ଟି ପୂର୍ବରୁ ଏ ଜଗତ,ସୂକ୍ଷ୍ମ ରୂପରେ ଥାଏ ସ୍ଥିତ।

ପ୍ରଳୟ ଅନ୍ତେ ପରଂବ୍ରହ୍ମ,ସୃଷ୍ଟି ନିର୍ମାଣେ ଦିଏ ଧ୍ୟାନ।

ତାଙ୍କର କଳ୍ପନା ବଳରେ ଏହା ସର୍ଜନା କରିପାରେ

ପ୍ରକୃତି ଉପାଦାନେ ସୃଷ୍ଟି,ଯଦି ବା ବୋଲିବ ହେଉଛି।

ତାହାକୁ ଶାସ୍ତ୍ର ଜଡ କହି ତା ଠାରେ ଚୈତନ୍ୟ ତ ନାହିଁ।

ସେ କାହିଁ ସୃଷ୍ଟି ନିର୍ମାଣିବ,ନିଜକୁ ଯିଏ ନ ଚିହ୍ନିବ।

ବିଶ୍ୱରେ ପଞ୍ଚଭୂତ ଅଛି,ନିଜ ଗୁଣକୁ ନ ଜାଣନ୍ତି।

ଶରୀରେ ଯେ ଚୈତନ୍ୟ ଅଛି,ତାହ୍ନାକୁ ଚିହ୍ନାଇ ଦେଉଛି।

ସଂସାରେ ମାତା ପିତା ଜାଣ ସନ୍ତାନ ଜନ୍ମ ର କାରଣ।

ପ୍ରଥମ ମାତା ଓ ପିତାଙ୍କୁ ସୃଷ୍ଟି କରିଲା କିଏ ତାଙ୍କୁ।

ଯଦି କହିବା ବ୍ରହ୍ମ ତାଙ୍କୁ ପଠାଇଛନ୍ତି ଜଗତକୁ।

ତାଙ୍କୁ କିଏସେ ଜନ୍ମ କଲା,ବ୍ରହ୍ମ ର ପିତା ବୋଲାଇଲା।

ଏହି ପ୍ରଶ୍ନର ସମାଧାନ,ଯେପରି କରିଛନ୍ତି ଜାଣ।

ନିଜକୁ ନିଜେ ସୃଷ୍ଟି କଲା ସ୍ୱୟମ୍ଭୁ ନାମ ବୋଲାଇଲା।

ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଦେଖାଇବା ପାଇଁ କେଉଁ ଆଲୋକ ଲୋଡା ହୋଇ।

ନିଜ ଆଲୋକେ ପ୍ରକାଶିତ,ଜଗତ ଜନେ ଦେଖୁଛତ।

ରଜ୍ଜୁ ରେ ଯେଉଁ ସର୍ପ ଭାବ,ଜଗତେ ବ୍ରହ୍ମ ସେହି ଭାବ।

ରଜ୍ଜୁତ ସେଠାରେ ରହିଛି,ଅଜ୍ଞାନେ ସର୍ପ କହୁଅଛି।

ମୃଗ ତୃଷ୍ଣାରେ ଜଳଜ୍ଞାନ,ଯେପରି କରଇ ଅଜ୍ଞାନ।

ସେହି ପ୍ରକାରେ ଜଗତକୁ,ଆରୋପ କରୁଛି ବ୍ରହ୍ମଙ୍କୁ।

ଅଜ୍ଞାନ ଭାବ ଏହା ଛାଡ,ସତ୍ୟଜ୍ଞାନକୁ ତୁମ୍ଭେ ଲୋଡ. ।

୬ -ଇଶ୍ୱର କଣ ସର୍ବଜ୍ଞାତା

କେତେକ କହନ୍ତି ବିଧାତା,ସର୍ବବ୍ୟାପକ ସର୍ବଜ୍ଞାତା।

ଜୀବଟି ଅଳ୍ପଜ୍ଞ ଅଟଇ ତାହାକୁ ଇଶ୍ୱର ନ କହି।

ସର୍ବବ୍ୟାପକ ଯେବେ ବ୍ରହ୍ମ,ସେ ଥିବେ ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ୟେଣ।

ସର୍ବଜ୍ଞ ବୋଲି ବ୍ରହ୍ମ କହ ,ଅଳ୍ପଜ୍ଞ ବୋଲି ନର କହ।

ସର୍ବ ସ୍ଥାନରେ ବ୍ରହ୍ମ ଛନ୍ତି,କିପରି ଜଡ. ସେ ହୁଅନ୍ତି

ଏପରି ଜ୍ଞାନେ ଜୀବ ଭ୍ରମ,କରିବା ତାହା ସମାଧାନ।

ମନୁଷ୍ୟ ଆୟୁ ଶତ ବର୍ଷ,ହିସାବ ଶୁଣି ହେବ ତୋଷ।

ବାଲ୍ୟ ସମୟ ,ବୃଦ୍ଧ ବେଳ,ସେଥିରେ ଗଲା କେତେ କାଳ।

ଅର୍ଦ୍ଧେ ସମୟ ଗଲା ନିଦେ,କେତେତ ଆପଦେ ବିପଦେ।

ନିତ୍ୟ କର୍ମ ରେ କେତେ କାଳ,କେତେ ସମୟ ବନ୍ଧୁ ଆଳ।

ଶତ ବରଷୁ ଏହା କାଟ,ବାକି ସମୟ ମନେ ବାଣ୍ଟ।

ଜଗତେ ଜ୍ଞାନ ଅଛି ଯେତେ,ତାହା କହିବି ମୁହିଁ କେତେ

ଭୂଗୋଳ, ଖଗୋଳ, ବିଜ୍ଞାନ,ଭେଷଜ ଜ୍ଞାନଅଛି ଜାଣ।

ରାଜ ବିଦ୍ୟା ଯେ ଧର୍ନୁବିଦ୍ୟା,ଭାଷା ଜ୍ଞାନ ରେ ହେବ ସିଦ୍ଧା।

ନାନାଦି ଶିଳ୍ପ ବିଦ୍ୟା ଅଛି,ମନ୍ତ୍ର,ଯନ୍ତ୍ର ଅନେକ ଅଛି।

ଏକ ବିଦ୍ୟା ରେ ସୁଶିକ୍ଷିତ,ହୋଇଛି କହ କେଉଁ ଲୋକ।

ଗୋଟିଏ ବିଦ୍ୟାର ସନ୍ଧାନ,ନେବାରେ ଗଲା ତାର ଦିନ।

ଆଉ ବୟସ ତାର କାହିଁ,ଜାଣିବ ଅନ୍ୟ ଜ୍ଞାନ ସେହିନ।

ଏପରି ଜ୍ଞାନୀ କେହି ନାହିଁ ,ସର୍ବଜ୍ଞ ବୋଲି ଯାକୁ କହି।

ଯାହାର ଯେପରି ସ୍ୱଭାବ,ସେପରି ବିଦ୍ୟା କରେ ଭାବ ।

ଏ ଭାବେ କେହି ତ ଡାକ୍ତର,କେ ହୁଏ ଗାଡି ଡ୍ରାଇଭର।

କେତେକ ଶିଲ୍ପ ବିଦ୍ୟା ଜାଣି,ଇ଼ଞ୍ଜିନିୟର ହୋନ୍ତି ପୁଣି

କେ ବ୍ରହ୍ମ ବିଦ୍ୟା କୁ ପଢିଣ,ସଂସାରେ ବୋଲାନ୍ତି ବ୍ରାହ୍ମଣ।

ଏପରି ଯେତେ ଜ୍ଞାନ ଅଛି ସମଷ୍ଟି ଭାବେ ବ୍ୟାପିଅଛି।

ସକଳ ଦେହେ ବ୍ରହ୍ମ ଅଛି ,ତେଣୁ ସେ ସର୍ବତ୍ର ବ୍ୟାପିଛି।

ସମସ୍ତ ଜନଙ୍କର ଜ୍ଞାନ ମିଶି ହୋଇଲା ସର୍ବଜାଣ।।

ଜଗତ ମଧ୍ୟେ ଜଗତର,ଅସ୍ତିତ୍ୱ ନାହିଁ ଦୁନିୟାର।

ଜୀବର ମଧ୍ୟେରେ ଜଗତ ଦେଖ ହୋଇଛି ବିରାଜିତ।

ଜଡ ସଂସାର ଜୀବ ପାଇଁ,ଏହା ନୁହଇ ଜଡ ପାଇଁ।

ଜୀବତ କଲ୍ପନା ବଳରେ ନାନା ପ୍ରକାର ସୃଷ୍ଟି କରେ।

ଜଡ ସହଜେ ଅଚେତନ, ନାହିଁ ତାହାର କଳ୍ପନା ଜ୍ଞାନ।

୭-ଇଶ୍ୱର କଣ ତ୍ରିକାଳଜ୍ଞ ଅଟନ୍ତି

ଅନେକ ଲୋକ କହିଥାନ୍ତି,ବ୍ରହ୍ମ ତ୍ରିକାଳଜ୍ଞ ଅଟନ୍ତି।

କରି କରାଉଛନ୍ତି ସେହି ଏକଥା ଯଦି ସତ୍ୟ ହୋଇ।

ତେବେ ସଂସାରେ ଏ ଦୁର୍ନୀତି,କିମ୍ପାଇଁ ନିତି ଘଟୁଅଛି

ସଂସାରେ କେତେ ଲୋକଛନ୍ତି,କାହିଁକି କଷ୍ଟ ପାଉଛନ୍ତି।

ପାପୀ ମାନଙ୍କ ପାପ ପାଇଁ,ଯାବତ କଷ୍ଟ ସେହି ପାଇ।

ଇଶ୍ୱର ସବୁ କରେ ଯେବେ ଲୋକେ କାହିଁକି ପାପୀ ହେବେ।

ବ୍ରହ୍ମର ଠାରେ ପାପ ନାହିଁ ଏକଥା ଶାସ୍ତ୍ର ଯେ କହଇ।

ଇଶ୍ୱର ଶୁଦ୍ଧ ନିରଞ୍ଜନ,କାହିଁକି ଲାଗିବ ଅଞ୍ଜନ।

ଶକ୍ତି ସର୍ବଜ୍ଞ ସର୍ବେଶ୍ୱର,ଶାନ୍ତି ଓ ଦୟାର ସାଗର।

ଏପରି ସ୍ଥଳେ ସଂସାରରେ ଅନିଷ୍ଟ ଘଟେ କି ପ୍ରକାରେ।

ଇଶ୍ୱର କିବା ଜାଣିସୁଣି ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ଆଣୁଛନ୍ତି ଟାଣି।

ଏକଥା ଯଦି ହୁଏ ତେବେ କିମ୍ପା ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ହେବେ।

ଇଶ୍ୱର ଜୀବ ମଧ୍ୟେ ଅଛି,ଏକଥା ବେଦାନ୍ତ କହିଛି।

ଜୀବ ଯେପରି କର୍ମ କରେ ସେପରି ଫଳ ଭୋଗ କରେ।

ସଂସାର ବୈକୁଣ୍ଠ ର ପରି ଯଦି ଜ୍ଞାନରେ କର୍ମ କରି।

ଜଗତ କଳ୍ପନାର ଭୁଇଁ ସୁଖ ଦୁଃଖ ଟି ମିଥ୍ୟା ହୋଇ।

ଜୀବ ସ୍ୱରୂପ ଭୁଲିଯାଇ,କଳ୍ପନା ସୁଖେ ମାତି ଥାଇ।

ମନ ଇଚ୍ଛାରେ କର୍ମ କରେ ଦୁଃଖ,ସୁଖକୁ ଭୋଗ କରେ।

ଯେପରି ପିଲା ଖେଳ ବେଳେ କେବେ ବାତାକୁ ଦୁଃଖ ମିଳେ।

ଦୁଃଖରୁ ଯେବେ ତ୍ରାହି ମିଳେ ମନ ସନ୍ତୋଷେ ପୁଣି ଖେଳେ

ତେସନ ଗୃହୀଜନ ମାନେ ଘର ସଂସାର ସୁଖ ମଣେ।

ସମୟେ ପଡଇ ବିପତ୍ତି ହରାଏ ତା ଧନ ସମ୍ପତ୍ତି।

ତଥାପି ଏ ମାୟା ସଂସାର,ତ୍ୟାଗ ଇଚ୍ଛା ନଥାଏ ତାର

ଜୀବର ପୁଣ୍ୟ କର୍ମ ଫଳେ ବିସୁଦ୍ଧ ଜ୍ଞାନ ତାକୁ ମିଳେ

ସେ ଜ୍ଞାନ ବଳରେ ନିଜକୁ ଚିହ୍ନି ଚିହ୍ନଇ ଇଶ୍ୱରଙ୍କୁ।

ନିଜ ସ୍ୱରୂପେ ସେହି ରହେ,ଅଜ୍ଞାନେ ନପଡଇ ମୋହେ।

ଅଦ୍ୱୈତ ଜ୍ଞାନ ଅଟେ ଯାର ସେ ଜାଣିପାରେ ବେଦସାର।

୮-ଇଶ୍ୱରଙ୍କ ପିତା କିଏ

ଅଜ୍ଞାନ ଜନଙ୍କର ମତ,ଜୀବ ଇଶ୍ୱର ନୁହଇତ।

ବେଦାନ୍ତ କହେ ଶୁଣ ଭାଇ,ଜୀବ ଇଶ୍ୱର ଏକ ହୋଇ

କାରଣ ନଥିଲେ କାର୍ଯ୍ୟତ,ହୋଇ ନପାରେ କଦାଚିତ

ପିତା ନଥିଲେ ପୁତ୍ର କାହିଁ,ସଂସାରେ ଜନମି ଅଛଇଁ

ଏପରି ଭାବ ନିତ୍ୟେ ଦେଖି ଜୀବ ଚିତ୍ତରେ ତାହା ଲାଖି।

ଜଗତ ସତ୍ୟ ପ୍ରାୟ ମଣେ,ତେଣୁ ଭ୍ରମନ୍ତି ଭବ ବଣେ।

କପିଳ ମୁନି ସାଂଖ୍ୟ ଯୋଗେ ବିଚାର କଲେ ବ୍ରହ୍ମ ଭାଗେ।

ଜୀବ ଇଶ୍ୱର ଭିନ୍ନ ନୁହେଁ ସର୍ବଦା ଏକ ରୂପେ ରହେ।

ଧାନରୁ ଧାନତ ହେଉଛି,ହରଡୁ ହରଡ ଜନ୍ମୁଛି।

ଗଧ ଠାରୁ ତ ଗଧ ଜାତ,ଘୋଡାରୁ ଘୋଡାତ ସମ୍ଭୁତ।

ଏହି ଜଗତ ଜନଗଣ,ଆମ୍ଭର ପିତା ବ୍ରହ୍ମ ଜାଣ।

ଏପରି ସଦା କହୁଥାନ୍ତି ନିଜେ ଇଶ୍ୱର ନ ମଣନ୍ତି

ଏହାକୁ ଅଜ୍ଞାନଟି କହି,ଏହାର ନାଶେ ବ୍ରହ୍ମ ହୋଇ।

ସକଲ ଘଟେ ନାରାୟଣ ,କହୁଅଛନ୍ତି ନରଗଣ

ଗୋଡ ବାଜିଲେ ବିଷ୍ଣୁ କହେ,ସେବେଳେ ଜ୍ଞାନ ତା ଉଦୟେ।

ପର ମୁହୂର୍ତ୍ତେ ଜ୍ଞାନ ନାଶ,ଗୋଇଠା ମାରେ ସେ ବିଶେଷ।

ଏହା ତ ଅଜ୍ଞାନର ଫଳ ଦୁଃଖ ଭୁଞ୍ଜଇ ଚିରକାଳ।

ଜୀବର ଯେବେ ବୁଦ୍ଧି ହେବ,ସେ ବେଳେ ଏଜ୍ଞାନ ବୁଝିବ।

ଇଶ୍ୱର ଠାରୁ ସର୍ବେ ଜନ୍ମ ,ଇଶ୍ୱର କାହାଠାରୁ ଜନ୍ମ।

ସେବେଳେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇବ,ସୃଷ୍ଟି ତତ୍ତ୍ୱର ଜାଣି ଭାବ।

ରାଗ ଦ୍ୱେଷ ରୁ ନାନା ସୃଷ୍ଟି ଜାଣତ ସଂସାରେ ହେଉଛି।

ନିଜ ଚିତ୍ତ କୁ ଥୟ କର,ଦେଖିବ ସୃଷ୍ଟି ହେବ ଦୂର।

ଏହାର ଅର୍ଥ ନିଜ ଠାରେ ପ୍ରୟୋଗ କରି ବୁଝ ବାରେ।

ତୁମ୍ଭର କେହି ଦୋଷ କଲା,ମନ ରେ କ୍ରୋଧ ତ ବଢିଲା।

ତାହାଙ୍କୁ ଶାସ୍ତି ଦେବା ପାଇଁ ,ହୃଦରେ ବିଚାର କଲଇଁ।

କିନ୍ତୁ ବିବେକ ମନାକଲା ଏକର୍ମ ନକର ବୋଇଲା।

କଲେ କନ୍ଦଳ ବୃଦ୍ଧି ହେବ,କଷ୍ଟ ଯେ ବହୁତ ପାଇବ।

ବିବେକ ବୋଲେ ମନ ସ୍ଥିର,କରି ରହିଲ ନିଜ ଘର।

ଅଶାନ୍ତି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାନ୍ତା,ତାହାକୁ କେ ଅବା ରଖନ୍ତା।

ନିଜେ ନିଜକୁ କଲେ ଶାନ୍ତି,ତକ୍ଷଣେ କଟିଲା ଅଶାନ୍ତି।

ଏପରି ଯଦି ସର୍ବଜନ,ବିଚାରବନ୍ତ ହେବେ ଜାଣ।

ଅଶାନ୍ତି ଦୂର ନିଶ୍ଚେ ହେବ,ଶାନ୍ତି ନିକଟେ ପ୍ରବେଶିବ।।

୯-ସଂସାର ଅସତ୍ୟ

ସଂସାର ଓ ଇଶ୍ୱର ସତ୍ୟ,ଏହାଙ୍କ ମଧ୍ୟେ କିଏ ନିତ୍ୟ।

ଏହାର ବିଚାର କରିବା ଶାସ୍ତ୍ରର ମତ ଏଥି କିବା।

ବେଦାନ୍ତ କହେ ବ୍ରହ୍ମ ସତ୍ୟ ଜଗତ ଅଟଇ ଅସତ୍ୟ।

ଜଗତ ମଧ୍ୟେ ଜ୍ଞାନ ନାହିଁ ନିଜେ ସେ କିଏ ଜାଣେ ନାହିଁ।

ଜୀବର ଠାରେ ଅଛି ଜ୍ଞାନ ଚିହ୍ନାଇ ଦେବ ଦ୍ରବ୍ୟ ମାନ।

ସଂସାରେ ଯେବେ ଲୋକ ନାହିଁ ସଂସାର ବୋଲି କିଏ କହି।

ଚନ୍ଦ୍ର ର ଦେଖିଣ ପ୍ରକାଶ,ଆଜ୍ଞାନ ତାକରେ ବିଶ୍ୱାସ।

ଜ୍ଞାନୀ ଜାଣଇ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ପ୍ରକାଶ ଲାଗି ଚନ୍ଦ୍ରକର।

ଚନ୍ଦ୍ର ର ପ୍ରକାଶ ନଥାଏ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଯୋଗୁ ପ୍ରକାଶ ହୁଏ।

ସୂର୍ଯ୍ୟ ନଥିଲେ ଚନ୍ଦ୍ରମାର ପ୍ରକାଶ ନହେବ ତାହାର।

ରବି ଥିଲେ ତ ସର୍ବ ଦ୍ରବ୍ୟ ଆଲୋକେ ପ୍ରକାଶିତ ହେବ।

ବ୍ରହ୍ମା ର କଳ୍ପେ ଏ ସଂସାର କଳ୍ପନା କ୍ଷୟେ ନାଶ ତାର।

ସ୍ୱପ୍ନ ରେ କେତେ କେତେ ଦୃଶ୍ୟ,ଦେଖି ମୋହିତ ହେଉଅଛ।

ନିଦ୍ରା ଭାଜିଲେ କିଛି ନାହିଁ ତେଣୁ ଅସତ୍ୟ ସ୍ୱପ୍ନ ହୋଇ।

ସେ ସ୍ୱପ୍ନ ନିଜର କଳ୍ପନା ନିଦ୍ରା ଭାଙ୍ଗିଲେ ହୁଏ ଚୂନା।

ସଂସାର ସ୍ୱପ୍ନ ଦୀର୍ଘ ଅଟେ ଘଟ ଛାଡିଲେ ତାହା ତୁଟେ।

କଳ୍ପନା ବଳେ ଜୀବ ଜାଣ,କୋଟି ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ କରେ ପୁଣ।

ଶତ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ହେଲେ ମେଳ,ବ୍ରହ୍ମ ଗଢିବ ନାହିଁ ବଳ।

ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଯେବେ ନାଶ ଯିବ,ବ୍ରହ୍ମ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଭିଆଇବ।

ବ୍ରହ୍ମ ଟି ସତ୍ୟ ଅବିନାଶ,ଅସତ୍ୟ ଜଗତଟି ନାଶ।

୧ ୦-ସମୟ

ସମୟ ବୋଲି କହ ଯାହା,ଜୀବର କଳ୍ପନାଟି ତାହା ।

ବିଭିନ୍ନ ରୂପେ ସମୟ କୁ ବାଣ୍ଟିଣ ଦେଇଅଛୁ ତାକୁ।

ବର୍ଷ ଋତୁ ମାସ ଓ ପକ୍ଷ,ସପ୍ତାହ ଦିନତ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ।

ଘଣ୍ଟା ,ମିନିଟ,ସେକଣ୍ଡ ରେ ଗଣା ତ ହେଉଛି ସଂସାରେ।

ଏହାର ନାମ କାଳ କହି ବାର ବର୍ଷ ରେ ଯୁଗ ହୋଇ।

ମନୁଷ୍ୟ ଙ୍କର ଏକ ଦିନ,ଚବିଶ ଘଣ୍ଟା ବୋଲି ଜାଣ।

ମାନବେ ଏକ ବର୍ଷ ଜାଣ,ପିତୃଙ୍କର ସେ ଏକ ଦିନ

ଏକ ବରଷ ପିତୃଙ୍କର ଦିନ ଗୋଟିଏ ଦେବତାର।

ଦେବତାଙ୍କର ଏକ ବର୍ଷ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କର ଏକ ଦିନ ଲେଖ।

ବ୍ରହ୍ମା ଙ୍କୁ ବରଷେ ହୋଇଲେ,ଶିବଙ୍କ ଏକ ଦିନ ଭଲେ।

ଏ ସର୍ବ କଳ୍ପନା ଜୀବର କରିବା ପାଇଁ କାରବାର।

ଆମ୍ଭର ଗୋଟିଏ ଦିନରେ,ଜୀବାଣୁ ଜନ୍ମେ ଶତବାରେ।

କଷ୍ଟ ପାଇବା ଲୋକ ପକ୍ଷେ ରାତିକ ସାତ ରାତି ଲେଖେ।

ସେ ବ୍ୟକ୍ତି ସୁଖେ ନିଦ ଯାଏ,ତା ପକ୍ଷେ ରାତି କ୍ଷଣ ହୁଏ।

ସ୍ୱପ୍ନରେ ଏକ ଘଣ୍ଟା କାଳ,ବହୁବର୍ଷର କଥା ମେଳ।

ଉଠିବସି ଭାବନା କରେ,କି ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖିଲି ନେତ୍ରରେ।

ଏପରି ଏହି ସମୟର ଶାସ୍ତ୍ର ରେ ହୋଇଛି ବିଚାର।

୧ ୧-ଦେଶ

ଦେଶ ଭାବନା ଏବେ ଶୁଣ,ଶୁଣି ଅଜ୍ଞାନ ଯିବ ପୁଣ।

ଯାହାକୁ ଦେଶ ଭାବୁଅଛ,ତା ରୂପ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷେ ଦେଖୁଛ।

ତାହାର ଦୀର୍ଘ ପ୍ରତି ଅଛି,କଳ୍ପନା ତାହା ନିର୍ମାଣିଛି।

ସୟନେ ଆତ୍ମା ନିଜ ଠାରେ ସ୍ୱପ୍ନ ଦେଖଇ କଳ୍ପନା ରେ।

ବ୍ୟକ୍ତି କଳ୍ପନା ଅନୁସାରେ ସ୍ୱପ୍ନେ ଜଗତ ସୃଷ୍ଟି କରେ।

ସମଷ୍ଟି ଜନଙ୍କ କଳ୍ପନା ଦୃଶ୍ୟ ଜଗତ ଗଢା ସିନା।

ନିଜର ସ୍ୱପ୍ନକୁ ଦେଖଇ ,ତାହାକୁ ବିଶ୍ୱାସ କରଇ।

ସତ୍ୟ ବୋଲିଣ ଭାବୁଥାଏ,ନିଦ୍ରା ଭାଜିଲେ ତା ଉଭାଏ।

ସେପରି ସେହି ଜଗତକୁ ସତ୍ୟ ରୂପରେ ଦେଖେ ତାକୁ।

ଯେବେଳେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଦ୍ରା ଯାଏ ଜଗତ ରୂପ ଭୁଲିଯାଏ।

ପୁଣି ଦେଖଇ ନାନା ସ୍ୱପ୍ନ,ସେଥିରେ ତାର ମନ ମଗ୍ନ।

ଜାଗ୍ରତ,ସ୍ୱପ୍ନ ଦୁଇ ରୂପ,କେଉଁଟି ସତ୍ୟର ସ୍ୱରୂପ।

ଉଭୟ ରୂପ ସତ୍ୟ ନୁହେ କଳ୍ପନା ବଳେ ଏହା ହୁଏ।

ନିକଟେ ବସ୍ତୁ ଯେବେ ଥାଇ ଦୃଷ୍ଟି ରେ ବୃହତ ଦିଶଇ।

ବହୁ ଦୂରରେ ଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟ ଆକ୍ଷିକୁ କ୍ଷୂଦ୍ର ଯେ ଦିଶିବ।

ଆକାଶେ ଦେଖ ଚନ୍ଦ୍ରମା କୁ ବଡତ ଦିଶୁଛି ଆକ୍ଷିକୁ।

କୋଟି ଗୁଣ ରେ ବଡ ହୋଇ ତାରା ଯେ କ୍ଷୂଦ୍ର ଦିଶୁଥାଇ।

ଏହି କଥାକି ସତ୍ୟ ଅଟେ,ତାରା କ୍ଷୂଦ୍ର ଚନ୍ଦ୍ର ନିକଟେ।

ଚନ୍ଦ୍ର ଠାରୁ ତ ବହୁ ଗୁଣେ ବଡ ହୁଅନ୍ତି ଗ୍ରହ ମାନେ।

ଗୋଟିଏ ସୂର୍ଯ୍ୟ ପରିବାର,ମଧ୍ୟରେ ଗ୍ରହ ଯେ ଅପାର।

ଏହାକୁ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ବୋଲନ୍ତି ସେମାନେ ପଣ୍ଡିତ ହୁଅନ୍ତି।

ଆକାଶେ ଦେଖ ଛାୟା ପଥ ତା ମଧ୍ୟେ କୋଟି ସୂର୍ଯ୍ୟ ସ୍ଥିତ।

ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ମାଳ ମାଳ ହୋଇ ବିଶ୍ୱାକାଶ ରେ ଭ୍ରମୁଥାଇ।

ସାମାନ୍ୟ ଭୂମି ର କଳ୍ପନା କରିଣ ମୋହେ ତ ପଡନା।

ବିଶ୍ୱାକାଶ ର ତୁଳନା ରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ସୋରିଷ ହୋଇପାରେ।

ତା ମଧେ ପୃଥିବୀ ଭାବନା କରିବା ଗୋଟି ବୃଥା ସିନା।

ଆତ୍ମା ଟି ଅଟଇ ମହାନ୍ ତା ମଧ୍ୟେ ରହିଛି ଏମାନ।

କଳ୍ପନା ବଳେ ସୃଷ୍ଟି କରେ କଳ୍ପ ଶେଷରେ ତ ସଂହାରେ।

ପୂର୍ବ,ପଶ୍ଚିମ ଯେ ଉତ୍ତର,ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗ ଅଛି ଆର।

ଏସବୁ କଳ୍ପନା ସମ୍ଭୁତ,ଜାଣିଲେ ମନ ହେବ ସ୍ଥିତ।

ପୃଥିବୀ ଗୋଲାକାର ଜାଣ ବିଜ୍ଞାନ କରିଛି ପ୍ରମାଣ।

ବ୍ୟୋମ ଯାନରେ ବସିଯିବ,ପୂର୍ବ ଦିଗକୁ ଚାଲିଯିବ।

ବଦଳାଇବ ନାହିଁ ଦିଗ,ଦୃଷ୍ଟି ସର୍ବଦା ଥିବ ଆଗ।

କେତେ ସମୟ ଅନ୍ତେ ପୁଣ,ପ୍ରବେଶ ଗନ୍ତବ୍ୟ ସ୍ଥାନେଣ।

ପୂର୍ବ ପଶ୍ଚିମ କେଣେ ଗଲା,କିପରି ଏହା ସମ୍ଭବିଲା।

ପଶ୍ଚିମେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତ ହୁଏ,ପୂର୍ବ ଦିଗରେ ଉଦେ ହୁଏ।

ଆମ୍ଭର ଯେବେ ରାତ୍ରିକାଳ ଆମେରିକା ରେ ଦିନ ବେଳ।

ସୂର୍ଯ୍ୟ ଆମ୍ଭର ଅସ୍ତ ହେଲେ ତାଙ୍କର ଉଦେ ହୁଏ ଭଲେ।

କିଏ ବା ସତ୍ୟ କିଏ ମିଥ୍ୟା ଭାବିଲେ ଘୂରି ଯିବ ମଥା।

ବ୍ୟକ୍ତିର ନିଜ ଚକ୍ଷୁ ଅଛି,ପୃଷ୍ଠ ଭାଗକୁ ନ ଦେଖୁଛି।

ସମ୍ମୁଖେ ଯେବେ ପ୍ରତିବନ୍ଧ,ଦୃଷ୍ଟି ସେବେଳେ ହୁଏ ଅନ୍ଧ।

କିନ୍ତୁ ମନୁଷ୍ୟ କଳ୍ପନା ରେ,ବିଶ୍ୱ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଦେଖିପାରେ।

ଯାହା ସେ ଚିନ୍ତନ କରଇ ମାନସ ନେତ୍ରେ ସେ ଦେଖଇ।

କଳ୍ପନା ଦ୍ୱାରା ଏ ଜଗତ,ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ଜାଣ ସତ୍ୟ।

୧ ୨-ସଂସାର ପ୍ରପଞ୍ଚ ରୂପ

ଶୂନ୍ୟ କୁ ତୁମ୍ଭେ ଯେ ଲେଖିବ ଆକାର ତାର ଗୋଲ ହେବ।

ଆକାଶ ଶୂନ୍ୟ ରୂପ ହୋଇ,ତା ମଧ୍ୟୁ ସୃଷ୍ଟି ଯେ ହୁଅଇ।

ଥଣ୍ଡା ହୋଇଲେ ଦୃଢ ହେବ ,ତାପରେ ତରଳ ହୋଇବ।

ଅଧିକ ତାପ ପ୍ରୟୋଗରେ ବାଷ୍ପ ଆକାରେ ସେ ବିହରେ।

ବାୟୁ ରେ ମିଶି ମହା ଶୂନ୍ୟେ ଘୂରୁଣ ଥାନ୍ତି ରାତ୍ର ଦିନେ।

ସଂସାରେ ଯେତେ ଦ୍ରବ୍ୟ ଅଛି ଏପରି ଗତି ତ ହେଉଛି।

ଆକେଶେ ମିଶି ସୂକ୍ଷ୍ମେ ଥାଇ ତେଣୁ କାହାକୁ ନ ଦିଶଇ।

ପ୍ରକୃତି ପ୍ରଳୟ ର ଅନ୍ତେ,ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ଚିନ୍ତେ।

ଶୂନ୍ୟ ରୁ ବାୟୁ ହୁଏ ଜାତ ତାଠାରୁ ଅଗ୍ନି ଯେ ସମ୍ଭୁତ।

ଅଗ୍ନି ରୁ ଜଳ ଯେ ହୁଅଇ,ସେଥିରୁ ପୃଥ୍ୱୀ ସମ୍ଭବଇଁ।

ଶୂନ୍ୟ ରୁ ଯେଣୁ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା,ସକଳ ଶୂନ୍ୟୂ ରୁପ ହେଲା।

ଆକେଶେ ଚନ୍ଦ୍ର ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେଖ,ଗ୍ରହ ଓ ପୃଥିବୀ ନିରେଖ।

ସମସ୍ତେ ଗୋଲାକାର ହୋଇ ରୂପ ପ୍ରକାଶ କରୁଥାଇ।

ସଂସାରେ ଅଣୁ ପରମାଣୁ ସମସ୍ତେ ଗୋଲାକାର ତେଣୁ।

ପ୍ରକୃତି ପଞ୍ଚ ରୂପ ହୋଇ,ତେଣୁ ପ୍ରପଞ୍ଚ ପୃଥ୍ୱୀ କହି।

କ୍ଷିତି ଅପ ,ତେଜ ମରୁତ,ବ୍ୟୋମ କୁ ନେଇ ପଞ୍ଚଭୂତ।

ସବୁରେ କେନ୍ଦ୍ର ବିନ୍ଦୁ ଅଛି। ସୂକ୍ଷ୍ମାତି ସୂକ୍ଷ୍ମ ସେ ହୋଇଛି।

ତେଣୁ ଅଦୃଶ୍ୟ ରୂପ ହୁଏ ସମୟେ ପ୍ରକାଶିତ ହୁଏ।

ଗ୍ରହ ନକ୍ଷତ୍ର କି ବିଶାଳ,ଚକ୍ଷୁକୁ ନଦିଶେ ଯେହ୍ନେ ତିଳ।

ତାହାକୁ ତୁଳନା କରିଲେ ତୁମ୍ଭର ଦେଶ କାହିଁ ଭଲେ।

ଯାହା ଦେଖୁଚ ଶୁଣୁଅଛ ତାହା ସବୁ ସତ୍ୟ ମଣୁଅଛ।

ସେ ସର୍ବ ସତ୍ୟ ନୁହେ କିଛି କେବଳ କଳ୍ପନା ପୂରିଛି।।

କଳ୍ପନା କବଳୁ ତରିଲେ ତୁମ୍ଭର ମୁକ୍ତି ହେବ ଭଲେ।

୧ ୩-ଇନ୍ଦ୍ରଜାଲ

ସାମାନ୍ୟ ନୁହେ ନର ରୂପ,ତାହାର ସକ୍ତିତ ଅମାପ।

ଏହୋ ନଜାଣି ମୂଢ ଜନେ,ଦୁର୍ବଳ ବିଚାରନ୍ତି ମନେ।

ଅନନ୍ତ ଶକ୍ତି ଅଛି ପାଶେ ନାନାଦି ସୃଷ୍ଟି କରିବସେ

ଅଜ୍ଞାନେ ଭୁଲିଲା ନିଜକୁ ମିଥ୍ୟା ମଣିଲା ବେଦାନ୍ତ କୁ।

ସର୍ବଶକ୍ତିମାନ ଇଶ୍ୱର ନର ଦେହରେ ବାସ ତାର।

ଆତ୍ମାହୁଁ ପୃଥକ ନୁହଇ,ଆତ୍ମାରେ ନିତ୍ୟ ରହିଥାଇ।

ବ୍ରହ୍ମ ଜ୍ଞାନକୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲେ,ବ୍ରହ୍ମାନନ୍ଦ ମିଳଇ ଭଲେ।

ଭାଗ୍ୟ ବିଧାତା ବୋଲାଇବ,କର୍ମେ ସୁଖ ଦୁଃଖ ଲଭିବ

ଏୈନ୍ଦ୍ର ଜାଲିକ ଯେଉଁପରି,ଗଢି ଭାଙ୍ଗଇ ସେହି ପରି।

କଳ୍ପନା ବଳେ ସୃଷ୍ଟି କରେ,କଳ୍ପ ଶେଷ ରେ ତା ନିବାରେ।

ଏୈନ୍ଦ୍ର ଜାଲିକ ଯୋଗ ବଳେ,ଦେଖାନ୍ତି ଖେଳ କୈାତୁହଳେ।

ମନୋବଳ କୁ ଦୃଢ କରି ବିଦ୍ୟା ଶିଖିଚି ଯତ୍ନକରି

ସେଥିରେ ଲଭିଛି ସମାଧି ତେଣୁ ତା କାର୍ଯ୍ୟ ହୁଏ ସିଦ୍ଧି।

ପ୍ରକୃତ ସମୟ ବାରଟା,ଯଦି କହିବ ସେ ଦୁଇଟା।

ଦେଖଣାହାରୀ ନିଜ ଘଣ୍ଟା,ଦେଖନ୍ତି ବାଜିଛି ଦୁଇଟା।

କିପରି ଏହା ସମ୍ଭବିଲା,ଯେଣୁ ସେ ମନ କୁ ମୋହିଲା।

ସମସ୍ତ ମନ କୁ ସ୍ତମ୍ଭନ କରିଲା ତାର ସିଦ୍ଧ ମନ।

ଯେବେଳେ ଖେଳ ଶେଷ ହେଲା ଜନତା ମୋହ ଭାଙ୍ଗିଗଲା।

ସର୍ବେ ଦେଖିଲେ ନିଜ ଘଣ୍ଟା ସମୟ ହୋଇଛି ବାରଟା।

୧୪-ଆକାଶ

ଜଗତ ମିଥ୍ୟା ଆତ୍ମା ସତ୍ୟ,ଜଗଦ୍‌ ଅନିତ୍ୟ ଆତ୍ମା ନିତ୍ୟ।      ଇଶ୍ୱର କଳ୍ପନା ବଳରେ ଏ ସାରା ବିଶ୍ୱ ସୃଷ୍ଟି କରେ

ପଞ୍ଚଭୂତରେ ଏହି ସୃଷ୍ଟି ନିର୍ମ୍ମାଣ କଲେ ପରମେଷ୍ଟି।       ମାଟି,ପାଣି,ଅଗ୍ନି,ପବନ,ଆକାଶ ଭୂତ ବୋଲି ଜାଣ।

ଏହାଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ଯେ ଆକାଶ,ଶ୍ରେଷ୍ଠ ତା ନାମ ଅବକାଶ।      ସମସ୍ତ ଭୂତ ସୂକ୍ଷ୍ମ ରୂପେ ରହନ୍ତି ଆକାଶ ସମୀପେ।

ଆକାଶ ରୂପ ବହିଥାନ୍ତି ତେଣୁ କାହାକୁ ନଦିଶନ୍ତି।            ମୂଳ ପଦାର୍ଥ ଦୃଶ୍ୟ ହୁଏ ,ଯେବେଳେ ଏହା ଅଣୁ ହୁଏ।

କର୍ମ ଚକ୍ଷୁରେ ତାହା ଦୃଶ୍ୟ ହୁଅଇ ନାହିଁ ତ ଅବଶ୍ୟ।      ଅଣୁ ରୁ ସୂକ୍ଷ୍ମ ପରମାଣୁ ଯନ୍ତ୍ର ରେ ଦୃଶ୍ୟ ନୁହେ ତେଣୁ।

ସେବେଳେ ଏହା ଆକାଶରେ ମିଶି ରହନ୍ତି ନିରନ୍ତରେ।      ଯେବେଳେ ସୃଷ୍ଟି ର ସର୍ଜନା ହୁଅଇ ସେ ବେଳରେ ସିନା।

ଆକାଶୁ ବାୟୁ ହୁଏ ଜାତ,ତା ମଧ୍ୟୁ ଅଗ୍ନି ର ସଂଜାତ।      ଅଗ୍ନି ରୁ ଜଳ ହୁଏ ପୁଣି,ଜଳରୁ ଜନ୍ମଇ ଧରଣୀ।

ଏପରି କ୍ରମେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ,ସର୍ବ ଆକାଶମୟ ହୁଏ।            ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥୁ ଯାହା ଜାତ,ସେ ଦ୍ରବ୍ୟ ତାହା ହୁଏ ସତ।

ମାଟି ରୁ ଘଟ ଯେ ହୁଅଇ,ଘଟକୁ ମାଟି କହୁଥାଇଁ।            କାଠ ରୁ ଟେବୁଲ ନିର୍ମିତ,ଟେବୁଲ୍ କାଠ ରୂପ ସତ।

ସେପରି ସକଳ ପଦାର୍ଥ ଆକାଶ ତହୁଁ ହୁଏ ଜାତ।            ତାହାଙ୍କୁ କହିବା ଆକାଶ ଏଥିରେ ମିଥ୍ୟା ନାହିଁ ଲେଶ।

ଆକାଶ ଆତ୍ମା ରୁ ପ୍ରକାଶ ଏଥିରେ କରିବା ବିଶ୍ୱାସ।      ଯେ ଦ୍ରବ୍ୟ ଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଥାଏ,ଆତ୍ମା ରୁ ଭିନ୍ନ ତାହା ନୁହେ।

ଏହା ବେଦାନ୍ତ ଶାସ୍ତ୍ର ମତ ଏହାକୁ ବୁଝନ୍ତୁ ପଣ୍ଡିତ।            ଆକାଶ ସର୍ବ ପଦାର୍ଥ ରେ ,ରହିଣ ଅଛି ଅଦୃଶ୍ୟ ରେ।

ଏହାକୁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଗଣ ପରୀକ୍ଷା କରିବ ମନେଣ। ତେବେତ ସତ୍ୟ କୁ ବୁଝିବ ମନ ରେ ସନ୍ତୋଷ ଲଭିବ।

୧୫-ବ୍ରହ୍ମ ଦର୍ଶନ

ସର୍ବ କହନ୍ତି ବ୍ରହ୍ମ ସତ୍ୟ,କେବେହେଁ ନୁହନ୍ତି ଅସତ୍ୟ।      ଏକଥା ବେଦାନ୍ତେ ବର୍ଣ୍ଣନ କରିଅଛନ୍ତି ମୁନିଗଣ।

(ଅଥାତୋ ବ୍ରହ୍ମ ଜିଜ୍ଞାସା)

ବ୍ରହ୍ମଙ୍କୁ ଜାଣିବା ପାଇଁକି,ଲୋକେ ଜିଜ୍ଞାସା କରିଛନ୍ତି।            ତାହାଙ୍କ ଜିଜ୍ଞାସା କୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଛି ବେଦାନ୍ତ ଦର୍ଶନ।

(ଜନ୍ମାଦ୍ୟସ୍ୟ ଯତଃ)

ଉତ୍ପତ୍ତି, ସ୍ଥିତି, ଲୟ କରେ,ଇଶ୍ୱର କହିବା ତାହାରେ।            ବେଦରେ ଯେ ପ୍ରମାଣ ଅଛି ତାହା କହିବା ବାଛି ବାଛି।

‘’ଆତ୍ମନ ଆକାଶଃ ଶମ୍ଭୁତଃ ଆକାଶାଦ୍‌ବାୟୁଃ ବାୟୋରଗ୍ନିଃ ଅଗ୍ନେରାପଃ ଅଦଭ୍ୟାଁ ପୃଥିବୀ’’

ଆତ୍ମା ରୁ ଆକାଶ ଉତ୍ପନ୍ନ,ଆକାଶୁ ବାୟୁ ହେଲା ଜାଣ।      ବାୟୁ ରୁ ଅଗ୍ନି ଜାତ ହୋଇ ତା ମଧ୍ୟୁ ଜଳ ସରଜଇ

ଜଳ ରୁ ପୃଥିବୀ ହୋଇଲା ଏହାକୁ ଜାଣିଅଛ ଭଲା।

’ଅୟମାତ୍ମା ବ୍ରହ୍ମମ’’

ଏହି ଆତ୍ମାଙ୍କୁ ବ୍ରହ୍ମ କହି ଅଜ୍ଞାନ ଛାଡିଛନ୍ତି ସେହି।

‘’ଅହଂ ବ୍ରହ୍ମାସ୍ମି’’

ମୁହିଁ ତ ବ୍ରହ୍ମ ବୋଲି ଜାଣ ଏକଥା ବେଦର ପ୍ରମାଣ।

’’ତତ୍ତ୍ୱମସି ’’

ଏହି ଇଶ୍ୱର ଅଟୁ ମୁହିଁ ଏହି ଇଶ୍ୱର ଅଟେ ତୁହି ।

’ଅୟମାତ୍ମା ବ୍ରହ୍ମ ସେଽୟମାତ୍ମା ଚତୁଷ୍ପାତ’’

ଏହି ଆତ୍ମାଙ୍କୁ ବ୍ରହ୍ମ କହି ଯାହାର ଚାରିପାଦ ଥାଇ।            ଜାଗ୍ରତ ,ସ୍ୱପ୍ନଓ ସୁଷୁପ୍ତି, ତୃତୀୟ ଦେହେ ଥାଏ ବ୍ୟାପ୍ତି।

‘’ ବ୍ରହ୍ମ ବିତ୍ ବ୍ରହ୍ମୈବ ଭବତି’’

ବ୍ରହ୍ମ ଙ୍କୁ ଯେହୁ ଜାଣେ ଭଲେ,ବ୍ରହ୍ମ ସ୍ୱରୂପ ତାକୁ ମିଳେ।

‘’ ତଦାତ୍ମାନଂ ସ୍ୱୟଂ କୁରୁତ’’

ନିଜ ଶରୀର ନିଜେ ଗଢେ ,ତହିଁରେ ରହିଥାଇ ଦୃଢେ।

‘’ ତତ୍ ସୃଷ୍ଟ୍ୱା ତଦେବାନୁ ପ୍ରାବିଶତ’’

ଶରୀର ଗଢିଣ ତହିଁ ରେ ନିଶ୍ଚିନ୍ତେ ପ୍ରବେଶ ସେ କରେ।

‘’ ସଯ୍ୟେବ ସକଳଂ ଜାତମ୍‌ ମୟି ସର୍ବଂ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତମ୍‌ ମୟି ସର୍ବଂ ଲୟଂଯାତି’’

ମୋଠାରୁ ସମସ୍ତେ ଉତ୍ପନ୍ନ, ମୋଠାରେ ସ୍ଥିତ ଲୟ ଜାଣ।

’’ଜାଗ୍ରତ ସ୍ୱପ୍ନ ସୁଷୁପ୍ତ ୟାଦି ପ୍ରପଞ୍ଚଂ ଯତ ପ୍ରକାଶତେ ତତ୍ ବ୍ରହ୍ମା ହମିତି ଜ୍ଞାତ୍ୱା ସର୍ବ ବନ୍ଧୈଃ ପ୍ରମୁଚ୍ୟତେ । ’’

ଜାଗ୍ରତ ସ୍ୱପ୍ନ ଓ ସୁଷୁପ୍ତି,ପ୍ରପଞ୍ଚ ଜହିଁ ପ୍ରକାଶନ୍ତି।            ସେ ସର୍ବ ବ୍ରହ୍ମ ସ୍ୱୟଂ ଜାଣି,ବନ୍ଧନ କାଟିଛନ୍ତି ପ୍ରାଣୀ।

କୋଇଲା ଖଣ୍ଡିଏ ଆଣିବ ଆଗ୍ନି ମଧ୍ୟରେ ପକାଇବ।      ଦେଖିବ କୋଇଲା ର ରୂପ ବଦଳି ହେଲା ଅଗ୍ନି ରୂପ।

ସେପରି ତୁମେ ବ୍ରହ୍ମେ ଯୋଗ,ହୋଇ ପାଇବ ବ୍ରହ୍ମ ଭାଗ।      ଶରୀର ମଧ୍ୟରେ ଦେବତା ,କିପରିଛନ୍ତି ତାହା ବତା।

’’ ସୁର୍ଯ୍ୟଶ୍ଚକ୍ଷୁବତିଃ ପ୍ରାଣଂ ପୁରୁଷସ୍ୟ ବିଭେଜିରେ

ଅଥା ସ୍ୟେତ ରମାତ୍ମାନଂ ଦେବାଃ ପ୍ରାପଛନ୍ନଗ୍ନୟେ।।’’

(ଅଥର୍ବ ବେଦ କାଣ୍ଡ୧୧ ସୂକ୍ତ୮ ମନ୍ତ୍ର ୩୧)

ସୂର୍ଯ୍ୟ ଟି ତୁମ ଚକ୍ଷୁ ଜାଣ,ବାୟୁ ଶରୀର ମଧ୍ୟେ ପ୍ରାଣ।      ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଗ୍ନି ଆଦି ଦେବ,ବିଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗରେ ସମ୍ଭବ

ଶରୀର କୁ ଅଯୋଧ୍ୟା କହି ତା ମଧ୍ୟେ ରାମ ବିରାଜଇ।

’’ଅଷ୍ଟ ଚକ୍ରା ଓ ନବ ଦ୍ୱାର ଦେବାନାଂ ପୁରଯୋଧ୍ୟତସ୍ୟା ହିରଣ୍ୟୟଃ କୋଣଃ ସ୍ୱର୍ଗାଂ ଜ୍ୟୋତିଷାପୃତଃ ’’

(ଅଥର୍ବ ବେଦ କାଣ୍ଡ ୧୦ ସୂକ୍ତ ୨ ମନ୍ତ୍ର ୩୧) ।

ଅଷ୍ଟଚକ୍ର ଓ ନବଦ୍ୱାର,ହିରଣ୍ୟ କୋଷ ଅନ୍ତ ପୁର।       ଅଯୋଧ୍ୟା ନାମ ଅଟେ ତାର,ସୁଖ ମିଳଇ ସ୍ୱର୍ଗ ପୁର।

ପ୍ରଥମ ଦ୍ୱାର ମୁଖ କହି ଦ୍ୱିତୀୟ ଦ୍ୱାର ଗୁଦା ହୋଇ।      ତୃତୀୟ ଦ୍ୱାର ଲିଙ୍ଗ ଛିଦ୍ର,ଚାରି ପାଞ୍ଚ ନାଶିକା ରନ୍ଧ୍ର।

ଛଅ ସାତ ଶ୍ରବଣ ଦ୍ୱାର,ଆଠ ନଅତ ଚକ୍ଷୁ ଦ୍ୱାର।            ଶରୀର ରୂପୀ ନଗରର,ଏପରି ଅଛି ନବ ଦ୍ୱାର।

’’ ତସ୍ଣାଦ୍‌ଓ୍ୱେ ବିଦ୍ୱାନ୍ ପୁରୁଷମିଦଂ ବ୍ରହ୍ମୈତି ମନ୍ୟତେ ସର୍ବହ୍ୟସ୍ମିନ୍ ଦେବତା ଗାବୈାଗୋଷ୍ଠ ଇବାସତେ’’

(ଅଥର୍ବ ବେଦ କାଣ୍ଡ ୧୦ ସୂକ୍ତ ୮ ମନ୍ତ୍ର ୩ ୨) ।

ବେଦ ପାଠ ରେ ଯାହା ଅଛି,ଆତ୍ମ ଜ୍ଞାନୀ ତା ଜାଣିଅଛି।      ଆତ୍ମଜ୍ଞାନୀ ତ ମନୁଷ୍ୟଙ୍କୁ,ବ୍ରହ୍ମ ବୋଲିଣ ମାନେ ତାଙ୍କୁ।

ସମସ୍ତ ଦେବଗଣ ଦେହେ ରହିଅଛନ୍ତି ବେଦ କହେ।

’’ ଯସ୍ୟତ୍ରୟସ୍ତ୍ରି ଶଦଦେବା ଅଙ୍ଗେ ଗାତ୍ରା ବିମେଜିରେ।

ତାନଓ୍ୱେ ତ୍ରୟସ୍ତ୍ରିଂ ଶଦ ଦେବା ମେକେ ବ୍ରହ୍ମବିଦୋ ବିଦୁଃ।।’’

(ଅଥର୍ବବେଦ କାଣ୍ଡ ୧୦ ସୂକ୍ତ ୮ ମନ୍ତ୍ର ୨ ୬) ।

ଶରୀରେ ତେତିଶ ଦେବତା,ରହିଣ ଅଛନ୍ତି ସର୍ବଥା।      ଅଙ୍ଗ ଅଙ୍ଗକେ ରହିଛନ୍ତି,ତେଣୁ ତ ବ୍ରହ୍ମ କହୁଛନ୍ତି।

’’ଯତ୍ର ଦେବା ବ୍ରହ୍ମ ବିଦୋ ବ୍ରହ୍ମ ଜ୍ୟୋଷ୍ଠ ମୁପାସତେ            ଯେଓ୍ୱେ ତାନ୍ ବିଦ୍ୟାତ୍ ପ୍ରତକ୍ଷଂ ସ ବ୍ରହ୍ମା ବେଦିତାସ୍ୟାମ୍ ’’

(ଅଥର୍ବ ବେଦ କାଣ୍ଡ ୧୦ ସୂକ୍ତ ୮ ମନ୍ତ୍ର ୨ ୪) ।

ଶରୀର ଧାରୀ ଜୀବକୁହିଁ ଏ ମନ୍ତ୍ର ବ୍ରହ୍ମ କହିଥାଇଁ।            ତେଣୁ ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନୀ ମାନଙ୍କୁ,ବ୍ରହ୍ମା କହିଣ ଥାନ୍ତି ତାଙ୍କୁ।

’’ତ୍ୱଂ ସ୍ତ୍ରୀ ତ୍ୱଂ ପୁମାନସୀ ତ୍ୱଂ କୁମାର ଉତବା କୁମାରୀ

ତ୍ୱଂ ଜୀର୍ଣ୍ଣୋ ଦଣ୍ଡେନ ବଞ୍ଚସି ତ୍ୱଂ ଜାତୋ ଭବସି ବିଶ୍ୱୋତୋମୁଖଃ ’’

(ଅଥର୍ବ ବେଦ କାଣ୍ଡ ୧୦ ସୂକ୍ତ ୮ ମନ୍ତ୍ର ୨ ୭) ।

ହେ ବ୍ରହ୍ମ ତୁମେ ସ୍ତ୍ରୀ ହୁଅ,ତୁମ୍ଭେ ତ ପୁରୁଷ ବୋଲାଅ ।      କୁମାର କେତେବେଳେ ହୁଅ,କୁମାରୀ କେବେ ବା ବୋଲାଅ ।

ବୃଦ୍ଧ ଅବସ୍ଥା ହେଲେ ଆସି,ଯଷ୍ଠି କୁ ଧରିଥାଅ କଷି ।      ଏପରି ତୁମ୍ଭେ ଜାତ ହୋଇ ,ବିଶ୍ୱ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଭରିଛଇଁ ।

’’ ତଦେବାଗ୍ନି ସ୍ତଦାଦିତ୍ୟସ୍ଥ ତଦାୟୁସ୍ତଦୁ ଚନ୍ଦ୍ରମାଃ ତଦେକ ଶୁତ୍ରଂ ତଦ୍ ବ୍ରହ୍ମ ତା ଆପଃ ସ ପ୍ରଜାପତିଃ ’’

(ଯର୍ଦୁବେଦ ଅଧ୍ୟାୟ ୩ ୨ ମନ୍ତ୍ର୧)

ଯାହାକୁ ତୁମ୍ଭେ ଅଗ୍ନି ମାନ ସେହି ଆଦିତ୍ୟ ବୋଲି ଜାଣ ।      ସେହିତ ବାୟୁ ବୋଲି କହି ତାକୁ ଚନ୍ଦ୍ରମା କହୁଥାଇଁ।

ତାହାଙ୍କୁ ଶୁତ୍ର ତୁମେ କୁହ,ସେ ବ୍ରହ୍ମ ନକର ସନ୍ଦେହ।      ସେ ନିଜେ ପ୍ରଜାପତି ଅଟେ,ଏକ ଅନେକ ରୂପ ଘଟେ।

’’ ଚନ୍ଦ୍ରମା ମନସୋ ଜାତଃ’’

ଚନ୍ଦ୍ରମା ମନ ରୁତ ଜାତ,ସେଥିରୁ କଳ୍ପନା ସମ୍ଭୁତ।

 

’’ଏଷୋହ ଦେବଃ ପ୍ରତିର୍ଶୋଽନୁ ସର୍ବାଃ ପୁର୍ବୋହ ଜାତଃ ସଉଗର୍ଭ ଅନ୍ତଃ

ସଏବ ଜାତଃ ସଜନିଷ୍ୟମାଣଃ ପ୍ରତ୍ୟଂଜନାତିଷ୍ଠତି ସ୍ରବତୋ ମୁଖଃ ’’

(ଯର୍ଯୁବେଦ ଅଧ୍ୟାୟ ୩ ୨ ମନ୍ତ୍ର ୪)

ଏହି ଯେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଦେବତା,ପ୍ରଥମେ ଜନ୍ମ ତାଙ୍କ କଥା।            ସୁସ୍ଥିର ସ୍ୱଭାବ ଅଟନ୍ତି,ସବୁରେ ସେ ମୁଖ୍ୟ ଅଟନ୍ତି।

ଗର୍ଭ ରେ ସେ ଜନ୍ମ ହୋଇନାହିଁ ଯେ ଅବା ଗର୍ଭୁ ଜନ୍ମ ହୋଇ।      ଦିଗ ବିଦିଗ ଯେତେ ଅଛି ସମସ୍ତ ପଛେ ସେ ରହିଛି।

ଏପରି ବ୍ରହ୍ମ ନିରୁପଣ,ଏହାକୁ ତୁମ୍ଭେ ଭଲେ ଜାଣ।

୧୬ –ଜୀବାତ୍ମାଙ୍କ ମହିମା

ବେଦରେ ଇଶ୍ୱର ପ୍ରମାଣ,ଯାହା ହୋଇଛି ତାହା ଶୁଣ ।      ମନ୍ତ୍ର ମାନଙ୍କ ଅର୍ଥ ଯାହା,ଜାଣି ବୁଝିବ ଯତ୍ନେ ତାହା।

ଜଗତେ ମନୁଷ୍ୟ ଶରୀର,ରୂପ ହୋଇଛି ଇଶ୍ୱରର।            ସଂସାରେ ଯେତେ ଦ୍ରବ୍ୟ ଅଛି,ମନୁଷ୍ୟ ପାଇଁ ତା ହୋଇଛି।

ଇଶ୍ୱର ଯାହା ଗଢିଛନ୍ତି,ଜୀବ ରୂପରେ ଭୋଗୁଛନ୍ତି।            ମନୁଷ୍ୟ ନିଜ ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ଯତ୍ନରେ କରୁ ଉପାର୍ଜନ।

ଯେ ଯେତେ ଜ୍ଞାନକୁ ପାଇବ ସଂସାରେ ସେତେ ସୁଖୀ ହେବ। ଆତ୍ମ ଜ୍ଞାନରେ ଅଛି ସୁଖ,ଅଭାବେ ପାଏ ଜୀବ ଦୁଃଖ

ନିଜର ଶକ୍ତି କେତେ ଅଛି ଅଜ୍ଞାନେ ତାହା ନ ଦେଖୁଛି।      ଯେବେଳେ ଜ୍ଞାନ କୁ ପାଇବ ଶକ୍ତି ଦେଖି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେବ।

ଆତ୍ମା ର ଦୁଇ ଶକ୍ତି ଜାଣ,ଅଛନ୍ତି ମନ ଆଉ ପ୍ରାଣ।       ମନ,ପ୍ରାଣ ଓ ଆତ୍ମା ଙ୍କର ମିଳନେ ହୋଇଛି ଶରୀର।

ପ୍ରାଣ ପବନ ଏକ ନୁହେ ,ପ୍ରାଣ ସଙ୍ଗରେ ବାୟୁ ଯାଏ।      ଶରୀରୁ ଛାଡି ଗଲେ ପ୍ରାଣ ଶରୀରେ ଥା ଏତ ପବନ।

ସେବେଳେ ଦେହ କ୍ରିୟା ଶୀଳ ନହୋଇ ରହଇ ଅଚଳ।

’’ ପ୍ରଣାୟ ନମେ ଯସ୍ୟ ସର୍ବମିଦଂ ବଶେ, ଯୋ ଭୂତଃ ସର୍ବେଶ୍ୱରୋ

ଯସ୍ମିନ୍ ତ୍ ସର୍ବଂ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତମ୍’

(ଅଥର୍ବ ବେଦ କାଣ୍ଡ ୧୧ ସୂକ୍ତ ୪ ମନ୍ତ୍ର) ।

ପ୍ରାଣ କୁ ମୋର ନମସ୍କାର,ଯାର ବଶରେ ଏ ସଂସାର।

ସମସ୍ତ ଭୂତର ଇଶ୍ୱର,ତେଣୁ ବୋଲାଏ ସର୍ବେଶ୍ୱର।

ମନୁଷ୍ୟ ଦେହେ ଅଛି ପ୍ରାଣ,ପ୍ରଣୀ କହନ୍ତି ତାକୁ ଜାଣ।

ଆତ୍ମା ରୁ ପ୍ରାଣ ଶକ୍ତି ଯାତ,ହୋଇ ଶରୀରେ ଆତଯାତ।

ତେଣୁ ମନୁଷ୍ୟେ ବ୍ରହ୍ମ କହି ଏଥିରେ ସନ୍ଦେହ ନ ରହି।

’’ପ୍ରାଣ ମା ମତ ପର୍ଯ୍ୟବୁତ୍ତୋ ନ ମଦନ୍ୟୋ ଭବିଷ୍ୟସି

ଅପାଂ ଗର୍ଭମିତ ଜୀବସେ ପ୍ରାଣ ବଘ୍ନାମି ତ୍ୱା ମୟି ’’

(ଅଥର୍ବ ବେଦ କାଣ୍ଡ ୧୧ ସୂକ୍ତ ୪ ମନ୍ତ୍ର ୨ ୬) ।

ହେ ପ୍ରାଣ ମୋଠୁ ଦୂର ନୁହଁ,ତୁମ୍ଭେ ମୋଠାରୁ ଭିନ୍ନ ନୁହଁ ।

ସଙ୍ଗରେ ଥିଲେ ସର୍ବ କାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ ପାରିବ ଆହେ ଆର୍ଯ୍ୟ ।

ଜୀବନ ଧାରଣର ପାଇଁ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ମୁହିଁ ବାନ୍ଧିଛଇଁ ।

’’ପ୍ରାଣୋ ବିଚାଟ ପ୍ରାଣୋ ଦେଷ୍ଟ୍ରୀ ପ୍ରାଣଂ ସର୍ବ୍ୟ ଉପାସତେ

ପ୍ରାଣେହ ସୂର୍ଯ୍ୟଶ୍ଚନ୍ଦ୍ରମାଃ ପ୍ରାଣମାହୁଃ ପ୍ରଜାପତିମ୍ ’’

(ଅଥର୍ବ ବେଦ କାଣ୍ଡ ୧୧ ସୂକ୍ତ ୪ ମନ୍ତ୍ର୧ ୨ ) ।

ସମସ୍ତ ଠାରୁ ବଡ ପ୍ରାଣ,ଗତୁ କରଇ ସେ ଉତ୍ପନ୍ନ।

ସଂସାରେ ଯେତେ ଜନ ଛନ୍ତି,ତାଙ୍କ ଉପାସନା କରନ୍ତି।

ସୂର୍ଯ୍ୟ ଚନ୍ଦ୍ର ତ ପ୍ରାଣ ଜାଣ,ଚନ୍ଦ୍ର ଆପାନ ସୂର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରାଣ।

ପ୍ରାଣକୁ ପ୍ରଜାପତି କହି,ଇଶ୍ୱର ଜାଣ ଅଟେ ସେହି।

’’ ନମସ୍ତେ ପ୍ରାଣ କନ୍ଦାୟ ନମସ୍ତେ ସ୍ତନୟିତ୍ନବେ

ନମସ୍ତେ ପ୍ରାଣ ବିଦ୍ୟୁତେ ନମସ୍ତେ ପ୍ରାଣ ବର୍ଷତେ’’

(ଅଥର୍ବ ବେଦ କାଣ୍ଡ ୧୧ ସୂକ୍ତ ୪ ମନ୍ତ୍ର ୨ ) ।

ଆନନ୍ଦ ଦେବା ପ୍ରାଣ ଦେବ,ମୋହହର ନମସ୍କାର ନେବ।      ଜୀବର ଭିତରେ ଜୀବନ,ବର୍ଷାକର ମେଘ ସମାନ।

ତେଣୁ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ନମସ୍କାର,କରୂ ମୁଁ ଅଛି ବାରମ୍ବାର।            ବିଦ୍ୟୁତପରି ଶରୀରରେ,ଆନନ୍ଦ ଶକ୍ତି ଦିଅବାରେ।।

୧୭-ଆତ୍ମାର ଅପୂର୍ବ ବଳ

ଆତ୍ମା ଟି ସତ୍ୟ ବସ୍ତୁ ଅଟେ,ଆଉ ଯା ଦେଖ ତା ନିକଟେ।      ସେ ସର୍ବ ଅସତ୍ୟ ଟି ଜାଣ,ତାହାତ ଶାସ୍ତ୍ର ରେ ପ୍ରମାଣ।

ନିଜକୁ କିଏ ? ପଚାରିବ,ଅବଶ୍ୟ ସେହି ବତାଇବ।            ଘରକୁ ପଚାରିବ ଯାଇ କାପାଇଁ ରହିଅଛୁ ତୁହି।

କଦାପି ନଦେବ ଉତ୍ତର,ତା ମଧ୍ୟେ ଜ୍ଞାନ ନାହିଁ ତାର।      ଜଡ ବସ୍ତୁ ଟି ସେ ଅଟଇ,ଆତ୍ମା ର କଳ୍ପନା ରେ ହୋଇ।

ଅସ୍ଥାୟୀ ଯେଣୁ ସେ ଅସତ୍ୟ ଆତ୍ମା ଟି ସ୍ଥାୟୀ ତେଣୁ ସତ୍ୟ।

(ଅହଂ ବ୍ରହ୍ମାସ୍ମି)

ମୁହିଁ ତ ବ୍ରହ୍ମ ମୁଁ ମହାନ୍,ସବୁଠୁ ବଡ ମୁହିଁ ଜାଣ।            ଏ ସାରା ସୃଷ୍ଟିର ରଚନା,ମୋହର କଳ୍ପନାରୁ ସିନା।

ମୁହିଁ କାହାର ଦାସ ନୁହେଁ,ମୋତେ କରିବ ଭୃତ୍ୟ କିଏ।      ସୃଷ୍ଟି ସ୍ଥିତି ଓ ଲୟ ଯାହା ମୋର ନିର୍ଦ୍ଦେଶେ ହୁଏ ତାହା।

ମନୁଷ୍ୟ ଗଣ ଭୂଲିଗଲେ ଆତ୍ମାର ବଳ ନଜାଣିଲେ।      ଆତ୍ମା ମନରେ ଭାବେ ଯାହା ଅବଶ୍ୟ ହୋଇବଟି ତାହା।

ନିଜ ସ୍ୱରୂପ ପାଶେରିଲେ ଦାସ ଭାବରେ ଦିନ ନେଲେ।      ସାଜିଲେ କେତେ ରାମଦାସ ହୋଇଲେ କେତେ କୃଷ୍ଣ ଦାସ।

ଆଉ କେତେକ ଦୁର୍ଗାଦାସ ,ଗୁରୁ କେତେକ କଲେ ଶିଷ୍ୟ।      ଏମାନେ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କୁ ନଜାଣି ,ପ୍ରତିମା ପୂଜା କଲେଆଣି।

ଏପରି ଅଜ୍ଞାନଙ୍କୁ ଦେଖି ଠକ ଗୁରୁଏ ମନ୍ତ୍ର ଲେଖି।       ବୋଇଲେ ଗୁରୁ ଶୀଘ୍ର କର ଯେବେ ତରିବ ଏ ସଂସାର।

ଶାସ୍ତ୍ର ରେ ଲେଖା ଅଛି ଶୁଣ,ଗୁରୁ ଯେ ବ୍ରହ୍ମା,ବିଷ୍ଣୁ ପୁଣ।      ଆମ୍ଭର ପାଦେ ସେବା କଲେ ବୈକୁଣ୍ଠ ଲଭିବ ତ ଭଲେ।

ବେଦ ତ କାହିଁକି ପଢିବ,ପଢିଲେ ବୁଝି ନପାରିବ । ଏମାନଙ୍କର କଥା ଶୁଣି ସହଜେ ତରିଯିବା ଜାଣି।

ଗୁରୁ ଓ ପ୍ରତିମା ପୂଜିଲେ ଆପଣା ବଳ ନାଶ କଲେ।      ଦାସ ବା ଗୋଲାମ ହୋଇଲେ,ନିଜ ସ୍ୱାଧୀନ ହରାଇଲେ।

ଭାରତ ହେଲା ପରାଧୀନ ତଥାପି ନ ଆସିଲା ଜ୍ଞାନ। ଏବେ ସ୍ୱାଧୀନ ହେଲା ଦେଶ ସେଥିରେ ନୁହନ୍ତି ସନ୍ତୋଷ।

ତାର କାରଣ ଏବେ ଶୁଣ,ଅଜ୍ଞାନ ଘୋଟିଅଛି ଜାଣ। କର୍ମ ନକରି ଉପାର୍ଜନ ଅର୍ଥ କିପରି ହେବ ଜାଣ।

ଏ ବିଦ୍ୟା ଭଲେ ଜାଣିଛନ୍ତି,ସେଭାବେ ପେଟ ପୋଷୁଛନ୍ତି। ପାପ ପୁଣ୍ୟ କୁ ନାହିଁ ଡର,ଏ ଜ୍ଞାନ ନାହିଁ ତ ତାଙ୍କର।

ବେଦ ବେଦାନ୍ତ ଛାଡି ଦେଲେ,କୁ ମାର୍ଗେ ଗତି କଲେ ଭଲେ। ଏଥିରେ ନହେବ ଉନ୍ନତି,କାହାରି ନରହିବ ସ୍ଥିତି।

(ସ୍ୱୟଂ ବାଜିଁସ୍ତନ୍ୱଂ କଳ୍ପୟସ୍ୱ ସ୍ୱୟଂ ଯଶସ୍ୱ ସ୍ୱୟଂ ଜୁକ୍ଷସ୍ୱ ମହିମା ତେଽନ୍ୟେନ ସନ୍ନଶେ।)

[ଯର୍ଜୁ ବେଦ ଅଧ୍ୟାୟ ୨ ୩ ମନ୍ତ୍ର୧୫]

କ୍ରିୟାଶୀଳ ମାନବ ଗଣ,ସମର୍ଥ ଭାବେ କର କର୍ମ।            ଶୁଭକର୍ମକୁ ଆରମ୍ଭିବ,କର୍ମରେ ପ୍ରୀତି ଭାବ ଥିବ।

ସେ କର୍ମ ଶୁଭ ଫଳ ଦେବ ଯଶ ଓ ମହତ୍ୱ ରଖିବ।       ଅନ୍ୟ ର ଦ୍ୱାରା ଯଶ ପ୍ରାପ୍ତି ଘଟିବ ନାହିଁ ତ କହୁଛି।

ସ୍ୱାଧୀନ ଭାବେ କର କର୍ମ ଫଳ ଟି ପାଇବ ଉତ୍ତମ।      ଇଶ୍ୱର ସର୍ବ ଦେହେ ଥାଇ ତେଣୁ ସେ ସର୍ବ ବ୍ୟାପୀ ହୋଇ।

ମନୁଷ୍ୟ ଦେହେ ସର୍ବ କର୍ମ,ଜ୍ଞାନ ରହିଛି ତୁମ୍ଭେ ଜାଣ ।      କେହିବା ବଢେଇ ହୋଇବ ,କମାର କାର୍ଯ୍ୟ କେ କରିବ।

ଡାକ୍ତର କେହିବା ହୋଇବ,ଡ୍ରାଇଭର କେ ବୋଲାଇବ।      ଶିକ୍ଷକ ହୋଇ ଶିକ୍ଷା ଦେବେ,ଶିଳ୍ପ ଶାସ୍ତ୍ର କୁ କେ ପଢିବେ।

ଏପରି ପ୍ରତ୍ୟକ ମନୁଷ୍ୟ କର୍ମ ରେ ଲାଗିବେ ଅବଶ୍ୟ।      ମନୁଷ୍ୟ ଦେହେ ଦିବ୍ୟ ଜ୍ଞାନ ସାଧନା ବଳେ ତା ଉତ୍ପନ୍ନ।

ଏ ଥିରେ ହେଳା ନକରିବ,ଚେଷ୍ଟାରେ ଅସାଧ୍ୟ ସାଧିବ।      ଆତ୍ମାଙ୍କୁ ଛୋଟ ଭାବ ନାହିଁ,ଆତ୍ମା ର ବଳେ ସ୍ୱର୍ଗ ଛୁଇଁ।

ଏଥିରେ ସନ୍ଦେହ ନକର,ଆତ୍ମାର ବଳ କୁ ସୁମର।            ତୁମ୍ଭର ଭାଗ୍ୟ ବଦଳିବ ଆତ୍ମା ର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ବଢିବ।

ହୀନ ସ୍ୱଭାବ ଜିବ ଛାଡି ଏହାକୁ ଯେବେ ନିତ୍ୟେ ପଢି।

 

 

 

 

୧୮-ଜୀବର ଅମରତ୍ୱ

ଜାବର ଠାରୁ ଯେ ପୃଥକ,ଇଶ୍ୱର କହନ୍ତି କେତେକ      ଇଶ୍ୱର ସର୍ବ ଶକ୍ତିମାନ ,ସୃଷ୍ଟି କୁ କରନ୍ତି ସୃର୍ଜନ।

ସର୍ବଜ୍ଞ ଅନାଦି ଟି ସେହି ତାଙ୍କର ପରି କେହି ନାହିଁ।      ନିରାକାର ଓ ପାପଶୂନ୍ୟ ଦୟାଳୁ ପ୍ରଭୁ ଭଗବାନ।

ଏପରି ମର୍ତ୍ତ୍ୟେ କେହି ନାହିଁ ଶାସ୍ତ୍ର ତ ପ୍ରମାଣ କରଇ।      ଇଶ୍ୱର ସର୍ବଶକ୍ତିମାନ,ଜୀବ କାହିଁକି ଶକ୍ତିହୀନ।

ଇଶ୍ୱର ଜଦି ସର୍ବଜ୍ଞାତା ବିପଦ ଜଗତେ ନଥାନ୍ତା।            ପ୍ରତିକାର ସେ କରିଥାନ୍ତେ ଆଗରୁ ଯଦି ଜାଣିଥାନ୍ତେ।

ବ୍ରହ୍ମ ଆନନ୍ଦେ ପରିପୂର୍ଣ ଜୀବ କାହିଁକି ଦୁଃଖେ ମଗ୍ନ।      ଇଶ୍ୱର ଦେହେ ପାପ ନାହିଁ,ଜୀବରେ ପାପ ରହେ କାହିଁ।

ଏକ ଇଶ୍ୱର ସର୍ବଦେହେ ଦ୍ୱନ୍ଦ କାହିଁ କି ଲାଗିରହେ।      ତେଣୁ ସେପରି କେହି ନାହିଁ ଇଶ୍ୱର ଜୀବକୁ ବୋଲାଇ।

ଜ୍ଞାନ,ଅଜ୍ଞାନ ଦେହେ ଅଛି ତେଣୁ ଦୁଃଖ ସୁଖ ଭୋଗୁଛି।      ଅଜ୍ଞାନେ କର୍ମ ଯେବେ କରେ,ଦୁଃଖ ଭୋଗଇ ନିରନ୍ତରେ।

ଜ୍ଞାନରେ ଯେ କର୍ମ କରଇ,ଅବଶ୍ୟ ସୁଖ ସେ ଭୁଞ୍ଜଇ।      ଯାହା ସେ ଇଛା କରୁଅଛି,ତାହାକୁ କରି ପାରୁଅଛି।

ଇଶ୍ୱର ଅଜନ୍ମା ଅଟଇ,ପୁଣି ଗର୍ଭ ରେ ଜନ୍ମ ହୋଇ।       ତେଣୁ ତା ନାମପ୍ରଜାପତି ବେଦରେ ଏନାମ ରହିଛି।

ଇଶ୍ୱର ଜୀବ ଭିନ୍ନ ନୁହେ,ଅଜ୍ଞାନେ ଜୀବ ଭିନ୍ନ କହେ ଶରୀର ପାଇ ଶୁଦ୍ଧ ଜ୍ଞାନ,ଖୋଜିଣ କର କର୍ମ ମାନ।

ଯେଉଁ ଶାସ୍ତ୍ର ରେ ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ସେ ଶାସ୍ତ୍ର କରିବ ପଠନ।      ତେବେ ତ ଶୁଦ୍ଧ ବୁଦ୍ଧି ହେବ ତା ଲାଗି ବନ୍ଧ ଛିନ୍ନ ହେବ।।

 

 

୧୯–ଜୀବାତ୍ମାର ଅନେକ ଶକ୍ତି

ଜୀବ ଓ ଇଶ୍ୱର ମଧ୍ୟରେ,ଭିନ୍ନତା ନାହିଁ ବୁଝିବାରେ।       ଯେମାନେ ପୃଥକ ଦେଖନ୍ତି,ସେମାନେ ତତ୍ତ୍ୱ ନଜାଣନ୍ତି।

କହନ୍ତି ବ୍ରହ୍ମ ନିରାକାର,ମୂର୍ତ୍ତି ଗଢନ୍ତି ତାହାଙ୍କର।            କାଷ୍ଠ,ପାଷାଣ,ଧାତୁମାନ,ଆଣିଣ ତାହାକୁ ଯତ୍ନେନ।

କଳ୍ପନା ମତେ ମୂର୍ତ୍ତି ଗଢି,ତା ଦେହେ ଆଭୂଷଣ ଜଡି।      ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ କରନ୍ତି,ତା ମଧ୍ୟେ ରଖି ଭୋଗ ଦ୍ୟନ୍ତି।

ଯାହାକୁ ଯେମନ୍ତ ରୁଚଇ,ସେପରି ସେହି ଭୋଗ ଦେଇ।      ସେ ଭୋଗ ଆଣି ନିଜ ମଧ୍ୟେ ବାଣ୍ଟିଣ ଖାନ୍ତି ଆନନ୍ଦେ।

ସେ ସବୁ ଜୀବର କଳ୍ପନା,ମନ ବଳରେ କରେ ସିନା।      ବ୍ରହ୍ମର ମୂର୍ତ୍ତି ସତେ ନାହିଁ,ଭକ୍ତି କଳ୍ପନା ବଳେ ହୋଇ।

ଯେ ପ୍ରଣୀ ପଣ୍ଡିତ ହୁଅନ୍ତି ଜ୍ଞାନରେ ତାହାଙ୍କୁ ଜାଣନ୍ତି ନର ଦେହରେ ନାରାୟଣ ,ତେଣୁ ଇଶ୍ୱର ତାଙ୍କୁ ଜାଣ।

ପ୍ରତି ଜୀବର ଅଛି ଜ୍ଞାନ,ଯାହାର ଯେଉଁ ଭାବ ପୁଣ।      ସେହି ପ୍ରକାରେ କର୍ମକରେ ସଂସାରେ ନାନାଦି ପ୍ରକାରେ।

ଇଶ୍ୱର ସର୍ବମୟ କର୍ତ୍ତା,ସମସ୍ତ ସୃଷ୍ଟି ର ସେ ଭର୍ତ୍ତା।       ଏପରି ଶରୀରରେ ରହି ସୃଷ୍ଟି ସୃଜଇ ଭାବଗ୍ରାହୀ।

ବେଦ,ବେଦାନ୍ତେ ଏହା ଅଛି,ବୁଝିଲା ଲୋକ ପାଉଅଛି।      ଯେ ପକ୍ଷୀ ଉଡେ ଯେତେ ଦୂର,ସେ ଜାଣେ ତାହାର ଖବର।

ଯାହାର ଯେଉଁଭଳି ଜ୍ଞାନ ସେପରି ବିଦ୍ୟା ଅରଜନ।      ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ୟେ ବେଦ ଅଛି,ବେଦରେ ମନୁଷ୍ୟ ନ ଦେଖି।

ନରଙ୍କ ପାଇଁ ବେଦ ଲେଖା ,ତେଣୁ ଜୀବନେ ହୁଏ ସଖା।

୨ ୦- ଜୀବହି ବ୍ରହ୍ମ

ମାଣ୍ଡୁକ୍ୟ ଉପନିଷଦ ରେ,ଯା ଲେଖା ଅଛି ଶୁଣ ବାରେ ।

ସାରା ସଂସାର ବ୍ରହ୍ମ ଅଟେ,ଆତ୍ମା ରେ ବହୁତ ପ୍ରକଟେ।

ଜାଗ୍ରତ,ସ୍ୱପ୍ନ ଓ ସୁଷୁପ୍ତି ତୂରୀୟ ମିଶି ଚତୁଃଶକ୍ତି।

ଏହାଙ୍କୁ ବୋଲି ଚତୁଷ୍ପାତ,ଶରୀରେ ଏଚାରି ସମ୍ଭୁତ।

ତୈତିରୀୟ ଉପନିଷଦ,ସେଥିରେ ମଧ୍ୟ ନାହିଁ ଭେଦ।

‘’ତତ୍ ସୃଷ୍ଟବା ତଦେବାନୁ ପ୍ରାବିଶତ୍”

[ଯଜୁଃ ତୈ ଅନୁବାକ]

ଏହି ଶରୀର ସୃଷ୍ଟିକରି,ତା ମଧ୍ୟେ ବିଜେ ନରହରି।

ସବା ଅୟମାତ୍ମା ବ୍ରହ୍ମ ବିଜ୍ଞାନ ମୟୋ ମନୋମୟଃ

’’ପ୍ରାଣମୟଶ୍ଚକ୍ଷୁର୍ମୟଃ ଶୋତ୍ରମୟଃ’’

[ବୃହଦାରଣ୍ୟ ଅଧ୍ୟାୟଃ-୪ ବ୍ରାହ୍ମଣଃ ୪ ମନ୍ତ୍ର କାଣ୍ଡିକା୫]

ବିଜ୍ଞାନମୟ ଆତ୍ମା ଏହି,ପ୍ରାଣମୟ ତ ସେହି ହୋଇ । ଚକ୍ଷୁ ଓ କର୍ଣ୍ଣ ଅଛି ତାର ତାହାକୁ କହିଛି ଇଶ୍ୱର।

ମହର୍ଷି କଣାଦକଂ ମତ ବୈଶେଷିକ ଦର୍ଶନେ ସ୍ଥିତ।

’’ଯତୋଽଭ୍ୟୁଦୟୋନିଃ ଶ୍ରେୟସ ସିଦ୍ଧିଃ ସ ଧର୍ମଃ’’।।

ଯାହାର ଜ୍ଞାନ ଉଦେ ହେଲେ ବନ୍ଧନୁ ମୁକ୍ତ ହୁଏ ଭଲେ ସେହି –ଉତ୍ତମ ସ୍ଥାନ ପାଇ,ଯେଣୁ ଧର୍ମ କୁ ମାନୁଥାଇ

ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ସେହି ରହିଥାଇ,ସତ୍ୟ ସୁଖ ସେ ପାଇ ଥାଇ। ଗୋଲାମ ଭାବେ ଯେ ରହଇ,ସତରେ ତାର ସୁଖ ନାହିଁ।

‘’ତତ୍ରକୋ ମୋହଃ କଃ ଶୋକ ଏକତ୍ୱ ମନୁ ପଶ୍ୟତଃ’’।।

[ଯର୍ଜୁ ବେଦ ଅଧ୍ୟାୟ ୪ ୦ ମନ୍ତ୍ର ୭ ]

ଯେଉଁଠି ଏକତା ରହିଛି,ଯହିଁ ବା ମୁହିଁ ଏକା ଅଛି।            ସେଠାରେ ମୋହ ଭୟ ,ଶୋକ,କିପରି ରହିବ କହତ।

ଯାହାର ଦୈତ ଭାବ ଅଛି,ତାହାର ଦୁଃଖ ଭୟ ଅଛି।

‘’ମୃତ୍ୟୋଃମାପ୍ନୀତି ୟହ ନାନେବ ପଶ୍ୟତି’’

[ବୃହଦାରଣ୍ୟ ଅଧ୍ୟାୟ ବ୍ରାହ୍ମଣ ୪ ୦ କାଣ୍ଡି୧୧]

ମୃତ୍ୟୁ ଠୁ ମୃତ୍ୟୁ ବଡ ହୋଇ ବ୍ରହ୍ମ ଯେ ଅନେକ ଦେଖଇ।            ଆତ୍ମା ରେ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କ ଅସ୍ତିତ୍ୱ ,ନଦେଖେ ଯେହୁ ପାଏ ଦୁଃଖ।

‘’ଇଦମ୍ ସର୍ବ ତତ ସତ୍ୟଂ ସ ଆତ୍ମା ତତ୍ୱ ମସି ଶ୍ୱେତକେତ ଇତି’’

( ଛାନ୍ଦୋଗ୍ୟ ଉପନିଷଦ ଅଧ୍ୟାୟ ୬ ଖଣ୍ଡ ୮ମନ୍ତ୍ର ୭)

ହେ ଶ୍ୱେତକେତୁ ତୁମ୍ଭେ ଶୁଣ,ବ୍ରହ୍ମ ଟି ସତ୍ୟ ଏବେ ଜାଣ।      ବ୍ରହ୍ମ ତ ଆତ୍ମା ପରମାତ୍ମା,ସେହିତ ତୁହି ହେ ମହାତ୍ମା।

‘’ଆତ୍ମା ବାଂ ଇଦମେକ ଏକାଗ୍ର ଆତ୍ମୀନ୍ନାନ୍ୟତି             କଞ୍ଚନମିଷତ୍ ସଇଜ୍ଞାତ ଲୋକାନ୍ନୁ ସୃ ଜାଇତି’’

[ଋଗ୍ ବେଦୀୟ ଏତରୋୟୋପନିଷଦ ପ୍ରଥମ ଖଣ୍ଡ]

ପ୍ରଥମେ କେବଳ ଆତ୍ମା ଟି ,ତା ବିନୁ କିଛି ନଥିଲା ଟି। ସଂସାର ସୃଷ୍ଟି ଇଛାକଲା ତେଣୁ ବିଶ୍ୱକୁ ନିର୍ମାଣିଲା।

ଇଚ୍ଛାର ନାମ ମନ କହି ତାହାତ ଆତ୍ମା ରୁ ଜନ୍ମଇ।

‘’ମନୋ ବ୍ରହ୍ମେତି ବ୍ୟଜାନାତ। ମନସାହ୍ୟେବ ଖଲ୍ୱିମାନି ଭୂତାନି ଜାୟନ୍ତେ

ମନସା ଜାତାନି ଜୀବନ୍ତି ମନଃ ପ୍ରଜତ୍ନ୍ୟାଭି ସଂବିସନ୍ତୀତି।‘’

(ଯର୍ଦୁବେଦୀୟ ତୈତେରୀୟ ଉପନିଷେଦ ଭୃଗୁବଲୀ ଅନୁବାକ)

ମନଟି ବ୍ରହ୍ମ ବୁଝ ଭଲେ,ସଂସାର ସୃଷ୍ଟି ମନ ବଳେ।       ମନ ରେ ସ୍ଥିତ ମନେ ଲୟ,ତେଣୁ ମନ କୁ କର ଥୟ।

ଆତ୍ମା ଟି ଅଜର ଅମର ଏହାକୁ ମନେ ଦୃଢ କର।       ଆତ୍ମା ର ବଳ ଅପ୍ରମିତ,ଏହାକୁ କାମରେ ଲଗାତ।

ଯେପରି କର୍ମ ରେ ଲଗାଇବ ,ସେପରି ଫଳ କୁ ପାଇବ।      ଦୁର୍ବଳ କେବେ ନହୋଇବ,ଶୁଭ କର୍ମ ରେ ମନ ଦେବ।

ନୁଜକୁ ନୀଚ ନ ଭାବିବ,ତେବେ ତ ଉଚ୍ଚ ମନା ହେବ।।

୨ ୧ –ସଫଳତାର ଚାବି

ସଂସାରେ ଅଛି ଯେତେ ଜ୍ଞାନ,ତା ମଧ୍ୟେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ।

ଏହା ଯାହାର ପାଶେ ଅଛି ସେ ଚାବିକାଠି ତ ପାଇଛି।

ଏହି ଚାବିକାଠିର ବଳେ କର୍ମେ ତା ସଫଳତା ମିଳେ।

ପରମାତ୍ମା ନିକଟେଛନ୍ତି,ତାଙ୍କୁ ପାଇବା ମନେ ଚିନ୍ତି।

ଅଜ୍ଞାନୀ ଜନେ ଭ୍ରମୁଛନ୍ତି,ତେଣୁ ତାହାଙ୍କୁ ନପାଆନ୍ତି।

‘’ପରୀତ୍ୟ ଭୂତାନି ,ପରୀତ୍ୟ ଲୋକାନ

ପରୀତ୍ୟ ସର୍ବାଃ ପ୍ରଦିଶୋ ଦୁଶାଶ୍ଛା

ଉପସ୍ଥାୟ ପ୍ରଥମ ଜାମୃତସ୍ୟା

ତ୍ମନାତ୍ମାନ ମଭି ସଂବିବେଶ’’

ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀ ଙ୍କୁ ପରୀକ୍ଷା,ଲୋକରୁ ଲୋକାନ୍ତର ଦେଖା।      ସମସ୍ତ ଦିଗ ଓ ବିଦିଗ,ପରୀକ୍ଷା କଲି ମୁହିଁ ଆଗ।

ପ୍ରଥମ ଉତ୍ପନ୍ନ କାରୀଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତ ନକଲି ତାହାଙ୍କୁ।            ସର୍ବତ୍ର ବୁଲି ମୁଁ ଖୋଜିଲି କାହିଁ କୋଉଠି ନଦେଖିଲି।

ନିରାଶ ହୋଇ ମୁଁ ଫେରିଲି ଶେଷରେ ତାହାଙ୍କୁ ପାଇଲି।      ଅଛନ୍ତି ସେ ମୋ ନିକଟେ,ସାଧନେ ଏବେ ସଦା ଭେଟେ।

ନିଜଠୁଁ ବଳି ପ୍ରିୟ କାହିଁ,ଦେଖିଛି ବୋଲିତ ନକହି।            ସବୁଠୁଁ ଆତ୍ମା ପ୍ରିୟତମ ତାଠାରୁ କେ ନୁହେ ଉତ୍ତମ କେ।

ସମସ୍ତ ବଳ ଠୁଁ ଅଧିକ ଆତ୍ମ ବଳହିଁ ମନେ ରଖ।            ନିଜେ ନିଜର ଗୁରୁ ହୁଅ ତେବେ ତ ଘୁଞ୍ଚିବ ସଂଶୟ ।

ଅନ୍ୟର ହିତ କଥା ମାନ ମନରେ କରିବ ଚିନ୍ତନ।

ଯେବେ ମଣିବ ତାହା ହିତ ତେବେ ତାହାକୁ ପାଳିବତ।      ନିଜର ଉନ୍ନତି ପାଇଁକି ଅନ୍ୟେ ନାର୍ଭର ନକରଟି।

ସର୍ବଦା କର ପରିଶ୍ରମ,ଫଳଟି ଫଳିବ ଉତ୍ତମ।            ଆଳସ୍ୟ ପରିତ୍ୟାଗ କର,ଯେବେ ଉନ୍ନତି ଇଛା କର।

ନିଜକୁ ଜାଣ ଜ୍ଞାନ ଦ୍ୱାରା ଏଜ୍ଞାନ ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ପରା।            ଏହାକୁ ଜାଣିଲେ ନିଜକୁ ଚିହ୍ନି ତୁ ଚିହ୍ନିବୁ ଅନ୍ୟ କୁ।

ସଂସାର ଭିତରେ ସଂସାର ନାହିଁତ ଶାସ୍ତ୍ରର ବିଚାର।      ଆତ୍ମା ମଧ୍ୟେ ସଂସାର ଅଛି କଳ୍ପନା ରେ ସେ ଗଢୁଅଛି।

” ସୋଽବଧଁତ ସ ମହାନ୍‌ ଭବତ ସ ମହାଦେବୋଽଭବତ ”

(ଅଥର୍ବ ବେଦ କାଣ୍ଡ ୧୫ ସୂକ୍ତ ୧ ମନ୍ତ୍ର ୪) ।

ଆତ୍ମା ଉତ୍ତମ ଜ୍ଞାନ ପାଇ,ମହାନ୍‌ ଗତି ତାର ହୋଇ।       ପରି ଉନ୍ନତ୍ତି କରିବ,ମହାଦେବ ସେ ବୋଲାଇବ।

ବେଦରେ ଆତ୍ମା ସମ୍ବଦ୍ଧରେ ଅନେକ ମନ୍ତ୍ର ଜାଣିବାରେ।      ଅନେକ ନାମ ଆତ୍ମଙ୍କର ରହିଛି ବେଦର ଭିତର।

ଇଶ୍ୱର,ବ୍ରହ୍ମ,ଅଗ୍ନି,ଯମ,ବରୁଣ,ପ୍ରଜାପତି ନାମ।            ଏପରି ଅନେକ ରହିଛି ସଦାଶିବ ସେ ବୋଲାଇଛି।

୨୨-ଜୀବର ପୂର୍ଣ୍ଣତା

ଇଶ୍ୱର ଠାରୁ ଜୀବ ଜାତ,ଏକଥା ଯଦି ଅଟେ ସତ।       ବ୍ରହ୍ମ ତ ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଥାନ୍ତି,ତାଙ୍କଠୁ ଯେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଅନ୍ତି।

ସେମାନେ ମଧ୍ୟ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଜାଣ ତାହାକୁ କରିବା ପ୍ରମାଣ।      ଯେ ପ୍ରଣୀ ଯାହା ଠାରୁ ଜାତ ସେ ପ୍ରାଣୀ ସେପରି ହୁଏତ।

ଉଦ୍ଭିଦ ମଞ୍ଜିରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ, ହୁଏ ସେ ଉଦ୍ଭିଦ ସମାନ।            ବ୍ରହ୍ମ ତ ଅନନ୍ତ ଅଟନ୍ତି ତା ମଧ୍ୟୁ ସୃଷ୍ଟି ଯେ ହୁଅନ୍ତି।

ସେ ମଧ୍ୟ ଅନନ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ତା ବୀଜୁ ସହସ୍ର ଜନ୍ମନ୍ତି।            ପୂର୍ଣ୍ଣମଦଃ ପୂର୍ଣ୍ଣମିଦଂ,ପୂର୍ଣ୍ଣାତ୍ ପୂର୍ଣ୍ଣ ମୁଦଚ୍ୟତେ।

ପୂର୍ଣ୍ଣସ୍ୟ ପୂର୍ଣ୍ଣମାଦାୟ,ପୂର୍ଣ୍ଣ ମେବା ବଶିଷ୍ୟତେ।।            ପୂର୍ଣ୍ଣରୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ନେଇଗଲେ ଅବଶ୍ୟ ପୂର୍ଣ୍ଣ ରହେ ଭଲେ।

ବ୍ରହ୍ମ ତ ଅଖଣ୍ଡ ଅଟଇ ସେଥିରୁ ଯାହେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ।      ସେହିତ ଖଣ୍ଡିତ ନହୁଏ ସର୍ବଦା ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଥାଏ।

ମନୁଷ୍ୟ ପୁତ୍ର ଜାତ କରେ ସେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ପୁଣି ରହିପାରେ।      ସେ ପୁତ୍ର ଜନ୍ମ ସେହି ପୂର୍ଣ୍ଣ ସେ ପୁଣି କରଇ ଉତ୍ପନ୍ନ।

ତେଣୁ ବ୍ରହ୍ମ ଖଣ୍ଡିତ ନୁହେ ,ସର୍ବଦା ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ରହେ। ଏକଇ ବ୍ରହ୍ମ ସନାତନ ,ଅନନ୍ତ ଜଗତ ଉତ୍ପନ୍ନ।

ନିୟମ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ,ତାହାତ ଅନ୍ୟଥା ନୁହଇ। ବୃକ୍ଷ ମଞ୍ଜିରୁ ବୃକ୍ଷ ଜାତ,ଘୋଡା ଯେ ଘୋଡାରୁ ସମ୍ଭୁତ।

ଧାନ ରୁ ଧାନ ହୁଏ ଜାଣ ଏହା ତ ଅନନ୍ତ ପ୍ରମାଣ।

କେହିତ ଖଣ୍ଡିତ ନୁହନ୍ତି,ସମସ୍ତେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ରହିଥାନ୍ତି।            ବୀଜ ମଧ୍ୟରେ ବୃକ୍ଷ ଗୋଟି ସୂକ୍ଷ୍ମ ରୂପରେ ଥାଏ ଘୋଟି।

ପରିବେଶ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଲେ ବୀଜ ଅଙ୍କୁର ହୁଏ ଭଲେ।      ଯେପରି ଏହି ସଂସାରଟି ପରିବେଶ ରୁ ହୁଏ ସୃଷ୍ଟି।

ବୀଜକୁ ସାମାନ୍ୟ ନମଣ ଅନନ୍ତ ଶକ୍ତି ତା ମଧ୍ୟେଣ।      ରହି ଅଛଇ ତା ପ୍ରମାଣ କରିଣ ଦେବା ଏବେ ଶୁଣ।

ଏକଇ ବୀଜ ଗଛ ହେଲେ ଅନନ୍ତ କୋଟି ଫଳ ଫଳେ।      ତାହାକୁ ସାରା ପୃଥିବୀରେ ଯଦି ବା ବିଛା ଯାଇପାରେ।।

ଦେଖିବେ ସେହି ବୃକ୍ଷ ପାଇଁ ପୃଥ୍ୱୀରେ ଆଉ ସ୍ଥାନ ନାହିଁ। ଅନନ୍ତଠାରୁ ଯେ ଜନ୍ମନ୍ତି ସେହିତ ଅନନ୍ତ ହୁଅନ୍ତି।

ଏପରି ମନୁଷ୍ୟମାନେତ ସାରା ସୃଷ୍ଟିରେ ଜାତ ସେତ।

 

୨୩-ମନୁଷ୍ୟହିଁ ଇଶ୍ୱର

ଏ ଦେହେ ଅଜ୍ଞାନ ରହିଛି,ତେଣୁ ଟି ଦୁଃଖ ମିଳୁଅଛି।      ଯେବେ ଅଜ୍ଞାନ ଦୂର ହେବ ,ଦୁଃଖ କଷ୍ଟତ ଚାଲିଯିବ।

ଅଜ୍ଞାନ ରୂପ ଅନ୍ଧକାର,ଆଲୋକେ ନାଶ ହେବ ତାର।      ଜ୍ଞାନର ନାମଟି ଆଲୋକ,ପ୍ରକାଶେ ସ୍ୱାଧୀନ ବିବେକ ।

ଜ୍ଞାନତ ଅନେକ ରହିଛି,ଆତ୍ମ ଜ୍ଞାନକୁ ନିଅ ବାଛି।            ଏ ଜ୍ଞାନେ ମନୋବଳ ବଢା,ହୃଦେ ଇଶ୍ୱର ହେବେ ଛିଡା।

ତାହାଙ୍କୁ ହୃଦରେ ଦେଖିବ ସଂଶୟ ସବୁ ଦୂର ହେବ।      ଅନ୍ୟ କୁ ନିଜ ପ୍ରାୟ ଦେଖ ,ତେବେ ନିଳିବ ଆତ୍ମ ସୁଖ।

ଯେପରି ଲୋଡା ବ୍ୟବହାର ସେପରି ତୁମ୍ଭେ ଆଗେ କର।      ଏ ଭାବେ ସବୁଙ୍କରି ଲାଭ,ଯେବେ ଇଶ୍ୱର ଜ୍ଞାନ ହେବ।

ନିଜରଠାରେ ନୀଚ୍ଚ ଭାବ ଆଉତ କେବେ ନ ଆସିବ।      ଅନ୍ୟ କୁ ନୀଚ୍ଚ ନ ମଣିବ ତେବେ ତ ଶାନ୍ତି କୁ ପାଇବ।

ନିଜ କୁ ଯେବେ କ୍ଷୁଦ୍ର ଭାବ ମନୋବଳତ କମିଯିବ।      ଇଶ୍ୱର ବଂଶରେ ରହିଲେ,ସେହିତ ନରାଗିବେ ଭଲେ।

ଯେବେ ନଯିବା ତାଙ୍କ ପାଶ ତେବେ ସେ ରାଗିବେ ଅବଶ୍ୟ। ସର୍ବ ବାସୁଦେବ ଭାବନା,ଆମର ଯେବେ ହେବ ସିନା।

ସେ ବେଳେ ଭେଦା ଭେଦା ଭାବ,ଆମ୍ଭର ହୃଦୁ ଚାଲିଯିବ।      ଜୀବ ହିଁ ଶିବ ଭାବି ମନ ଶାନ୍ତି ରେ କଟାଇବ ଦିନ।

ଶିବଙ୍କ ତିନି ନେତ୍ର ଅଛି ଶାସ୍ତ୍ର ରେ ବର୍ଣ୍ଣନା ହୋଇଛିଜୀବଯଦି ଶିବ ହେଲା ତୃତୀୟ ନେତ୍ର କାହିଁ ଗଲା।

ତୃତୀୟ ନେତ୍ରେ ଶିବ ଜାଣ ,କନ୍ଦର୍ପ ଭଷ୍ମ କଲେ ପୁଣ।      ତାହାକୁ ଜ୍ଞାନ ନେତ୍ର କହି ସମସ୍ତ ଜୀବେ ରହିଥାଇ।

ମନୁଷ୍ୟ ବିପଦେ ପଡିଲେ ମୁଣ୍ଡରେ ହାତ ଦିଏ ଭଲେ।      ମଉନେ ରହେ କିଛି କ୍ଷଣ,ଶୂନ୍ୟ ମଣ୍ଡଳେ ଦେଇ ଧ୍ୟାନ।

ତା ପରେ କିଛି ବୁଦ୍ଧି ସ୍ଫୁରେ,ଜ୍ଞାନ ନେତ୍ର ରୁ ତାହା ଝରେ।      କାମନା ଅଥୟ କରିଲେ ଜ୍ଞନରେ ଧ୍ୱସଂ ହୁଏ ଭଲେ

ବିଚାର ବୁଦ୍ଧି ବଳ ଦ୍ୱାରା କାମ ବାସନା ଦୂର ହେଲା।      ଶିବତ ପଞ୍ଚମୁଖ ଜାଣ ଏହା ତ ଶାସ୍ତ୍ର ରେ ଲିଖନ।

ତାହାଙ୍କୁ ପଞ୍ଚ ମୁଖ କହି ଶାସ୍ତ୍ରତ ଦେଇଛି ବତାଇ।            ପଞ୍ଚ ଭୂତ ରେ ଦେହ ଗଢା,ପଞ୍ଚତତ୍ତ୍ୱ ସେଥିରେ ଭିଡା।

ପଞ୍ଚ ମନ ପଞ୍ଚ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ,ପଞ୍ଚ ପ୍ରାଣ ତ ତହିଁ ଥୟ।            ମୁଖ ରେ ଖାଦ୍ୟ କୁ ଗ୍ରହଣ,ଚକ୍ଷୁରେ ଦ୍ରବ୍ୟ କୁ ଦର୍ଶନ।

କର୍ଣ୍ଣରେ ଶବ୍ଦକୁ ଶ୍ରବଣ,ନାଶା ରେ ଗନ୍ଧ କୁ ଗ୍ରହଣ।       ତ୍ୱକରେ ସ୍ପର୍ଶ କରିପାରେ ଏପରି ପଞ୍ଚମୁଖ ତାରେ।

ଶିବଙ୍କୁ ଗିରିଶ କହନ୍ତି,ପାହାଡ ରାଜା ସେ ନୁହଁନ୍ତି।            ଗିରିତ ମସ୍ତକକୁ କହି,ତାହାର ସ୍ୱାମୀ ଶିବ ହୋଇ।

ଶୁଭ୍ର ମସ୍ତିଷ୍କ ତହିଁ ଅଛି,ସେଠାରେ ମନ ଗଲେ ଲାଖି।      ଦିବ୍ୟ ଆନନ୍ଦ କୁ ପାଇବ,ଶିବ ନାମ ସାର୍ଥକ ହେବ।

ତାଙ୍କର ଆୟୁଧ ତ୍ରିଶୂଳ,ତିନୋଟି ଧାର ତିନି ଶୂଳ            କଫ, ବାତ, ପୀତ୍ତ ଅଟଇ,ସତ୍ୱ ରଜ ତମ କହି।

ଏମାନଙ୍କର ବ୍ୟବହାର ସମ ଭାବରେ ଥାଏ ଯାର।       ସେ ଜୀବ ଶାନ୍ତି ରେ ରହଇ,ଇଶ୍ୱର ଭାବ ସେହି ପାଇ

ପାର୍ବତୀ ପତି ସେ ଅଟନ୍ତି,ତେଣୁ ତାଙ୍କର ବୁଦ୍ଧି ଅତି।      ପର୍ବତ କନ୍ୟା ଯେ ପାର୍ବତୀ ସର୍ବଦା ଶିବ ପାଶେ ଥାନ୍ତି।

ଗିରି ତ ସସ୍ତକକୁ କହି,ତହିଁରୁ ବୁଦ୍ଧି ଯାତ ହୋଇ।            ତେଣୁ ସେ ହୈମବତୀ ସୂତା,ଶିବଙ୍କର ସେ ହେଲେ କାନ୍ତା।

ସିଂହ ବାହାନେ ବସିଛନ୍ତି,ଯେଣୁ ସେ ଅତି ବୁଦ୍ଧିମତୀ।      ପଶୁ ବଳ କୁ ବୁଦ୍ଧି ବଳେ ଜିଣି ସେ ପାରେ ଅବହେଳେ।

ବିନା ବୁଦ୍ଧି ରେ ମୁକ୍ତି ନାହିଁ ,ମୁକ୍ତି ନଥିଲେ ସୁଖ କାହିଁ।      ଜୀବହିଁ ବିଷ୍ଣୁ ବୋଲି ଜାଣ,ବ୍ୟାପି ଅଛନ୍ତି ତ୍ରିଭୁବନ।

ରୋମ ରୋମକେ ଶରୀରରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ଅଛନ୍ତି ଚରା ଚରେ ତେଣୁ ତାହାଙ୍କୁ ବିଷ୍ପୁ କହି,ତାଙ୍କୁ ସୁରିଲେ ଦୁଃଖ ଯାଇ।

ଚତୁରାନନ ଜୀବ ଜାଣ,ଚତୁରେ କାର୍ଯ୍ୟ ସମାଧାନ।      ଗୋଟିଏ ଦିଗେ ଦୃଷ୍ଟି ଦେଇ ଅଜ୍ଞାନୀ କର୍ମ କରୁଥାଇ।

ଜ୍ଞାନୀ ର ଦୃଷ୍ଟି ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗେ ରଖିଣ କର୍ମେ ସେହି ଲାଗେ।      ଏପରି ଜୀବ ଠାରେ ଜ୍ଞାନ କରିଣ ଚଳ ସଦାଦିନ।

ସଂକେତେ ଜ୍ଞାନ ଲେଖାଅଛି,ତାହାକୁ ବୁଝି ଯେ ପାରୁଛି।      ସେହିଟି ଜ୍ଞାନୀ ବୋଲି ଜାଣ,ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞାନନୁ ବୁଝେ ପୁଣ।

ସମସ୍ତ ତତ୍ତ୍ୱକୁ ଜାଣିଲେ ଇଶ୍ୱର ପାଦ ମିଳେ ଭଲେ।      ଏଥିରେ ହେଳା ନ କରିବ,ଜ୍ଞାନ କୁ କ୍ରମେ ବଢାଇବ।

୨୪-ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଜ୍ଞାନ

ବେଦର ଅର୍ଥ ଜ୍ଞାନ ଜାଣ,ବିଦ୍ ଧାତୁରୁ ତା ଉତ୍ପନ୍ନ       ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଓ ସର୍ବଜ୍ଞାନ,ବେଦରେ ହୋଇଛି ଲିଖନ ।

ଜ୍ଞାନର ଅନ୍ତ ଯହିଁ ହେଲା, ତା ନାମ ବେଦାନ୍ତ ହୋଇଲା      ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଜ୍ଞାନଟି ବେଦାନ୍ତ,ଅଜ୍ଞାନୀ ନ ପାଆନ୍ତି ଅନ୍ତ ।

ଆତ୍ମା ର ଶକ୍ତିତ ଅସୀମ,ସାଧନା ବଳେ ପ୍ରାପ୍ତି ଆମ ।      ନିଜେ ନିଜର ମୁକ୍ତି ପାଇଁ,ଚେଷ୍ଟା କରିବ ଦୃଢେ ରହି ।

ଜ୍ଞାନରେ ଶୁଭ କର୍ମ କର ,ତା ଫଳେ ପାପ ହେବ ଦୂର ।

“ ବ୍ରହ୍ମ ବିଦ୍ ବ୍ରହ୍ମୈବ ଭବତି”

ବ୍ରହ୍ମଙ୍କ ଉପାସନା କଲେ,ବ୍ରହ୍ମ ଜ୍ଞାନ ମିଳିବ ଭଲେ ।      ଏ ଜ୍ଞାନ ବଳେ ବ୍ରହ୍ମ ଭାବ,ନିଶ୍ଚୟ ହୃଦୟେ ଜନ୍ମିବ ।

ଦ୍ୱୈତ୍ୟ ଭାବତ ଦୂର ହେବ,ଅଦ୍ୱୈତ୍ୟ ଭାବ ପ୍ରକେଶିବ ।      ଭ୍ରମେତ ଜୀବ ଭ୍ରମୁଥିଲା,ଯେଣୁ ହୃଦରେ ଜ୍ଞାନ ହେଲା ।

ନିଜକୁ ବ୍ରହ୍ମତ ଭାବିଲା ଅଜ୍ଞାନ ତାର ଦୂର ହେଲା ।       ଆତ୍ମାଙ୍କୁ ପକ୍ଷୀ ର ସହିତ,ତୁଳନା କରେ ବେଦ ସେତ ।

“ ଦ୍ୱା ସୁପର୍ଣ୍ଣା ସଯୁଜା ସଖାୟା, ସମାନାଂ ବୃକ୍ଷଂ ପରିଷସ୍ୱଜାତେ

ତୟୋରନ୍ୟଃ ପିପ୍‌ପଳଂ ସ୍ୱାଦ ତ୍ତ୍ୟନଶ୍ନନ୍ନ ନ୍ୟୋ ଅଭିଚାକଣତି। । “

[ଋଗ୍ ବେଦ ମଣ୍ଡଳ ୧,ସୂକ୍ତ ୧ ୦୪,ମନ୍ତ୍ର ୨୦]

ସୁନ୍ଦର ପକ୍ଷ ଯୁକ୍ତ ସେହି ,ଦୁଇଟି ପକ୍ଷୀଛନ୍ତି ରହି       କଇ ବୃକ୍ଷ ରେ ଆଶ୍ରୟ,କରି ଅଛନ୍ତି ଯେଣୁ ପ୍ରିୟ।

ମିତ୍ର ଭାବରେ ସେ ରହନ୍ତି,ପରସ୍ପରରେ ପ୍ରିତି ଅଛି।       ତହିଁ ମଧ୍ୟରୁ ଏକ ପକ୍ଷୀ,ବୃକ୍ଷର ସ୍ୱାଦ ଫଳ ଭକ୍ଷି।

ଏକ ରହଇ ଉପବାସେ ସାକ୍ଷୀ ସ୍ୱରୂପ ଥାଏ ପାଶେ।      ପୂର୍ବରୁ କହିଅଛି ମୁହିଁ,ସଂକେତେ ଅର୍ଥ କୁ ବୁଝାଇ।

ବୃକ୍ଷ ରେ ପକ୍ଷୀ ବାସ କରେ,ବୃକ୍ଷରୁ ବୃକ୍ଷରେ ବିହରେ ତେସନେ ଆତ୍ମା ରୂପୀ ପକ୍ଷୀ,ଜୀବର ଶରୀରେ ରହୁଛି।

ଆତ୍ମା ସହିତେ ମନ ଅଛି,ତେଣୁ ସେ ଦୁଇ ବୋଲାଉଛି।      ଦୁହିଁଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ପ୍ରିୟ ଭାବ,କିଏ ବା କାହାକୁ ଛାଡିବ।

ଏକ ଶରୀର ମରିଗଲେ ଅନ୍ୟ ଶରୀର ତାଙ୍କୁ ମିଳେ।      ଯେସନେ ପକ୍ଷୀ ବୃକ୍ଷ ଛାଡି,ଅନ୍ୟ ବୃକ୍ଷ କୁ ଯାଏ ଉଡି।

ସେ ବୃକ୍ଷେ ଯେତେ ଫଳ ହୋଇ ତାହାକୁ ଏକ ପକ୍ଷୀ ଖାଇ। ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷୀ ଟି ନିରାହାରେ,ରହିଣଥାଏ ନିଶ୍ଚନ୍ତରେ।

ଅଜ୍ଞାନୀ ମନ କଳ୍ପନା ରେ ନାନା ଫଳ କୁ ଇଛା କରେ।      ବିଷୟ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସଂଯୋଗେ,ଯେ ସୁଖ ମିଳେ ତାକୁ ଭୁଞ୍ଜେ।

ସୁଖ ପଛରେ ଦୁଃଖ ଅଛି ପ୍ରାଣୀ ତା ଜାଣି ନ ପାରୁଛି।      ଦୁଃଖକୁ ସୁଖପରି ମଣି ଭ୍ରମେ ବୁଲଇ ଏ ଧରଣୀ।

ନ ଯିବା ଯା ଏ ତା ଅଜ୍ଞାନ,ବାରମ୍ବାର ସେ ହୁଏ ଜନ୍ମ।      ଯେପରି ପକ୍ଷୀ ବୃକ୍ଷୁ ଯାଇ ଅନ୍ୟ ବୃକ୍ଷରେ ବସୁଥାଇ।

ଯେ ପକ୍ଷୀ ଫଳ କୁ ନଖାଏ ତାହାର ଜ୍ଞାନ ହୃଦେ ଥାଏ।      ଏପରି ଯେଉଁ ପ୍ରାଣୀ ଛନ୍ତି,ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଗୁଣ ଜାଣିଥାନ୍ତି।

ଅସ୍ଥାୟୀ ସୁଖେ ନ ମାତନ୍ତି,ତେଣୁ ସେ ଦୁଃଖେ ନ ପଡନ୍ତି।      ଏ ଜ୍ଞାନ ହୋଇବ ଯାହାର,ଜନ୍ମ ତ ନୋହିବ ତାହାର।

ଯଦିବା କେବେ ଜନ୍ମ ହେବ ଜଗତ ଜନେ ଶିକ୍ଷା ଦେବ।      ସେ ସାଧୁ ରୂପରେସିବ, ଅବତାର ସେ ବୋଲାଇବ

ଏ ଜ୍ଞାନ ନିତ୍ୟେ ଅଭ୍ୟାସିବ,ଯାବତ ଦେହେ ପ୍ରାଣଥିବ।

୨୫-ଇଶ୍ୱରଙ୍କ ଅବତାର ମନୁଷ୍ୟ

ସଂସାରେ ଯେତେ ପଦାର୍ଥ କାହାର କେତେ ମୂଲ୍ୟ ଦେଖ । ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟେ ହୀରା ଶ୍ରେଷ୍ଠ ତାହା ପାଇବା ବଡ କଷ୍ଟ।

ଦୁର୍ଲଭ ବସ୍ତୁ ତାକୁ କହି,ତା ଠାରୁ ବସ୍ତୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ କାହିଁ?।      ହୀରା ର ମୂଲ୍ୟ ଏତେ ବଡ,ତାହା ନଜାଣେ ହୀରା ମୂଢ।

ସେହିତ ଅଚେତନ ଜଡ,ନଜାଣେ ସେହି ସାନ ବଡ।      କିଏସେ ତାକୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସ୍ଥାନ ଦେଇଣ ଅଛି ତାକୁ ଜାଣ।

ସେହିଟି ମାନବ ଅଟଇ ତାଠାରୁ ବଡ କେହି ନାହିଁ।       ଦୁର୍ଲଭ ମଧ୍ୟେ ସେ ଦୁର୍ଲଭ,ତାହାକୁ ଜାଣିବା ସୁଲଭ।

ମାନବ ନଥିଲେ ହୀରା କୁ ମୂଲ୍ୟ ବଢାନ୍ତା କିଏ ତାକୁ।      ସଂସାରେ ଯେତେ ଦ୍ରବ୍ୟ ଅଛି ମାନବ ତେ ମୂଲ୍ୟ କରିଛି।

ମନୁଷ୍ୟ ନଥିଲେ ସଂସାରେ କେ ରତ୍ନ ମୂଲ୍ୟ କରିପାରେ।      ଦୁର୍ଲଭ ମନୁଷ୍ୟ ଶରୀର,ସମସ୍ତ ଜ୍ଞାନ ଅଛି ତାର।

ସେହିଟି ଅଟଇ ଇଶ୍ୱର,ସେ ହୁଏ ନାନା ଅବତାର।            ମାତୃ ଗର୍ଭରେ ଥିବା ବେଳେ ମୀନ ରୂପରେ ଖେଳେ ଜଳେ ।

ହସ୍ତ,ପଦ,ମସ୍ତକ ହେଲେ କଛପ ରୂପ ତାକୁ ବୋଲେ।      ଦନ୍ତ ତାହାର ତୁଣ୍ଡେ ହୋଇ ,ବରାହ ଅବତାର ହୋଇ।

ସ୍ତମ୍ଭରୁ ନୃସିଂହ ବାହାରି,ହିରଣ୍ୟ କଶ୍ୟପୁ ବିଦାରି।            ରୁଧିର ତାର କଲେ ପାନ,ଯେପରି ପ୍ରଭୁ ଭଗବାନ।

ସେପରି ମାନବ ଶରୀର ମାଆ ପେଟରୁ ସେ ବାହାର। ମାଆ ଶରୀର ଖମ୍ବ ପ୍ରାୟ,ଏଥିରେ ନକର ସଂଶୟ।

ଜନ୍ମିଣ ସ୍ତନ୍ୟ ପାନ କରେ,ତାହାତ ଗଢା ରକତରେ। ହସ୍ତ ଓ ପାଦ ମିଶି ଚାରି,ସେଥିରେ ଚାଲେ ପଶୁ ପରି।

ତାହାକୁ ବିରକ୍ତ କରିଲେ ନଖ ଦାନ୍ତରେ ସେ ବିଦାରେ। ଏଣୁ ନୃସିଂହ ଅବତାର,ସେହିତ ଅଟନ୍ତି ଇଶ୍ୱର।

ତାପରେ ଠୁକେଇ ଠୁକେଇ ବାମନ ପରି ଚାଲୁଥାଇ। ଯାହାଠି ଯେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟ ଦେଖେ, ହାତ ପତାଏ ତାଙ୍କ ପାଖେ।

ବାପା ଓ ମାଆଙ୍କୁ ମାଗଇ ପାଇଲେ ଦ୍ରବ୍ୟ ଖୁସି ହୋଇ। ତେଣୁ ବାମନ ଅବତାର ,ତାହାକୁ ବୋଲିବା ଇଶ୍ୱର।

ପରଶୁରାମ ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ କ୍ଷତ୍ରିୟ ଗଣେ ହତ୍ୟା କରି।

ରାଜ୍ୟ ର ଶାସନ ବଦଳ,କଲେ ସେ ଶାସନ ନିର୍ମଳ।      ବାମନ ଅବତାର ପରେ ପରଶୁରାମ ରୁପ ଧରେ

ମାନବ ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ବେଳ ସେହି ରହଇ ଗୁରୁଆଳ।            ଉତ୍ତମ ଶିକ୍ଷା ତହୁଁ ପାଇ,ଉତ୍ତମ ଚିନ୍ତା ମନେ ଧ୍ୟାଇ।

ସରକାରଙ୍କ ଶାସନରେ,ଦୋଷ ଦେଖାନ୍ତି ନିର୍ଭୟରେ।      କରିଣ ଛାତ୍ର ଆନ୍ଦୋଳନ,ସଂସ୍କାର ଆଣନ୍ତି ରାଜ୍ୟେଣ।

ଅତ୍ୟାଚାରର ଶାସକଙ୍କୁ ହଟାଇ ଦିଅନ୍ତି ଦୂରକୁ।            ନିର୍ମଳ ଶାସକମାନଙ୍କୁ ସ୍ଥାପିଣ ଆଣନ୍ତି ଶାନ୍ତିକୁ।

ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ବୟସ ଯାର,ସେ ପର୍ଶୁରାମ ଅବତାର।            ତାପରେ ରାମ ଅବତାର ଅଯୋଧ୍ୟା ଦେଶେ ନୃପବର।

ପ୍ରଜାଙ୍କୁ ଉତ୍ତମ ଭାବରେ ପାଳିଲେ ତାଙ୍କ ରାଜତ୍ୱରେ।      ସରଳ ଭାବ ଥିଲା ଯେଣୁ ସ୍ତ୍ରୀ କୁ ତ୍ୟାଗ କଲେ ତେଣୁ।

ଧୋବା ଧୋବଣୀ କଳି ଶୁଣି ସ୍ତ୍ରୀ ର ଦୁଃଖ କୁ ନଗଣି।      ତାହାଙ୍କୁ ନିର୍ବାସିତ କଲେ ଆପଣେ କଷ୍ଟକୁ ସହିଲେ।

ଗୁରୁ ଗୃହରେ ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ,ବିଦ୍ୟା ଶିକ୍ଷା କୁ ଶେଷ କରି।      ରଚନ୍ତି ଗୃହସ୍ତ ଆଶ୍ରମ,କଟାନ୍ତି ଆଦର୍ଶ ଜୀବନ।

କୃଷି ବାଣିଜ୍ୟ ଆଦି କର୍ମ,କରି ପାଳନ୍ତି ଗୃହ ଧର୍ମ।            ରାମଙ୍କ ଅବତାର ପରେ,ରାମ କୃଷ୍ଣ ଶରୀର ଧରେ।

ଏ ଅବତାର ତାହାଙ୍କର,ଅନୁଭବରେ ସେ ଚତୁର।            ନିନ୍ଦା ପ୍ରଶଂସା ନ ଶୁଣିଲେ,ଉଚିତ କର୍ମ ଯାହା କଲେ।

ପୂର୍ବ କର୍ମର ଅନୁଭୂତି ,ତାହାତ ଜୀବର ସମ୍ପତ୍ତି।            ତାହାର ବଳେ ବଳିୟାର ହେଲେ ସେ ଦୁଇ ସହୋଦର।

କୃଷ୍ଣଙ୍କ ବୁଦ୍ଧି ଯେ ପ୍ରଖର ତାଙ୍କୁ କହନ୍ତି ଚକ୍ରଧର।            ସେ ବୁଦ୍ଧି ବଳେ ସର୍ବ ଜିଣି,ଉଶ୍ୱାସ କରିଲେ ଧରଣୀ।

ସେପରି ମାନବ ଜୀବନ,ଗୃହସ୍ଥା ଧର୍ମ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଜାଣ।      ଲଭନ୍ତି ସକଳ ଜ୍ଞାନ କୁ,ଅନୁଭବ ରେ ମିଳେ ତାଙ୍କୁ।

ତା ପରେ ବୁଦ୍ଧ ଅବତାର,ଅହିଂସା ଧର୍ମ ର ପ୍ରଚାର।      ଜୀବରେ ସର୍ବ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଜ୍ଞାନ,ହୋଇଲା ନିଜ କର୍ମେ ଜାଣ।

ଗୃହସ୍ଥା ଶ୍ରମେ ଯାହା କଲ,ସେଥିରୁ ଜ୍ଞାନ ପାଇଲ।            ହିଂସା କାର୍ଯ୍ୟ ରେ ନାହିଁ ଶାନ୍ତି,କେବଳ ମିଳଇ ଅଶାନ୍ତି ।

ହିଂସା ମାର୍ଯ୍ୟରେ ନାହିଁ ଶାନ୍ତି କେବଳ ମିଳଇ ଅଶାନ୍ତି।      ବୃଦ୍ଧକାଳରେ ବୁଦ୍ଧି ବୁଦ୍ଧ ତାହାତ ହୋଇଛି ସୁସିଦ୍ଧ।

ହିଂସା ଧର୍ମକୁ ତ୍ୟାଗକରି ଅହିଂସା ଧର୍ମକୁ ଆଚରି।            ଜଗତେ ହୋଇଲା ପ୍ରଚାର ଏହିଟି ବୁଦ୍ଧ ଅବତାର।

ତାପରେ କଳିକ୍‌ ଅବତାର କରିବେ ମ୍ଳେଚ୍ଛ ଙ୍କ ସଂହାର। ହସ୍ତ ରେ କରବାଳ ଧରି ମ୍ଳେଚ୍ଛମାନଙ୍କୁ ସେ ସଂହାରି।

କରିବେ ଧରଣୀ ଉଶ୍ୱାସ,ମନତ ହୋଇବ ସନ୍ତୋଷ। ଏଠାରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠିପାରେ,ମ୍ଳେଚ୍ଛ ସଂହାର କରିବାରେ।

ଅହିଂସା ଭାବ ଦୂର ହେଲା ,ହିଂସା ଭାବତ ବୋଲାଇଲା।

ତାହାର ସମାଧାନ ଶୁଣ,ତାହାତ ହିଂସା ନୁହେ ପୁଣ।      ପୂର୍ବରୁ କହିଅଛି ଶାସ୍ତ୍ରେ ସଙ୍କେତେ ଅର୍ଥ ବୁଝ ନିତ୍ୟେ।

ପିଣ୍ଡ କୁ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡଟି ଯେ କହି ତା ମଧ୍ୟେ ମ୍ଳେଚ୍ଛଛନ୍ତି ରହି।      ଅସୁର ଭାବ ଯାହା ଅଛି ତାହାକୁ ମ୍ଳେଚ୍ଛତ କହିଛି।

ଏମାନେରହିଣ ଶରୀର କରନ୍ତି ଏପରି ବିଚାର।            ଦମ୍ଭ ଓ ଅଭିମାନ ପୂରି,କ୍ରୋଧ ନିଷ୍ଠୁରତା ଆଚରି।

ପ୍ରବୃତ୍ତି ନିବୃତ୍ତି ନଜାଣି ନିଜକୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବୋଲି ମଣି       ଅଜ୍ଞାନେ ବହୁ ଆଶା କରି,ନାନା କର୍ମକୁ ସେ ଆଚରି।

କରନ୍ତି ଅପରର କ୍ଷତି,ଅନ୍ୟର ଦୁଃଖ ରେ ହସନ୍ତି।            ଏପରି କେତେ ମନ୍ଦ ଗୁଣ,ଶରୀରେ କରନ୍ତି ଶାସନ।

ଜୀବ ଅଜ୍ଞାନ ଯେବେ ଥିଲା,ସେବେଳେ ସେମାନଙ୍କ ଲୀଳା। ଯେବେ ମିଳିଲା ସଦ୍ଜ୍ଞାନ ତାହାଙ୍କୁ କରିଲା ଛେଦନ।

ଏ ଯେତେ ମ୍ଳେଚ୍ଛ ଜ୍ଞାନ ଅଛି,ଜ୍ଞାନ ଖଡଗେ ଦିଅ ପୋଛି।      ଏହିଟି ମ୍ଳେଚ୍ଛ ଅବତାର,ତାଙ୍କୁ ଆମ୍ଭର ନମସ୍କାର।

ମନୁଷ୍ୟ ଦେହେ ଆତ୍ମ ଜ୍ଞାନ,ଯେବେଳେ ଉପୁଜିବ ଜାଣ।      ସେବେଳେ ସେହି ପୁରୁଷଟି,ଅଜ୍ଞାନ ସବୁ ଦେବ କାଟି।

କହନ୍ତି ମ୍ଳେଚ୍ଛ ଅବତାର,ସେହିତ ସାକ୍ଷାତେ ଇଶ୍ୱର।       ଏ ଦଶ ଅବତାର ତତ୍ତ୍ୱ,ଜାଣିଲେ ଜୀବ ହେବ ମୁକ୍ତ।

 

 

 

୨ ୬-ଆମର ମନ୍ତବ୍ୟ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ

ସମସ୍ତ ବେଦ ଓ ବେଦାନ୍ତ,ମନ୍ଥିଣ ଯା ହେଲା ସିଦ୍ଧାନ୍ତ।             ତାହା କହିବା ଏବେ ଶୁଣ,ଯେପରି ଘୁଞ୍ଚିବ ଅଜ୍ଞାନ।।

ସଂସାର ମଧ୍ୟେ ନର ସାର,ତା ମଧ୍ୟେ ବିରାଜେ ଇଶ୍ୱର            କଳ୍ପନା ବଳେ କରେ ସୃ୍ଷ୍ଟି,କଳ୍ପନା ଅଦୃଶ୍ୟ ଅଟେ ଟି।।

ହାଇଡ଼୍ରୋଜେନ,ଅକିସଜେନ ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁର ମିଳନ       ଜଳର ସୃଷ୍ଟି ତହୁଁ ହେଲା ଏହା ତ ଚକ୍ଷୁକୁ ଦିଶିଲା ।।

କିନ୍ତୁ ମୂଳ ବସ୍ତୁ ଦୁଇଟି,ବାଷ୍ପ ଥିବାରୁ ଅଦୃଶ୍ୟ ଟି।                  ସେପରି କଳ୍ପନା ଅଦୃଶ୍ୟ ତାହାର କାର୍ଯ୍ୟ ଗୋଟି ଦୃଶ୍ୟ।।

ଆତ୍ମା ଟି ଅବିନାଶ ଜାଣ ତାଠାରେ କଳ୍ପନା ରହିଣ।            ସେହି ତ ଅବିନାସ ହେଲା ଆତ୍ମା ତାହାକୁ ନ ଛାଡିଲା।

ସେ ଯେବେ କଳ୍ପନା ଛାଡିବ,ଦୃଶ୍ୟ ସଂସାର ଲୋପ ହେବ।            ଏହି ବିଶାଳ ସଂସାରରେ ଏପରି କିଏ ହୋଇପାରେ?।।

ଏହି ସଂଶୟ ହୁଏ ମନେ,ତେବେ ଚଳିବା କେଉଁ ଜ୍ଞାନେ।            ବେଦ ପୁରାଣ ଶାସ୍ତ୍ର ଯେତେ,ରହିଛି କହିବଇଁ କେତେ।।

ତାହାକୁ ପଢି କର ଧ୍ୟାନ ତେବେ ବୋଇବ ସାବଧାନ।            ସମସ୍ତ ଶାସ୍ତ୍ର ସାର କଥା,ଆତ୍ମା ଟି ସତ୍ୟ ଦୃଶ୍ୟ ମିଥ୍ୟା।।

କ୍ଷଣ ଭଙ୍ଗୁର ଦୃଶ୍ୟ ଜାଣ ତାହା ତ ମିଥ୍ୟା ର ପ୍ରମାଣ।            ଆତ୍ମା ଥିଲେ ଜଗତ ଅଛି କଳ୍ପନାରେ ସେ ଖେଳୁଅଛି।।

ସେପାଇଁ ଏହି ଜଗତଟି ସ୍ଥାୟୀ ପରାୟ ଅଛି ଘୋଟି।            ଆତ୍ମା ର ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ଥିଲେ ଶୁଭ ସଂକଳ୍ପ କରି ଭଲେ।।

ସେଥିରେ କ୍ରୀଡା କରୁଥାଏ କ୍ରୀଡା ଶେଷ ରେ ଭାଙ୍ଗୁଥାଏ            ଏହା ତାହାର ଗୋଚରରେ ହେବାରୁ ନପଡେ ଭ୍ରମରେ।।

ସ୍ୱାଧୀନ ଭାବେ କ୍ରୀଡା କରି କ୍ରୀଡା ସାରିଣ ଯାଏ ଫେରି।            ଯାହାର ଆତ୍ମ ଜ୍ଞାନ ନାହିଁ ଅଜ୍ଞାନେ ସଂକଳ୍ପ ଇଚ୍ଛଇ।।

ସୁଖ ଇଛାରେ କର୍ମ କରେ ପାପ ପୁଣ୍ୟକୁ ନବିଚାରେ।            କର୍ମରେ ଲିପ୍ତ ଥାଏ ଯେଣୁ ନର୍କ ଗତି କୁ ପାଏ ତେଣୁ।।

ସ୍ୱାଧୀନ ଭାବ ଗଲା କାହିଁ,ଇନ୍ଦ୍ରିୟେ ପରାଧୀନ ହୋଇ।            ନିଜ ପୁରକୁ ନଫେରିଲା ମର୍ତ୍ତ୍ୟରେ ବନ୍ଧନେ ରହିଲା।।

ଏପରି ଗୁଣ ଆତ୍ମାଙ୍କର ଏହାକୁ ମନରେ ବିଚାର।                  ଯାହାର ଯେଉଁପରି ଜ୍ଞାନ ସେପରି କର୍ମ କରେ ପୁଣ।।

ତେଣୁ ଅଜ୍ଞାନ ଦୂର କରି ଜ୍ଞାନରେ ଲୀଳା ତୁମ୍ଭେ କରି।            ତେବେତ ସ୍ୱଧର୍ମେ ରହିବ କର୍ମରେ ପାପ ନ ଲାଗିବ।।

ସ୍ୱଧର୍ମ କଲେ ଆଚରଣ ନିଶ୍ଚେ ଲଭିବ ପରିତ୍ରାଣ।

ସମାପ୍ତ

ତା-୧ ୩।୮।୯୨

 

 

ସମର୍ପଣ

ପରମ ପୂଜ୍ୟ ପିତା ମୋର,ଘେନନ୍ତୁ କୋଟି ନମସ୍କାର      ଅନେକ ଦିନଗତ ହେଲା ,ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଦର୍ଶନ ନୋହିଲା।।

ମନ ମୋ ଅଥୟ ହୋଇଲା ,ପାଶକୁ ଯିବି ବିଚାରିଲା      ଦେଖିଲେ ମୋତେ କି ବୋଲିବେ?,କେଉଁଠି ଥିଲୁତ କହିବେ?।।

ସେପାଇଁ ମନେ ବିଚାରିଲି କଥାଏ କହିଦେବି ବୋଲି      ମୋହର ଜ୍ଞାନ ହେବା ପାଇଁ ବେଦାନ୍ତ ଶାସ୍ତ୍ର ପଢିଲଇଁ।।

ତାହାକୁ ପଢି ମୁଁ ଭାବିଲି ଏ ଜ୍ଞାନ ଲୋକେ ଦେବି ବୋଲି      ସରଳ ଭାଗବତ ଛନ୍ଦେ ତା ସାର ଲେଖିଲି ଆନନ୍ଦେ।।

ତାହା ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ସମର୍ପଣ, କରୁଛି ଘେନନ୍ତୁ ଆପଣ            କ୍ଷମା କରିବ ମୋର ଦୋଷ ,ମୁଁ ତୁମ୍ଭ ଭକ୍ତଙ୍କର ଦାସ।।

-----0000-----