୧. କବିକେ ଉପହାର
୨. ମାଲ୍ତୀ ନୁହେ ସୁରୁସାରି ଜୋର୍
୩. ହୁସିଆର୍
୪. କଟ୍ୱଷ୍ଟପଦୀ ଗୀତା
୫. ନାହି ଆରୁ ମୁହୁଁ
୬. ରବୀଂଦ୍ରନାଥ୍
୭. ରାଗିଣୀ ନୀଲାଂବରୀ
୮. ନାରସିସସସ୍, ଫୁଲ୍ ଆର୍ ନଦୀ
୯. ମାଆଁ ପାର୍ବତୀ ଗିରି
୧୦. ବମ୍
୧୧. ମାହାପ୍ରୁ ମକେ ଶକ୍ତି ଦିଅ
୧୨. ଉକିୟା, ପବନ୍ ପାୟନ୍
୧୩. ସଜ୍ ହେଇ ମାମୁ ଇଥର୍ ରହ
୧୪. ମୁଇଁ ହଉଛେଁ ବୟ୍ଶାଖ୍
୧୫. ବେଁଗ୍ଲଲି ବେଁଗ୍ଲଲି ପାୟନ୍ ଦେ
୧୬. ଆ’ ରେ ବାଦଲ୍ ଆ
୧୭. ମୌସୁମି ତୁମେ
୧୮. ସ୍ୱାଗତ୍ ଲଖ୍ମୀ ପୁଷ୍ ହେ
୧୯. ଚଁପା ଫୁଲ୍
୨୦. ଝରନ୍
୨୧. ମତେ କେତେ ସୁଖ୍ ପାୟ୍ସ
୨୨. ସମଲ୍ପୁରର୍ କଥା
୨୩. ଡାୟଭର୍ ଜନାନ୍
୨୪. ମମି ଆରୁ ଡେଡି
୨୫. ବିଦାୟ ଦଉଛେଁ ରାଜୀବ ଭାୟ୍
୨୬. କୋସଲ୍ ଗୀତିକା
୨୭. ହରି ହୋ, ହରି
୨୮. କଁସ୍ଲା ମାଆଁର୍ ନସ୍ଲା ରୂପ୍
୨୯. ମାଆଁର୍ ମାଟି ପାନି ହାମର୍ ଗୟା ଗଁଗା କାଶୀ
୩୦. କର୍ନ କୁଂତୀ ବଚ୍ନିକା
୩୧. ମେହେର୍ କବିର୍ କୁଶନ୍ କମାନି
୩୨. ସାବନ୍ ପୁନି
୩୩. ଋଷି ଜନାର୍ଦନ୍
୩୪. ଶ୍ରଦ୍ଧାକର୍ ସୂପକାର୍
୩୫. ମାନ୍ବର୍ ଚାହି, ବୟ୍ରିର୍ ଭଲ୍ଗୁନ୍
୩୬. ଏ ହଲିଆ ବୋ
୩୭. ଅଗସ୍ଟ ପଁଦ୍ର, ନବେର୍ ଆବାଜ୍
୩୮. ଜାନା ଆନାର୍ ହିସାବ୍ ବେକାର୍
୩୯. ହାମର୍ ରାମ୍ରାୟଜ୍
୪୦. ରବିର୍ ଛାୟ୍ ଆର୍ ଖରା
୪୧. ନିଜର୍ କାଜେ ସୂକ୍ତି
୪୨. ଭୋଟ୍ ସୁଲ୍ହେଇ
୪୩. ଝାରେଁ ଝାରେଁ ଫୁଟୁ ଝାର୍ମଲୀ ଭାର୍ ଭାର୍
୪୪. ଭବାନ୍ୟଷ୍ଟକସ୍ତୋତ୍ରମ୍
୪୫. ବିନ୍ତି-୧
୪୬. ବିନ୍ତି -୨
୪୭. ବିନ୍ତି -୩ ସାକୀକେ
୪୮. ପ୍ରାର୍ଥନା
୪୯. ସୌମିତ୍ରର୍ ଆତ୍ମତ୍ୟାଗ୍
୫୦. ହଲ୍ଧର
୫୧. ଅଭିସାର୍
୫୨. ମୁକ୍ତି
୫୩. ବିଧାତାକେ ମୁମୂର୍ଷୁ ୟୋଦ୍ଧାର୍ ପ୍ରାର୍ଥନା
୫୪. ଅନୁଭବ୍ ଶୀଲା ଭଟ୍ଟାରିକାର୍
୫୫. କର୍ନର୍ କବଚ୍ କୁଁଡ଼ଲ୍ ଦାନ୍
୫୬. ପାଂଡବ୍ ମାହାପ୍ରସ୍ଥାନ୍
୫୭. ଘେଁସ୍ ମାହାମିଲନ୍ ସମ୍ମାନ୍
୫୮. ଶେଷ୍ ପତର୍
୫୯. ପ୍ରୌଢ଼ଶିକ୍ଷା
୬୦. ପ୍ରୀତି ଉପହାର
୬୧. ଭର୍ତୃହରି ନୀତି ଶତକମ୍
ଉଡ଼୍ଶା ମାଆଁର୍ ବାଗ୍-ବଗିଚାର୍ କୁଲେଁ ଅସୁମାର୍ ତୁମ୍ହର୍ କାବ୍ୟ-କୃତି
ଫୁଲ୍ – ବରାବର୍ ଦଉଛେ କହର୍, ଆନୁଛେ ମନର୍ ନଂଦନ୍ ଅନୁଭୂତି,
ଆଝିର୍ ତମ୍ହର୍ ଜନମ-ବାସର୍ ଲଗ୍ନେଁ ଲାଗିଛେ ଖୁସିର୍ ଆସର୍
ଭେଟ୍ ଦଉଛନ୍ କେତେ କବିଜନ୍ କବିତାର୍ ହାର୍ ମଣିକାଂଚନ୍ ଗୁଥି
ତୁମ୍ହର୍ ଲାୟେକ୍ କାୟ୍ଁ ଉପ୍ହାର୍ ବଂଧୁ ହେ ! ଦେମି ଆୟ୍ଜ୍ ମୁଇଁ ଆର୍?
ମୁଇଁ ତ ହେଇଛେଁ ସମଲ୍ପୁରିଆ କାବ୍ୟ-କୁରିଆ- ତିଆର୍ କାରିଆ ଗୁତି,
ମୋର୍ ଘରେଁ କାୟଁ ମିଲ୍ବାରେ ଭାୟ ! ମନ୍ ଜାହା ଚାହ୍ୟ ସେନ୍ତା ରତନ୍ ମୁର୍ତି?
ମୁଇଁ କବିତାର୍ ନୁହେଁ କଲାକାର୍ ଶବ୍ଦର୍ କାହୁଁ ହେମି ମାଲାକାର୍
ମୋର୍ ସଂଭାର୍ ତୁମ୍ହର୍ ଅପାର୍ ହାର୍ଦକି୍ତାର୍ ପଚାଶ୍ ସାଲର୍ ସ୍ମୃତି
ସେତ୍କି କେବଲ୍ ମୋର୍ ସଂବଲ୍ ଧରି ସଂବଲ୍ପୁର୍ନୁ ଆଇଛେଁ ଛୁଟି,
ସ୍ନେହର୍ ସିଂଧୁ ହେ ମୋର୍ ବଂଧୁ ! ନିଅ ହୋ ବୁଂଦ୍ଟେ ମୋର୍ ହୁର୍ଦର୍ ନୁତି ।
ମାଲ୍ତୀ ମାଁଗୋ ! ମାଲ୍ତୀ ମାଆଁ ! ତୋର୍ କୁଲେଁ ତ ଜନମ୍ ହେଲା ମୋର୍
କେନ୍ତା କରି ମାନ୍ମି ତୁଇଁ ମାମ୍ଲି ଗୁଟେ ସୁରୁସାରି ଜୋର୍ ? ।୧।
ହାମର୍ ଦେଶର୍ ନକ୍ସା-ଦିହେ ନାଇଁ ଥିଲେଁ ଭି ମାଆଁ ! ତୋର୍ ନାଁ ପତା
ବାୟବି ଲୁକେ ନାଇଁ ଭି ଜାନୁନ୍ ମୋର୍ ଲାଗି ଆୟ୍ କେନ୍ ବଡ଼େଟେ କଥା?।୨।
ଭେଟ୍ସୁ ତୁଇଁ ମାହାନୟଦ୍କେ ତାହାକେ ଦେସୁ ତୁଇ ବୁହିଲା ପାନି,
ଜାନ୍ସି ନେଇ ଫୁଲ୍ସି ବଢ଼େଁ ପାସ୍ରି ଦେସି କାର୍ ପାନିଁ ତାର୍ ଠାନି ।୩।
ବଡ଼୍ ଠାକୁରର୍ ଉଡ଼୍ସା ଦେସେଁ ପଡ଼୍ସି ଜେତେ ବଡ଼୍ଖା ଲୁକର୍ ନାଆଁ,
ପାସ୍ରି ଦେସନ୍ ବଡ଼୍ ଭି କେଭେଁ ତୋହ୍ରି ବାଗିର୍ ସାନ୍ ଥିଲେ ଗୋ ମାଆଁ ।୪।
ପୁର୍ଥି ଜାକିର୍ ବଡ଼୍ – ମୁଡ଼ିଏ ଭଲ୍ ଶିଖିଛନ୍ ଛଲ୍ନା କପଟ୍-କୂଟ୍
ସିଆନ୍ ବଲି ଭେଟ୍ବ ହେଲେଁ ପୁଟ୍ଲାବେ ଆର୍ କର୍ବେ ସବୁ ଲୁଟ୍ ।୫।
ମାହାନୟଦ୍କେ ଭେଟ୍ସୁ ତୁଇଁ, ତାର୍ ସାଁଗେଁ ତୋର୍ ହେସି ଶୁଭ୍ସଂଗମ୍
ମୋର୍ ବିଚାରେଁ ତୋର୍ ମହିମା ନୁହେ ମାଆଁ ଗୋ ମାହାନୟଦ୍ନୁ କମ୍ ।୬।
ଯମ୍ନା ଯାଇ ଗଂଗା ସାଂଗେଁ ମିଲ୍ସି ବଲି ଗଂଗା ନଦୀର୍ ଜଲ୍
ପାୟ୍ସି ହେତେ ମର୍ୟାଦା, ତାର୍ ଗୁଁଦାଲ୍, କାଦୋ- ପାୟନ୍ ହେସି ନିର୍ମଲ୍ ।୭।
ମାଆଁ ଗୋ ତୋର୍ ପୁଟ୍ ବାଲି ଥିଁ ବାଲକ୍ ମୁଇଁ ଖେଲ୍ଲିଁ କେତେ ଖେଲ୍
ତୋର୍ ପାନି ଥିଁ ମୁଇଁ ହଁସ୍ରେଲ୍ ପହଁରି ବୁଡ଼ି ପାସ୍ରି ଦିଏଁ ବେଲ୍ ।୮।
କେନ୍କେ ଯାଇ ସୁଖର୍ ସେ ଦିନ୍ ହଜ୍ଲା? ସେ ମନ୍ କେନ୍ତା ଗଲା ମରି?
ଯେତେ ନୁର୍ଲେଁ ନାଇଁ ମିଲ୍ବାର; ମିଲ୍ଲେଁ ହୁରୁଦ୍- ବାକ୍ସେଁ ଦେମି ଭରି ! ।୯।
ପେଟ୍ ଲାଗି ମୋର୍ ଜୁଆନ୍ ବେଲେଁ ଛାଡ଼୍ଲିଁ ତକେ, ଜନମ୍-ଗାଆଁ ଘର୍
ଧୂର୍ ବିଦେଶେଁ କାଟ୍ଲିଁ ଜୀବନ୍, ନିଜର୍ ଟାକେ ପାସ୍ରି କଲିଁ ପର୍ ।୧୦।
ପର୍ଟାକେ ମୋର୍ ବୟ୍ଲିଁ ନିଜର୍, ନୁଆଁ ନୁଆଁ ଲାଗ୍ଲା ବଡ଼ା ଭଲ୍
ଧୂରର୍ ଡଁଗର୍ ଦେଖନ୍ ସୁଁଦର୍, ଭତିରେଁ ବଡ଼ା ଘନଘାଇ ଜଂଗଲ୍ ।୧୧।
ଗୁର୍ଦୁ ଥିସନ୍ ମୁନୁଷ୍ ମାରୁ ପିତା ଜଁତୁ, ଡର୍ ଡରାନୋ ଭାରି,
ପଛ୍ କୁତିନୁ ଖୁଖ୍ରି ଦେସନ୍, ରକତ୍ ପିଇ ଜୀବ୍ନେ ଦେସନ୍ ମାରି ।୧୨।
ଧୂରର୍ ବଂଧୁ ସୁଂଦର୍ ବଲି ଯାହା ଯାହାକେ ପାୟ୍ଲିଁ ମୁଇଁ ଭଲ୍
ବଡ଼୍ଭାଗି ସବ୍ ଉପର୍-ସୁଁଦର୍ ଭିତର୍ କୁହା, ପୁଖ୍ରା ଡୁମେର୍ ଫଲ୍ ।୧୩।
କିଁଦ୍ରି ବୁଲି ଅନେକ୍ ଆଡ଼େଁ ମନର୍ ଭରମ୍ ଭାଁଗ୍ଲା ଶେଷେଁ ମୋର୍
ଶେଷ୍କେ ମାଁଗୋ ଫିର୍ଲିଁ ସେନୁ ତୋର୍ ଚେହେରା, ଗୁନ୍ ପଡ଼୍ଲା ସୋର୍ ।୧୪।
ବାଁଚ୍ଲିଁ ବଲି ଭାବ୍ଲିଁ ସିନେ, ତନେ ମନେ ଲାଗିଛେ ଯେନ୍ ଦାଗ୍
ତୋର୍ ପାନିଥିଁ ଗାଧ୍ଲେଁ ସାୟେତ୍ ମେଟ୍ବା ଦାଗର୍ ହୁ’ ହୁ ଜଲନ୍-ରାଗ୍ ।୧୫।
ତୋର୍ ଖଁଡ଼ିନେ ଜନମ୍-ମରନ୍ ପାୟଲେ ଯେତେ ପୁର୍ଖା-ପାତିର୍ ଲୋକ୍
ସବ୍କେ ତୁଇ ନିଜର୍ ଭାବି ତାକର୍ ଲାଗି କର୍ସୁ ଗହେର୍ ଶୋକ୍ ।୧୬।
ହୁର୍ଗୁନି ହୁର୍- ଗୁନି ହେଇ, ମାସ୍ ଦୁଏ ତୋର୍ ଶୁଖି ଯାୟସି ଧାର୍
ବର୍ଷା ମାସେଁ ଭକୁାର୍ ଛାଡ଼ି ହୁରୁଦ୍ ତଲୁଁ କର୍ସୁ ହା ହା କାର୍ ।୧୭।
କାଁଦବୁ ନାଇଁ ରଡ଼୍ବୁ ନାଇଁ ମୋର୍ ଶରୀରୁଁ ଛାଡ଼୍ବା ଯେଭେଁ ପ୍ରାନ୍
ମାଟି ପାନିର୍ ମୋର୍ ଇ ଶରୀର୍ ତୋର୍ କୁଲେଁ ମାଁ ଶୁୟ୍ବା, ଦେବୁ ଠାନ୍ ।୧୮।
ଭାବ୍ସିଁ ମୁଇଁ ଜନମ୍ ହେମି ତୋର୍ କୁଲେଁ ଫୁନ୍, ତୋର୍ ଖଡି ମୋର୍ ଗାଆଁ
ହାଲ୍ ଜନ୍ମେଁ ମାଁ ଥିଲୁ ମୋର୍ ଆର ଜନ୍ମେଁ ଫୁନ୍ ହେବୁ ମୋର୍ ମାଆଁ ।୧୯।
ଗଂଗା ନଦୀର୍ କୂଲେଁ ଶରୀର୍ ଛାଡ଼୍ଲେଁ ୟଦି ମିଲ୍ସି ସରଗ୍-ବାସ୍,
ମିଲୁ ଥାଉ; ସତ୍ କହୁଛେଁ, ହେଁ କଥେଁ ମୋର୍ ନାଇଁନ ବିଶ୍ୱାସ୍ ।୨୦।
ସରଗ୍-ସୁଖର୍ ଲାଗି ଲାଲଚ୍ ମୋର୍ ହୁରଦେଁ ଠୋ’ ନାଇନଁ ଲେଶ୍
ସରଗ୍ନୁଁ ବଡ୍ ପୁର୍ଥି-ଭଇୂଁ, ମୋର୍ ଗାଆଁଟା ମୋର୍ ଈ’ ସମଲ୍ପୁର
ମୋର୍ ଇ ଜୁନହାଁ-ପୁର୍ନା କୋସଲ୍ ଦେଶ୍ ।୨୧।
ଯାର୍ ମହିମା ୟୁଗ୍ ୟୁଗ୍ ତକ୍ ଗାୟ୍ଲେଁଭି ବେଦ୍- ବ୍ୟାସ୍ ନାଇଁ ହୟ ଶେଷ୍
ମାଲ୍ତୀ ମାଆଁ ! ମାଲ୍ତୀ ମାଆଁ ! ତୋର୍ କୁଲେଁ
ଫୁନ୍ ଜନ୍ମି ମୁଇଁ ଦେଖ୍ମି ଗୋ ତୋର୍ ଭେସ୍ ।୨୨।
ବାର୍ ବାର୍ ବାଡ଼ି ନାଇଁ ହଜା ଆରେ
ଅଂଧା ଶାସନ୍କାର୍
ଏଛ୍ନି ହାତର୍ ବାଡ଼ି ଟେକି କରି
ଶତ୍ରୁର୍ ମୁଣ୍ଡେ ମାର୍ ।
ଧରମ୍ ନାଆଁଥି ଅଧରମ୍ ଘୋର୍
କରି ଯେ ଛେଦ୍ଲା ଜନନୀକେ ତୋର୍
କାର୍ଗିଲ୍, ଦ୍ରାସ୍ କର୍ବାକେ ଗ୍ରାସ୍
ହାନୁଥିଲା ହଥିଆର୍
ଧୋକାଦାର୍ ଯେନ୍ ଦୁସ୍ମନ୍ ତାକେ
ଦୟା ନାଇଁ କର୍ ଆର୍
ସେ ତୋର୍ ବଂଧୁ ନାଇଁ ହୟ୍ କେଭେଁ
ଆୟ୍ ବଢ଼େ ଦଗାଦାର୍ ।
ମୟ୍ତର୍ ଭେସ୍ ଧର୍ସି, ମାର୍ସି
ପଛ୍କୁତି ହଥିଆର୍ ।
ବଂଗ୍ଲା ମୁଲ୍କେଁ ଜଂଗ୍ କରି ଜହୁଁ ମର୍ତେ ଖାୟ୍ଲା ମାର୍
ଜଂଘ୍ ତଲେଁ ଗଲି, ଶରନ୍ ମାଗ୍ଲା, ସରମ୍ ନାଇଁନ ତାର୍
ସମ୍ଝୋତା କରି ଆୟ୍ଲା ସିମ୍ଲା, ସମିୟା ପାୟ୍ବା ବଲି
ସମିୟା ପାୟ୍ଲା, ଚାହ୍ୟଲା ଫେର୍ ସେ ଭାରତ୍କେ ଦେବା ଦଲି,
ଦମ୍ କରି ବମ୍ ବନାଲା, ବନାଲା ଘୋର୍ ମିସାଇଲ୍ ଘୋରି
ନିଜର୍ ଅକଲ୍ ନାଇଁନ, ସେଥିର୍ ସୂତର୍ କରିଛେ ଚୋରି,
ଚୋରି ଡକାୟତି କତଲ୍ କରି ସେ ଖେଲୁଛେ ରକତ୍-ହୋରି,
ବାର୍ ବାର୍ ଇନେ ହମ୍ଲା କରୁଛେ ନୂଆଁ ମହମଦ୍ ଘୋରି ।।
ଚୋରି ଡକାୟତି କରି ଭିନ୍ ଦେଶୀ, ଚିନ୍-ଦେଶୀ ବିଗ୍ୟାଁନ୍
ବନାଲା ଏଟମ୍ ବମ୍ ଲେଖେଁ ମାହା ମାରୁ ଅସ୍ତର୍ମାନ୍,
ଚୋର୍ ଲେଖେଁ ମୋର୍ ମାଆଁର୍ ଉପ୍ରେଁ ହମ୍ଲା କର୍ବା ଜାରି
ତ୍ରାହି ତ୍ରାହି ଡାକ୍ ଛାଡ଼୍ବେ ଦେଶର୍ ବୁଢ଼ା, ଛୁଆ, ମାଆଁ ନାରୀ,
କେତେ ସହୁଥିବେ ଶିଆଁତ୍, ସୁତର୍, ସରଲ୍ ଜନ୍ତା ଆର୍?
ଶିଆଁତିର୍ ଲାଗି ହିଂସା-ୟୁଦ୍ଧ, ହାନ୍କାଟ୍ ଦର୍କାର,
ହଥିଆର୍ ଧର୍, ହଥିଆର୍ ଟେକ୍, ହଥିଆର୍ ମାର୍ ମାର୍,
ନାୟଁତ ଛାଡ଼ିଦେ ମିଲିଟେରି ହାଥେଁ ଦେଶର୍ ଶାସନ୍-ଭାର୍,
ଅଂଧା ଶାସନ୍କାର୍
ଭାରତ୍-ଜନ୍ତା ମାଫ୍ ନାଇଁ କରେ ତୋର୍ ଭୁଲ୍ ବାର୍ ବାର୍ ।।
ବିଶ୍ୱକେ ଦେଖ୍ ବିଷ୍ମୟ ଆୟଜ୍
ବିସ୍ମୟ୍ ନୁହେ ଇଟାରେ ଜୀବନ୍! କଟୁ ସତ୍ କଥା ଇଟା;
ମଧୁମୟ କଥା ଶୁନି ଶୁନି କାନେଁ ଲାଗ୍ଲାନ ଚିଟାଲିଟା ।୧।
ରେ ଜୀବନ୍ ! .. .. (ଧ୍ରୁବପଦ୍)
ମଧୁମୟ ନୁହେ ଆଝିର୍ ବିଶ୍ୱ ମହ୍ରା ମିତାଲ୍ ପିତା
ଇ ବଚନ୍ ତୁଇ ବେଦ୍-ବାଣୀ ବଲି ହମିସା ସୋର୍ ରଖିଥା ।୨।
ରେ ଜୀବନ୍ ! .. ..
ମଧୁମୟ ନୁହେ ଆଝିର୍ ବିଶ୍ୱ ସୀଧୁମୟ ପୂରାପୁରି
ବିଧୁହୀନ୍, ମାହା ରାହୁ କେତୁ ମୟ କଂସ-ମଥରୁାପରୁୀ,
ଧ୍ୱଂସର୍ ଯେନ୍ ଆୱାଜ୍ ଆଉଛେ ନୁହେ ବିଲ୍କୁଲ୍ ମିଠା ।୩।
ରେ ଜୀବନ୍ ! .. ..
କାବ୍ୟ-ଆସବ୍ - ପ୍ରଭାବେଁ ଦିବ୍ୟ କବି ଜାହ୍ନବୀଧର୍ *
ଶୁନାଲେ, ବିଶ୍ୱେଁ ବୁହୁଛେ କେବଲ୍ ସୁଧା ମଧୁମୟ ଝର୍,
ହେଁ କଥା ଶୁନ୍ଲେଁ ବିଦ୍ବିତା ହେତେ ରାମ୍ ଲୟ୍ଖନ୍ ସୀତା ।୪।
ରେ ଜୀବନ୍ !.. ..
ମଂଥରା ଆୟଜ୍ ଏକ୍ଲା ନୁହେ ସେ, ନୁହେ ଘଲେ କୟ୍କୟୀ,
ଶକୁନିର୍ ସାଁଗେଁ ଦୁଶାସନ୍, ସଭେ ଶାସନ୍କାର୍ ଇ ମହୀ,
ଦୁର୍ମତି ରଜା ଦର୍ୟୋଧନ୍କେ ଶକୁନି କାଟୁଛେ ଚିତା ।୫।
ରେ ଜୀବନ୍ !.. ..
ସତ୍କେ ଚୁତଲ୍ ତଲେଁ ଜାକିଁ ମାଡ଼ି
କୁଲିହା ଘିଚୁଛେ ସିଂହର୍ ଡାଢ଼ି
ହିଁସା ଅହଁକାର୍ କୁଟିଲ୍ କପଟ୍ ଆୟଜ୍ ସାରା ଜଗ୍ଜିତା ।୬।
ରେ ଜୀବନ୍ !.. ..
ନାଇଁନ ଆଝିର୍ ଧର୍ମାବତାର୍ କହକା ବିଦୁର୍ ବୀର୍,
ମାର୍ତେ ବାଛ୍ଲା ବାଛ୍ଲା ନିଶ୍ଲା ନୀତି ଧର୍ମର୍ ତୀର୍
କୁଚ୍କୁଚ୍ ପିତା ବଚନ୍ ବର୍ଷି ହେତେ ଇ ଜଗତ୍-ହିତା ।୭।
ରେ ଜୀବନ୍ !.. ..
ଆସୁନ୍ ପାର୍ଥ- ସାରଥି କୃଷ୍ଣ ସବ୍ୟସାଚୀର୍ ରଥେଁ
ମହାଭାରତ୍ ସମର୍ ଭୂଇଁକେ ଜଲ୍ତା ଅଗ୍ନି ପଥେଁ
ଶୁନାବେ କଠୋର୍ କଥେଁ ଉତ୍କଟ୍ କଟୁ ଭଗ୍ବଦ୍ ଗୀତା ।୮।
ରେ ଜୀବନ୍ !.. ..
*ଜାହ୍ନବୀଧର ପ୍ରଖ୍ୟାତ୍ ଉଡ଼ିଆ କବି ଗଂଗାଧର୍ ମେହେର୍ ।
ଭିକ୍ଷା ଅରୋଁ ପେଚ୍ଛଇ ଣାହିମଂଡଲଂ ସାବି ତସ୍ସ ମୁହଅଂଦ୍ୟଂ ।
ତଂ ଚଟୁଅଂ ଅକରଂକଂ ଦୋହ୍ନ ବି କାଆ ବିଲୁଂପଂତି ।।
(ଭିକ୍ଷାଚରଃ ପ୍ରେକ୍ଷତେ ନାଭିମଂଡଲଂ ସାପି ତସ୍ୟ ମୁଖଚଂଦ୍ରମ୍ ।
ତଚ୍ଚଟୁକଂ ଚ କରଂକ ଦ୍ୱୟୋରପି କାକା ବିଲୁଂପଂତିା)
-ଗାଥାସପ୍ତଶତୀ – (ହିଂଦୀ - ନର୍ମଦେଶ୍ୱର ଚତୁର୍ବେଦୀ)
ଘର୍ ଘର୍ ବୁଲି ଝୁଲାମୁନା ଆରୁ ବର୍ତନ୍ ଧରି ହାତେଁ
ଜୁଆନ୍ ବାମ୍ହନ୍ ମଁଗ୍ନିଆ ଆସି ଠାଡ୍ ହେଲା ଘର୍-ବାଟେଁ
ବୟ୍ଲା, “ଭୋଜନ୍ ଝଟ୍ପଟ୍ ମିଲୁ, ଯିମି ଆର୍ ଗୁଟେ ଘର୍
ମଁଗ୍ନିଆ ମୁଇଁ ବାମ୍ହନ୍, ମାଗ୍ସିଁ ନୀତି ମାନି ଧର୍ମର୍” ।
ଏନ୍ତା ବଲି ସେ ଆଗ୍କେ ବଢ଼ାଲା ହାତେଁ ଧରା-ବର୍ତନ୍,
ଦେଖ୍ଲା, ଆଉଛେ ଘରୁଁ ଗୁଟେ ନନୀ, ଧଜ୍ ଗୁରା ତାର୍ ତନ୍;
ଭରାୟୌବନୀ ସେ ନନୀ ଆଉଛେ ଚାଲି ରାଜ୍ହଁସ୍ ଲେଖେଁ
ଝକୁଛେ ଅନେକ୍ ରତ୍ନେଁ ଗୁଁଥ୍ଲା ମାଲି ଗୁଟେ ତାର୍ ବେକେଁ,
ଉର୍ଜର୍ ଭାରେଁ ସାମ୍ନାକେ ଟିକେ ଲୁହିଁ ପଡ଼ିଛେ ସେ ନନୀ
ଭାରି ନିତଂବ, କୁଆଁ-ଗହୀରିଆ- ନାହିୱାଲୀ ୟୌବନୀ,
ମଁଗ୍ନିଆ ନାହି ଦେଖି ବୁଡ଼ିଗଲା ସେତାର୍ ନୟନ୍ ମନ୍
ଆଗ୍କେ ବଢ଼େଇ ଦେଇଛେ, ସେନ୍ତା ରହିଛେ ନ ବର୍ତନ୍,
ନନୀ ଆନିଥିଲା ଭୋଜନ୍ ଯେନ୍ଥିଁ ରହିଛେ ସେନ୍ତି ତାହିଁ
ଜୁଆନର୍ ଚାଁଦ୍- ମୁହୁଁ, ଦେଖି ଦେଖି ରହିଗଲା, ହୋସ୍ ନାଇଁ,
ଝନେ ଦେଖୁଥିଲା ଝନ୍କର୍ ମୁହୁଁ, ଆର୍କ ଦେଖୁଛେ ନାହି,
କେତେ ବେଲ୍ ଗଲା ଆଉର୍ ଯାଉଛେ, କାହାରି ଖିଆଲ୍ ନାହିଁ,
କୁଆମାନେ ଦେଖୁ- ଥିଲେ, ହାଁୟ ଦୁହେଁ ନାଇଁ ଜାନ୍ବାର୍ କିଛି,
ଆସି ବର୍ତନୁଁ ଭାତ୍ ତୁନ୍ ଖାଇ ଦଉଥାଁନ୍ ବୁନି ବିଛିଁ ।
(ସଂପ୍ରସାରିତ୍ ଭାବାନୁବାଦ)
ହେ ରବୀଂଦ୍ର ! ହେ କାବ୍ୟ-ହିମାଦ୍ରି !
ବିଶ୍ୱକବି ! ହେ କାଂତ-ଗଂଭୀର୍ !
ହେ ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ! ହେ ମନୀଷୀ ! ଗୃହସ୍ଥ୍ ସଂଥ୍ କବୀର୍ !
ହେ ସରାଗୀ ନିର୍ବିରାଗୀ ପ୍ରେମିକ୍ ଇ ପୃଥ୍ୱୀର୍ !
ବ୍ରହ୍ମାନଂଦ ସହୋଦରା ନିର୍ବୃତିର୍ ହେ ଅବ୍ୟର୍ଥ ସଂଧାନୀ !
ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନୀମନ୍କର୍ ଭିତ୍ରେଁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ-ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନୀ !
ବାଣୀବୀଣାର୍ ବଜ୍ନିଆଁ ! ମୋର୍ ଅଂତରାତ୍ମାର୍ ପ୍ରିୟତମ କବି !
ଯେତେ ବି ଦେଖୁଛେଁ ମୁଇଁ ତୁମ୍ହର୍ ଦିବ୍ୟ କାବ୍ୟର୍ ରମ୍ୟ ଛବି
ସେତେ ସେତେ ଲାଗୁଥିସି ନୁଆଁ ନୁଆଁ, ଦିବ୍ୟ ସେତାର୍ ସୁର୍ !
ଛବିର୍ ମିସେ ଅଛେ କଂଠ? ଅଛେ ସ୍ୱର୍ ମଧରୁ୍?
ଅଛେ ଛବିର୍ ମିସେ ସଂଗୀତ୍? ଅଛେ ଫଟିକ୍ ଭାଷା?
ତୁମର୍ କାବ୍ୟ ଦେଖି ପଢ଼ି ଉଠୁଛେ ମୋର୍ ହୁର୍ଦେଁ ଇ ଜିଜ୍ଞାସା ।
ତୁମ୍ହେ କାଣା ଏକାଧାରେଁ ଛଂଦଃ-ବ୍ରହ୍ମର୍, ପବିତ୍ର ଋଗ୍ ବେଦର୍
ମଧୁଚ୍ଛଂଦା ବୈଶ୍ୱାମିତ୍ର ଋଷି,
ଦ୍ରଷ୍ଟା ଅଗ୍ନିମୀଳେ-ପୁରୋହିତମ୍ ପ୍ରଭୃତି ସବ୍ ପଦର୍?
ହେ ଉଦ୍ଗାତା ! ତୁମ୍ହେ କାଣା
ସ୍ୱୟଂବାଣୀ ମାହାୟଜ୍ଞର୍ ଜାଜ୍ରମାନ୍ ହୁତାଶନ୍
ମେଧାତିଥି କାଣ୍ୱ, ଶାକ୍ତ୍ୟ ପରାଶର୍ ଆର୍
ଦୀର୍ଘତମା ଋଷିର୍ ପୂତ ଆସନ୍
ଏକଲା ହେଇ ହେ ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ! କରିଛ ଅଧିକାର୍,
ଅନେକ୍ ଅନେକ୍ ବୈଦିକ୍ ମଂତ୍ର ଦ୍ରଷ୍ଟାର୍?
ଅନୁଭବ୍
ତମ୍ହେଁ ଗାଉଥିଲ ‘ମନସିଜ ମନମୋହନ ହେ ଘନଶ୍ୟାମ୍’,
ଗୀତ୍ ସୁରେଁ ସୁରେଁ ବଜଉଥିଲ ଭି ସୁରୁତ୍ ହାର୍ମୋନିୟାମ୍ ।୧।
‘ମଧ୍ୟ’ ଆଉର୍ ‘ତାର’ ସ୍ଥାନେ ଜହ ଖେଲି ବୁଲୁଥାୟ୍ ଗାନା
ଲାଗଥୁାୟ୍ ସଥେଁ ଜେନ୍ତା ଗାୟିକା ପର୍ବିନ୍ ସୁଲ୍ତାନା ।୨।
ଗାଉଥିଲ ବଡ଼ା ତନ୍ମୟ ଭାବେଁ ଦିଲ୍ ପୂରା ଖୁଲିକରି !
ମୁଇଁ ପଚାରିଲିଁ, “ହେଁ ଗୀତର୍ ରାଗ୍ ନାଆଁ କାଣା” ବଲିକରି ।୩।
ଶୁନିକରି ତମ୍ହେ ଆଗୋ ଲାଜ୍କୁରୀ ! ହଁସିଦେଲ ମୁଲ୍ ମୁଲ୍
ଦେଖ୍ଲିଁ ତମ୍ହର୍ ଧାଜ୍ଗୁରା ଗାଲେ ଫୁଟ୍ଲା ଦୁଇଟା ଫୁଲ୍ ।୪।
ମୁଇଁ ବେଡ଼ା କାହୁଁ ଜାନ୍ତିଁ ରାଗ୍ନୀ ନାଆଁ ସାଁଗେଁ ନାଆଁ ମୋର୍
ଟିକେ ଏକା ବଲି ହେଁ ନାଆଁ ନେବାକେ ଲାଜ୍ କରୁଥିଲ ଜୋର୍ ।୫।
ମୁଇଁ ଜାନିଥିଲିଁ ତମ୍ହେଁ ପଢ଼ିଥିଲ ଥୁରେ ଇଂଲିଶ୍ ପାଠ୍
ଇସକୁଲେଁ ଗୀତ୍ ‘ରେସିଟେସନ୍’ ଥି ଘଲେ ନଉଥିଲ ପାର୍ଟ୍ ।୬।
ଶିଖିଥିଲ ବଡ଼ା ବଢ଼ିଆ ସିଲେଇ, ‘ଲେସ୍’-ଉନ୍-ବୁନା ‘ଆର୍ଟ’
କରୁଥିଲ ଟିକେ ୟୁଗ୍ ଜାନିକରି ଇ ନୁଆଁୟୁଗିଆ ଠାଟ୍ ।୭।
ପିଁଧୁଥିଲ ସାୟା, ସେମିଜ୍, ବ୍ଲାଉଜ୍, ମାଖୁଥିଲ ପାଓଡର୍
ଧାଜ୍ ଗୁରା ମୁହେଁ ରୋଜ୍ ମାଖୁଥିଲ ‘ହିମା ସ୍ନୋ’ ତିନ୍ ଥର୍ ।୮।
ନାଇଁ କରୁଥାଇ ଗଉଁଲି-ସର୍ଗି-ନର୍ଜାକେ ଦାଁତ୍ କାଠି
ଟୁଥ୍ ବ୍ରସ୍ ଆରୁ ‘ଫୋରେନ୍ସ ପେସ୍ଟ୍’ ଦାତଁର୍ ନିତ୍ୟ ସାଥୀ ।୯।
ତମ୍ହର୍ ସିଁଦ୍ରି ଓଠ୍ତଲେଁ ଆରୁ ଉପ୍ରେଁ– ଶୁଭ୍ର ମୋତି
ବିଧି ଖଁଜିଥିଲା ଲେଖେଁ ଫୁଟୁଥାୟ୍ ସୁଷମ୍ ଦଶନ୍-ଜ୍ୟୋତି ।୧୦।
ତମ୍ହର୍ ଶ୍ରୀମୁଖ୍ ଲୁକେଇ ଚୁରେଇ ଘାୟ୍ ଘାୟ୍ ଦିନ୍-ବେଲେଁ
ମୋର୍ ମୁହୁଁ ପାଖ୍ ପାଖ୍କେ ହେବାର୍ କିଏ କେଭେଁ ଦେଖି ନେଲୋଁ୧୧।
କାବା ହଉ ଥାନ୍ ମୋର୍ ମୁହୁଁ କାହୁଁ ଦିସୁଥାୟ୍ ହେଡ଼େ ଗୁରା !
ମକେ ପଛେଁ ଦେଖି ବିର୍ଝାଉଥାଁନ୍, କାୟ୍ବୋ ଲଲିହା ଚୁର୍ହା !।୧୨।
ଗୀତ୍ ଗାୟ୍ବାର୍ ଗାଂଧରବ୍ କଲା ସିଖିଥିଲ ବନେ କରି
ତମ୍ହର୍ ସିଖିତ୍ ବାପ୍ ଚାହୁଥିଲେ, ତମ୍ହେ ହେଇ ଅପ୍ସରୀ ।୧୩।
ନିଜେଁ ନାଇଁ ନାଚି ବର୍କେ ନଚାବ ପ୍ରେମ୍-ଗୀତ୍ ଗାଇ ଗାଇ
ସଫଲ୍ କର୍ଲ ଇଚ୍ଛାଟା, ମୁଇଁ ହେଲିଁ ଜହୁଁ ପାଣିଗ୍ରାହୀ ! ।୧୪।
ବିହା ହେଇକରି ମୋର୍ ହୁରୁଦ୍କେ କାବୁ କଲ ଏକ୍ଦମ୍
ଗୀତ୍ ଗାଇ ଗାଇ ବଜେଇ ବଜେଇ ବନେ ହାର୍ମୋନିୟମ୍ ।୧୫।
‘ହାର୍ମୋନି’ ରଖି ଥିଲ ତମ୍ହେଁ ମୋର୍ ହୁରୁଦର୍ ସାଁଗେଁ ଠିକ୍
ଭାବୁଥିଲିଁ, ଜହ ଲାଜ୍ ଛାଡ଼ି ହେବ ଆଧୁନିକ୍, ନିର୍ଭୀକ୍ ।୧୬।
ତମ୍ହେଁ ଗାଉଥିଲ, “ମନସିଜ ମନ ମୋହନ ହେ ଘନଶ୍ୟାମ୍”
ରିସା ହେଇ ଘଲେ ଶୁନି ଦେଲାଖିନି ମୁଇଁ ତତ୍କାଲ୍ ‘କାମ୍’ ।୧୭।
ହେଇ ହଁସି ହଁସି ତମ୍କେ ସୁନାୟଁ ମହୁ-ମଖା ନାନା କଥା,
ମନେ ମନେ ନାଚି ଉଠୁଥିଲ ସୁଖେଁ ତମ୍ହେ ଲାଜ୍କୁରୀ ଲତା ।୧୮।
ଅୟ୍ସୋ ସଶୁୀଲ୍ ଚାଲ୍ ଚଲନ୍ଥି ଘିନି ନେଇ ଥିଲ ମକେ
ଗୁଟେ ରାୟ୍ତ ଲେଖେଁ କଟି ଯାଉଥାୟ୍ ମୋର୍ ଜୀବନର୍ ପଖେ ।୧୯।
ତମ୍ହର୍ ଚଲନ୍ ଚାଲ୍ ଦେଖି, ଶୁନି ‘ମୋହନ ହେ ଘନ୍ ଶ୍ୟାମ୍’
ଭାବିଥିଲିଁ, ମୁଇଁ ପଚାରୁଁନ୍ ସାୟର୍ କହିଦେବ ରାଗ୍-ନାମ୍ ।୨୦।
ହେଲେଁ, ରାଗ୍-ନାମ୍ କହ୍ୟବାର୍ ଛାଡ଼ି ତମ୍ହେଁ ଗୀତ୍-ଖାତା ଖୁଲି
ରାଗର୍ ନାମ୍କେ ଦେଖାଲ ଚଲେଇ ଚଁପାକଲୀ-ଅଂଗୁଲୀ ।୨୧।
ଦେଖ୍ଲିଁ, ରାଗ୍ନୀ- ନାମ୍ ଲେଖା ଥିଲା ନବୀନ୍ ନୀଲାଂବରୀ
‘ନୀଲ୍’ ଅକ୍ଷର୍ ମୋର୍ ନାଆଁ ସାଁଗେଁ ଏକ୍ ଥିଲା ବଲି କରି ।୨୨।
ତମ୍ହେଁ ରାଗ୍ନୀର୍ ନାଆଁ ନାଇଁ କହୁଥାଇ ଅପ୍ସରି, ଡରି
‘ଅପ୍ସରୀ’ ଲେଖେଁ ହେଲେଁ ଘଲେଁ ତମ୍ହେଁ ଲାଜ୍କେ ମୁଠେଇ କରିା୨୩।
ଶ୍ରୀମତୀ ହ୍ରୀମତୀ ଦୁହି ଉପାଧିର୍ ଥିଲ ଅଧିକାରୀ ପ୍ରିୟେ !
ସବ୍ କଥା ଖୁଦି ହେଇଛେ ହୁର୍ଦେଁ କିଛୁ ଭିଲ୍ ମେଟେ ନିହେ ।୨୪।
ୟୁଗ୍ ଜାନି, ହେଇ ମିସେ ଆଧୁନିକ୍, ହେଲ ମାନ୍ଧାତିୟେନ୍
ସହରେଁ ଜନ୍ମି ଗଉଁଲିଆ ମକେ
ବିହା ହେଇ ଆସି ଗଅଁଲି ଘର୍କେ
ହେଇ ଯାଇଥିଲ ଏଖେଇ ଥର୍କେଁ ପୂରା ମର୍ହଟିୟେନ୍ ।୨୫।
ପୁରାତନ୍ କାଲେଁ ଦେଶ୍ଟାକେ ନୁଆଁ ଜୁଆନ ନାର୍ସିସସ୍
ପାନିଁ ଆପ୍ନାର ଛାୟ୍ ଦେଖି ହେଲା ସ୍ୱରୂପର୍ ପ୍ରେମ୍ବଶ୍ ।
ସେଦିନୁ ସେ ଗୁଟେ ନଦୀର୍ ଫଟିକ୍ ପାୟନ୍ ନିକେ ଯାଇ ଯାଇ
ଦିନ୍ସାରା ସେନେ ରହି ଦେଖୁଥାୟ୍ ଆପ୍ନା ମୁହଁର୍ ଛାଇ
ଅକଥନ୍ ଖୁସୀ ହେଇ ଭାବୁଥ।ୟ୍ ତାର୍ ଲେଖେଁ ରୂପ୍ବାନ୍
ଦୁସର୍ ପୁରୁଷ୍ କାହିଁ ଭି ସୃଷ୍ଟି ନାଇଁ କରି ଭଗ୍ବାନ୍ ।
ମନେ ମନେ ବଡ଼ା ଗରବ୍ କରି ସେ ଦୁସର୍ ଲୁକର୍ ଠାନେଁ
ଆପ୍ନା ରୂପର୍ ପର୍ଶଁସା କରି ଫୁଲିଜାୟ୍ ଅଭିମାନେଁ
ଦେବ୍ତାମାନ୍କେ ମିସେ ଆଉର୍ ସେ ସଂମାନ୍ ନାଇଁ ଦେଲା,
ଦିନ୍ କାଲ୍ ନେଲା କର୍ତବ୍ କାମେ କରି ଘୋର୍ ଅବ୍ହେଲା ।
ଦିନେ ଜନେ ବଡ୍ ଦେବ୍ତା ତାହାକେ ରିସେଁ ଦେଲେ ଅଭିଶାପ୍
ଫୁଲ୍ ଗୁଟେ ହେଇ ଜନମ୍ ହ ଆର୍ ବାର ମାସ୍ କାଲ୍ ଜପ୍,
ବାର ମାସ୍ ଗଲେଁ ଶେଷ୍ ହେଇଯିବା ସୁରୁ ଅଭିଶାପ୍ ମୋର୍,
ହେଁଥିର୍ ଉତ୍ରୁଁ ରୂପର୍ ଗରବ୍ ତୋର୍ ନାଇଁ ପଡ଼େ ସୋର୍ ।
ଫୁଲ୍ ରୂପେଁ ବାର ମାସ୍ ସେ ନାର୍ସି କାଲ୍ କାଟୁଥାୟ୍ ବେଲେଁ
ତାର୍ ସାଁଗେଁ ତାର୍ ପାଖର୍ ଫୁଲ୍ଟା ଲାଗିଥାୟ୍ ପ୍ରେମ୍ ଖେଲେଁ,
ନାରସିସସ୍ ସେ ଫୁଲର୍ ପ୍ରେମ୍କେ ନାଇଁ ଦିଏ ସଂମାନ୍,
ତବି ଭାବୁଥାୟ୍ ସେ ଫୁଲ୍ ଘିନିଛେ ନାରସିର୍ ମନ୍ ପ୍ରାନ୍।
ନାର୍ସିର୍ ଅଭି- ଶାପର୍ ମିଆଦ୍ ଯେନ୍ ଦିନ ହେଲା ଶେଷ୍
ଉଭିଗଲା ସେହି ଦିନ ସେ ସହସା, ଗଲା ଆପ୍ନାର ଦେଶ୍ ।
ତାର୍ ପ୍ରେମ୍ଶୀଲା ଫୁଲ୍ ମନେ କଲା ଅଠିପର୍ ସୋର୍ କରି ।
ଆଁଖଲ୍ ଝରେଇ ଶୋକ୍ କର୍ବାକେ ଫୁଲ୍ ନାର୍ସିର୍ ଲାଗି
ନାର୍ସିର୍ ଅତି ପ୍ରିୟ ନୟ୍ଦ୍ ନିକେ ଗଲା ପାୟ୍ନ୍ ଥୁରେ ମାଗି,
ବୟ୍ଲା “ନାର୍ସି- ବିଚ୍ଚ୍ଛେଦେଁ ମୋର୍ ହୁର୍ଦର୍ ଦୁଖାନଲ୍
ଜଲି ଜଲି କରି ସୁଖେଇ ଦେଇଛେ ମୋର୍ ଆଖିର୍ ସାରା ଜଲ୍,
ନାର୍ସିର୍ ଲାଗି ଆଁଖଲ୍ ଝରେଇ ପାର୍ତିଁ ମୁଇଁ ଗୋ ନଦୀ !
ମୋର୍ ଅନୁରୋଧ୍ ରଖିକରି ତୁମ୍ହେଁ ପାୟ୍ନ୍ ଥୁରେ ଦେବ ୟଦି” ।
ତଟିନୀ ବୟ୍ଲା, “ନାର୍ସିର୍ ଲାଗି ଲୁହୁ କରି ମୋର୍ ପାନି
ଝରାବାକେ ମକେ ନିଅଁଟ୍ ପଡ଼୍ବା; ତୁମ୍ହେଁ ସିନେ ନାଇଁ ଜାନି
ନାର୍ସିକେ ମୁଇଁ ଭଲ୍ ପାଉଥିଲିଁ ନିଜର୍ ଜୀବ୍ନୁଁ ଜହ ;
ମୋର୍ ପାୟନ୍ ରଁଚେ ଥିପେ ବି ତୁମ୍କେ କେନ୍ତେଇ ଦେମି କହ” ।
ଫୁଲ୍ ଶୁନିକରି ଜବାବ୍ ଶୁନାଲା, “ନାର୍ସିକେ ତୁମ୍ହେଁ ୟଦି
ଭଲ୍ ପାଉଥିଲ, ଯେନ୍ ବଡ଼େ କାମ୍ କରି ପକାଲ ଗୋ ନଦୀ?
ନାର୍ସିର୍ ରୂପ୍- ସାଗରେଁ ପଡ଼୍ବେ ବଲି ପ୍ରେମ୍-ରସେଁ ମାତି
ବଡ଼େ ବଡ଼େ ନଦୀ ଉନ୍ମଦ୍ ହେଇ ଧାଉଁଥାନ୍ ଦିନ୍ ରାତି,
ତାର୍ ଅନୁପମ୍ ରମ୍ୟ ରୂପର୍ ଲୁଭେଁ କେନ୍ ନାରୀ ତାକେ
ଆପ୍ନାର ପ୍ରେମ୍ ନାଇଁ ଜାଚି ଦେଇ ନାଇଁ ଚାହି ପାୟ୍ବାକେ?”
ନଦୀ ପଚାର୍ଲା, “ସଥେଁ କାଣା ଥିଲା ସେ ହେଡ଼େ ସୁଦର୍ଶନ୍?”
କୁସୁମ୍ ବୟ୍ଲା, “ହେଁ କଥା ପଚ୍ର, କହ୍ୟ୍ବା ତୁମ୍ହର୍ ମନ୍,
ଆପ୍ନା ରୂପର୍ ପାଗଲ୍ ପ୍ରେମିକ୍ ନାର୍ସି ଆପ୍ନା ଛାୟ୍
ତୁମ୍ହର୍ ଫଟିକ୍ ପାୟ୍ନ୍-ଦର୍ପନେଁ ସାରା ଦିନ୍ ଦେଖୁଥାୟ୍,
ତାକେ ଦେଖି ଦେଖି ନାଇଁ ପଡୁଥାୟ୍ ତୁମ୍ହର୍ ଆଖିର୍ ପତା,
ଅଜବ୍ ଲାଗୁଛେ, ମକେ ପଚ୍ରାଲ ତାର୍ ସୁରୂପର୍ କଥା !”
ମୁହୁଁ ମୁରି ନଦୀ ବଁକେଇ ବଁକେଇ ବୁହିଗଲା ଥୁରେ ବାଟ୍ ;
ଫୁଲ୍ ନାଇଁ ବୁଝି ପାର୍ଲା ନଦୀର୍ ଏ ନ୍ତା ରକମ୍ ନାଟ୍ ।
ନୟଦ୍ ଅଟ୍କିଲା, ଫୁଲର୍ କାନେଁ ସେ କହ୍ୟଲା, “କୁସୁମ୍-ରାନୀ !
କିରିୟା କରୁଛେଁ, ନାର୍ସିର୍ ରୂପ୍ ମୁଇଁ ନାଇଁ ଦେଖିଁ, ଜାନି,
ନାର୍ସି ଆପ୍ନା ରୂପ୍ ଦେଖୁଥାୟ୍ ମୋର୍ କୁଲେଁ ଶୁଇକରି
ତାର୍ ସଫା ଆଖିଁ ମୋର୍ ଛାୟ୍ ମୁଇଁ ଦେଖୁଥାଁୟ୍ ମନ୍ ଭରି,
ତାର୍ ଆଖିଁ ଜହୁଁ ପଡ଼ିଥାୟ୍ ମୋର୍ ନିଜର୍ ରୂପର୍ ଛାୟ୍,
ମୁଇଁ ଦେଖୁଥାଁୟ୍ ମୋର୍ ରୂପ୍ ଆରୁ ତାର୍ଟା ସେ ଦେଖୁଥାୟ୍,
ଆପ୍ନା ଆପ୍ନା ରୂପ୍ ଦେଖି ହାମେ ଦୁହେ ହେଇଥାଉଁ ବାୟ୍,
କିହେ କାର ରୂପ୍ ଆଡ଼୍କେ ନଜର୍ ନାଇଁ ଦେଇ କେଭେଁ ଘାୟ୍ ;
ବୁଝ୍ଲ କି ନାଇଁ ସୁଁଦ୍ରୀ କୁସୁମ୍, ରାନୀ !
ନାର୍ସିକେ ମୁଇଁ ଭଲ୍ ପାୟ୍ବାର୍ ଅସଲ୍ ମରମ୍ ବାଣୀ?
ଗୁନ୍ ଗୁନ୍ କଲେଁ ଭଅଁର୍ ତୁମ୍ହର୍ କାନ୍ ପାଖେଁ ବୁଲି ବୁଲି
ଭାବ୍ସ କରୁଛେ ପ୍ରେମ୍ ନିବେଦନ୍, ଘାୟ୍କେଁ ଯାୟ୍ସ ଭୁଲି ।
ତୁମହେଁ ନାଇଁ ଜାନ, ଅଲୀ ପିଇଥିସି ମନ୍ରଂଜିନୀ ସୁରା,
ନିଜେଁ ସେ ବଜେଇ ନିଜେଁ ଶୁନୁଥିସି ମନ୍ମୟ୍ ତାନ୍ପୁରା ।
ବୁଝଲ୍ କି ନାଇଁ ସୁଁଦ୍ରୀ କୁସୁମ୍ ରାନୀ !
ଭଅଁର୍ ହେନ୍ତା ଗୁନ୍ଗୁନୁାବାର୍ ଅସଲ୍ ମରମ୍ ବାଣୀ?
ନିଜର୍ ପାଖ୍ଡ଼ା ଖୁଲି ହଁସୁଥିସ ତୁମ୍ହେଁ ପ୍ରସନ୍ନ ମୁଖେଁ
ଆପ୍ନା କହରେଁ ଆତ୍ମାନଂଦେଁ ବୁଡ଼ି ଆପ୍ନାର ସୁଖେଁ,
ବୁଲି ବୁଲି ଆସି ତୁମ୍ହର୍ ପାଖ୍କେ ଭାବ୍ସି ଭକୁଆ ଅଲୀ,
ତୁମ୍ହେଁ ହାତ୍ ଖୁଲି ଦେଇଛ ପ୍ରେମ୍ସେ ତାକେ ପୁଟ୍ଲାବ ବଲି ।
ଭୁଲ୍ ସବୁ କଥା, ଫୁଲରାନୀ ! ଶୁନ କହୁଛେଁ ମୋର୍ ବିଚାର୍
ଆମର୍ ହେନ୍ତା ବେଭାର୍ କେବଲ୍ ଆତ୍ମ-ପୀର୍ତି-ସାର୍” ।